Επιστημονική επανάσταση: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Μαθηματικοποίηση της φύσης
Επανάσταση στην κίνηση
Γραμμή 20: Γραμμή 20:


Επιπλέον ώθηση στην μαθηματικοποίηση της φύσης έδωσαν ο [[Γαλιλαίος Γαλιλέι|Γαλιλαίος]] και ο [[Ρενέ Ντεκάρτ|Καρτέσιος]]. Αμφότεροι διέκριναν πρωταρχικές και δευτερεύουσες ιδιότητες στην ύλη, από τις οποίες οι πρώτες μπορούν να εκφραστούν [[μαθηματικά]]. Έτσι, κάθε φυσική κατάσταση μπορεί να αναπαρασταθεί από μια μαθηματική οντότητα. Ο [[Ντεκάρτ]] επιπλέον απέδειξε την δυνατότητα [[άλγεβρα|αλγεβρικής]] έκφρασης των γεωμετρικών σχημάτων, θεμελιώνοντας την [[αναλυτική γεωμετρία]] που έδωσε ακόμη μεγαλύτερη ώθηση στην μαθηματικοποίηση της φύσης.<ref>Μετζενιώτης (2008), σσ. 84-85.</ref>
Επιπλέον ώθηση στην μαθηματικοποίηση της φύσης έδωσαν ο [[Γαλιλαίος Γαλιλέι|Γαλιλαίος]] και ο [[Ρενέ Ντεκάρτ|Καρτέσιος]]. Αμφότεροι διέκριναν πρωταρχικές και δευτερεύουσες ιδιότητες στην ύλη, από τις οποίες οι πρώτες μπορούν να εκφραστούν [[μαθηματικά]]. Έτσι, κάθε φυσική κατάσταση μπορεί να αναπαρασταθεί από μια μαθηματική οντότητα. Ο [[Ντεκάρτ]] επιπλέον απέδειξε την δυνατότητα [[άλγεβρα|αλγεβρικής]] έκφρασης των γεωμετρικών σχημάτων, θεμελιώνοντας την [[αναλυτική γεωμετρία]] που έδωσε ακόμη μεγαλύτερη ώθηση στην μαθηματικοποίηση της φύσης.<ref>Μετζενιώτης (2008), σσ. 84-85.</ref>

== Επανάσταση στην κίνηση ==

Τον συμβιβασμό της διπλής αλήθειας αρνήθηκε ο Κοπέρνικος όταν δημοσίευσε το έργο του όπου διακήρυξε πως η κίνηση του ήλιου είναι μια ψευδαίσθηση, και στην πραγματικότητα η [[Γη]] κινείται γύρω από τον [[Ήλιος|Ήλιο]]. Ο Κοπέρνικος ήταν πεπεισμένος ότι το [[ηλιοκεντρικό μοντέλο]] και η [[κοσμολογία]] που δημιούργησε ήταν η πραγματική φυσική υπόσταση των πραγμάτων, και όχι απλώς μια νοητικά ορθή θεωρητική πιθανότητα.<ref>Βαλλιάνος (2008), σ. 33.</ref>

Ο Κοπέρνικος στήριξε το ηλιοκεντρικό μοντέλο σε μαθηματικές μετρήσεις. Στα επόμενα χρόνια νέες αστρονομικές παρατηρήσεις από τον Τύχω Μπράχε και τον Κέπλερ, ενίσχυσαν, διόρθωσαν και επιβεβαίωσαν την φυσική πραγματικότητα της νέας κοσμολογίας.<ref>Βαλλιάνος (2008), σ. 35.</ref> Επιπλέον παρατηρήσεις που έκανε ο Γαλιλαίος με ένα νέο όργανο, το τηλεσκόπιο, ανέτρεψαν την διάκριση μεταξύ υποσελήνιου και υπερσελήνιου χώρου. Ακολούθως ο Γαλιλαίος υποστήριξε δημόσια το ηλιοκεντρικό σύστημα, αν και υπό την επιρροή του [[πλατωνισμός|πλατωνισμού]] και [[πυθαγορισμός|πυθαγορισμού]], χωρίς να υιοθετήσει τις ελλειπτικές τροχιές που πρότεινε ο Κέπλερ.<ref>Βαλλιάνος (2008), σ. 38.</ref> Είχε όμως υπερασπιστεί τα συμπεράσματά του στηριζόμενος στην εμπειρική παρατήρηση για την θεμελίωσή τους. Ο ίδιος τόνισε ότι τα συμπεράσματα του [[Αριστοτέλης|Αριστοτέλη]] ήταν διαφορετικά επειδή δεν είχε κάνει τις ίδιες παρατηρήσεις.<ref>Βαλλιάνος (2008), σ. 38.</ref>

