Χαλβάς

Ο χαλβάς είναι δημοφιλές γλύκισμα. Συναντάται, σε διάφορες ποικιλίες, σε όλες τις χώρες των Βαλκανίων, αρκετές της Μεσογείου και αρκετές της Μέσης Ανατολής (μέχρι και την Ινδία και το Πακιστάν). Η προφορά της λέξης στις χώρες αυτές είναι περίπου ίδια. Φαίνεται να προέρχεται από την αραβική ρίζα حلوى ή hulw (χαλβά) που σημαίνει γλυκό. Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς μπήκε στην Ελλάδα. Πιθανολογείται ότι πέρασε στην ελληνική κουζίνα προς το τέλος του 12ου αιώνα.

Υπάρχουν τριών τύπων χαλβάδες στην Ελλάδα: σησαμένιος, σιμιγδαλένιος και Φαρσάλων. Ξεχωρίζονται από την όψη και την υφή. Νηστίσιμος είναι ο χαλβάς με σησάμι. Για όσους δεν νηστεύουν το λάδι θεωρούνται νηστίσιμοι και οι άλλοι δύο τύποι εφόσον έχουν παρασκευαστεί με λάδι. Σε μερικές χώρες χρησιμοποιούν και υλικά περίεργα για τις ελληνικές γεύσεις όπως καρότο, ρεβίθι ή παπάγια.

Σησαμένιος

Χαλβάς από ταχίνι με γέμιση φυστικιού τύπου Αιγίνης

Χαλβάς που συναντάμε σήμερα στα σούπερ-μάρκετ και εν γένει στα καταστήματα ειδών τροφίμων (χαλβάς του μπακάλη).

Παρασκευάζεται με βασικά υλικά το ταχίνι και μια γλυκαντική ουσία που συνήθως είναι σιρόπι ζάχαρης σπανιότερα φρουκτόζη ή μέλι ή χαρουπόμελο ή συνδυασμούς των άνωθι.

Έχει υφή μαστιχώδη-ινώδη.

Προτιμάται ιδιαίτερα τα Κούλουμα γιατί είναι ο μόνος που δεν περιέχει αρτύσιμα υλικά. Είναι ένα γλυκό που, πέρα από τη θερμιδική του αξία, έχει και υψηλή θρεπτική αξία καθώς περιέχει ταχίνι.

Πωλείται κατεξοχήν σε "μπαστούνια". Οι κύριες παραλλαγές που βρίσκουμε στο εμπόριο είναι

• βανίλια
• κακάο
• ανάμικτος (μισός με βανίλια και μισός με κακάο)
• με αμύγδαλα
• με φουντούκια
• με μέλι
• με επικάλυψη σοκολάτας
• με σταφίδες και επικάλυψη σοκολάτας

Σιμιγδαλένιος

Χαλβάς σιμιγδαλένιος.

Παραδοσιακός σπιτικός χαλβάς.

Παρασκευάζεται με βασικά υλικά το χοντρό σιμιγδάλι, το βούτυρο και σιρόπι από ζάχαρη και νερό.

Είναι ο πιο γρήγορος και εύκολος στην κατασκευή. Η πιο γνωστή του συνταγή είναι η: "ένα, δύο, τρία, τέσσερα" η οποία αναφέρεται στα ποσοστά των συστατικών. Δηλαδή:

• 1 μέρος βούτυρο
• 2 μέρη σιμιγδάλι
• 3 μέρη ζάχαρη και
• 4 μέρη νερό

Φαρσάλων (σαπουνέ)

Είναι ο χαλβάς που συναντάμε στα πανηγύρια μέσα σε ταβάδες. Λέγεται και πανηγυριώτικος επειδή, παλαιότερα, συνήθιζαν να τον προσφέρουν δωρεάν στα πανηγύρια.

Παρασκευάζεται με βασικά υλικά το νισεστέ (κυρίως ρυζιού), το βούτυρο, το νερό και τη ζάχαρη. Μπορεί όμως να παρασκευαστεί και χωρίς βούτυρο αλλά με ηλιέλαιο κι έτσι να τρώγεται σε περιόδους νηστείας.

Έχει γεύση αρκετά λιπαρή. Είναι ο πιο μαλακός από τα τρία είδη και γι' αυτό προτιμάται από άτομα με προβλήματα στη μάσηση.

