Φυλοσύνδετη κληρονομικότητα

Κληρονομικότητα ενός φυλοσύνδετου γνωρίσματος από ετερόζυγη μητέρα

Η φυλοσύνδετη κληρονομικότητα (ή αλλιώς Χ-συνδεδεμένη κληρονομικότητα) αναφέρεται σε γνωρίσματα που κληρονομούνται μόνο από τον ένα γονέα και συγκεκριμένα στα θηλαστικά από την μητέρα. Τα γονίδια που ελέγχουν τα συγκεκριμένα γνωρίσματα λέγονται φυλοσύνδετα και βρίσκονται στο φυλετικό χρωμόσωμα "Χ". Η αιτία της φυλοσύνδετης κληρονομικότητας είναι ότι δεν υπάρχει αντίστοιχη ομόλογη περιοχή του "Χ" χρωμοσώματος στο "Υ" χρωμόσωμα (Το Υ χρωμόσωμα είναι μικρότερο), με συνέπεια το "Χ" χρωμόσωμα να καθορίζει αποκλειστικά την κληρονομικότητα αυτών των επιπλέον γονιδίων. Δηλαδή τα γονίδια αυτά δεν βρίσκονται σε ζεύγη σε έναν οργανισμό (όπως όλα τα υπόλοιπα γονίδια που ονομάζονται αυτοσωμικά) αλλά απαντούν μόνα τους. Υπάρχει και η αντίθετη περίπτωση, όπου κάποια γονίδια του "Υ" χρωμοσώματος δεν υπάρχουν στο "Χ". Αυτά λέγονται ολανδρικά γονίδια και κληρονομούνται μόνο από τον πατέρα. Για τα γονίδια που κληρονομούνται αποκλειστικά απο τον ένα γονέα (τα φυλοσύνδετα ή τα ολανδρικά) λέμε οτι βρίσκονται σε ημιζυγωτία, ενώ τα γονίδια που κληρονομούνται και από τους δύο γονείς (τα αυτοσωμικά) λέμε ότι βρίσκονται σε ομοζυγωτία (αν έχουν μεταξύ τους τον ίδιο αλληλόμορφο) και σε ετεροζυγωτία (αν έχουν μεταξύ τους διαφορετικό αλληλόμορφο). Γνώστες περιπτώσεις φυλοσύνδετων γνωρισμάτων στον άνθρωπο είναι η αχρωματοψία, η αιμοφιλία και άλλα.