Ρουμανική γλώσσα

Ρουμανική γλώσσα
limba română και românește‎
Ταξινόμηση	Ινδοευρωπαϊκές Ιταλικές Ρομανικές Ανατολικές ρομανικές
Σύστημα γραφής	λατινική γραφή και κυριλλικό αλφάβητο
Κατάσταση
Επίσημη γλώσσα	Ρουμανία  Μολδαβία(αν και το σύνταγμα της χώρας αναφέρεται στην γλώσσα της χώρας ως Μολδαβικά) Σερβία (Βοϊβοντίνα)
Ρυθμιστής	Academia Română
ISO 639-1	ro
ISO 639-2	rum και ron
ISO 639-3	ron
SIL	RUM

Η Ρουμανική γλώσσα, επίσημη γλώσσα της Ρουμανίας, είναι μια Ανατολική Ρομανική γλώσσα. Εγχώρια ομιλείται από περίπου 26 εκατομμύρια ανθρώπους, οι περισσότεροι εκ των οποίων στην Ρουμανία και την Βοϊβοντίνα. Στους γλωσσολογικούς όρους τα Ρουμανικά και τα Μολδαβικά, η επίσημη γλώσσα της Μολδαβίας, είναι η ίδια γλώσσα, αν και τα ‘Μολδαβικά’ έχουν επονομαστεί ξεχωριστή γλώσσα για πολιτικούς λόγους από την εποχή του Στάλιν.

Ιστορία

Η Ρουμανική περιοχή κατοικείτο στην αρχαιότητα από Δάκες και Ινδο-Ευρωπαίους. Νικήθηκαν από την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία το 106 και μέρος της Δακίας ( Ολτενία, Μπανάτ και Τρανσυλβανία ) έγιναν Ρωμαϊκή επαρχία. Για τα επόμενα 165 χρόνια, υπάρχουν ενδείξεις σημαντικής Ρωμαϊκής αποίκισης στην περιοχή, καθώς η περιοχή ήταν σε στενή επικοινωνία με το υπόλοιποι της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Τα κοινά λατινικά έγιναν η γλώσσα της διοίκησης και του εμπορίου.

Υπό την πίεση των Ελεύθερων Δακών και των Γότθων, η Ρωμαϊκή διοίκηση και λεγεώνες αποσύρθηκαν από την Δακία μεταξύ του 271 και 275. Δεν είναι σίγουρο αν οι Ρουμάνοι είναι απόγονοι αυτών των ανθρώπων που εγκατέλειψαν την περιοχή και εγκαταστάθηκαν νοτίως του Δούναβη ή των ανθρώπων που παρέμειναν στην Δακία.

Εξαιτίας της γεωγραφικής τους απομόνωσης τα Ρουμανικά ήταν πιθανόν η πρώτη γλώσσα που χωρίστηκε και μέχρι την σύγχρονη εποχή δεν επηρεάστηκε από τις άλλες Ρομανικές γλώσσες. Είναι πιο συντηρητικά από άλλες Ρομανικές γλώσσες στην ονομαστική μορφολογία. Τα Ρουμανικά έχουν διατηρήσει την κλίση, διασπώντας τις πέντε κλίσεις των Λατινικών σε δύο, την ονομαστική/αιτιατική και την γενική/δοτική, και διατηρώντας το ουδέτερο γένος.

Όλοι οι διάλεκτοι των Ρουμανικών πιστεύεται πως έχουν ενοποιηθεί σε μια Κοινή Ρουμανική γλώσσα μέχρι μια περίοδο μεταξύ του 7ου και 10ου αιώνα όταν η περιοχή επηρεάστηκε από την Βυζαντινή Αυτοκρατορία και τα Ρουμανικά επηρεάστηκαν από τις Σλαβονικές γλώσσες. Η Αρωμανική γλώσσα έχει πολύ λίγες Σλαβικές λέξεις. Επίσης οι διαφοροποιήσεις στην Δακορουμανική διάλεκτο (ομιλουμένη στην Ρουμανία και την Μολδαβία) είναι πολύ μικρές, γεγονός αρκετά αξιοσημείωτο. Η χρήση αυτή της ομοιόμορφης Δακορουμανικής διαλέκτου εκτείνεται πέρα από τα σύνορα του Ρουμανικού κράτους: ένας Ρουμανόφωνος από τη Μολδαβία μιλά την ίδια γλώσσα με έναν Ρουμανόφωνο από το Μπανάτ.

