Στοκχόλμη

Στοκχόλμη: Η παλαιά πόλη

Η Στοκχόλμη (Stockholm) είναι η πρωτεύουσα της Σουηδίας. Βρίσκεται στην ανατολική ακτή της χώρας και στην είσοδο της λίμνης Μέλαρεν. Το όνομά της σημαίνει «πόλη ανάμεσα σε γέφυρες». Ο πληθυσμός φθάνει τους 1.200.000 κατοίκους και είναι η μεγαλύτερη πόλη της Σουηδίας.

Ως πρωτεύουσα, η Στοκχόλμη αποτελεί την έδρα της Κυβέρνησης και του κοινοβουλίου της Σουηδίας. Είναι επίσης η κατοικία του αρχηγού κράτους, του Καρόλου ΙΣΤ Γουστάβου.

Η πόλη εκτείνεται σε έντεκα δήμους. Τα κεντρικά μέρη και πολλά εκ των εσώτερων προαστίων ανήκουν στον Δήμο της Στοκχόλμης, ο οποίος έχει 750.000 κατοίκους.

Ιστορία

Αρχές

Η πρωιμότερη αναφορά της Στοκχόλμης σε γραπτό κείμενο χρονολογείται από το 1252, όταν αποτελούσε σημαντικό σημείο για το εμπόριο σιδήρου από τα ορυχεία του Μπέργκσλαγκεν.

Η πόλη λέγεται πως ιδρύθηκε από τον Μπίργκερ Γιαρλ με σκοπό την προστασία της Σουηδίας από εκ θαλάσσης εισβολές ξένων ναυτικών και την αποφυγή λεηλασιών πόλεων όπως η Σιγκτούνα στην Λίμνη Μέλαρεν. Το πρώτο κτήριο στη Στοκχόλμη ήταν ένα οχυρό που αποσκοπούσε στον έλεγχο της κίνησης μεταξύ της Βαλτικής Θάλασσας και της Μέλαρεν. Κάτω από την ηγεσία του Μάγκνους Λαντούλες η Στοκχόλμη αναπτύχθηκε σε σημαντική εμπορική πόλη τις επόμενες δεκαετίες. Το 1270 η Στοκχόλμη εμφανίζεται σε ιστορικά έγγραφα ως πόλη και το 1289 περιγράφηκε ως η πολυπληθέστερη πόλη στην Σουηδική περιοχή. Η πρώτη αξιόπιστη εκτίμηση για το μέγεθος της πόλης προέρχεται από τα μέσα του 15ου αιώνα και αποδίδει στη Στοκχόλμη περίπου χίλια νοικοκυριά και πέντε με έξι χιλιάδες κατοίκους.

Ένωση του Κάλμαρ

Η στρατηγική και οικονομική σημασία της πόλης κατέστησε τη Στοκχόλμη σημαντικό παράγοντα στις σχέσεις μεταξύ των Δανών Βασιλιάδων της Ένωσης του Κάλμαρ και του εθνικού κινήματος ανεξαρτησίας το 15ο αιώνα. Στις 14 Οκτωβρίου 1471 η Σουηδία υπό τον Στεν Στούρε, με την υποστήριξη του λαού της Στοκχόλμης, κατάφερε μια σημαντική νίκη επι του Δανού βασιλιά Χριστιανού Α’. Ο εγγονός του, Χριστιανός Β’, κατέλαβε μάταια την πόλη το 1518, αλλά τελικά κατάφερε να εξασφαλίσει την πόλη το 1520. Στις 8 Νοεμβρίου 1520, έλαβαν χώρα μαζικές εκτελέσεις μορφών της αντιπολίτευσης, αποκαλούμενες το Λουτρό αίματος της Στοκχόλμης. Η σφαγή αυτή πυροδότησε νέες εξεγέρσεις, που τελικά κατέληξαν στη διάλυση της Ένωσης του Κάλμαρ.

