Διάσκεψη της Γιάλτας

Ομαδικό πορτραίτο κατά τη διάσκεψη της Γιάλτας: Από αριστερά: Τσόρτσιλ, Ρούσβελτ, Στάλιν

Κατά το χρονικό διάστημα από 4 έως 11 Φεβρουαρίου του 1945 ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Φραγκλίνος Ρούζβελτ ο ηγέτης της ΕΣΣΔ Ιωσήφ Στάλιν και ο Βρετανός Πρωθυπουργός Σερ Ουίνστον Τσώρτσιλ, οι τρεις νικητές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου συναντήθηκαν στην Γιάλτα της Ουκρανίας για την πραγματοποίηση της δεύτερης συνόδου κορυφής (είχε προηγηθεί ανάλογη διάσκεψη στην Τεχεράνη από τις 28 Νοεμβρίου έως την 1η Δεκεμβρίου του 1943).

Η διάσκεψη αυτή έμεινε στην ιστορία ως «Η Διάσκεψη της Γιάλτας» καθώς πραγματοποιήθηκε στο μέγαρο της Λιβάντια (Livadia) που βρίσκεται κοντά στην πόλη της Γιάλτας. Η σύνοδος αυτή θεωρείται μεγάλης σπουδαιότητας, κυρίως λόγω των θεμάτων που διαπραγματεύτηκαν οι "Τρεις Μεγάλοι" (The big three, όπως ήταν τότε το προσωνύμιό τους) και είχε να κάνει με την μεταπολεμική πολιτική που θα ακολουθούσαν σχετικά με τις χώρες που είχε καταλάβει η Ναζιστική Γερμανία αλλά και με την τύχη των χωρών που είχαν συμμαχήσει με αυτήν. Ο Ρούσβελτ επιθυμούσε η σύνοδος να πραγματοποιηθεί σε κάποιο σημείο της Μεσογείου, αλλά ο Στάλιν επέμενε ότι οι γιατροί του δεν του επέτρεπαν μεγάλα ταξίδια. Έτσι, επί επτά ημέρες οι αρχηγοί των κρατών - νικητών καθόριζαν την μορφή που θα είχε ο μεταπολεμικός κόσμος. Για καθέναν από τους ηγέτες η διάσκεψη είχε εξαιρετική σημασία, ο πόλεμος όδευε προς το τέλος του καθώς ο Κόκκινος Στρατός απείχε μόλις 100 χλμ. από το Βερολίνο και η κατάρρευση της Γερμανικής κυριαρχίας ήταν ζήτημα χρόνου. Οι Άγγλοι ήθελαν να περισώσουν ό,τι ήταν δυνατόν από την προπολεμική "υγειονομική ζώνη" γύρω από την ΕΣΣΔ, τις ΗΠΑ απασχολούσε κυρίως ο παράγοντας Ιαπωνία και ο Ειρηνικός Ωκεανός και η είσοδος της ΕΣΣΔ στον πόλεμο κατά της Ιαπωνίας κάτι που επιθυμούσαν διακαώς. Έτσι, λοιπόν, στην Διάσκεψη της Γιάλτας:

• Επισημοποιήθηκε η πρόθεση για τη δημιουργία του Ο.Η.Ε.
• Απορρίφθηκε η πρόταση των Τσόρτσιλ και Ρούσβελτ για διαμελισμό της Γερμανίας
• Αποφασίστηκε η εκμηδένιση του γερμανικού μιλιταρισμού και ναζισμού, για να μην μπορέσει ξανά η Γερμανία να απειλήσει την παγκόσμια ειρήνη.

