Έριχ φον Στρόχαΐμ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Έριχ φον Στρόχαϊμ
Προφορά
Γέννηση22  Σεπτεμβρίου 1885[1][2][3]
Βιέννη[4][5]
Θάνατος12  Μαΐου 1957[5][3][6]
Μωρεπά
Αιτία θανάτουκαρκίνος
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
Τόπος ταφήςΜωρεπά
Χώρα πολιτογράφησηςΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής (από 1926)[7]
Αυστροουγγαρία
Ιδιότητασκηνοθέτης κινηματογράφου, ηθοποιός, σεναριογράφος, ηθοποιός ταινιών και παραγωγός ταινιών[8]
ΣύζυγοςValerie Germonprez (από 1919)[9]
ΤέκναErich von Stroheim Jr. και Josef von Stroheim
Είδος τέχνηςβουβός κινηματογράφος
Σημαντικά έργαFoolish Wives, Greed, The Merry Widow, Η Μεγάλη Χίμαιρα και Η Λεωφόρος της Δύσης
ΒραβεύσειςΙππότης της Λεγεώνας της Τιμής (13  Φεβρουαρίου 1957)[10] και αστέρι στη Λεωφόρο της Δόξας του Χόλιγουντ[11]
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Ο Έριχ φον Στρόχαΐμ (γερμανικά: Erich Oswald Hans Carl Maria von Stroheim) (22 Σεπτεμβρίου 1885 - 12 Μαΐου 1957) ήταν αυστριακό-αμερικανός σκηνοθέτης, ηθοποιός και σεναριογράφος, γνωστός περισσότερο ως κινηματογραφικός αστέρας και avant garde, οραματιστής σκηνοθέτης της εποχής του βωβού κινηματογράφου. Η αριστουργηματική του προσαρμογή του βίβλιου McTeague του Φρανκ Νόρις, με τίτλο Απληστία, θεωρείται μία από τις καλύτερες και πιο σημαντικές ταινίες που έγιναν ποτέ. Μετά από συγκρούσεις με τα αφεντικά των στούντιο του Χόλυγουντ πάνω σε θέματα προϋπολογισμού και δικαιωμάτων των εργαζομένων, ο Στρόχαιμ σταμάτησε να εργάζεται ως σκηνοθέτης και στη συνέχεια ακολουθησε μια καριέρα ως ηθοποιός χαρακτήρων, ιδιαίτερα στον γαλλικό κινηματογράφο. Για τις πρώτες καινοτομίες του ως σκηνοθέτη, ο Στρόχαιμ εξακολουθεί να αναφερεται στην ιστορία του κινηματογράφου ως ένας από τους πρώτους από τους σκηνοθέτες.[12] Βοήθησε να εισαχθούν πιο εξελιγμένα πεδία και νευρικά σεξουαλικά και ψυχολογικά υπόγεια ρεύματα στον κινηματογράφο. Αγαπημένος από τους παρισινούς νεο- σουρεαλιστές σκηνοθέτες γνωστούς ως Letters, τιμάται από τον Letterist Μορίς Λεμέτρ με μια ταινία αφιερώμα διαρκειας 70 λεπτών του 1979 με τίτλο "Erich von Stroheim".

Πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Στρόχαΐμ γεννήθηκε στη Βιέννη της Αυστρίας το 1885 ως Έριχ Όσβαλντ Στρόχαιμ,[13] [14] γιος του Μπένο Στρόχαΐμ και της Γιοχάνα Μπόντι Εβραίικης καταγωγης.[15]

Ο Στρόχαΐμ μετανάστευσε στην Αμερική στις 26 Νοεμβρίου 1909.[16] [17][18] Κατά την άφιξή του στο νησί Ellis ,ισχυριζόταν ότι ήταν ο Κόμης Εριχ Όσβαλντ Χανς Καρλ Μαρία φον Στρόχαιμ και Νοόντβαλλ, γόνος μιας αυστριακής αριστοκρατικής οικογενειας. Ωστόσο, για πρώτη φορά βρήκε δουλειά ως πλανοδιος πωλητής που τον οδήγησε στο Σαν Φρανσίσκο και στη συνέχεια στο Χόλιγουντ.[16]

Τόσο ο Μπίλι Γουάλντερ όσο και ο πράκτορας του Στρόχαΐμ, Πολ Κόνερ, ισχυρίστηκαν ότι μιλαγε με αυστηρή αυστριακή έμφαση.Τα χρόνια του στην Αμερική φαίνεται ότι επηρέασαν την ομιλία του. Στην ταινία Ο Μεγάλος Γκαμπό, η ομιλια του Στρόχαιμ είχε περισσόοτερο αμερικανικά χαρακτηριστικά. Αργότερα, ενώ ζούσε στην Ευρώπη, ο Στρόχαΐμ ισχυρίστηκε σε συνεντεύξεις του ότι είχε «ξεχάσει» τη μητρική του γλώσσα. Στην ταινία Η Μεγάλη Χίμαιρα του Ζαν Ρενουάρ, ο Στρόχαιμ μιλάει Γερμανικά με την προφορά του να είναι εμφανως αμερικανική. Ο Ζαν Ρενουάρ γράφει στα απομνημονεύματά του: "Ο Στρόχαΐμ δεν μιλούσε σχεδόν καθόλου Γερμανικά. Έπρεπε να μελετήσει τις ατάκες του σαν ενας μαθητής να μαθαίνει μια ξένη γλώσσα."

Κινηματογραφική καριέρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Stroheim as Sergius Karamzin in Foolish Wives,1922

Μέχρι το 1914 δούλευε στο Χόλιγουντ. Άρχισε να ασχολείται με κινηματογραφικές ταινίες ως κασκαντέρ και στη συνέχεια με μικρούς ρόλους και ως σύμβουλος στη γερμανική κουλτούρα και μόδα. Η πρώτη του ταινία, το 1915, ήταν το The Country Boy, η οποία ήταν επιτυχία. Ο πρώτος βασικός ρόλος του ήταν στην ταινία Παλιά Χαϊδελβέργη.

Ξεκίνησε να δουλεύει με τον DW Griffith, παίρνοντας έναν πρωταγωνιστικό ρόλο ως Φαρισαίος στην ταινία Μισαλλοδοξία. Επιπλέον, ο Στρόχαΐμ εργάστηκε ως ένας από τους πολλούς βοηθούς σκηνοθέτες της Intolerance, μιας ταινίας που ιστορικά έμεινε γνωστή για το μεγαλο cast της. Αργότερα, με την είσοδο της Αμερικής στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, έπαιξε ρόλους γερμανών κακοποιών σε ταινίες όπως η "Σίλβια της Μυστικής Υπηρεσίας" και το The Hun Within. Στην Καρδιά της Ανθρωπότητας, κόβει τα κουμπιά από τη στολή της νοσοκόμας με τα δόντια του, και όταν διαταράσσεται από ένα κλάμα ενός μωρού, το ρίχνει έξω από ένα παράθυρο.

Μετά το τέλος του πολέμου, ο Στρόχαΐμ στράφηκε στο γράψιμο σεναρίων και στη συνέχεια σκηνοθέτησε σε δικό του σενάριο την ταινία Τυφλοί σύζυγοι το 1919. Ως σκηνοθέτης, ο Στρόχαΐμ ήταν γνωστός ως δικτατορικός και απαιτητικός, ανταγωνίζοντας συχνά τους ηθοποιούς του. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες της εποχής του βωβου κινηματογραφου, δημιουργώντας ταινίες που αντιπροσωπεύουν κυνικές και ρομαντικές απόψεις της ανθρώπινης φύσης. Οι επαναλαμβανόμενες τροπές στις ταινίες του περιλαμβάνουν την απεικόνιση των επιστάτων, και την απεικόνιση χαρακτήρων με σωματικές αναπηρίες. Οι επόμενες σκηνοθετικές του προσπάθειες ήταν η χαμένη ταινία The Key Pass (1919) και οι Ανόητες συζύγοι (1922), στην οποία επίσης πρωταγωνίστησε. Συμφωνα με αναφορες του Studio ήταν η πρώτη ταινία που κόστισε ένα εκατομμύριο δολάρια.

Η απροθυμία ή η ανικανότητα του Στρόχαΐμ να τροποποιήσει τις καλλιτεχνικές του αρχές για τον εμπορικό κινηματογράφο, η έντονη προσοχή στη λεπτομέρεια, η επιμονή του στην σχεδόν πλήρη καλλιτεχνική ελευθερία και το κόστος των ταινιών του οδήγησαν σε διαμάχες με τα στούντιο. Με το πέρασμα του χρόνου, έλαβε λιγότερες ευκαιρίες να αναλαβει σκηνοθετης σε καποια ταινία. Το 1929, ο Στρόχαΐμ απολύθηκε ως σκηνοθέτης της ταινίας Βασίλισσα Κέλι μετά από διαφωνίες με την Γκλόρια Σουάνσον και τον παραγωγό και χρηματοδότη Τζόζεφ Κένεντι για το αυξανόμενο κόστος της ταινίας και την εισαγωγή του Στρόχαΐμ για το άσεμνο θέμα στο σενάριο της ταινίας.

Μετά την Βασίλισσα Κέλι και το Walking Down Broadway, ένα έργο από το οποίο απολύθηκε, ο Στρόχαΐμ επέστρεψε στη δουλειά κυρίως ως ηθοποιός, τόσο στις αμερικανικές όσο και στις γαλλικές ταινίες. Η φυσιογνωμια του, καθώς και ορισμένοι από τους κακόβουλους ρόλους του, του έδωσαν το ψευδώνυμο "ο άνθρωπος που αγαπάς να μισείς".

Πηγαινοντας στη Γαλλία την παραμονή του Β Παγκοσμίου Πολέμου, ο Στρόχαΐμ ήταν έτοιμος να σκηνοθετησει την ταινία La dame blanche σε δικό του σενάριο. Ο Ζαν Ρενουάρ έγραψε το διάλογο, ο Ζακ Μπεκέρ έπρεπε να είναι βοηθός σκηνοθέτης και ο ίδιος ο Στρόχαΐμ, ο Louis Jouvet και ο Jean-Louis Barrault ήταν οι πρωταγωνιστες. Ο Max Cossvan ήταν ο παραγωγός για λογαριασμό της εταιρειας Demo-Film. Η παραγωγή παρεμποδίστηκε από την εκδήλωση του πολέμου την 1η Σεπτεμβρίου 1939 και ο Στρόχαΐμ επέστρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ο Στρόχαΐμ είναι ίσως πιο γνωστός ως ηθοποιός για το ρόλο του ως φον Ραουφενσταιν στην ταινία Η Μεγάλη Χίμαιρα του Ζαν Ρενουάρ (1937) και ως ο Μαξ φον Μάγερλινγκ στη Λεωφόρο της δόξας του Billy Wilder (1955). Για τη δεύτερη ταινία, ο Στρόχαΐμ ηταν υποψηφιος για το βραβείο Όσκαρ Β' Ανδρικού Ρόλου. Αποσπάσματα από τη Βασίλισσα Κέλι χρησιμοποιήθηκαν στην ταινία. Πολλοί κριτικοί κινηματογράφου συμφωνούν ότι ο Στρόχαΐμ ήταν πράγματι ένας από τους πρώτους μεγάλους σκηνοθέτες. Ο χαρακτήρας του Στρόχαΐμ στη λεωφόρο της δοξας είχε επομένως μια αυτοβιογραφική βάση που αντανακλούσε τις ταπεινωσεις που υπέστη κατα την διαρκεια της καριέρα του.

Μετά την εμφάνισή του στη Λεωφορο της δόξας του 1950, ο Στρόχαΐμ μετακόμισε στη Γαλλία όπου πέρασε το τελευταίο κομμάτι της ζωής του. Εκεί η σιωπηλή του κινηματογραφική δουλειά ήταν πολύ θαυμασμένη από καλλιτέχνες στη γαλλική κινηματογραφική βιομηχανία. Στη Γαλλία επαιξε σε κινηματογραφικές ταινίες, έγραψε αρκετά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν στα γαλλικά και δούλεψε σε διάφορα μη υλοποιημένα κινηματογραφικά έργα.

Προσωπική ζωη & Θάνατος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Στρόχαΐμ παντρεύτηκε τρεις φορές. Ήταν παντρεμένος με την Μάργκαρετ Νοξ από το 1913 έως το 1915. Ο δεύτερος γάμος του ήταν με την Μάε Τζόουνς από το 1916 έως το 1919. Ποτέ δεν πηρε διαζυγιο από την τρίτη σύζυγό του Valerie Germonprez, αν και έζησε με την ηθοποιό Ντενίζ Μπερνάκ, από το 1939 μέχρι το θάνατό του. Η Μπερνάκ επίσης πρωταγωνίστησε μαζί του σε αρκετές ταινίες. Δύο από τους γιους του Στρόχαΐμ εντάχθηκαν τελικά στον κινηματογράφο: Ο Έριχ ο νεωτερος (1916-1968) ως βοηθός σκηνοθέτης και ο Τζόζεφ (1922-2002) ως ηχολήπτης.

Το 1956, ο Στρόχαΐμ άρχισε να υποφέρει από σοβαρό πόνο στην πλάτη, ο οποίος διαγνώστηκε ως καρκίνος του προστάτη. Τελικά έμεινε παράλυτος και μεταφέρθηκε στο σαλόνι του για να λάβει το βραβείο Λεγεώνα της τιμής από μια επίσημη αντιπροσωπεία. Πέθανε στο κάστρο του στο Maurepas κοντά στο Παρίσι στις 12 Μαΐου 1957 στην ηλικία των 71 ετών, όπου ζούσε με την μακροχρονια ερωμενη του Ντενίζ Μπερνάκ.