Περίοδος Βάσα

Το Βασιλικό Παλάτι στη Στοκχόλμη

Με την άνοδο του Γκούσταβ Βάσα το 1523 και την δημιουργία βασιλικής εξουσίας, η Στοκχόλμη αναπτύχθηκε σε μεγαλύτερη πόλη. Η νησιωτική πόλη δεν προσέφερε πλέον αρκετό χώρο, και το 1529 ενσωματώθηκαν στην πόλη το Σούντερμαλμ και το Νόρμαλμ. Η πόλη συνέχισε να μεγαλώνει και μέχρι το 1600 ο πληθυσμός είχε αγγίξει τις δέκα χιλιάδες.

1600-1800

Τον 17ο αιώνα η Σουηδία αναπτύχθηκε σε μείζονα Ευρωπαϊκή δύναμη, πράγμα που αντικατοπτρίστηκε στην ανάπτυξη της πόλης. Από το 1610 μέχρι το 1680 ο πληθυσμός της πόλης εξαπλασιάστηκε. Στην πόλη ενσωματώθηκαν το Ladugårdslandet, (δηλαδή το σημερινό Ούστερμαλμ) και το νησί Κουνγκσχόλμεν. Το 1634 η Στοκχόλμη έγινε η επίσημη πρωτεύουσα της Σουηδικής αυτοκρατορίας. Επίσης δημιουργήθηκαν εμπορικοί κανονισμοί που παρείχαν στη Στοκχόλμη ένα σημαντικό μονοπώλιο επί του εμπορίου μεταξύ ξένων εμπόρων και άλλων Σουηδικών και Σκανδιναβικών περιοχών. Την περίοδο αυτή, χτίστηκαν μεγάλα παλάτια και κάστρα, συμπεριλαμβανομένου του Οίκου των Ιπποτών και αργότερα, στις αρχές του 18ου αιώνα, του Βασιλικού Παλατιού.

Μεταξύ 1713-1714 η Στοκχόλμη υπέφερε από τον Μαύρο Θάνατο. Μετά τη λήξη του Μεγάλου Βόρειου Πολέμου και την καταστροφή διαφόρων περιοχών της πόλης το 1721, η πόλη λίμνασε στην ανάπτυξή της. Η πληθυσμιακή ανάπτυξη ανακόπηκε, και η απότομη οικονομική ανάπτυξη επιβραδύνθηκε. Ωστόσο, η Στοκχόλμη διατήρησε το ρόλο της ως το πολιτικό κέντρο της Σουηδίας και υπό τον Γκούσταβ Γ’ συνέχισε να αναπτύσσεται πολιτιστικά. Μια καλή αρχιτεκτονική έκφραση της περιόδου αποτελεί η βασιλική όπερα.

1800-1900

Στις αρχές του 19ου αιώνα, η οικονομική σημασία της Στοκχόλμης υπέστη περαιτέρω ύφεση. Το Νόρσεπινγκ έγινε η μεγαλύτερη κατασκευαστική πόλη της Σουηδίας και το Γκέτεμποργκ αναπτύχθηκε στο βασικό εμπορικό λιμάνι λόγω της θέσης του επί της Βόρειας Θάλασσας. Το δεύτερο μισό του αιώνα, η Στοκχόλμη ανέκτησε τον ηγετικό οικονομικό της ρόλο. Νέες βιομηχανίες αναδύθηκαν, και η Στοκχόλμη μεταμορφώθηκε σε σημαντικό εμπορικό και υπηρεσιακό κέντρο, καθώς και σε σημαντικό σημείο εντός της Σουηδίας.

Ο πληθυσμός αυξήθηκε κατά πολύ το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, ιδιαίτερα λόγω μετανάστευσης. Το τέλος του αιώνα λιγότερο από το 40% των κατοίκων είχαν γεννηθεί στη Στοκχόλμη. Συνοικίες άρχισαν να επεκτείνονται πέρα από τα σύνορα της πόλης, ενώ, επίσης, δημιουργήθηκαν πυκνοκατοικημένες φτωχές περιφέρειες αλλά και νέες περιφέρειες στην ύπαιθρο και την παραλία.

