Καθεδρικός Ναός Αγίου Αλεξάνδρου Νιέφσκι (Σόφια)

O Καθεδρικός Ναός της Σόφιας που είναι αφιερωμένος στον Άγιο Αλέξανδρο Νιέφσκι

O Καθεδρικός Ναός της Σόφιας (βουλγ. Свети Александър Невски) είναι αφιερωμένος στον Άγιο Αλέξανδρο Νιέφσκι (13ος αιώνας) και αποτελεί το σημαντικότερο μνημείο της βουλγαρικής πρωτεύουσας. Κτίστηκε σε ένδειξη ευγνωμοσύνης του βουλγαρικού λαού προς τους Ρώσους απελευθερωτές της Βουλγαρίας κατά το ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1878.

Ιστορία και αρχιτεκτονική

Στα τέλη του 18ου αιώνα, οι απαγορεύσεις της οθωμανικής διακυβέρνησης στη Βουλγαρία, που αφορούσαν την ανέγερση χριστιανικών εκκλησιών, ατόνησαν και το 1839 καταργήθηκαν. Εφεξής, η θρησκευτική αρχιτεκτονική γνώρισε νέα ανάπτυξη. Είναι η εποχή της επικράτησης της Ορθόδοξης Εκκλησίας ως εθνικής εκκλησίας των Βουλγάρων. Το γεγονός αυτό είχε ως συνέπεια την εξαφάνιση του αρχιτεκτονικού τύπου της βυζαντινής βασιλικής, υπό την επίδραση μάλιστα της ρωσικής σχολής.

Στις 4 Ιανουαρίου 1878, η Σόφια απελευθερώθηκε από τους Τούρκους και τον επόμενο χρόνο (1879) ανακηρύχθηκε πρωτεύουσα του βουλγαρικού κράτους, οπότε η πόλη άρχισε να αναπτύσσεται πολεοδομικά και κτηριολογικά κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα.

Ο Καθεδρικός Ναός του Αγίου Αλεξάνδρου Νιέφσκι (Alexander Nevsky) στη Σόφια οικοδομήθηκε στα 1904 – 1912 σε νεο-βυζαντινό ρυθμό σε σχέδια του Ρώσου αρχιτέκτονα Αλεξάντερ Ν. Πομεράντσεφ (Alexander N. Pomerantsev, 1849 – 1918), σε συνεργασία με άλλους Ρώσους και Βουλγάρους αρχιτέκτονες. Ο θεμέλιος λίθος τοποθετήθηκε σε κλίμα θρησκευτικής κατάνυξης το 1878.

Ο ναός έχει πέντε κλίτη και οικοδομήθηκε σε ρυθμό σταυροειδούς βασιλικής με θόλο, ακολουθώντας τα αρχιτεκτονικά διδάγματα της ρωσικής θρησκευτικής δόμησης. Ο κεντρικός θόλος του ναού έχει ύψος 45 περίπου μέτρων. Ο ναός, με την εξαιρετική ακουστική του, καλύπτει μία επιφάνεια 3.170 τ.μ. και μπορεί να χωρέσει ένα εκκλησίασμα 5.000 ανθρώπων.

Ο πύργος του καμπαναριού έχει ύψος 50 μέτρων και περιέχει 12 καμπάνες με ανάγλυφες διακοσμήσεις, οι οποίες χυτεύθηκαν στη Μόσχα. Η μεγαλύτερη καμπάνα ζυγίζει 11.758 κιλά και η μικρότερη 10 κιλά, ενώ το συνολικό βάρος όλων των καμπανών είναι 23 τόνοι.

Η διακόσμηση του ναού

Στο επάνω μέρος της κεντρικής εισόδου του ναού εικονίζεται σε πολύχρωμο μωσαϊκό η μορφή του Αγίου Αλέξανδρου Νιέφσκι, φιλοτεχνημένη από το Βούλγαρο ζωγράφο Αντόν Μίτοφ (Anton Mitov, 1862 – 1930). Στις δύο πλευρές της εισόδου, επάνω από τις πλευρικές θύρες του ναού, οι μορφές της Αγίας Ευδοκίας και της Αγίας Παρασκευής έχουν φιλοτεχνηθεί από τους καλλιτέχνες V. Dimov και V. Marinov.

Στην εσωτερική διακόσμηση του ναού έχουν χρησιμοποιηθεί πολύχρωμα ιταλικά μάρμαρα, βραζιλιανικός όνυχας, αλάβαστρος και άλλα πολυτελή υλικά, ενώ τα μωσαϊκά και τα γλυπτά, φιλοτεχνημένα από Βουλγάρους, Ρώσους και άλλους ξένους καλλιτέχνες, είναι ιδιαίτερα υψηλής τέχνης.

Ο κεντρικός θόλος του ναού είναι ζωγραφισμένος από το διάσημο Ρώσο ζωγράφο Ivan Grigorevich Miasoedov (1881 – 1953). To αριστουργηματικό αυτό έργο έχει συνολική επιφάνεια 850 τ.μ., ενώ στην περίμετρο του θόλου είναι γραμμένο το «Πάτερ Ημών» με χρυσά γράμματα.

Στο εικονοστάσιο του κεντρικού κλίτους και σε κάθε πλευρά της Ωραίας Πύλης υπάρχουν οι εικόνες του Ιησού Χριστού και της Παρθένου Μαρίας, έργα του μεγάλου Ρώσου ζωγράφου Βίκτορ Βεσνέτσοφ (Viktor Vesnetsov, 1848 – 1926). Στα αριστερά της Παναγίας υπάρχει η εικόνα του Αγίου Αλέξανδρου Νιέφσκι.

Στο νότιο κλίτος του ναού υπάρχουν έργα των προσωπογράφων καλλιτεχνών Αντόν Μίτοφ και του τσεχικής καταγωγής (εγκατεστημένου στη Σόφια από το 1889) Ιβάν Μαρκβίτσκα (Ivan Mrkvichka, 1856 – 1938).

Σε περίτεχνη λειψανοθήκη εκτίθενται τα λείψανα του Αγίου Αλέξανδρου Νιέφσκι, που τα δώρησε στο ναό η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία.

Πηγές

• “Sofia” (Guide Book), TANGRA TanNaRa Publishing House, Sofia, Bulgaria, 2003.
• Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα, λήμμα «Βουλγαρία», τόμ. 15, Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1996.