Χριστιανική απολογητική

Η Απολογητική θεωρείται σήμερα αυτοτελής επιστήμη ως επιμέρους συστηματικός κλάδος της Θεολογίας, με ιδιαίτερο αντικείμενο, επί ειδικού σκοπού, ακολουθώντας συγκεκριμένη μέθοδο.

Η έννοια της απολογητικής είναι τελείως διάφορη με εκείνη της απολογίας. Μπορεί η απολογία κατά κυρία έννοια να συμπίπτει με την απολογητική, στην εκκλησιαστική φιλολογία, πλην όμως υφίστανται διαφορές. Η απολογία έχει γενικά τον χαρακτήρα της άμυνας και την κατοχύρωση των πρεσβευόμενων, εν προκειμένω της θρησκευτικής αλήθειας, που προκαλείται με περιστασιακούς λόγους ένεκα κάποιων αντιρρησιών, επιθέσεων κ.λπ. προς αποκατάσταση του δικαίου του θρησκευτικού συναισθήματος. Η Απολογητική είναι η με καθορισμένες γενικές αρχές, σε επιστημονικό σύστημα, κατοχύρωση του συνόλου της χριστιανικής αλήθειας έναντι οποιασδήποτε και οσοδήποτε δυνατής προσβολής του χριστιανικού δόγματος.

Εξ αυτού και οι πρώτες συγγραφές των χριστιανών απολογητών και οι διάφορες κατά καιρούς που ακολούθησαν ονομάζονται "απολογίες" ως αναιρούσες κατηγορίες και συκοφαντίες κατά του ακολουθούμενου βίου των χριστιανών. Και όπως οι ασκούμενες τότε κατηγορίες είτε από πρόσωπα λεγόμενα εθνικά, είτε από την Πολιτεία, είτε από τους Ιουδαίους, είτε και από τους Μωαμεθανούς αργότερα είχαν ως όπλα τη φιλοσοφία και θετικές επιστήμες, κατ΄ ανάγκη και η απολογία άρχισε να συστηματικοποιείται και να απαρτίζει ιδιαίτερη επιστήμη, προοδευτικά σύμμορφη και συγχρονιζόμενη στις επιστημονικές απαιτήσεις.

Έτσι από τα παραπάνω προκύπτει ότι η μεταξύ των σχέση της Απολογίας και Απολογητικής είναι κατά λόγο και θεωρία η αυτή μεταξύ Κατήχησης και Κατηχητικής, Λατρείας και Λειτουργικής κ.λπ. Πάντως η Απολογία δεν μπορεί να είναι και Απολογητική, ενώ αντίθετα η Απολογητική μπορεί να εκπληρεί το έργο της Απολογίας.

Μέσα της Απολογητικής με τα οποία εκπληρώνονται οι σκοποί της είναι οι "ενδείξεις" και τα "πιστεύματα" ή "πίστεις" με τα οποία «κατασκευάζονται» τα διάφορα επιχειρήματα. Οι λαμβανόμενες ενδείξεις είναι δύο ειδών: οι εξωτερικές (εξωτερική Απολογητική) και οι εσωτερικές ενδείξεις (εσωτερική Απολογητική). Σπουδαία δε ανάγκη της Απολογητικής είναι η Ιστορία όχι τόσο για την ανάδειξη των αιτιών των διαφόρων γεγονότων, όσο την "πίστωση" αυτών ως ιστορικά γεγονότα.

Αντίθετα, κύρια ενάντια της Απολογητικής θεωρούνται τα διάφορα λεγόμενα "φιλοσοφήματα" που προσβάλλουν τη χριστιανική αλήθεια και τα οποία διακρίνονται σε τέσσερις κύριες κατηγορίες: στον Ορθολογισμό, τον Πανθεϊσμό, τον Υλισμό και την Αγνωσία.