Οργάνωσε μια συστηματική σειρά [[πείραμα|πειραμάτων]], που τον οδήγησαν να καταρρίψει την πρωταρχική παραδοχή της [[κίνηση]]ς κατά τον Αριστοτέλη, ότι η ταχύτητα της [[ελεύθερη πτώση|ελεύθερης πτώσης]] των σωμάτων είναι συνάρτηση του [[βάρος|βάρους]] τους. Διαψεύδοντας την αριστοτελική θεωρία, διατύπωσε την αρχή της ομοιόμορφης [[επιτάχυνση]]ς των σωμάτων. Συμπληρώνοντας αυτή την ανακάλυψη, διατύπωσε αναστρέφοντας ριζικά την αριστοτελική οντολογική φύση των σωμάτων, ότι προορισμός κάθε σώματος είναι να κινείται ή να είναι ακίνητο, εκτός και αν ενεργήσει πάνω του μια εξωτερική δύναμη. Μετά από αυτές τις διατυπώσεις έγινε δυνατό να εξηγηθεί και η παραβολική τροχιά των βλημάτων, που δεν ήταν δυνατό να εξηγήσει ο [[Μπουριντάν]].<ref>Βαλλιάνος (2008), σ. 57.</ref>

Καινοτομία του Γαλιλαίου ήταν να ερμηνεύσει την ανάλυση και την σύνθεση όχι μόνο ως [[λογική|λογικές]], αλλά και ως [[εμπειρισμός|εμπειρικές]] διαδικασίες. Δημιούργησε έτσι μια νέα προσέγγιση των προβλημάτων, υπάγοντας τον μαθηματικό λόγο στην αισθητή εμπειρία.<ref>Βαλλιάνος (2008), σ. 56.</ref> Στην διατύπωση της μεθοδολογίας του, αξίωσε επίσης ότι η φύση είναι ένα σύστημα μαθηματικής αρμονίας. Για την κατασκευή νοητικών μοντέλων για την δομή της φύσης, ανέλυε μαθηματικά την εμπειρία, έχοντας απορρίψει τα ενδεχομενικά στοιχεία που δεν συμμετέχουν στην μαθηματική νομοτέλεια. Επίσης εξέταζε από τις ιδιότητες των σωμάτων, αυτές μόνο που μπορούν να εκφραστούν ποσοτικά.<ref>Βαλλιάνος (2008), σ. 45 και Μετζενιώτης (2008), σελ. 84.</ref>

Ο [[Καρτέσιος]], αναπτύσσοντας μια εναλλακτική μεθοδολογία υποστήριξε, απορρίπτοντας την εμπειρία, ότι μόνο κριτήριο για την γνώση είναι η απόλυτη βεβαιότητα για την αλήθεια των προτάσεών μας.<ref>Βαλλιάνος (2008), σ. 81.</ref> Βάση της μεθοδολογίας του είναι η λογική παραγωγή και η αξιωματική μέθοδος των μαθηματικών που βασίζεται στην διανοητική ενόραση.<ref>Βαλλιάνος (2008), σ. 84.</ref> Η εφαρμογή της καρτεσιανής μεθόδου κατακύρωσε το μηχανιστικό κοσμοείδωλο και ορισμένες θεωρίες: το ότι κάθε σώμα έχει έκταση, το ότι δεν υπάρχει κενό, και το ότι η κίνηση επιτελείται μόνο μέσα από την άμεση σύγκρουση ή επαφή ενός σώματος με ένα άλλο.<ref>Βαλλιάνος (2008), σ. 86.</ref> Το καρτεσιανό σύστημα ικανοποιούσε την μηχανιστική αντίληψη για το σύμπαν και αρκετές επιστημονικές αρχές, και κατέστη κυρίαρχο μέχρι την κατάρριψή του από τον Νεύτωνα.