Αν και στην πιο κλασική συνταγή οι αναλογίες των υλικών είναι ίδιες με του σιμιγδαλένιου ("ένα, δύο, τρία, τέσσερα"), ο τρόπος παρασκευής του είναι πιο δύσκολος και λίγο διαφορετικός.

Αποτελεί παραδοσιακό γλυκό των Φαρσάλων. Θεωρείται επιτυχημένος όταν έχει δημιουργήσει καλή κρούστα. Στα Φάρσαλα παρασκευάζονταν και άλλες παραλλαγές ("Πίριντς", "Κοματ'", "Σουσάμ", "Ασουτέ") αλλά τελικά επικράτησε ο Σαπουνέ. Η παραλλαγή "Κοματ'" εξακολουθεί να πωλείται σε καταστήματα της Μακεδονίας (αν και δεν είναι εξακριβωμένο ότι είναι ακριβώς η ίδια). Αρκετοί Τούρκοι χαλβατζήδες της περιοχής, που έζησαν τον 19ο αιώνα, είναι γνωστοί όπως οι Χαλίλ, Ισά, Σιάχης, Νουρά και Νουρής.

Ο Δήμος Φαρσάλων, σε συνεργασία με την Ν.Α. Λάρισας και τους χαλβαδοποιούς, ξεκίνησε στις 14 Οκτωβρίου 2005 να διοργανώνει ετήσια "Γιορτή του Χαλβά Φαρσάλων".

Παραλλαγές

Εκτός από τη διαφορά σε αναλογίες υλικών υπάρχουν και πολλές παραλλαγές στα υλικά (στα διάφορα είδη) χαλβά που συνοπτικά είναι:

Αντικαταστάσεις

• Για το σιρόπι μπορεί να χρησιμοποιηθεί:
  • Ζάχαρη
  • Μέλι
  • Πετιμέζι
  • Μίγμα γλυκόζης με ζάχαρη
• Ο νισεστές μπορεί να είναι από:
  • Ρύζι
  • Αλεύρι
  • Καλαμποκάλευρο (αραποσίτι)
• Το βούτυρο ή το λάδι μπορεί να είναι:
  • Φρέσκο βούτυρο
  • Μαργαρίνες
  • Ελαιόλαδο
  • Ηλιέλαιο

Προσθήκες

Συνηθισμένες προσθήκες μέσα ή σαν διακόσμηση στο χαλβά είναι:

• Διάφοροι ξηροί καρποί (κυρίως αμύγδαλα).
• Ξύσμα ξινών φρούτων ή/και κομματάκια από αυτά.
• Χρώματα ζαχαροπλαστικής.

Εκφράσεις

Λόγω της υφής του (μαλακός), ως "χαλβάς" χαρακτηρίζεται ο άνθρωπος που δεν παίρνει πρωτοβουλίες και ακολουθεί τις υποδείξεις των άλλων συνεχώς.

Ψηφιακές Πηγές: Η ιστορία του Χαλβά σε 5 videos

1. Ο χαλβάς: H ιστορία του χαλβά (video)
2. Ο χαλβάς: Ο χαλβάς περνά στους Οθωμανούς (video)
3. Ο χαλβάς: Ο χαλβάς στην Ελλάδα - τυροχαλβάδες (video)
4. Ο χαλβάς: Αλευροχαλβάδες (video)
5. Ο χαλβάς: Χαλβάδες από σπόρους (video)

Πηγές

• http://www.sintagespareas.gr/
• http://greekcook.gr/tags/νισεστέ
• http://www.advancepharmacies.gr/portal/index.php?option=com_content&task=view&id=71&Itemid=39
• http://www.vita.gr/html/ent/858/ent.3858.asp
• http://www.kurma.net/essays/e17.html
• http://www.mednutrition.gr/content/view/847/147/
• Η ιστορία του χαλβά - Pathfinder Food

Συνταγές

• http://www.sintagespareas.gr/sintages/xalbas.html
• http://www.gourmed.gr/search_results.aspx?criteria=χαλβάς
• http://www.yumyum.gr/apps/gr/recipe/xalvas-farsalon/
• Συνταγή: Χαλβάς Σιμιγδαλένιος - video