Αρτούρ Φριντενράιχ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αρτούρ Φριντενράιχ

Με την εθνική Βραζιλίας
Προσωπικές πληροφορίες
Ημερ. γέννησης18 Ιουλίου 1892
Τόπος γέννησηςΣάο Πάολο, Βραζιλία
Ημερ. θανάτου6 Σεπτεμβρίου 1969 (77 ετών)
Τόπος θανάτουΣάο Πάολο, Βραζιλία
Ύψος1,70 μ.
ΘέσηΕπιθετικός
Επαγγελματική καριέρα*
ΠερίοδοςΟμάδαΣυμμ.†(Γκ.)†
1909Ζερμάνια
1910Ιπιράνγκα ντε Ερετσίμ
1911Ζερμάνια
1912Κολέγιο Μακένζι
1913–1915Ιπιράνγκα ντε Ερετσίμ
1916Παουλιστάνο
1917Ιπιράνγκα ντε Ερετσίμ
1918–1929Παουλιστάνο
1930–1933Σάο Πάολο
1933Ατλέτικο Μινέιρο
1933–1935Σάο Πάολο
1935Φλαμένγκο
Σύνολο323(357)
Εθνική ομάδα
ΠερίοδοςΟμάδαΣυμμ.†(Γκ.)†
1914–1925Βραζιλία23(10)
* Οι συμμετοχές και τα γκολ στις προηγούμενες ομάδες υπολογίζονται μόνο για τα εγχώρια πρωταθλήματα.
† Συμμετοχές (Γκολ).

Ο Αρτούρ Φριντενράιχ (Arthur Friedenreich και Artur Friedenreich , 18 Ιουλίου 1892 – 6 Σεπτεμβρίου 1969) ήταν Βραζιλιάνος ποδοσφαιριστής, ο οποίος αγωνιζόταν ως κεντρικός επιθετικός. Το προσωνύμιό του ήταν «ο Τίγρης» (El Tigre) και ήταν ο πρώτος εξαιρετικός παίκτης του αθλήματος στη Βραζιλία.[1][2] και ο πρώτος μη-λευκός φημισμένος διεθνώς παίκτης.[3] Αγωνίστηκε όταν το ποδόσφαιρο της Βραζιλίας ήταν ακόμα ερασιτεχνικό, το οποίο κράτησε μέχρι το 1933. Θεωρείται ως ένας από τους κορυφαίους σκόρερ στην ιστορία του ποδοσφαίρου, [4] και από τους καλύτερους Νοτιοαμερικάνους ποδοσφαιριστές όλων των εποχών.[5][6]

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Φριντενράιχ μεγάλωσε στην περιοχή Λουζ του Σάο Πάολο. Ο παππούς ήταν Γερμανός κτηνίατρος και ερασιτέχνης φυσιοδίφης, που μετακόμισε με την οικογένειά του στο Σάο Πάολο, για να αναλάβει το ρόλο του βοηθού φυσιοδίφη στο Μουσείο Ιπιράνγκα. Αυτό διευκόλυνε την τοποθέτηση του γιου του, Όσκαρ, στη δημόσια υπηρεσία ως τεχνικός συντάκτης. Η μητέρα του Αρτούρ, Ματίλντε ήταν μαύρη, δασκάλα δημοτικού σχολείου σε δημόσια σχολεία, απόγονος σκλάβων.[3] Ως 10χρονος, ανακάλυψε το ποδόσφαιρο μέσω της φυσικής αγωγής στο Κολέγιο Μακένζι, ένα ιδιωτικό εκπαιδευτήριο στο Σάο Πάολο.[7]

