Χριστιανική απολογητική

Η χριστιανική απολογητική θεωρείται σήμερα αυτοτελής επιστήμη και επιμέρους συστηματικός κλάδος της χριστιανικής θεολογίας, με ιδιαίτερο αντικείμενο, επί ειδικού σκοπού, ακολουθώντας συγκεκριμένη μέθοδο.

Η έννοια της απολογητικής είναι τελείως διάφορη με εκείνη της απολογίας. Μπορεί η απολογία κατά κυρία έννοια να συμπίπτει με την απολογητική, στην εκκλησιαστική φιλολογία, πλην όμως υφίστανται διαφορές. Η απολογία έχει γενικά τον χαρακτήρα της άμυνας και της υπεράσπισης απέναντι σε αντιρρήσεις, επιθέσεις, κατηγορίες κ.λπ. Η απολογητική είναι η με καθορισμένες γενικές αρχές, σε επιστημονικό σύστημα, δικαιολόγηση του συνόλου της χριστιανικής πίστης έναντι οποιασδήποτε και οσοδήποτε δυνατής προσβολής του χριστιανικού δόγματος.

Εξ αυτού και οι πρώτες συγγραφές των χριστιανών απολογητών και οι διάφορες κατά καιρούς που ακολούθησαν ονομάζονται "απολογίες" ως αναιρούσες κατηγορίες και συκοφαντίες κατά του ακολουθούμενου βίου των χριστιανών. Και όπως οι ασκούμενες τότε κατηγορίες είτε από πρόσωπα λεγόμενα εθνικά, είτε από την Πολιτεία, είτε από τους Ιουδαίους, είτε και από τους Μωαμεθανούς αργότερα είχαν ως όπλα τη φιλοσοφία και θετικές επιστήμες, κατ΄ ανάγκη και η απολογία άρχισε να συστηματικοποιείται και να απαρτίζει ιδιαίτερη επιστήμη, προοδευτικά σύμμορφη και συγχρονιζόμενη στις επιστημονικές απαιτήσεις.

Έτσι από τα παραπάνω προκύπτει ότι η μεταξύ των σχέση της χριστιανικής απολογίας και χριστιανικής απολογητικής είναι κατά λόγο και θεωρία η αυτή μεταξύ χριστιανικής κατήχησης και χριστιανικής κατηχητικής, χριστιανικής λατρείας και χριστιανικής λειτουργικής κ.λπ. Πάντως η χριστιανική απολογία δεν μπορεί να είναι και χριστιανική απολογητική, ενώ αντίθετα η χριστιανική απολογητική μπορεί να εκπληρεί το έργο της χριστιανικής απολογίας.

Μέσα της απολογητικής με τα οποία εκπληρώνονται οι σκοποί της είναι οι "ενδείξεις" και τα "πιστεύματα" ή "πίστεις" με τα οποία «κατασκευάζονται» τα διάφορα επιχειρήματα. Οι λαμβανόμενες ενδείξεις είναι δύο ειδών: οι εξωτερικές (εξωτερική απολογητική) και οι εσωτερικές ενδείξεις (εσωτερική απολογητική). Σπουδαία δε ανάγκη της απολογητικής είναι η Ιστορία όχι τόσο για την ανάδειξη των αιτιών των διαφόρων γεγονότων, όσο την "πίστωση" αυτών ως ιστορικά γεγονότα.

Αντίθετα, κύρια ενάντια της απολογητικής θεωρούνται τα διάφορα λεγόμενα "φιλοσοφήματα" που προσβάλλουν τη χριστιανική αλήθεια και τα οποία διακρίνονται σε τέσσερις κύριες κατηγορίες: στον ορθολογισμό, τον πανθεϊσμό, τον υλισμό και την αγνωσία.

Πηγές

• "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Δρανδάκη" τομ.Ε΄, σελ.193