Κατά την περίοδο αυτή η Στοκχόλμη αναπτύχθηκε περαιτέρω ως πολιτιστικό και εκπαιδευτικό κέντρο. Τον 19ο αιώνα ένας αριθμός επιστημονικών ινστιτούτων ιδρύθηκαν στη Στοκχόλμη, όπως για παράδειγμα το Ινστιτούτο Καρολίνσκα.

20ός αιώνας

Στα τέλη του 20ού αιώνα η Στοκχόλμη έγινε μια μοντέρνα, τεχνολογικά προοδευμένη πόλη με διαφόρων εθνικοτήτων κατοίκους. Κατά τη διάρκεια του αιώνα πολλές βιομηχανίες μετέτρεψαν τις εργασιακές τους δραστηριότητες σε πεδία περισσότερο αναπτυγμένης τεχνολογίας και βιομηχανίες παροχής υπηρεσιών βασισμένες στην σύγχρονη κοινωνία της γνώσης.

Η πόλη συνέχισε να αναπτύσσεται και νέες περιφέρειες δημιουργήθηκαν, για παράδειγμα οι Ρίνκεμπι, Τένστα και Σολεντούνα, μερικές με μεγάλες αναλογίες μεταναστών.

Το 1923 η δημοτική κυβέρνηση της Στοκχόλμης μετακόμισε σε νέο κτήριο, το Δημαρχείο της Στοκχόλμης. Το 1967 η πόλη της Στοκχόλμης ενσωαμτώθηκε στην Επαρχία της Στοκχόλμης.

Πρόσφατα Γεγονότα

Το 1986, ο Πρωθυπουργός Ούλοφ Πάλμε πυροβολήθηκε στο δρόμο και ο δολοφόνος δεν βρέθηκε ποτέ. Τον Σεπτέμβριο του 2003, η υπουργός εξωτερικών Άννα Λιντ τραυματίστηκε θανάσιμα σε μια επίθεση με μαχαίρωμα που έλαβε χώρα στο εμπορικό κέντρο Νορντίνσκα Κομπανίετ.

Επίσης, η Στοκχόλμη ονομάστηκε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 1998.

Πολιτική

Το Δημαρχείο της Στοκχόλμης

Η Στοκχόλμη κυβερνάται από τους δήμους και την Επαρχία της Στοκχόλμης. Η τελευταία είναι βασικά υπεύθυνη για τους τομείς της περίθαλψης και υγείας, δημοσίων μεταφορών, συμπεριλαμβανομένου του Μετρό της Στοκχόλμης, και μερικών πολιτιστικών θεσμών.

Ο Δήμος της Στοκχόλμης χωρίζεται περαιτέρω γεωγραφικά σε 18 περιφερειακά συμβούλια ή αστικές αυτοδιοικούμενες περιοχές, που φέρουν ευθύνη για την πρωτοβάθμια εκαπίδευση και τις κοινωνικές υπηρεσίες, τις υπηρεσίες ελεύθερου χρόνου και των πολιτιστικών υπηρεσιών εντός των περιοχών τους.

Γεωγραφία

Τα κεντρικά μέρη της πόλης περιλαμβάνουν δεκατέσσερα νησιά και τις όχθες του αρχιπελάγους όπου η Λίμνη Μέλαρεν συναντά την Βαλτική Θάλασσα. Ενώνονται μεταξύ τους με 53 γέφυρες. Το κέντρο της πόλης είναι κατ’ουσίαν τοποθετημένο πάνω στο νερό, επί του κόλπου Ρινταρφγέρντεν.

Δημογραφία

Η αστική περιοχή της Στοκχόλμης εκτείνεται σε 11 δήμους εντός της Επαρχίας της Στοκχόλμης. Ο πληθυσμός ανέρχεται σε 1.212.196 (2000).

Θεσμοί ανώτερης εκπαίδευσης

Η Στοκχόλμη μπορεί να είναι περισσότερο γνωστή για τα Βραβεία Νομπέλ και την τελετή απονομής που λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο, αλλά η πόλη στεγάζει επίσης την μεγαλύτερη συγκέντρωση πανεπιστημίων έρευνας και ανώτερης εκπαίδευσης στη Σουηδία.

• Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης
• Βασιλικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας
• Οικονομική Σχολή της Στοκχόλμης
• Ινστιτούτο Καρολίνσκα
• Βασιλικό Κολέγιο Μουσικής
• Βασιλικό Πανεπιστημιακό Κολέγιο Καλών Τεχνών
• Κόνστφακ, Πανεπιστημιακό Κολέγιο Τεχνών, Χειροτεχνιών και Σχεδίου
• Πανεπιστημιακό Κολέγιο Σούντερτουρν
• Πανεπιστημιακό Κολέγιο Ταινιών, Ραδιοφώνου, Τηλεόρασης και Θεάτρου
• Πανεπιστημιακό Κολέγιο Όπερας
• Πανεπιστημιακό Κολέγιο Μουσικής Εκπαίδευσης
• Πανεπιστημιακό Κολέγιο Χορού

Πολιτισμός

Πέρα από το γεγονός πως είναι μια μεγάλη πόλη με δραστήρια πολιτιστική ζωή, η Στοκχόλμη ως πρωτεύουσα στεγάζει επίσης πολλούς από τους εθνικούς πολιτιστικούς θεσμούς της Σουηδίας, συμπεριλαμβανομένων θεάτρων, όπερας και μουσείων. Υπάρχουν δύο αξιοθέατα χαρακτηριζόμενα από την ΟΥΝΕΣΚΟ, μέρη παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς: το Παλάτι Ντροττνινγκχόλμ και ένα μεγάλο κοιμητήριο, το Σκογκσκυρκογκέρντεν, που περιλαμβάνουν μερικά γνωστά παραδείγματα της αρχιτεκτονικής του Γκούνναρ Άσπλουντ. Το έτος 1998 η Στοκχόλμη ορίστηκε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης.

Η Στοκχόλμη είναι μια από τις ομορφότερες πόλεις της Βόρειας Ευρώπης, με παλάτια, κήπους, κτήρια τετραόροφα μέχρι πενταόροφα πραγματικά κομψοτεχνήματα, με εκκλησίες επιβλητικού μεγέθους και ένα πλήθος από Μουσεία και γέφυρες που τη χαρακτηρίζουν "Βενετία του Βορρά", και δικαιολογημένα, αφού είναι κτισμένη πάνω σε 14 νησίδες όπου η λιμνη Mälaren συναντιέται με τον κόλπο Saltsjön. Έντονη νυκτερινή ζωή δεν έχει. Αντ΄ αυτής, όμως, προσφέρει μια γαληνια ηρεμία που βρίσκουν άνθρωποι 70 περίπου διαφορετικών φυλών που την κατοικούν, εκτός από τους γηγενείς κατοίκους. Σημαντικότερο σημείο είναι το ξενοδοχείο Grand Hotel στο οποίο και γίνονται οι απονομές των 6 βραβείων Νόμπελ (εκτός εκείνου της ειρήνης, που γίνεται στο Όσλο), κάθε χρόνο στις 10 Δεκεμβρίου από τον Βασιλέα.