Καριέρα σε συλλόγους[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ποδόσφαιρο ήταν ήδη ανεπτυγμένο στη χώρα, αλλά ως Γερμανοβραζιλιάνος, μπορούσε να γίνει μέλος του πανεπιστημιακού σωματείου του στο Σάο Πάολο, της Ζερμάνια, ενός συλλόγου γερμανικής καταγωγής παικτών, που ιδρύθηκε από Γερμανούς μετανάστες και μετονομάστηκε σε Εσπόρτε Κλούμπε Πινιέιρος το 1942. Η είσοδος του στο άθλημα που είχε δείξει ότι αγαπούσε έγινε με περίεργο τρόπο. Κατά τη διάρκεια ενός αγώνα στο δρόμο, ο νεαρός έτρεξε, έπεσε και τραυματίστηκε ελαφρά. Ο πατέρας του για να αποφύγει ένα νέο περιστατικό σκέφτηκε να τον γράψει σε κάποιο σύλλογο, χωρίς όμως να επιθυμεί την ενασχόληση με το ποδόσφαιρο. Μέσω του προστατευτικού μέτρου από τον πατέρα του, είχε την πρώτη του επαφή «στην πραγματικότητα» με την μπάλα, και χωρίς να έχει πολλή επίγνωση, ξεκίνησε τη μεγάλη του καριέρα. Έγινε μέλος του συλλόγου το 1909.[8][9][10]

Από την άλλη πλευρά, η μητρική του προέλευση που ήταν εμφανής από τα σπαστά μαλλιά του του προκάλεσε, ως μη λευκού, να ταλαιπωρείται από τον ρατσισμό που επικρατούσε στη Βραζιλία στις αρχές του 20ού αιώνα.[7][11] Μερικοί διαιτητές δεν καταλόγιζαν φάουλ σε μη λευκούς παίκτες. Οι αντίπαλοί του γνώριζαν βεβαίως, ότι οι αθέμιτες επιθέσεις συχνά παρέμειναν ατιμώρητες.[12][13] Ο Φριντενράιχ ήταν λεπτός (μόνο 52 κιλά) και λέγεται ότι ανέπτυξε τους θρυλικούς ελιγμούς του σώματος, για να δυσκολέψει τους λευκούς του αντιπάλους να τον σταματήσουν. Προκειμένου να εμφανιστεί σαν λευκός, όπως και άλλοι παίκτες από την Αφρο-Βραζιλία, έβαφε τα μαλλιά ή ακόμα και το πρόσωπο με σκόνη ριζιού.[14][15][16] Παρά αυτές τις αντιξοότητες, έγινε ο πρώτος επαγγελματίας ποδοσφαιριστής στη χώρα του, εθνικός ήρωας και θεωρείται ο πρώτος Βραζιλιάνος ποδοσφαιρικός αστέρας.[17][18] Η αποφασιστικότητα του τρόπου παιχνιδιού του του έδωσαν το προσωνύμιο «Ο Τίγρης».[19] Ήταν ο πρώτος ποδοσφαιριστής που έγινε εξώφυλλο σε περιοδικό, συγκεκριμένα το 1917 στο Cigarra Esportiva ακολουθούμενο από άλλα τέσσερα.[20]

Από το 1909, ο Φριντενράιχ έπαιξε σε πολλά ποδοσφαιρικά σωματεία, κυρίως στο Σάο Πάολο. Κέρδισε το Πρωτάθλημα Παουλίστα με την Ατλέτικο Παουλιστάνο το 1918, 1919, 1921, 1926, 1927 και 1929 και με τη Φλορένστα του Σάο Πάολο το 1931.[21]

Ο Φριντενράιχ ήταν πρώτος σκόρερ στο πρωτάθλημα του Σάο Πάολο 9 φορές ως εξής:[22]

  • 1912 : Κολέγιο Μακένζι 12 γκολ
  • 1914 : Ατλέτικο Παουλιστάνο 12 γκολ
  • 1917 : Ιπιράγκα 15 γκολ
  • 1918 : Ατλέτικο Παουλιστάνο 25 γκολ
  • 1919 : Ατλέτικο Παουλιστάνο 26 γκολ
  • 1921 : Ατλέτικο Παουλιστάνο 33 γκολ
  • 1927 : Ατλέτικο Παουλιστάνο 13 γκολ
  • 1928 : Ατλέτικο Παουλιστάνο 29 γκολ
  • 1929 : Ατλέτικο Παουλιστάνο 16 γκολ

Το 1925 ήταν το αστέρι της θριαμβευτικής ευρωπαϊκής περιοδείας της Ατλέτικο Παουλιστάνο, της πρώτης από ομάδα της Βραζιλίας. Σε 8 φιλικούς αγώνες σημείωσε 11 τέρματα με μία μόνο ήττα. Η νίκη επί της εθνικής Γαλλίας με 7–2 οδήγησε το γαλλικό τύπο να τον ονομάσει Roi des Rois du Football («Ο βασιλιάς των ποδοσφαιρικών βασιλέων»). Είχε όμως και άλλα ψευδώνυμα όπως Fred o Destroider («Φρεντ ο καταστροφέας») και O Deus dos Estadios («Ο Θεός των Σταδίων»).[23] Ήταν όμως ο πρώτος που ονομάστηκε «Βασιλιάς του ποδοσφαίρου» δεκαετίες πριν τον Πελέ.[13][24] Οι παίκτες επέστρεψαν στη Βραζιλία με υποδοχή ηρώων. Τους υποδέχθηκαν μεγάλο πλήθος και ο ίδιος ο Πρόεδρος της χώρας.[25]

Στις 16 Σεπτεμβρίου 1928 σε αγώνα για το πρωτάθλημα Παουλίστα απέναντι στην União da Lapa (9–0) σημείωσε 7 γκολ, επίδοση ρεκόρ που καταρρίφθηκε από τον Πελέ.[26] Διατηρήθηκε σε εξαιρετική κατάσταση και σε μεγάλη για το άθλημα ηλικία και στις 27 Δεκεμβρίου 1931 σημείωσε τέσσερα γκολ σε αγώνα πρωταθλήματος με την Σάο Μπέντο, τότε 39 ετών και 162 ημερών, που παρέμεινε ως ρεκόρ κόσμου για σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα.[27] Το 1933 το ποδόσφαιρο της χώρας έγινε επαγγελματικό και το πρώτο παιχνίδι της νέας εποχής ήταν ένα φιλικό μεταξύ Σάντος και Σάο Πάολο στο στάδιο Βίλα Μπελμίρο. Ο Φριντενράιχ δεν μπορούσε να αρνηθεί την ευκαιρία να γράψει το όνομά του στα βιβλία της ιστορίας για τελευταία φορά. Σημείωσε το εναρκτήριο γκολ, το πρώτο στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο της Βραζιλίας, στη νίκη 5–1 για την ομάδα του.[25] 26 χρόνια μετά την έναρξη της καριέρας του, αγωνίστηκε στο τελευταίο του παιχνίδι ως παίκτης συλλόγου στις 21 Ιουλίου 1935 με τη νίκη της ομάδας του επί της Ρίβερ Πλέιτ με 2–1 όταν ήταν στην ηλικία των 43 ετών.[28][29] Προς το τέλος της καριέρας του αγωνίστηκε σε φιλικούς αγώνες ως φιλοξενούμενος σε αρκετές ομάδες, ενώ ήταν και περιστασιακά διαιτητής.[2]

Διεθνής καριέρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ήταν ένας από τους παίκτες που έπαιξαν το πρώτο παιχνίδι για την εθνική ομάδα της Βραζιλίας στο Ρίο ντε Τζανέιρο στις 21 Ιουλίου 1914. Ο αντίπαλος ήταν ο αγγλικός σύλλογος Έξετερ Σίτι ΦΚ και η Βραζιλία νίκησε με 2–0. Ο Φριντενράιχ έχασε δύο δόντια σε αυτό το παιχνίδι.[30][31] Χάρη στις πατρογονικές του καταβολές, ο Φριντενράιχ έγινε δεκτός στην εθνική ποδοσφαιρική ομάδα της Βραζιλίας το 1914, παρόλο που ήταν μη λευκός. Μόνο από το 1918 οι μαύροι Βραζιλιάνοι θα μπορούσαν να αγωνιστούν στην Εθνική. Συμμετείχε στον πρώτο επίσημο διεθνή αγώνα στις 20 Σεπτεμβρίου 1914 με αντίπαλο την εθνική ομάδα της Αργεντινής που έληξε με νίκη των δεύτερων και γηπεδούχων με 3–0.[32] Μία εβδομάδα αργότερα σημείωσε το πρώτο επίσημο γκολ του με τη Βραζιλία κατά της Αργεντινής στη νίκη της πρώτης με 1–0 στα πλαίσια του πρώτου Κυπέλλου Ρόκα (Rocca Cup).[25][33]

