Γιαχόλιορης

Μάχη στο Χαλάνδρι, Μαρούσι και Κηφισιά
Χρονολογία	περί τα 1776
Τόπος	Αθήνα
Έκβαση	Νίκη των Αθηναίων Τούρκων και Ελλήνων
Αντιμαχόμενοι
Αλβανοί Αθηναίοι Τούρκοι και Έλληνες
Ηγετικά πρόσωπα
Γιαχόλιορης Χατζή Αλής
Δυνάμεις
1.000 άτακτο πεζικό 150 ιππείς 300 Τούρκοι πεζικό 300 Έλληνες πεζικό
Απώλειες
σχεδόν όλοι άγνωστο

Ο Γιαχόλιορης υπήρξε Αλβανός στην υπηρεσία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το 1776 περίπου ήταν αρχηγός από εξήντα συμπατριώτες του. Είχε το αξίωμα του μεϊντάμπαση και έπαιρνε μισθό από την πολιτεία για να διατηρεί την τάξη στην επαρχία της Αθήνας. Όταν ο Χασεκής τον απέλυσε, ο Γιαχόλιορης αποφάσισε να εκδικηθεί. Πήγε στα μέρη της Αρβανιτιάς και στρατολόγησε περί τους επτακόσιους πενήντα Αλβανούς και επιστρέφοντας, μέχρι να φθάσει στην Θήβα τους έκανε χίλιους. Το σχέδιό του ήταν να λεηλατήσει την Αθήνα. Ο Χασεκής ενημερώθηκε για τα σχέδια του Γιαχόλιορη και έστειλε μήνυμα στον Λάλα της Πελοποννήσου, από όπου δέχτηκε εξήντα Λαλιώτες. Από την Κάρυστο μάζεψε άλλους τόσους, όλοι Τούρκοι. Οι κάτοικοι της Αθήνας, Τούρκοι και χριστιανοί, όταν έμαθαν για τις προετοιμασίες αυτές, μάζεψαν τα υπάρχοντά τους. Οι Τούρκοι εφοδιάστηκαν με τροφές και μαζί με τα γυναικόπαιδά τους κλείστηκαν στην Ακρόπολη. Η Ακρόπολη ήταν γεμάτη. Αριθμούσαν τριακόσιες εβδομήντα οικογένειες. Είχαν από κοντά και τριάντα οικογένειες Αιθίοπες, και άλλες τριάντα οικογένειες Τουρκόγυφτους. Οι Χριστιανοί με τις οικογένειές τους κατέφυγαν στην Σαλαμίνα και Αίγινα. Γύρω από την Αθήνα δεν υπήρχαν τότε τείχη και η πόλη ήταν απροστάτευτη.

Η μάχη στο Χαλάνδρι

Ο Γιαχόλιορης με τους χίλιους άνδρες του απέφυγε να περάσει από τον Κοντουρό του Σαρανταπόταμου για να μην πέσει σε ενέδρα, επειδή το μέρος ήταν δύσβατο. Προτίμησε να έρθει από το μέρος του Ωρωπού. Πέρασε από την Τζηβισιά (Κηφισιά), ξαπλώθηκε μέχρι το Μαρούσι, Χαλάνδρι και ήταν έτοιμος να μπει νύχτα στην πόλη. Οι Αθηναίοι άρχοντες έδωσαν συμβουλή στον Χατζή Αλή, να μην αφήσουν τον εχθρό να πλησιάσει, γιατί εύκολα θα έμπαινε στην πόλη και θα την πυρπολούσε. Ο Γιαχόλιορης έστειλε μήνυμα από την Κηφισιά στους Αθηναίους να τον αφήσουν να έρθει, αλλά πήρε απάντηση ότι τα βόλια και το μπαρούτι είναι έτοιμα να τον υποδεχτούν. Ο Χατζή Αλής ήταν της γνώμης, ότι όλα τα δυνατά σπίτια έπρεπε να οχυρωθούν και να ετοιμαστούν να χτυπήσουν τους εισβολείς. Και πάλι όμως οι Αθηναίοι τον συμβούλεψαν να χτυπήσει τον εισβολέα έξω από την πόλη και να μην τον αφήσει να φωλιάσει. Ετοιμάστηκαν εκατόν πενήντα ιππείς, τριακόσιοι Τούρκοι και άλλοι τριακόσιοι Χριστιανοί και πήγαν στο Χαλάνδρι. Εκεί έγινε μάχη. Οι Αθηναίοι χτύπησαν όλα τα χαμόσπιτα και τρεις μεγάλους πύργους, στους οποίους είχαν οχυρωθεί οι Αλβανοί. Ο Αλβανοί ήταν περίπου εξακόσιοι. Οι Αθηναίοι επιτέθηκαν στα χαμόσπιτα, τα πήραν, και τους φόνεψαν όλους. Άλλους σκότωσαν, άλλους έσφαξαν. Τους πύργους τους πολιόρκησαν και είπαν στους πολιορκημένους να παραδοθούν. Αυτοί όμως περίμεναν ενισχύσεις από το Μαρούσι και την Κηφισιά, και τον αρχηγό τους τον Γιαχόλιορη να έρθει. Οι Αθηναίοι άφησαν το εν τρίτο τους εκεί στο Χαλάνδρι, οι δε ιππείς και οι υπόλοιποι πήγαν να χτυπήσουν τον Γιαχόλιορη. Οι Αθηναίοι που έμειναν στο Χαλάνδρι μάζεψαν ξύλα και κλαδιά και έβαλαν φωτιά στις πόρτες των πύργων, ενώ πυροβολούσαν τους πολιορκημένους μην αφήνοντάς τους να βγουν, και τους έκαψαν όλους. Μετά από αυτό, οι μισοί έφυγαν για το Μαρούσι, και οι άλλοι μισοί για την Κηφισιά.

Η μάχη στο Μαρούσι και την Κηφισιά

Στο Μαρούσι και την Κηφισιά ακολούθησαν οι επόμενες συγκρούσεις. Οι Αθηναίοι καταδίωξαν τους Αλβανούς μέχρι το ρέμα Φασίδερο, έξω από την Αττική.

Πηγές

• Παναγής Σκουζές (1777 - 1847) (1948). Χρονικό της σκλαβωμένης Αθήνας : στα χρόνια της τυρανίας του Χατζαλή γραμμένο στα 1841 από τον αγωνιστή Παναγή Σκουζέ. Αθήνα: Α. Κολολού. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2011.