Μια ακόμη απόφαση που πάρθηκε στη Διάσκεψη της Γιάλτας ήταν η διαίρεση του κόσμου σε σφαίρες επιρροής (η περιβόητη χαρτοπετσέτα, στην οποία ο Τσόρτσιλ σημείωσε τις σφαίρες επιρροής του κόσμου) και, σχετικά με την Ελλάδα, η ένταξή της στον Δυτικό Κόσμο. Χαρακτηριστική είναι η τηλεφωνική ομιλία (Ημερολόγιο του Στάλιν, σελ. 460) του Στάλιν στον Δημητρώφ στις 10 Ιανουαρίου 1945: "Εγώ συμβούλευσα την Ελλάδα να μην αρχίσουν αυτόν τον αγώνα. Οι άνθρωποι του ΕΛΑΣ δεν έπρεπε να βγουν από την κυβέρνηση του Παπανδρέου. Καταπιάστηκαν με δουλειά για την οποία δεν τους επαρκούσαν οι δυνάμεις. Φαίνεται, υπολόγιζαν ότι ο Κόκκινος Στρατός θα κατέβει ως το Αιγαίο. Εμείς αυτό δεν μπορούμε να το κάνουμε. Εμείς δεν μπορούμε να στείλουμε και στη Ελλάδα δικά μας στρατεύματα. Οι Έλληνες έκαναν βλακεία", του είχε πει για τα Δεκεμβριανά. Αυτό σημαίνει ότι η ένταξη των χωρών σε σφαίρες επιρροής είχε ήδη αποφασιστεί και απλώς επικυρώθηκε με τη Διάσκεψη της Γιάλτας, πράγμα που αναφέρει και ο Ρ. Καρτιέ στην Ιστορία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (Πάπυρος, Αθήνα, 1964): Οι βασικές αποφάσεις είχαν ήδη ληφθεί στη Διάσκεψη της Τεχεράνης και η Διάσκεψη της Γιάλτας επέφερε, απλά, την επικύρωσή τους. Επρόκειτο να ακολουθήσει και τρίτη ανάλογη διάσκεψη, η Διάσκεψη του Πότσδαμ, στο ομώνυμο προάστιο του καταληφθέντος Βερολίνου, στην οποία αποφασίστηκε η τύχη της ηττημένης Γερμανίας.

Πηγές

• Κωνσταντίνος Αβτζιγιάννης Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ,ΤΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ
• Φαίη Καραβίτη. «Ραντεβού με την ιστορία». Έθνος. Ανακτήθηκε στις 19/05/2009. 
• «55 Χρόνια από τη Διάσκεψη της Γιάλτας. Η ιστορική αλήθεια και τα ... παραμύθια». Ιστορία. Ριζοσπάστης. 5/3/2000. σελ. 10. Ανακτήθηκε στις 19/05/2009. 

Βιβλιογραφία

• Henri Chopin: The conference of Yalta, Verlag Freibord, Wien 1985.
• Arthur Conte: Die Teilung der Welt - Jalta 1945, Verlag Rauch, Düsseldorf 1965.
• Karl Dietrich Erdmann: Das Ende des Reiches und die Neubildung deutscher Staaten, Deutscher Taschenbuch Verlag, München 1980 (= Gebhardt - Handbuch der deutschen Geschichte, Bd. 22), ISBN 3-423-04222-2
• E. C. Kollmann: Die Jalta-Konferenz im Kreuzfeuer von Politik und Geschichtsschreibung, in: Geschichte in Wissenschaft und Unterricht, Bd. 8 (1957).
• Boris Meissner (Hrsg.): Die Deutschlandfrage von Jalta und Potsdam bis zur staatlichen Teilung Deutschlands 1949, Verlag Duncker & Humblot, Berlin 1993, ISBN 3-428-07851-9
• Werner Weidenfeld: Jalta und die Teilung Deutschlands, Pontes-Verlag, Andernach 1969.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Φωτεινή Τομαή (20/1/2008). «Στο άδυτο της διάσκεψης στη Γιάλτα. Η διαμονή των ηγετών στο θέρετρο της Μαύρης Θάλασσας, τα γεύματα με χαβιάρι και το «κόλπο» με την Τουρκία». Διπλωματία. Το Βήμα online. Ανακτήθηκε στις 19/05/2009. 
• Φωτεινή Τομαή (5/2/2006). «Πώς μοίρασαν τον κόσμο στη Διάσκεψη της Γιάλτας. Τι έλεγε για τα γεγονότα η ελληνική διπλωματία και τι έκαναν οι Τούρκοι». Διπλωματία. Το Βήμα online. Ανακτήθηκε στις 19/05/2009. 
• «Η Διάσκεψη της Γιάλτας». Ιστορία. Ριζοσπάστης. 10/2/2002. σελ. 12. Ανακτήθηκε στις 19/05/2009. 
• «Τι έγινε στη Γιάλτα;». Πολιτική. Ριζοσπάστης. 12/2/1995. σελ. 7. Ανακτήθηκε στις 19/05/2009. 
• Documentarchiv.de: Auszüge aus dem Originaltext der Erklärung von Jalta in deutscher Übersetzung (Stand: 5. September 2008)