Το ιστορικό κέντρο της Στοκχόλμης ονομάζεται Gamla Stan που εκτείνεται σε τρία νησιά: Το Stads, το Riddar, και Helgents. Οι ονομασίες αυτές έχουν ως δεύτερο συνθετικό τη λέξη holmen που σημαίνει νήσος. Εδώ βρίσκονται και τα σπουδαιότερα κτήρια της πόλης, μάλιστα στην τρίτη νήσο, το Helgentsholmen, ο βασιλέας Birger Jarl δημιούργησε το 1252 τον πυρήνα της πόλης, που το 1436 έγινε πρωτεύουσα της Σουηδίας. Εδώ είναι και η ιστορική πλατεία Stortorget που τον Νοέμβριο του 1520 ενώ είχε γεμίσει με κόσμο για να παρακολουθήση τη στέψη του Δανού Βασιλέως Χριστιανού Β', στο θρόνο της Σουηδίας, σφάχθηκαν 80 σουηδοί ευγενείς από τους Δανούς στρατιώτες, γεγονός που απετέλεσε την απαρχή του αγώνα της ανεξαρτησίας. Ανάμεσα σ΄ εκείνους που σφαγιάσθηκαν ήταν και ο πατέρας του Γουσταύου Βάζα που το 1523 κατάφερε να την απελευθερώσει και να στεφθεί αυτός Βασιλεύς. Από τότε ξεκίνησε και η νέα εποχή της πόλης και η χρυσή εποχή για τη Σουηδία.
Τα φανταστικά δε μεσαιωνικά κτίρια που σώζωνται μέχρι σήμερα οφείλεται στο ότι η πόλη αυτή δεν βομβαρδίσθηκε στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Τις μόνες καταστροφές που έχει υποστεί κατά καιρούς ήταν από πυρκαγιές που σχεδόν όλα τα παλαιά σπίτια και κτίρια ήταν ξύλινα. Στις αρχές του 19ου αιώνα όλα γκρεμίστηκαν και ξαναφτιάχτηκαν με πέτρες και τούβλα σε μεσαιωνικό σχέδιο.

• Πολιούχος Άγιος της Στοκχόλμης είναι ο Άγιος Eρίκος (Erik), ο οποίος, πριν ανακηρυχθεί άγιος, ήταν Βασιλεύς της Σουηδίας, ο Έρικ ο 9ος.

Ο αστεροειδής 378 Ολμία, που ανακαλύφθηκε το 1893, πήρε το όνομά του από τη λατινική ονομασία της Στοκχόλμης, Holmia.

Αθλητισμός

Τα αθλητικά γεγονότα είναι δημοφιλή στην πόλη, με το ποδόσφαιρο και το χόκευ επί πάγου τα πιο δημοφιλή εξ αυτών. Η πόλη διοργάνωσε τους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1912 καθώς και όλους, εκτός από έναν, τους Βόρειους Αγώνες, ένα χειμερινό πολυ-αθλητικό γεγονός που προηγήθηκε των Χειμερινών Ολυμπιακών.

Οι τρεις πλέον δημοφιλείς ανδρικές ποδοσφαιρικές ομάδες στην περιοχή της Στοκχόλμης είναι οι Ντγιουργκόρντεν ΙΦ(Djurgården IF), Χάμμαρμπύ ΙΦ(Hammarby IF), και ΑΙΚ. Ωστόσο, η ΑΙΚ δεν έχει την βάση της στον δήμο της Στοκχόλμης αλλά στην απο βορρά γειτονική Σόλνα. Και οι τρεις ομάδες έχουν αντίστοιχες γυναικείες, αν και η καλύτερη γυναικεία ομάδα της Ντγιουργκόρντεν ονομάζεται Ντγιουργκόρντεν/Έλβσγιού μετά τη συγχώνευσή με την Έλβσγιου ΑΙΚ. Οι σύλλογοί τους διαθέτουν επίσης ομάδες χόκευ επί πάγου.

Πρόσωπα

• Αύγουστος Στρίντμπεργκ (1849-1012), θεατρικός συγγραφέας
• Καρλ Λάρσον (1853-1919), ζωγράφος
• Άλφρεντ Νόμπελ (1893-1896), χημικός, μηχανικός και βιομήχανος
• Ραούλ Βάλλενμπεργκ, διπλωμάτης
• Γκρέτα Γκάρμπο (1905-1990), ηθοποιός
• Ίνγκριντ Μπέργκμαν (1915-1982), ηθοποιός
• Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, σκηνοθέτης
• Ούλοφ Πάλμε (1927-1986), πολιτικός
• Μπίμπι Άντερσον (1935), ηθοποιός
• Τόμας Χέντρικ Ίλβες (1953), πρωθυπουργός της Εσθονίας

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Στοκχόλμη - Επίσημο site
• Stockholm Visitors Board - Ο επίσημος οδηγός για τους επισκέπτες