Πολιτικό κόμμα

Ως πολιτικό κόμμα με σαφή ορισμό που να καλύπτει όλα εκείνα τα φαινόμενα με τα οποία στη σύγχρονη εποχή απαντάται και προσδιορίζεται ως συνεκδοχική έννοια δεν υφίσταται. Κατά τη γενικότερη όμως απαντώμενη μορφή του θα μπορούσε να περιγραφεί ως μία εθελοντική οργάνωση ανθρώπων, μιας κοινωνίας με κύριο σκοπό την άσκηση πολιτικής, ή την απόκτηση του ελέγχου αυτής.

Γενικά

Το πολιτικό κόμμα συνήθως οργανώνεται στο πλαίσιο της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, η οποία επιδιώκει να δημιουργήσει ή να διατηρήσει δύναμη στην κυβέρνηση ενός κράτους με τη συμμετοχή της στις βουλευτικές εκλογές. Τα μέλη του κόμματος συνήθως έχουν μια συγκεκριμένη πολιτική ιδεολογία και ένα κοινό όραμα, αλλά μπορεί επίσης να πρόκειται για συνασπισμό ανθρώπων με ανόμοια ενδιαφέροντα. Γενικά κάθε κόμμα προσπαθεί να εκφράσει τη θέληση και τα συμφέροντα μίας μερίδας του λαού, κατά τα πρότυπα που ορίζει η αντιπροσωπευτική δημοκρατία σ΄ ένα πρόγραμμα που εξαγγέλλει και που υπερασπίζεται να εφαρμόσει όταν του δοθεί η εξουσία.

Έτσι με βάση τον πολιτικό χαρακτήρα των προγραμμάτων τους αυτών τα πολιτικά κόμματα διακρίνονται σε συντηρητικά, φιλελεύθερα, προοδευτικά, ριζοσπαστικά, σοσιαλιστικά, κομμουνιστικά, ή επί συγκεκριμένου χώρου π.χ. εργατικά, θρησκευτικά, οικολόγων κ.λπ. Ανάλογα με τις διατηρούμενες εξωτερικές διασυνδέσεις διακρίνονται ομοίως λαμβάνοντας το χαρακτήρα φιλο- ακολουθούμενο με το όνομα μια χώρας ή συνασπισμού χωρών κ.λπ.. Στην Ελλάδα χαρακτηριστική είναι η ονομασία που λαμβάνουν από τη θέση των εδράνων της Βουλής που καταλαμβάνουν όπως αυτές φαίνονται από το Προεδρείο, κατά μίμηση του γαλλικού κοινοβουλίου. Επίσης ως προς την υφιστάμενη Κυβέρνηση διακρίνονται σε φιλοκυβερνητικά ή συμπολιτευόμενα και σε αντιπολιτευόμενα.

Ωστόσο επισημαίνεται και πάλι ότι ακριβής ορισμός της έννοιας του κόμματος δεν μπορεί να υπάρξει, μιας και αρκετοί κοινωνιολόγοι, συνταγματολόγοι και άλλοι πολιτικοί ερευνητές που εξετάζουν το θέμα από διαφορετικές απόψεις αδυνατούν να δώσουν έναν κοινό ορισμό για όλες τις μορφές, περισσότερο ανόμοιες, με τις οποίες εμφανίζεται ο όρος σε όλα τα πολιτικά συστήματα του κόσμου.

Πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα

Σύμφωνα με το άρθρο 29 του ελληνικού Συντάγματος κάθε Έλληνας πολίτης έχει το δικαίωμα να ιδρύει και να συμμετάσχει σε πολιτικά κόμματα που η οργάνωση και η δράση τους οφείλουν να εξυπηρετούν το δημοκρατικό πολίτευμα της χώρας.

Τα πολιτικά κόμματα έχουν δικαίωμα να ενισχύονται οικονομικά από το Κράτος για τις εκλογικές τους λειτουργίες και δαπάνες. Αυτό δεν γίνεται αυθαίρετα αλλά με εγγυήσεις διαφάνειας (σύμφωνα με νόμο) που καταθέτει το πολιτικό κόμμα. Επίσης με νόμο επιβάλλεται για ένα πολιτικό κόμμα το ανώτατο όριο δαπανών που μπορεί να κάνει όπως και με νόμο απαγορεύονται ορισμένες μορφές πολιτικής προβολής. Ο έλεγχος των εκλογικών δαπανών των κομμάτων και των υποψήφιων βουλευτών γίνεται από ειδικό όργανο που συγκροτείται από με την συμμετοχή ανώτατων δικαστικών λειτουργιών. Στους δικαστικούς λειτουργούς απαγορεύεται οποιαδήποτε μορφή εκδήλωσης υπέρ ή κατά πολιτικού κόμματος αλλά και σε όσους υπηρετούν στις ένοπλες δυνάμεις και στα σώματα ασφαλείας. Στους δημόσιους υπάλληλους απαγορεύεται οποιαδήποτε μορφή εκδήλωσης υπέρ ή κατά πολιτικού κόμματος κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους.

Εμβλήματα και χρώματα

Ανά τον κόσμο τα πολιτικά κόμματα χρησιμοποιούν εμβλήματα και χρώματα για την αναγνώρισή τους. Συνήθως τα συντηρητικά κόμματα ως κύριο χρώμα έχουν το μπλε ή το μαύρο, ενώ τα αριστερά κόμματα (κυρίως κομμουνιστικά, σοσιαλδημοκρατικά και οικολογικά) χρησιμοποιούν το κόκκινο ή το πράσινο χρώμα.

Στην Ελλάδα τα δεξιά κόμματα έχουν ως χρώμα το μπλε και το γαλάζιο, ενώ τα αριστερά το κόκκινο, το ροζ και το πράσινο. Τα εμβλήματα ποικίλουν ανάλογα με την ιδεολογία του κάθε πολιτικού κόμματος. Για παράδειγμα ένα θεοκρατικό κόμμα μπορεί να έχει ως έμβλημα τον χριστιανικό σταυρό, ενώ τα λενινιστικά ή μαοϊκά κόμματα ανά τον κόσμο συνήθως έχουν ως έμβλημα το σφυροδρέπανο ή μια γροθιά που κρατάει ένα τριαντάφυλλο ή σφυρί.

Δείτε επίσης

• Κομματική διακήρυξη
• Κομματική επιτροπή
• Κομματική ευθύνη
• Ομάδα πίεσης

Πηγές

• Σύνταγμα της Ελλάδος - Μέρος Γ' (Οργάνωση και λειτουργίες της πολιτείας) - Τομέας Α' (Σύνταξη Πολιτείας) - Άρθρο 29 (Πολιτικά κόμματα)