Γεώργιος Παπαζώλης

Ο Γεώργιος Παπαζώλης ή Παπάζωλης ή Παπάζογλου (1725 – 1775) υπήρξε στρατιωτικός του ρωσικού στρατού και πρωτεργάτης της ελληνικής εξέγερσης του 1770, γνωστής ως «Ορλωφικά».

Βιογραφία

Γεννήθηκε στη Σιάτιστα Κοζάνης, όπου και ολοκλήρωσε τις σπουδές του, στις τοπικές σχολές. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη για να ασχοληθεί με το εμπόριο. Μετανάστευσε αργότερα στην Οδησσό, συνεχίζοντας να ασκεί το επάγγελμα του εμπόρου.

Λόγω της αποτυχίας του στις εμπορικές δραστηριότητες, μετέβη στην Αγία Πετρούπολη για να καταταχθεί στο Ρωσικό στρατό. Έγινε λοχαγός του πυροβολικού, στο οποίο υπηρετούσαν οι αδερφοί Ορλώφ (Αλέξιος και Θεόδωρος), με τους οποίους και συνδέθηκε φιλικά. Οι αδερφοί Ορλώφ συμμετείχαν στην προσπάθεια της Αικατερίνης Β΄ να καταλάβει το θρόνο από το σύζυγό της Πέτρο Γ΄ το 1762. Κατόπιν τούτου, ο Αλέξιος Ορλώφ έγινε διοικητής του πυροβολικού. Η Αικατερίνη η Β΄ προσπάθησε να αναμειχθεί στα βαλκανικά πράγματα προκειμένου να αποσπάσει εδάφη και σφαίρες επιρροής από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο Παπαζώλης, έχοντας πρόσβαση στην τσαρική αυλή (μέσω των Ορλώφ) προσπάθησε να επηρεάσει την κατάσταση υπέρ των Ελλήνων, πείθοντας τους αδερφούς Ορλώφ και συνακολούθως την τσαρίνα Αικατερίνη για την διεξαγωγή επιχειρήσεων στη νότιο Βαλκανική.

Το 1763 ο Παπαζώλης μεταβαίνει στη Βενετία και στη συνέχεια στην Τεργέστη, προκειμένου να συντονίσει τις ενέργειες Ελλήνων και Ρώσων για την διενέργεια μιας συνολικής εξέγερσης. Το 1765 συνέταξε ένα βιβλίο με σκοπό την αφύπνιση των Ελλήνων και την καλλιέργεια της πολεμικής αρετής. Το βιβλίο αυτό με τον τίτλο «Διδασκαλία, ήγουν ερμηνεία της πολεμικής τάξεως και τέχνης», τυπώθηκε στη Βενετία και διανεμήθηκε σε περιοχές της τουρκοκρατούμενης Ελλάδας. Ήταν βασισμένο σε ρωσικό στρατιωτικό εγχειρίδιο. Από το 1765 και για τα επόμενα χρόνια ο Παπαζώλης, με Έλληνες συνεργάτες και Ρώσους πράκτορες περιόδευσε στην Δυτική και Κεντρική Μακεδονία, την Ήπειρο, τη Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο, προκειμένου να συννενοηθή με ντόπιους παράγοντες για την ιδέα της εξέγερσης. Παρόλο που η ανταπόκριση δεν ήταν ιδιαίτερα ενθαρυντική, ο Παπαζώλης κατάφερε να αποσπάσει συμφωνίες με ορισμένους οπλαρχηγούς και προύχοντες, ιδιαίτερα στη Δυτική Μακεδονία και τη Μάνη. Έπεισε και τον Ορλώφ ότι ο χρόνος ήταν πλέον κατάλληλος για τη διεξαγωγή επιχειρήσεων.

Το 1769 τμήμα του Ρωσικού στόλου (συμμετέχοντος του Παπαζώλη) ξεκίνησε με προορισμό τη Μάνη όπου θα υποστήριζε τους Μανιάτες, εναντίον των Οθωμανών. Το 1770 τελικά, σημειώθηκε το αποτυχημένο κίνημα, που έμεινε γνωστό με την ονομασία «Ορλωφικά». Οι Ρώσοι, έχοντας εξασφαλίσει τη Συνθήκη Κιουτσούκ-Καϊναρτζή, εγκατέλειψαν τους Έλληνες στην τύχη τους, παρά τις συνεχείς εκκλήσεις του Παπαζώλη.

Πολλοί οπλαρχηγοί και προύχοντες της Πελοποννήσου και της Μακεδονίας (όπως ο γέρο-Ζιάκας) που συμμετείχαν στο κίνημα, απογοητεύτηκαν και κατηγόρησαν τον Παπαζώλη για τυχοδιωκτισμό. Η απόπειρα αυτού του εγχειρήματος με πρωτοβουλία του Παπαζώλη έγινε αντικείμενο εκμετάλλευσης από τη Ρωσική διπλωματία αφενός και αφετέρου, ήταν πρόχειρα οργανωμένη με σποραδικές κινητοποιήσεις ανά τον Ελλαδικό χώρο, χωρίς επικοινωνία και συντονισμό.

Ο Παπαζώλης πέθανε στην Πάρο όπου είχε πλέον ελλιμενιστεί ο Ρωσικός στόλος

Αναφορές

• «Εν Σιατίστη: συνάντηση με την Ιστορία μέσα από εκδόσεις βιβλίων του 18ου και 19ου αιώνα»
• Εργαστήριο Ερευνών Νεοελληνικής Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
• Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα