Σερ Φράνσις Μπέικον: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Augotaraxos (συζήτηση | συνεισφορές)
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 1: Γραμμή 1:
{{επιμέλεια}}
{{Πηγές|29|01|2011}}<br>


{{Infobox Royalty
{{Infobox Royalty
|όνομα = Φράνσις Μπέικον
|όνομα = Φράνσις Μπέικον
Γραμμή 79: Γραμμή 83:


{{Ιστορία-επέκταση}}
{{Ιστορία-επέκταση}}
{{DEFAULTSORT:Μπέηκον, Φράνσις}}
{{DEFAULTSORT:Μπεηκον Φρανσις}}

[[Κατηγορία:Βρετανοί φιλόσοφοι]]
[[Κατηγορία:Άγγλοι συγγραφείς]]
[[Κατηγορία:Άγγλοι πολιτικοί]]
[[Κατηγορία:Άγγλοι δοκιμιογράφοι]]
[[Κατηγορία:Φιλόσοφοι της Αναγέννησης]]


[[ar:فرانسيس بيكون]]
[[ar:فرانسيس بيكون]]
Γραμμή 145: Γραμμή 155:
[[yo:Francis Bacon]]
[[yo:Francis Bacon]]
[[zh:弗兰西斯·培根]]
[[zh:弗兰西斯·培根]]
[[Κατηγορία:Βρετανοί φιλόσοφοι]]

Έκδοση από την 10:27, 29 Ιανουαρίου 2011



Φράνσις Μπέικον
Γέννηση22 Ιανουαρίου 1561
Γιορκ Χάους, Αγγλία
Θάνατος9 Απριλίου 1626
Λονδίνο
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π  σ  ε )


Ο Φράνσις Μπέικον(Francis Bacon),υπήρξε δικηγόρος,αυλικός,πολιτικός,φιλόσοφος και δεξιοτέχνης στη χρήση της Αγγλικής Γλώσσας.Μνημονεύεται για την ικανότητά του ως αγορητή στο κοινοβούλιο και σε περιώνυμες δίκες,καθώς και ως καγκελάριος του βασιλιά της Αγγλίας Ιακώβου Α'.Επίσης θεωρήθηκε ως ο άνθρωπος που επιδίωξε την κατάκτηση όλης της σφαίρας της γνώσης και που ύστερα από μελέτη και επισκόπηση υποστήριξε νέους τρόπους για να μπορέσει ο άνθρωπος να επιβάλλει έναν έλλοχο έλεγχο πάνω στη φύση,προς δόξα του θεού και βελτίωση της θέσης του ανθρώπου πάνω στον κόσμο.


Η Ζωή του

Νεανικά Χρόνια

Ο Μπέικον γεννήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 1561,στο Γιορκ Χάους κοντά στο Στραντ του Λονδίνου.Ήταν ο νεότερος από τους δύο γιους του υπουργού Δικαιοσύνης σερ Νίκολας Μπέικον.Η μητέρα του Αν Κουκ ήταν συγγενής του λόρδου Μπέργκλυ,κυριότερου υπουργού της βασίλισσας Ελισάβετ Α'.Μαζί με τον αδερφό του,Άντονυ,ξεκίνησαν να φοιτούν στο Κολλέγιο Τρίνιτυ του Καίμπριτζ το 1573.Τα δύο χρόνια σπουδών του στο πανεπιστήμια διακόπηκαν λόγω ασθένειας.Η απέχθεια που ένιωθε ο Μπέηκον για την <<άκαρπη>>,όπως την αποκαλούσε,αριστοτελική φιλοσοφία χρονολογείται από τότε.

Δικηγορική σταδιοδρομία

Ο Μπέικον στράφηκε αρχικά προς το δικηγορικό στάδιο.Το 1576 άρχισε νομικές σπουδές στο Γκρέυ'ς Ιν έναν από τους τέσσερις δικαστικούς οίκους που αποτελούσαν τα ιδρύματα διδασκαλίας του Δικαίου στο Λονδίνο και το 1582,έγινε δικηγόρος.Δεν άργησε να εξελιχθεί σε λέκτορα και αργότερα σε έκτακτο βασιλικό σύμβουλο,του γενικού εισαγγελέα και του γενικού συνηγόρου.

Το 1589 μία εργασία του με τίτλο Προειδοποίηση σχετικά με τις διχογνωμίες στην Αγγλικανική Εκλησσία(Αn Advertisement touching the Controversies of the Church of England),κατέδειξαν την πολιτική ευθυκρισία του Μπέηκον.Το 1593 έλαβε θέση αντίθετη προς την επιβολή φόρων προκειμένου να καλυφθούν οι δαπάνες του πολέμου εναντίον της Ισπανίας.Η βασίλισσα Ελισάβετ οργίστηκε εναντίον του και ο Μπέηκον περιέπεσε σε δυσμένεια επί σειρά κρίσιμων ετών.

Σχέσεις με τον κόμη του Έσεξ

Πριν τον Ιούλιο του 1591,ο Μπέικον μαζί με τον αδερφό του Άντονυ γνωσίτηκαν με τον Ρόμπερτ Ντεβερέ,κόμη του Έσεξ,κηδευόμενο του Μπέρκλυ και ευνοούμενο της βασίλισσας Ελισάβετ.Ο Μπέικον θεώρησε το Έσεξ ως <<το καταλληλότερο όργανο για να προσφέρει τις υπηρεσίες του στο κράτος>>.Ο Έσεξ έκανε ότι μπορεύσε για να εξευμενίσει τη βασίλισσα,και όταν έμεινε κενή η θέση του γενικού εισαγγελέα υποστήριξε ένθερμα την υποψηφιότητά του.Η προσπαθειά του όμως απέτυχε,ενώ η Ελισάβετ αρνήθηκε επίσης να τον διοπίσει γενικό συνήγορο,τον προσέλαβε όμως ως έναν από τους νομικούς συμβούλους της.

Ο Μπέικον αργότερα,αμφίβολος για τις κινήσεις του Έσεξ,προσπάθησε να στρέψει την προσοχή του Έσεξ στην Ιρλανδία όπου οι Ιρλανδοί καθολικοί είχαν επαναστατήσει εναντίων των αγγλικών στρατευμάτων που στάθμευαν εκεί για να συμβάλλουν στην εγκαθίδρυση της Αγγλικανικής Εκκλησίας.Όταν το εγχείρημα απέτυχε και ο Έσεξ πανικόβλημενος επέστρεψε στην Αγγλία,παρά τις οδηγίες που του είχαν δοθεί,ο Μπέικον ως σύμβουλος της βασίλισσας,αναγκάστηκε τον Ιούλιο του 1600 να λάβει μέρος στην άτυπη δίκη του προστάτη του.Μετά την αποτυχημένη επανάσταση του Έσεξ,στις 8 Φεβρουαρίου 1601,ο Μπέικον τον αντιμετώπισε ως προδότη και συνέταξε αναφορά αποκηρυξής του.

Στην υπηρεσία του Ιακώβου Α'

Όταν πέθανε η Ελισάβετ το 1603,ο Μπέικον χρησιμοποίησε την επιστολογραφική του δεινότητα προκειμένου να εξασφαλίσει μία θέση κοντά στον βασιλιά Ιάκωβο Ά.Στις επιστολές του υπογράμμιζε το ενδιαφέρον του για τις ιρλανδικές υποθέσεις,για την ένωση των βασιλείων(Αγγλίας και Σκωτίας),καθώς και για την ειρήνευση της Εκλησσίας ως απόδειξη ότι ήταν σε θέση να προσφέρει πολλά στον νέο βασιλιά.Τον επόμενο χρόνο διορίστηκε ως βασιλικός νομικός σύμβουλος και έλαβε μέρος στην πρώτη σύνοδο του Κοινοβουλίου μετά την ανάρρηση του Ιακώβου Α'.Το 1605 δημοσίευσε το έργο Πρόοδος της Μάθησης που το αφιέρωσε στο βασιλιά,και το καλοκαίρι του ίδιου έτους παντρεύτηκε την Άλις Μπάρναμ.

Τον Ιούνιο του 1607 οι προσπαθειές του να πείσει την Βουλή των Κοινοτήτων να δεχθεί τις προτάσεις του βασιλιά για ένωση Αγγλίας-Σκωτίας αμείφθηκαν επιτέλους,όταν του απονεμληθηκε το αξίωμα του γενικού συνηγόρου.Η πολιτική επιρροή του Μπέικον τότε ήταν ακόμη αμελητέα,γεγονός που ο ίδιος απέδιδε στην ισχύ και το φθόνο του Ρόμπερτ Σέσιλ,Λόρδου του Σώλσμπερυ,κυριότερου υπουργού του βασιλιά.Το 1612 μετά το θάνατο του Σέσιλ,ο Μπέικον επανέλαβε τις προσπαθειές του για επιρροή στον Ιάκωβο Α' συγγράφοντας σειρά πονημάτων για τις κρατικές υποθέσεις.Το 1818 διορίστηκε λόρδος καγκελάριος και ονομάστηκε βαρόνος του Βέρουλαμ(Σαιντ Ώλμπανς),ενώ το 1620-21 του απονεμήθηκε ο τίτλος του υποκόμη του Σαιντ Ώλμπανς.

Το κύριο έργο του την περίοδο αυτή πρέπει να ήταν η καθοδήγηση του βασιλιά Ιακώβου,πάντοτε σε συσχετισμό,άμεσο ή έμμεσο,με τα οικονομικά θέματα.Ο βιογράφος του Μπέικον Τζέιμς Σπέντιγκ παραθέτει μία σημαντική μαρτυρία:ο Ιάκωβος γνώριζε <<ότι κατά την τελευταία δεκαπενταετία(ο Μπέικον) υπήρξε ο εργατικότερος,ο περισσότερο αφοσιωμένος,ο πιστότερος και μετριοφρονέστερος θεράπων,αλλά και εκείνος που αμείφθηκε λιγότερο>>.

Πτώση από την εξουσία

Το 1621 η θέση του Μπέικον φαινόταν ακλόνητη.Ήταν ευνοούμενος του βασιλιά λόγω της χρησιμότητας των υπηρεσιών του και της αφοσιωσής του,έχοντας επίσης επισύρει την προσοχή λογίων του εξωτερικού,σαν συγγραφέας του Νεου Οργάνου(1620) και ως εισηγητής της Μεγάλης Αναθεώρησης,ενός γενικού σχεδίου για την αναδιοργάνωση των επιστημών και την αποκατάσταση του ανθρώπου στην κυριαρχία της φύσης.Είχε όμως και εχθρούς καθώς διατυπώθηκε δύο φορές εναντίον του η κατηγορία της δωροδοκίας.Ο Μπέικον παραδέχθηκε ότι είχε δεχθεί δώρα,αρνήθηκε όμως ότι αυτά επηρέασαν την κρίση του ως δικαστή.Αδύναμος να δικαιολογηθεί αποφάσισε να δείξει μετάνοια και υποταγή και παραιτήθηκε από το αξιωμά του.Η καταδικαστική απόφαση ήταν βαριά και περιελάμβανε πρόστιμο 40.000 λιρών,φυλάκιση στον Πύργο του Λονδίνου,για όσο διάστημα ήθελε ο βασιλιάς,στέρηση του δικαιώματος να καταλάβει δημόσιο αξίωμα,αποκλεισμό από το Κοινοβούλιο και τη Δικαιοσύνη.

Ο Μπέικον θεώρησε δύσκολο να δεχθεί τις απαγορεύσεις που του επιβλήθηκαν,αναλώνοντας τα τελευταία χρόνια της ζωής του σε εργασία πολυτιμότερη απο εκείνη που είχε κάνει όταν κατείχε τα υψηλότερα αξιώματα.Προσέφερε τις φιλολογικές του ικανότητες για να εξασφαλίση στον βασιλιά έναν Πανδέκτη των νόμων,μία ιστορία της Αγγλίας,καθώς και βιογραφίες των βασιλέων της δυναστείας των Τυδόρ.Συνέταξε μνημόνια περί τοκογλυφίας και περί προοπτικών ενός πολέμου με την Ισπανία.Διατύπωσε απόψεις σχετικά με τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις.Ολοκλήρωσε δύο <<φυσικές ιστορίες>>,την Ιστορία των ανέμων(1622) και την Ιστορία της ζωής και του θανάτου(1623).Το 1623 εξέδωσε το έργο Περί της προόδου των επιστημών και το 1625 εκδόθηκε η τρίτη έκδοση των Δοκιμίων του,που είχαν εκδοθεί για πρώτη φορά το 1597.