==Παραπομπές==
==Παραπομπές==

Έκδοση από την 00:10, 4 Μαρτίου 2010

Η επιστημονική επανάσταση ήταν μια περίοδος κατά την οποία νέες ιδέες στην φυσική, την αστρονομία, την βιολογία, την ανατομία, την χημεία και άλλες επιστήμες οδήγησαν στην απόρριψη δογμάτων που κυριάρχησαν από την Αρχαιότητα και καθ'όλο τον Μεσαίωνα, και οδήγησαν στην θεμελίωση της σύγχρονης επιστήμης. Παραδοσιακά, έναρξη της επιστημονικής επανάστασης θεωρείται το 1543, οπότε και δημοσιεύτηκαν δύο βιβλία που άλλαξαν την πορεία της επιστήμης. Ήταν το De revolutionibus orbium coelestium του Νικόλαου Κοπέρνικου, στο οποίο εισήγαγε την θέση ότι η Γη κινείται γύρω από τον Ήλιο, και το De humani corporis fabrica του Ανδρέα Βεσάλιου. Κορύφωση της επιστημονικής επανάστασης ήταν η δημοσίευση του Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica από τον Ισαάκ Νεύτωνα το 1687.

Άλλες σημαντικές εξελίξεις σε αυτή την περίοδο έγιναν από τους Γαλιλαίο Γαλιλέι, Έντμουντ Χάλλεϋ, Κρίστιαν Χόυχενς, Τυχό Μπραχέ, Γιοχάνες Κέπλερ, Γκότφριντ Λάιμπνιτς και Μπλεζ Πασκάλ. Στην φιλοσοφία, κύριες συνεισφορές ήταν του Φράνσις Μπέικον, Ρενέ Ντεκάρτ, Τόμας Χομπς.

Η «επιστήμη» μέχρι την Αναγέννηση

Η φυσική φιλοσοφία που κυριάρχησε σε όλο τον Μεσαίωνα, κατά μεγάλο μέρος είχε κληρονομηθεί από την Αρχαιότητα. Η μέθοδος εξήγησης των φαινομένων ήταν μια καθαρά διανοητική διεργασία, στην οποία εκπονούνταν μια γενική θεωρία που ικανοποιούσε την λογική και η οποία δεν ερχόταν σε σημαντική αντίθεση με τα ίδια τα φαινόμενα.[1] Χαρακτηριστικό σημείο της προσέγγισης του «σώζειν τα φαινόμενα» ήταν το Πτολεμαϊκό γεωκεντρικό σύστημα. Στηριζόμενο στον αφελή εμπειρισμό της άμεσης παρατήρησης, για την σωτηρία των φαινομένων επέβαλλε θεωρητικές και «επί τούτω» υποθέσεις επί των πραγματικών εμπειρικών δεδομένων.[2]

Προς την επανάσταση

Ο νομιναλισμός απέρριψε την τελολογική ερμηνεία της φύσης και τον σχολαστικισμό, υπέρ της χρήσης εμπειρικών δεδομένων αντί εννοιών χωρίς πραγματική υπόσταση.[3] Επάνω σε αυτή την αρχή, και με την χρήση εμπειρικών παραδειγμάτων, αμφισβητήθηκε η αριστοτελική θεωρία για την κίνηση, αν και ούτε οι νεώτερες θεωρίες, όπως η διατύπωση του impetus από τον Μπουριντάν, ήταν ικανές να εξηγήσουν την εμπειρική παρατήρηση.[4]