Είναι επίσης αξιοσημείωτο πως τα Ρουμανικά είναι η μόνη Ρωμανική γλώσσα που δεν επηρεάστηκε από την πολιτιστική επιρροή της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Αντιθέτως επηρεάστηκε από την Ορθόδοξη Εκκλησία, και τον Σλαβονικό, Ελληνικό και Τούρκικο πολιτισμό.

Χάρτης των Βαλκανίων με τονισμένες τις περιοχές που κατοικούνται από Λατινόφωνους.

Επαφές με άλλες γλώσσες

Δακική γλώσσα

Η Δακική γλώσσα ήταν μια ινδοευρωπαϊκή γλώσσα ομιλουμένη από του αρχαίους Δάκες. Ήταν η πρώτη γλώσσα που επηρέασε τα Λατινικά που μιλούνταν στη Δακία, αλλά δεν γνωρίζουμε πολλά γι’αυτήν.

Περίπου 300 λέξεις που συναντώνται μόνο στα Ρουμανικά ( σε όλες τις διαλέκτους ) ή με συγγενείς στην Αλβανική γλώσσα γενικά θεωρούνται να έχουν κληρονομηθεί από τα Δακικά, πολλές από αυτές συνδεόμενες με τη βουκολική ζωή. Μερικοί γλωσσολόγοι μάλιστα πιστεύουν πως οι Αλβανοί είναι Δάκες που δεν Λατινοποιήθηκαν, και μετανάστευσαν νοτίως.

Υπάρχει και άλλη μία θεωρία σύμφωνα με την οποία τα Δάκικα ήταν αρκετά κοντά στα Λατινικά. Ωστόσο, η ιδέα αυτή δεν έχει τύχει μεγάλης υποστήριξης, και η γενική θεωρία είναι πως τα Δακικά είναι συγγενή των Αλβανικών και των Βαλτοσλαβικών.

Βαλκανικός γλωσσικός δεσμός

Ενώ τα περισσότερα μέρη της Ρουμανικής γραμματικής και μορφολογίας βασίζονται στα Κοινά Λατινικά, υπάρχουν ωστόσο μερικά χαρακτηριστικά που μοιράζονται μόνο με άλλες γλώσσες των Βαλκανίων και δεν συναντώνται σε άλλες Ρομανικές γλώσσες.

Οι γλώσσες αυτές ανήκουν σε ξεχωριστούς κλάδους των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών: Βουλγάρικα και Αλβανικά , και σε ορισμένες περιπτώσεις Ελληνικά και Σερβικά.

Ανάμεσα στα κοινά χαρακτηριστικά συναντάμε τον συγκρητισμό της γενικής και δοτικής πτώσης και τον σχηματισμό του μέλλοντα και παρακειμένου.

Σλαβικές γλώσσες

Η Σλαβική επιρροή βασίστηκε κατά πολύ στα Παλαιά Εκκλησιαστικά Σλαβονικά, που χρησιμοποιούνταν ως λειτουργική γλώσσα μέχρι τον 18ο αιώνα, καθώς και τα Βουλγαρικά, Ουκρανικά και Σερβικά.

Περίπου το 20% του λεξιλογίου έχει Σλαβική καταγωγή, συμπεριλαμβανομένων λέξεων όπως: a iubi=αγαπώ, glas=φωνή, nevoie=ανάγκη, prieten=φίλος.

Ωστόσο, πολλές Σλαβικές λέξεις είναι αρχαϊσμοί και εκτιμάται πως μόνο ένα 10% των λέξεων στα σύγχρονα Ρουμανικά είναι Σλαβικές.

Υπάρχουν κάποιες Σλαβονικές επιρροές και σε φωνητικό και λεξικό επίπεδο – παραδείγματος χάριν τα Ρουμανικά υιοθέτησαν το Σλαβονικό da ως ναι. Επίσης τα Ρουμανικά είναι η μόνη ευρέως ομιλουμένη σύγχρονη Ρομανική γλώσσα που έχει διατηρήσει το φώνημα /h/.

Άλλες επιρροές

Ακόμα και πριν τον 19ο αιώνα τα Ρουμανικά ήρθαν σε επαφή με πολλές άλλες γλώσσες. Οι πιο σημαντικές εξ αυτών είναι οι:

• Ελληνική γλώσσα (παράδειγμα: folos <όφελος, proaspăt <πρόσφατος)
• Ουγγρική γλώσσα(παράδειγμα: oraş <város=πόλη
• Τουρκική γλώσσα(παράδειγμα: cafea<kahve=καφές)
• Γερμανική γλώσσα(παράδειγμα:cartof<Kartoffel=πατάτα, bere <Bier=μπύρα)

Διεθνείς λέξεις

Από τον 19ο αιώνα πολλές σύγχρονες λέξεις δανείστηκαν από άλλες Ρομανικές γλώσσες, ιδιαίτερα από τα Γαλλικά και τα Ιταλικά ( πχ.: birou<bureau=γραφείο, avion=αεροπλάνο, exploata=εκμεταλλεύομαι, κτλ. ). Εκτιμάται πως το 38% ταν Ρουμανικών λέξεων είναι Γαλλικής ή Ιταλικής καταγωγής και προσθέτοντας τις Λατινικής καταγωγής λέξεις. Περίπου το 75-85% των Ρουμανικών ανιχνευτούν στα Λατινικά.