Ο Μπέικον ποτέ δεν έλαβε την πλήρη συγχώρηση και αμνηστία που θα τον αποκαθιστούσε.Τον Μάρτιο του 1626,καθώς πήγαινε με την άμαξα και βρισκόταν κοντά στο Χάιγκεϊτ,του ήρθε η ιδέα να διαπιστώσει αν το χιόνι ανέστελλε τη διαδικασία της αποσύνθεσης.Σταμάτησε την αμαξά του,αγόρασε μία όρνιθα και τη γέμισε με χιόνι.Έπαθε τότε ψύξη,που εξελίχθηκε σε βρογχίτιδα,και πέθανε στις 9 Απριλίου 1626.


H Σκέψη του

H καθοριστική αρχή στην ψυχοσύνθεση του Μπέικον ηταν ο σταθερός ανταγωνισμός ανάμεσα σε δύο τάσεις:θα μπορούσε να επιχειρηματολογήσει πειστικά,πότε για τον πρακτικό πότε για τον θεωρητικό τρόπο ζωής.Η αλλαγή εστιακής απόστασης από βραχυπρόθεσμους σε μακροπρόθεσμους σχεδιασμούς ήταν ανυσηχητική για τον ίδιο και τους κριτικούς του.Οτιδήποτε ίσως σκεφθεί κανείς για τους στόχους του Μπέικον λαμβάνοντας υπόψη τις πολιτικές επιτυχίες και τους πατριωτικούς στόχους,η γνησιότητα του ως φιλοσόφου δεν μπορεί να αμφισβητηθεί.Αν το γεγονός ότι άφησε ημιτελές έργο και και πολλά προγράμματα σε μορφή προσχεδίου σημαίνει αποτυχία,τότε απέτυχε και στις φιλοσοφικές και πολιτικές προσπαθειές του.Μία τέτοια εκτίμηση ωστόσο δεν λαμβάνει υπόψην το αληθινό του όραμα-τον έλεγχο της φύσης,υποτασσόμενος σε αυτή.

Τα κύρια φιλοσοφικά κείμενά του

  • Instauratio magna(Αναστήλωση των επιστημών)
  • Novum organum(Το νέο όργανο)
  • Parasceve ad Historiam Naturalem et Experimentalem(Σύντομο σχεδίασμα των απαιτήσεων μιας θεμελιακης φυσικής ιστορίας)
  • De Augmentis Scientiarum(Περί της προόδου των επιστημών)

Οι πηγές του

Σύγχρονοι κριτικοί έδειξαν ότ άντλησε μεγάλο μέρος των γνωσεών του από τον Μπερναντίνο Τελέζιο(Bernandino Telesio),φιλόσοφο του 16ου αιώνα που στράφηκε κατά του αριστοτελισμού και υποστήριξε την εμπειρική μέθοδο,από τον Χουάν Ουάρτε(Juan Huarte),Ισπανό φιλόσοφο και γιατρό του 16ου αιώνα,και από μεσαιωνικές και αναγεννησιακές συλλογές.