Με την Σάο Πάολο το 1930. Ο Φριντενράιχ είναι όρθιος, τέταρτος από δεξιά

Το 1916 πήρε μέρος στον πρώτο αγώνα του Πρωταθλήματος Νότιας Αμερικής (Campeonato Sudamericano , μετέπειτα Κόπα Αμέρικα) καταλαμβάνοντας τελικά την τρίτη θέση στη διοργάνωση,[7] τρία χρόνια αργότερα το 1919, το κέρδισε με την εθνική ομάδα της Βραζιλίας, καθώς και το 1922. Η διοργάνωση του 1919 έδωσε τα απαραίτητα συστατικά για τους Βραζιλιάνους να επιλέξουν το ποδόσφαιρο ως ένα από τα κύρια πάθη τους. Το πρώτο τουρνουά διεθνούς επιπέδου που πραγματοποιήθηκε στο έδαφος της Βραζιλίας, άνοιξε το δρόμο για τον εκδημοκρατισμό του αθλήματος.[34] Ο Φριντενράιχ ήταν ο καλύτερος παίκτης και ο πρώτος σκόρερ της διοργάνωσης σημειώνοντας το μοναδικό τέρμα του τελικού απέναντι στην Ουρουγουάη και οι Ουρουγουανοί τον ονόμασαν El Tigre («ο Τίγρης»). Η Βραζιλία νίκησε τη Χιλή με 6–0 στο πρώτο παιχνίδι με χατ-τρικ από τον πρωταγωνιστή τους (το πρώτο στην ιστορία οποιασδήποτε ηπειρωτικής ή παγκόσμιας διοργάνωσης της FIFA[35]), πριν νικήσει την Αργεντινή και φέρει ισοπαλία με την Ουρουγουάη. Αυτό σήμαινε ότι η Βραζιλία ήταν ισόβαθμη με την Ουρουγουάη και έπρεπε να ξαναγωνιστούν για την ανάδειξη του πρωταθλητή. Ο αγώνας διεξήχθη στις 25 Μαΐου και στην κανονική διάρκεια των 90 λεπτών έληξε ισόπαλος με 0–0 και θα ακολουθούσαν δύο 15λεπτα παράτασης που έληξαν χωρίς μεταβολή. Ακολούθησε νέα παράταση δύο 15λεπτών. Στο 150ό και τελευταίο λεπτό ο Φριντενράιχ σκόραρε χαρίζοντας την πρώτη διεθνή επιτυχία στη Βραζιλία. Αυτή η νίκη ήταν πιθανά το αποκορύφωμα της καριέρας του. Μετά τον τελικό, οι δρόμοι του Ρίο πλημμύρισαν ανθρώπους καθώς άρχισαν οι εορτασμοί. Και πάνω από όλα ήταν το παπούτσι που σκόραρε το νικητήριο γκολ στο κοντάρι μιας σημαίας και ένα τεράστιο πανό που έλεγε «Το λαμπρό πόδι του Φριντενράιχ». Την επόμενη εβδομάδα το παπούτσι του έκανε περιοδεία στο Ρίο καθώς ήταν τοποθετημένο σε θήκη κοσμηματοπωλείου για να το δουν όλοι, αλλά στον ίδιο δεν επετράπει να μπει στο κατάστημα στα πλαίσια των περιορισμών που υπήρχαν στις δραστηριότητες του μη-λευκού πληθυσμού.[8][28][36] Στη διοργάνωση του 1921 στην Αργεντινή όλοι οι μη λευκοί διεθνείς έμειναν χωρίς δικαίωμα συμμετοχής. Ο τότε πρόεδρος της Βραζιλίας με προσωπική παρέμβαση, τους απομάκρυνε από την ομάδα, φοβούμενος ότι η εμφάνιση μη λευκών παικτών θα μπορούσε «να θεωρήσει τη Βραζιλία μια υποανάπτυκτη χώρα και να βλάψει τη φήμη της».[37] Η απόδοση της ομάδας στο τουρνουά που διοργανώθηκε στη Χιλή σημαδεύτηκε από τη μεγαλύτερη ήττα όλων των εποχών με 6–0 από την Ουρουγουάη και κατέλαβε τη δεύτερη θέση στη διοργάνωση. Πριν επιστρέψει στη Βραζιλία, η αποστολή σταμάτησε στο Μπουένος Άιρες για να παίξει φιλικό με την Αργεντινή. Η ρατσιστική γελοιογραφία που δημοσιεύτηκε από τοπική εφημερίδα, η οποία απεικόνιζε παίκτες της Βραζιλίας ως πιθήκους και ειρωνεύτηκε ότι «οι πίθηκοι έχουν ήδη φτάσει στην αργεντίνικη γη», ξεσήκωσε μέρος της ομάδας της Βραζιλίας. Επτά παίκτες αποφάσισαν να μποϊκοτάρουν το παιχνίδι. Από την άλλη πλευρά, η Βραζιλιάνικη Αθλητική Συνομοσπονδία παρέμεινε ανένδοτη στην πρόθεσή της να διεξαγάγει τον αγώνα. Η ομάδα μπήκε στον αγωνιστικό χώρο με επτά παίκτες και ηττήθηκε με 3–1.[38] Ο αποκλεισμός των μη λευκών, μετά από αυτά τέθηκε εκ νέου. Το αποτέλεσμα ήταν θετικό και έτσι οι έγχρωμοι ποδοσφαιριστές συμμετείχαν στη διοργάνωση του 1922 που έλαβε χώρα στη Βραζιλία κατακτώντας και πάλι τον τίτλο.[25][39]