Ο Νικολά Ορέμ, διατύπωσε την ιδέα ότι τα φαινόμενα θα παρατηρούνταν με τον ίδιο τρόπο, είτε η Γη κινούνταν γύρω από τον Ήλιο, είτε το αντίθετο. Ο Ορέμ εγκατέλειψε την θεωρία του για θεολογικούς λόγους, καθώς το γεωκεντρικό μοντέλο ταίριαζε με τις Γραφές και την εξ’ αποκαλύψεως αλήθεια. Ωστόσο επικράτησε ένας συμβιβασμός ανάμεσα στη φυσική και τη θεολογική φιλοσοφία. Σύμφωνα με τον συμβιβασμό αυτό, τον λεγόμενο «διπλή αλήθεια», ήταν αποδεκτή η διερεύνηση των φαινομένων από ένα στοχαστή και η διαμόρφωση λογικών συμπερασμάτων τα οποία μπορεί να αντίκεινται στο παραδοσιακό μοντέλο, αλλά ο στοχαστής δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι αυτά τα λογικά συμπεράσματα αναπαριστούν την πραγματική υπόσταση των φαινομένων.[5]

Αποφασιστική ήταν και η συμβολή του πανεπιστημίου της Πάδοβας. Εκεί καλλιεργήθηκε η «ευρετική διαδικασία». Η ευρετική διαδικασία χρησιμοποιεί την μέθοδο της αναγωγής για την παραγωγή συμπερασμάτων. Αποτελείται από δύο πτυχές, την ανάλυση και την σύνθεση. Κατά την ανάλυση διασπάται ένα φαινόμενο στα απλά του στοιχεία για να βρεθούν τα αίτιά του, και κατά την σύνθεση αντιστρέφεται η πορεία και τα πρότερα συμπεράσματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εξήγηση όλων των αντίστοιχων φαινομένων που απορρέουν από τα ίδια αίτια.[6]

Μαθηματικοποίηση της φύσης

Η μαθηματικοποίηση της φύσης ήταν η αντίληψη ότι οι μαθηματικές θεωρίες αποκαλύπτουν το πώς είναι πραγματικά ο κόσμος, και όχι ότι είναι απλώς εργαλεία υπολογιστικού χαρακτήρα.[7] Απαρχή της μαθηματικοποίησης της φύσης ήταν ο ισχυρισμός του Κοπέρνικου ότι η θεωρία του ήταν αληθής αφού αποδεικνύονταν από τους μαθηματικούς υπολογισμούς του.[8] Ο Τύχω Μπράχε συνέλεξε πολλές παρατηρήσεις, ενώ ο Κέπλερ βελτίωσε το Κοπερνίκειο μοντέλο, διατυπώνοντας νόμους που βασίζονταν σε μαθηματικούς υπολογισμούς.[9]

Επιπλέον ώθηση στην μαθηματικοποίηση της φύσης έδωσαν ο Γαλιλαίος και ο Καρτέσιος. Αμφότεροι διέκριναν πρωταρχικές και δευτερεύουσες ιδιότητες στην ύλη, από τις οποίες οι πρώτες μπορούν να εκφραστούν μαθηματικά. Έτσι, κάθε φυσική κατάσταση μπορεί να αναπαρασταθεί από μια μαθηματική οντότητα. Ο Ντεκάρτ επιπλέον απέδειξε την δυνατότητα αλγεβρικής έκφρασης των γεωμετρικών σχημάτων, θεμελιώνοντας την αναλυτική γεωμετρία που έδωσε ακόμη μεγαλύτερη ώθηση στην μαθηματικοποίηση της φύσης.[10]

Επανάσταση στην κίνηση

Τον συμβιβασμό της διπλής αλήθειας αρνήθηκε ο Κοπέρνικος όταν δημοσίευσε το έργο του όπου διακήρυξε πως η κίνηση του ήλιου είναι μια ψευδαίσθηση, και στην πραγματικότητα η Γη κινείται γύρω από τον Ήλιο. Ο Κοπέρνικος ήταν πεπεισμένος ότι το ηλιοκεντρικό μοντέλο και η κοσμολογία που δημιούργησε ήταν η πραγματική φυσική υπόσταση των πραγμάτων, και όχι απλώς μια νοητικά ορθή θεωρητική πιθανότητα.[11]