Η γνωσιοθεωρία του

Από το Πρόοδος της μαθήσεως φαίνεται ότι ο Μπέικον έδινε μεγάλη αξία στη γνώση,χωρίς ωστόσο να χτυπάει στον αέρα·υπήρχε θρησκευτική,κοινωνική και σκεπτική αντίθεση.Η γνώση αμύνονταν κατά της δυσπιστίας και των διαστρεβλώσεων που οφείλονταν στο ζήλο των θεολόγων,κατά της κριτικής των πολιτικών,οι οποίοι υποστήριζαν ότι η γνώση εξασθενεί τη δράση,και κατά της δυσπιστίας των ίδιων των πεπαιδευμένων.Ο Μπέικον δεν ανέχοταν τους τρόπους των λογίων,αλλά πίστευε ότι οι πεπαιδευμένοι έχουν τη δυνατότητα να δείξουν μεγαθυμία επειδή έχουν συνείδηση του εύθραυστου προσώπου τους,της αποτυχίας του πεπρωμένου τους και της αξίας της ψυχής τους και της κλίσης τους.Οίκτιρε την εκκεντρική,εριστική και «λεπτεπίλεπτη» μάθηση·ο άνθρωπος όφειλε να αγωνίζεται για να γνωρίζει το ουσιαστικό περιεχόμενο πριν από τις λέξεις,και το ίδιο το περιεχόμενο δεν πρέπει να αποσυντίθεται στα στρεβλά ερωτήματα των μεσαιωνικών σχολαστικών.Σοβαρότερη είναι η απάτη που καταστρέφει την ουσιαστική μορφή της γνώσης,γιατί η αλήθεια του όντος και η αλήθεια της γνώσης είναι ένα.Θεωρούσε «δηκτικό χιούμορ» την ακραία εκζήτηση του νεωτερισμού ή της Αρχαιότητας,δυσπιστούσε προς τον πρόωρο περιορισμό της γνώσης σε «ελευθέριες τέχνες»,προείδε τη διόγκωση του ρόλου των ειδικών και τους κινδύνους μιας επιπόλαιας απόρριψης των αμφιβολιών.

Αν και ήταν πεπεισμένος για την ανάγκη της πληρότητας της γνώσης,ο Μπέικον δεν απέκρυψε τα ενδιαφεροντά του:«ο τομέας της φιλοσοφίας και των επιστημών είναι η σφαίρα χωρίς την οποία δεν με ενδιαφέρει να ζω».Στο προοίμιο,στην εισαγωγή και στο σχέδιο για την Αναστήλωση των επιστημών εισηγήθηκε τη ριζική ανάπλαση της επικοινωνίας ανάμεσα στο ανθρώπινο πνεύμα και στη φύση των πραγμάτων,όπου η συλλογιστική σκέψη πρέπει να υποβιβαστεί υπέρ μιας κριτικής υπαγωγής βασισμένης σε πειραματικό έλεγχο.Ο στόχος του ήταν να υποτάξει και να ξεπεράσει τις ανάγκες και τις δυστυχίες της ανθρωπότητας.Περιέγραφε την επιστημονική μέθοδο που θα ακολουθούσε,έκανε παρατηρήσεις,καθώς και ένα προσχέδιο ώστε να καταλήξει στην αρχή που θα ρύθμιζε το όλο εγχείρημα,που ήταν η δόξα του Θεού.

Στο Νέο όργανο η θεωρία εκφράστηκε με αφορισμούς,στους οποίους τρεις ιδέες αποτελούσαν το υπόβαθρο:η ανάγκη για μία νέα λογική,η προσπάθεια ανακάλυψης των «μορφών» αυτού που πίστευε ότι είναι ένας περιορισμένος αριθμός απλών φύσεων(ποιοτήτων όπως η θερμότητα ή η λευκότητα) και η συλλογή μίας περιεκτικής φυσικής ιστορίας.Εξετάζοντας χωριστά τις τρεις ιδέες,δεν είναι δύσκολο να τις συλλάβουμε·είναι η μεταξύ τους σύνδεση που έχει θεωρηθεί αινιγματική και μη ικανοποιήτικη.Ο Μπέικον θεωρούσε τη γνώση σαν μία πυραμίδα με τη φυσική ιστορία στη βάση της,τη φυσική στο μέσο της και τη μεταφυσική στην κορυφή της.Η εκτίμηση του γι'αυτό το τμήμα του έργου φαίνεται ότι είχε αυξηθεί και,προς το τέλος της ζωής του,της έδωσε θεμελιώδη σπουδαιότητα.

Φιλοσοφία της επιστήμης