Ο Φριντενράιχ δεν μπόρεσε να λάβει μέρος στο πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο, λόγω ασυνεννοησίας και αντιπαλοτήτων των τοπικών ποδοσφαιρικων ομοσπονδιών, με αποτέλεσμα μόνο ποδοσφαιριστές από την πολιτεία του Ρίο να συμμετάσχουν.[7][40] Στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1934 ήταν ήδη 42 ετών. Έπαιξε συνολικά 17 επίσημους διεθνείς αγώνες για τη Βραζιλία, στους οποίους σημείωσε 8 τέρματα και 6 ανεπίσημα παιχνίδια στα οποία σημείωσε δύο γκολ.[41]

Στη συνέχεια εργάστηκε ως προπονητής και αργότερα ως διαφημιστής ζυθοποιίας μέχρι το 1963 που προσβλήθηκε από τη νόσο του Πάρκινσον, ξοδεύοντας μεγάλη κομμάτι της περιουσίας του στην προσπάθεια θεραπείας. Σύντομα αρρώστησε και από άνοια, αποσύρθηκε πλήρως και πέθανε ξεχασμένος το 1969.[28][25] Το 2000 ψηφίστηκε 54ος καλύτερος ποδοσφαιριστής του 20ού αιώνα στις εκλογές της IFFHS.[42]

Ο Φριντενράιχ το 1921

Η στατιστική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα στατιστικά στοιχεία της ποδοσφαιρικής σταδιοδρομίας του Φριντενράιχ αποτελούν ένα από τα πιο δυσεπίλυτα ζητήματα της στατιστικής ιστορίας του αθλήματος. Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα γνωστά, ο πατέρας του παίκτη κατέγραψε λεπτομερώς όλα τα παιχνίδια και τα γκολ του μέχρι το 1918. Μετά παρέδωσε το φάκελο με αυτά σε στενό φίλο του γιου του, ο οποίος συνέχισε το έργο. Σύμφωνα με το αποτέλεσμα, ο μεγάλος σκόρερ σημείωσε 1.329 τέρματα σε 1.229 αγώνες, όμως ο θάνατος του έχοντα τα στοιχεία οδήγησε στην απώλεια του φακέλου. Παρ' αυτά, είχε προλάβει να ενημερώσει το γνωστό δημοσιογράφο της χώρας Ντε Βανέι στις αρχές της δεκαετίας του 1960,[43] ο οποίος μετέφερε τους αριθμούς 1.329 τέρματα σε 1.239 αγώνες.[16][36][44] Οι δύο αυτοί αριθμοί παρέμειναν, καθώς όταν δημοσιοποιήθηκαν, ο Φριντενράιχ λόγω των προβλημάτων υγείας του δεν ήταν σε θέση να τα επιβεβαιώσει, και σύντομα η αλληλουχία των γεγονότων οδήγησε στην αμφισβήτηση, και σε εποχή που ο Πελέ μεσουρανούσε.[3]