Ο Κοπέρνικος στήριξε το ηλιοκεντρικό μοντέλο σε μαθηματικές μετρήσεις. Στα επόμενα χρόνια νέες αστρονομικές παρατηρήσεις από τον Τύχω Μπράχε και τον Κέπλερ, ενίσχυσαν, διόρθωσαν και επιβεβαίωσαν την φυσική πραγματικότητα της νέας κοσμολογίας.[12] Επιπλέον παρατηρήσεις που έκανε ο Γαλιλαίος με ένα νέο όργανο, το τηλεσκόπιο, ανέτρεψαν την διάκριση μεταξύ υποσελήνιου και υπερσελήνιου χώρου. Ακολούθως ο Γαλιλαίος υποστήριξε δημόσια το ηλιοκεντρικό σύστημα, αν και υπό την επιρροή του πλατωνισμού και πυθαγορισμού, χωρίς να υιοθετήσει τις ελλειπτικές τροχιές που πρότεινε ο Κέπλερ.[13] Είχε όμως υπερασπιστεί τα συμπεράσματά του στηριζόμενος στην εμπειρική παρατήρηση για την θεμελίωσή τους. Ο ίδιος τόνισε ότι τα συμπεράσματα του Αριστοτέλη ήταν διαφορετικά επειδή δεν είχε κάνει τις ίδιες παρατηρήσεις.[14]

Οργάνωσε μια συστηματική σειρά πειραμάτων, που τον οδήγησαν να καταρρίψει την πρωταρχική παραδοχή της κίνησης κατά τον Αριστοτέλη, ότι η ταχύτητα της ελεύθερης πτώσης των σωμάτων είναι συνάρτηση του βάρους τους. Διαψεύδοντας την αριστοτελική θεωρία, διατύπωσε την αρχή της ομοιόμορφης επιτάχυνσης των σωμάτων. Συμπληρώνοντας αυτή την ανακάλυψη, διατύπωσε αναστρέφοντας ριζικά την αριστοτελική οντολογική φύση των σωμάτων, ότι προορισμός κάθε σώματος είναι να κινείται ή να είναι ακίνητο, εκτός και αν ενεργήσει πάνω του μια εξωτερική δύναμη. Μετά από αυτές τις διατυπώσεις έγινε δυνατό να εξηγηθεί και η παραβολική τροχιά των βλημάτων, που δεν ήταν δυνατό να εξηγήσει ο Μπουριντάν.[15]

Καινοτομία του Γαλιλαίου ήταν να ερμηνεύσει την ανάλυση και την σύνθεση όχι μόνο ως λογικές, αλλά και ως εμπειρικές διαδικασίες. Δημιούργησε έτσι μια νέα προσέγγιση των προβλημάτων, υπάγοντας τον μαθηματικό λόγο στην αισθητή εμπειρία.[16] Στην διατύπωση της μεθοδολογίας του, αξίωσε επίσης ότι η φύση είναι ένα σύστημα μαθηματικής αρμονίας. Για την κατασκευή νοητικών μοντέλων για την δομή της φύσης, ανέλυε μαθηματικά την εμπειρία, έχοντας απορρίψει τα ενδεχομενικά στοιχεία που δεν συμμετέχουν στην μαθηματική νομοτέλεια. Επίσης εξέταζε από τις ιδιότητες των σωμάτων, αυτές μόνο που μπορούν να εκφραστούν ποσοτικά.[17]

Ο Καρτέσιος, αναπτύσσοντας μια εναλλακτική μεθοδολογία υποστήριξε, απορρίπτοντας την εμπειρία, ότι μόνο κριτήριο για την γνώση είναι η απόλυτη βεβαιότητα για την αλήθεια των προτάσεών μας.[18] Βάση της μεθοδολογίας του είναι η λογική παραγωγή και η αξιωματική μέθοδος των μαθηματικών που βασίζεται στην διανοητική ενόραση.[19] Η εφαρμογή της καρτεσιανής μεθόδου κατακύρωσε το μηχανιστικό κοσμοείδωλο και ορισμένες θεωρίες: το ότι κάθε σώμα έχει έκταση, το ότι δεν υπάρχει κενό, και το ότι η κίνηση επιτελείται μόνο μέσα από την άμεση σύγκρουση ή επαφή ενός σώματος με ένα άλλο.[20] Το καρτεσιανό σύστημα ικανοποιούσε την μηχανιστική αντίληψη για το σύμπαν και αρκετές επιστημονικές αρχές, και κατέστη κυρίαρχο μέχρι την κατάρριψή του από τον Νεύτωνα.