Πρόσφατα έχει δανειστεί ένας αυξανόμενος αριθμός Αγγλικών λέξεων.

Γεωγραφική κατανομή

Τα Ρουμανικά ομιλούνται βασικά στην Ρουμανία, Μολδαβία, Ουκρανία, Ουγγαρία, Σερβία και Μαυροβούνιο, Βουλγαρία, αλλά υπάρχουν Ρουμανόφωνοι ομιλητές και σε χώρες όπως ο Καναδάς, ΗΠΑ, Γερμανία, Ισραήλ, Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία, κυρίως εξαιτίας της μετανάστευσης μετά τον Β’Παγκόσμιο Πόλεμο.

Επίσημη γλώσσα

Το γράμμα του Neacşuείναι το παλαιότερο έγγραφο γραμμένο στα Ρουμανικά που έχει επιβιώσει

Τα Ρουμανικά είναι η επίσημη γλώσσα της Ρουμανίας. Στην Βοϊβοντίνα έχουν καθιερωθεί ως ίσα με τις επίσημες γλώσσες, αλλά στην πραγματικότητα η θέση τους είναι κατώτερη των Σερβικών.

Η επίσημη γλώσσα της Μολδαβίας είναι η Μολδαβική γλώσσα, αλλά η επίσημη μορφή αυτής της γλώσσας είναι ταυτόσημη με τα Ρουμανικά, με μερικές ελάσσονες διαφορές στην ορθογραφία.

Σε άλλα μέρη της Σερβίας και της Ουκρανίας, οι Ρουμανικές κοινότητες έχουν πολύ λίγα δικαιώματα ως προς τη χρήση και τη διατήρηση της γλώσσας τους σε σχολεία, τύπο, διοίκηση και θεσμούς.

Τα Ρουμανικά είναι μία από τις πέντε γλώσσες στις οποίες εκτελούνται οι θρησκευτικές λειτουργίες στο αυτόνομο μοναστικό κέντο του Αγίου Όρους, ομιλούμενα στις σκήτες του Προδρόμου και Λατσού.

Κοινές λέξεις και φράσεις

Ελληνικά	Ρουμανικά
Ρουμάνος	"Român"
Γεια!	"Salut!"
Πώς σε λένε;	"Cum te cheamă?"
Πώς είσαι;	"Ce mai faci?"
Εις το επανιδείν!	"La revedere!"
Αντίο!	"Pa!"
Παρακαλώ.	"Vă rog."
Συγγνώμη.	"Îmi pare rău."
Σ'ευχαριστώ.	"Mulţumesc."
Ναι.	"Da."
Όχι.	"Nu."
Δεν καταλαβαίνω.	"Nu înţeleg."
Πού είναι η τουαλέτα;	"Unde e toaleta?"
Μιλάτε αγγλικά;	"Vorbiţi engleza?"

Εξωτερικές συνδέσεις

Εκμάθηση Ρουμανικών

• Εκμάθηση Ρουμανικών στο EasyRomanian.com
• Ρουμανικά Μαθήματα
• Περισσότερα Ρουμανικά μαθήματα
• Ρουμανική Γραμματική
• Λεπτομερης Ρουμανική γραμματική – 183 σελίδες – 4.6 MB – pdf
• Romanian 101 Learn Romanian online
• Ρουμανικά μαθήματα λεξιλογίου

Βοηθητικά βιβλία

• WikiTravel Ρουμανικό Βιβλίο φράσεων
• Ρουμανικές Βασικές Λέξεις

Λεξικά

• Wictionary στα Ρουμανικά
• Πλήρες Ρουμανο-Αγγλικό Λεξικό
• Online Ρουμανο-Αγγλικό Λεξικό
• Κέντρο γλωσσικών πόρων Lingu@net World Wide, με πάνω από 100 πόρους για τη ρουμανική γλώσσα

Διάφορα

• Το Γράμμα του Neacşu του Câmpulung - το παλαιότερο γραπτό έγγραφο στα Ρουμανικά