Δύο ανεξάρτητες μελέτες ακολούθησαν με βάση τα ιστορικά αρχεία εφημερίδων και κατέληξαν στα εξής συμπεράσματα:[31][44]

  • 554 γκολ σε 561 αγώνες Alexandre da Costa, στο βιβλίο O Tigre do futebol
  • 558 γκολ σε 562 αγώνες - Orlando Duarte e Severino Filho, στο βιβλίο Fried vs Pelé.

Τα στοιχεία αυτά αφορούν μόνο τους επίσημους αγώνες και ως εκ τούτου δεν καλύπτουν την υπόλοιπη καριέρα του ποδοσφαιριστή. Η RSSSF αναγνωρίζει 477 τέρματα σε 429 επίσημους αγώνες,[45] ενώ η IFFHS αναγνώρισε 357 τέρματα σε 323 αγώνες πρωταθλήματος πρώτης κατηγορίας (στην έκτη θέση του συνόλου εθνικών και πολιτειακών πρωταθλημάτων πρώτης κατηγορίας[46]), ενώ το ίδιο ισχύει και για το σύνολο των 1.329 τερμάτων.[47][48]

Παρά το γεγονός ότι οι συνολικοί αριθμοί της καριέρας του αμφισβητούνται, έχουν μείνει ως σημείο αναφοράς των ικανοτήτων σκοράρισματος του Φριντενράιχ, η δε FIFA τα αναγνωρίζει.[1][3][49] Οι 9 τίτλοι πρώτου σκόρερ υστερούν μόνο των Γιόζεφ Μπίτσαν (12), Πελέ και Ρομάριο (από 11).[50]

Ανεξάρτητα από τα ερωτήματα σχετικά με τον αριθμό των γκολ του, ο Φριντενράιχ θεωρείται θρύλος του αθλήματος. Ο Εδουάρδο Γκαλεάνο στο βιβλίο του El fútbol a sol y sombra (Το ποδόσφαιρο στον ήλιο και τη σκιά), τον περιγράφει ως εξής: «Αυτός ο μουλάτος με τα πράσινα μάτια ίδρυσε τον βραζιλιάνικο τρόπο παιχνιδιού. Έσπασε τις αγγλικές επιταγές: αυτός, ή ο διάβολος που μπήκε στο πέλμα του ποδιού του. Ο Φριντενράιχ έφερε στο πανηγυρικό στάδιο των λευκών την ασέβεια των καστανών πιτσιρικάδων που διασκέδαζαν αμφισβητώντας με μια μπάλα κουρέλια στα προάστια. Έτσι γεννήθηκε ένα στυλ ανοιχτό στη φαντασία, που προτιμά την ευχαρίστηση από το αποτέλεσμα».[51] Ήταν πρωτοπόρος στον τρόπο παιχνιδιού του χρησιμοποιώντας πιο συχνά την εναλλαγή κοντινής πάσας, ενώ θεωρείται ότι ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε τα «ψηλοκρεμαστά» σουτ για την επίτευξη τερμάτων. Μπορεί να μην έδρεψε τις δάφνες των κόπων του και να μην έτυχε ανάλογης αναγνώρισης, καθώς τα κατορθώματά του βυθίστηκαν στη λήθη, εντούτοις αναφέρεται ως ένας από τους καλύτερους. Ως εκείνος που νίκησε τη ρατσιστική μισαλλοδοξία της εποχής του.[44][52] Έδωσε στη Βραζιλία την παγκόσμια αναγνώριση στον κόσμο του ποδοσφαίρου και έγινε ο πρώτος παίκτης που έσπασε τη λευκή ηγεμονία στο άθλημα. Γεννημένος σε μια κοινωνία γεμάτη διακρίσεις, ήρθε να προταγωνιστήσει στον κόσμο του «όμορφου παιχνιδιού». Το ποδόσφαιρο ξεκίνησε νωρίτερα ως εξάπλωση της βιομηχανίας, αλλά ο Φριντενράιχ έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη μετατροπή του αθλήματος ως παιχνιδιού των ανθρώπων.[15][18][23]

Τίτλοι και διακρίσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Καμπεονάτο Παουλίστα (7) : 1918, 1919, 1921, 1926, 1927, 1929, 1931
  • Πρωτάθλημα Νότιας Αμερικής (2) : 1919 , 1922
    • 2η θέση 1925
    • 3η θέση 1916
  • Κύπελλο Ρόκα : 1914
  • Πρώτος σκόρερ Πρωταθλήματος Παουλίστα (9) : 1912, 1914, 1917, 1918, 1919, 1921, 1927, 1928, 1929
  • Πρώτος σκόρερ Πρωταθλήματος Νότιας Αμερικής : 1919
  • Καλύτερος παίκτης Πρωταθλήματος Νότιας Αμερικής : 1919
  • IFFHS : 54ος καλύτερος ποδοσφαιριστής του 20ού αιώνα
  • IFFHS Νοτιοαμερικανός παίκτης του 20ού αιώνα : 13η θέση
  • IFFHS Βραζιλιάνος παίκτης του 20ού αιώνα : 5η θέση

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 «Encyclopædia Britannica : Arthur Friedenreich». Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2020. 
  2. ↑ 2,0 2,1 «Há 50 anos morria Friedenreich, lenda do futebol que foi artilheiro do Atlético-MG por um dia» (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2022. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 «FIFA : The men we missed out» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Δεκεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2020. 
  4. ↑ «Futbol 1910-1919» (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2007. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2020. CS1 maint: Unfit url (link)
  5. ↑ «Top 50 des joueurs sud-américains de l'histoire» (στα Γαλλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαρτίου 2024. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2022. 
  6. ↑ «IFFHS Century Elections : South American player of the Century» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2020. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 «Arthur "El Tigre" Friedenreich, homme des révolutions sportives et sociales au Brésil» (στα Γαλλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Σεπτεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2023. 
  8. ↑ 8,0 8,1 «Profiles Of The Great and Good: Arthur Friedenreich: The Original "Black" Pearl» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Οκτωβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2020. 
  9. ↑ «Livro conta histórias do primeiro grande ídolo do futebol brasileiro» (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2024. 
  10. ↑ «Friedenreich: origem, histórias e mitos do primeiro ídolo da Seleção» (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Δεκεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 1 Δεκεμβρίου 2020. 
  11. ↑ «Arthur Friedenreich (1892-1969) : A Brazilian biography» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2020. 
  12. ↑ «Sports and Society : The case of Brazilian football» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2020. 
  13. ↑ 13,0 13,1 «Der erste König des Fußballs» (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 2020. 
  14. ↑ «Pelé antes que Pelé» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2020. 
  15. ↑ 15,0 15,1 «Artur Friedenreich – The 'Pelé before Pelé'» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 3 Μαρτίου 2021. 
  16. ↑ 16,0 16,1 «The New York Times : The Artful Dodgers of Brazil» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2020. 
  17. ↑ «Arthur Friedenreich, Der Spieler, der die Geschichte des Brazilianischen Fußballs verändert hat» (στα Γερμανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 16 Νοεμβρίου 2022. 
  18. ↑ 18,0 18,1 «FIFA : The Messis and Ronaldos of 1912» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2020. 
  19. ↑ «Dez craques brasileiros que eu gostaria de ver jogar» (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 2024. 
  20. ↑ «COMO OS JOGADORES BRASILEIRO VIRARAM SUPERASTROS E CELEBRIDADES» (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2020. 
  21. ↑ «Friedenreich» (στα Ισπανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Δεκεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2020. CS1 maint: Unfit url (link)
  22. ↑ «Campeonato Paulista artilheiros da historia» (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2020. 
  23. ↑ 23,0 23,1 «Arthur Friedenreich : the forgotten all time top scorer of football» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Νοεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2020. 
  24. ↑ «The best football strikers ever» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2020. 
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 25,4 «REMEMBERING ARTHUR FRIEDENREICH, BRAZIL'S FIRST FOOTBALL SUPERSTAR» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2020. 
  26. ↑ «1928-09-16 - Paulista A1 1928 (LAF) - Campeonato» (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2020. 
  27. ↑ «THE NEW OLDEST "POKERIST" IN XXI CENTURY» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Απριλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2023. 
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 «Der geächtete König» (στα Γερμανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Απριλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2020. 
  29. ↑ «Football : les 10 joueurs mythiques du Brésil» (στα Γαλλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2020. 
  30. ↑ «In Brasiliens erstem Länderspiel werden dem Superstar zwei Zähne ausgeschlagen» (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2020. 
  31. ↑ 31,0 31,1 «ARTHUR FRIENDEREICH - BIOGRAFIA» (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 3 Οκτωβρίου 2020. 
  32. ↑ «Argentina v Brazil, 20 September 1914» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2020. 
  33. ↑ «Copa Julio Roca» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2020. 
  34. ↑ «Há 90 anos, seleção iniciava trajetória vitoriosa com o seu primeiro grande título» (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2020. 
  35. ↑ «Who scored the most goals in history?» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 28 Νοεμβρίου 2021. 
  36. ↑ 36,0 36,1 «Arthur Friedenreich: O Primeiro Craque Brasileiro» (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2020. 
  37. ↑ «ARTHUR FRIEDENREICH: THE FIRST MIXED-RACE HERO IN BRAZILIAN FOOTBALL AND THE ARCHITECT OF THEIR EARLY GLORIES» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2020. 
  38. ↑ «Da taça inédita ao preconceito explícito, Copa América cravou mancha do racismo na camisa da seleção» (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2021. 
  39. ↑ «Soccer politics : Friedenreich» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2020. 
  40. ↑ «Todos os Convocados do Brasil nas Copas» (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2022. 
  41. ↑ «Football-the-story : Arthur Friedenreich» (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2020. 
  42. ↑ «The World's best Player of the Century by IFFHS» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 2021. CS1 maint: Unfit url (link)
  43. ↑ «Arthur Friedenreich, el Tigre» (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2020. 
  44. ↑ 44,0 44,1 44,2 «Αρτούρ Φρίντενραϊχ: Ο άνθρωπος που λέγεται ότι έβαλε περισσότερα γκολ από τον Πελέ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2020. 
  45. ↑ «RSSSF : Prolific Scorers data - 31 December 2021» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2023. CS1 maint: Unfit url (link)
  46. ↑ «ALL TIME BEST TOP DIVISION GOAL SCORERS - BRAZIL, ALL STATES COMBINED - Part 20» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Αυγούστου 2023. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2023. 
  47. ↑ «ALL TIME BEST TOP DIVISION GOAL SCORERS - BRAZIL - PAULISTA (Part 16)» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Αυγούστου 2023. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2023. 
  48. ↑ «RECORDS OF COPA AMERICA (1916 – 1930)». iffhs.com (στα Αγγλικά). 16 Δεκεμβρίου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2021. 
  49. ↑ «FIFA : São Paulo - Artur Friedenreich» (στα Γερμανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2020. 
  50. ↑ «Josef Bican» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Σεπτεμβρίου 2022. 
  51. ↑ «Eduardo Galeano sobre Arthur Friedenreich» (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2023. 
  52. ↑ «Alemanes en Brasil» (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2020. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αρτούρ_Φριντενράιχ&oldid=10519607"