Παραπομπές

  1. ↑ Βαλλιάνος Περικλής (2008), Η Επιστημονική Επανάσταση και η Φιλοσοφική θεωρία της Επιστήμης. Ακμή και Υπέρβαση του Θετικισμού, β’ έκδοση, Πάτρα: ΕΑΠ. σσ. 23-24.
  2. ↑ Βαλλιάνος (2008), σσ. 28-29.
  3. ↑ Βαλλιάνος (2008), σσ. 50-51.
  4. ↑ Βαλλιάνος (2008), σσ. 52-53.
  5. ↑ Βαλλιάνος (2008), σσ. 30-31.
  6. ↑ Βαλλιάνος (2008), σσ. 54-55.
  7. ↑ Μετζενιώτης Διονύσης (2008), «Η μαθηματικοποίηση της φύσης», Κείμενα Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών, Πάτρα: ΕΑΠ, σ. 79.
  8. ↑ Μετζενιώτης (2008), σ. 82.
  9. ↑ Μετζενιώτης (2008), σ. 83.
  10. ↑ Μετζενιώτης (2008), σσ. 84-85.
  11. ↑ Βαλλιάνος (2008), σ. 33.
  12. ↑ Βαλλιάνος (2008), σ. 35.
  13. ↑ Βαλλιάνος (2008), σ. 38.
  14. ↑ Βαλλιάνος (2008), σ. 38.
  15. ↑ Βαλλιάνος (2008), σ. 57.
  16. ↑ Βαλλιάνος (2008), σ. 56.
  17. ↑ Βαλλιάνος (2008), σ. 45 και Μετζενιώτης (2008), σελ. 84.
  18. ↑ Βαλλιάνος (2008), σ. 81.
  19. ↑ Βαλλιάνος (2008), σ. 84.
  20. ↑ Βαλλιάνος (2008), σ. 86.

Βιβλιογραφία

  • Βαλλιάνος, Περικλής (2008). Η Επιστημονική Επανάσταση και η Φιλοσοφική θεωρία της Επιστήμης. Ακμή και Υπέρβαση του Θετικισμού (β' έκδοση). Πάτρα: ΕΑΠ. ISBN 9605387840. 
  • Μετζενιώτης, Διονύσης. «Η μαθηματικοποίηση της φύσης». Κείμενα Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών. Πάτρα: ΕΑΠ. ISBN 9605388138. 
  • Πατηνιώτης, Μανόλης. «Νεύτων και Νευτωνισμός στην Ευρώπη του 18ου αιώνα». Κείμενα Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών. Πάτρα: ΕΑΠ. ISBN 9605388138. 
  • Πεφάνης, Παναγιώτης (2004). Συνοπτική ιστορία της ιατρικής. Ανιχνεύοντας την αβεβαιότητα. Αθήνα: Εξάντας. ISBN 9789602565919. 
  • Crombie, A. C. (1992). Από τον Αυγουστίνο στον Γαλιλαίο. Αθήνα: ΜΙΕΤ. ISBN 9602500697. 
  • Gillispie, C.C. (1986). Στην Κόψη της Αλήθειας: Η εξέλιξη των επιστημονικών ιδεών από το Γαλιλαίο ως τον Einstein. Αθήνα: ΜΙΕΤ. ISBN 9602501014. 
  • Lindberg, David C. (1997). Οι απαρχές της δυτικής επιστήμης. Αθήνα: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις ΕΜΠ. ISBN 9602545208. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Επιστημονική_επανάσταση&oldid=1954287"