Ενδεικτική φιλμογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έτος Τίτλος Ρόλος Σημειώσεις
1912 Ένας Αόρατος Εχθρός Man Σκηνοθεσία: D. W. Griffith.
1915 Η αποτυχία Μικρός Ρόλος Χωρίς πίστωση
1915 Φαντάσματα Μικρός Ρόλος Χωρίς πίστωση
1915 Παλιά Χαϊδελβέργη Lutz Σκηνοθεσία: Τζον Έμερσον.
1916 Η εικόνα του στα χαρτιά Anti-vegetarian Σκηνοθεσία: Τζον Έμερσον
1916 Η Ιπτάμενη Τορπίλη Συνένοχος — Γερμανός αξιωματικός Σκηνοθεσία: John B. O'Brien & Christy Cabanne.
1916 Μάκβεθ Χωρίς πίστωση
1916 Μισαλλοδοξία Second Pharisee
1916 The Social Secretary The Buzzard. Σκηνοθεσία: John Emerson.
1917 Panthea Lieutenant of Police
1917 In Again, Out Again Officer Χωρίς πίστωση
1917 Για τη Γαλλία Μικρός Ρόλος Χωρίς πίστωση
1917 Σχέδιο 258
1917 Προσεγγίζοντας τη Σελήνη Βοηθός του Πρίγκιπα Μπαντινόφ Χωρίς πίστωση
1917 Σύλβια της Μυστικής Υπηρεσίας Μικρός Ρόλος Επίσης βοηθός σκηνοθέτη
1917 Ποιος πάει εκεί;
1918 Ο Άπιστος Lt. Kurt von Schnieditz Σκηνοθεσία: Άλαν Κρόσλαντ.
1918 The Hun Within Φον Μπίκελ
1918 Η Καρδιά της Ανθρωπότητας Έρικ φον Έμπερχαρντ Σκηνοθεσία: Alan Holubar.
1919 Τυφλοί σύζυγοι Lieutenant Eric Von Steuben Σκηνοθεσία, screenwriter, producer.
1920 Το Κλειδί του Διάβολου Σκηνοθέτης και σεναριογράφος
1922 Ανόητες συζύγοι Count Wladislaw Sergius Karamzin Σκηνοθέτης, σεναριογράφος και πρωταγωνιστής
1923 Βιεννέζες γυναίκες Σκηνοθέτης και σεναριογράφος
1923 Ψυχές προς πώληση Himself
1924 Απληστία Balloon vendor - Χωρίς πίστωση Σκηνοθεσία and screenplay adaptation.
1925 Η Εύθυμη Χήρα Σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός.
1928 Νυφική ​​Συμφωνία Nicki / Prince Nickolas von Wildeliebe-Rauffenburg. Σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής
1928 Tempest Σκηνοθεσία: Sam Taylor.
1929 Ο Μεγάλος Γκαμπό Ο Μεγάλος Γκάμπο Σκηνοθεσία: James Cruze.
1930 Τρεις όψεις Ανατολικά Valdar / Shiller / Blecher. Σκηνοθεσία: Roy Del Ruth.
1931 Ο μήνας του μέλιτος Nikki Σκηνοθέτης, συγγραφέας και πρωταγωνιστής
1931 Φίλοι και Εραστές Victor Sangrito. Σκηνοθεσία: Victor Schertzinger.
1932 Βασίλισσα Κέλι Σκηνοθεσία, σεναριογράφος, παραγωγός.
1932 Η Χαμένη Μοίρα Άρθουρ φον Φερστ. Σκηνοθεσία: George Archainbaud και Paul Sloane
1932 Όπως με επιθυμείς Καρλ Σάλτερ. Σκηνοθεσία: George Fitzmaurice.
1933 Γεια σου αδερφή! Σκηνοθεσία και συν-σεναριογράφος.
1934 Fugitive Road Hauptmann Oswald von Traunsee. Σκηνοθεσία: Frank R. Strayer
1934 Crimson Romance Captain Wolters. Σκηνοθεσία: David Howard
1936 Το Έγκλημα του Δρ. Κρέσπι Dr. Andre Crespi. Σκηνοθεσία: John H. Auer
1936 Ο Διάβολος-Κούκλα Σκηνοθεσία: Τοντ Μπράουνινγκ
1937 Ανάμεσα σε δύο γυναίκες Σκηνοθεσία: George B. Seitz.
1937 Marthe Richard Βαρόνος Έριχ φον Λούντοφ Σκηνοθεσία: Raymond Bernard.
1937 Η Μεγάλη Χίμαιρα Λοχαγός φον Ράουφενσταϊν Σκηνοθεσία: Ζαν Ρενουάρ.
1937 Under Secret Orders Col. W. Mathesius / Simonis. Σκηνοθεσία: Edmond T. Greville.
1937 Το άλλοθι le professeur Winckler. Σκηνοθεσία: Pierre Chenal.
1938 Les Pirates du rail Tchou King
1938 Υπόθεση Λαφάρζ Denis
1938 Σχολείο αρρένων Walter. Σκηνοθεσία: Christian-Jaque.
1938 Ultimatum Yugoslavian General and Prime Minister Σκηνοθεσίαs: Robert Wiene and Robert Siodmak.
1938 Γιβραλτάρ Marson. Σκηνοθεσία: Fedor Ozep/ Fyodor Otsep.
1939 Πίσω από την πρόσοψη Eric. Σκηνοθεσία: Georges Lacombe.
1939 Le monde tremblera Emil Lasser / Monsieur Frank
1939 Immediate Call Captain Stanley Wells
1939 Personal Column Pears. Σκηνοθεσία:Robert Siodmak.
1940 Menaces Le professeur Hoffman
1940 Tempête Korlick
1940 I Was an Adventuress Andre Desormeaux. Σκηνοθεσία: Gregory Ratoff.
1941 Έτσι τελειώνει η νύχτα μας Μπρένερ. Σκηνοθεσία: Τζον Κρόμγουελ.
1943 Πέντε Τάφοι στο Κάιρο Στρατάρχης Έρβιν Ρόμελ Σκηνοθεσία: Billy Wilder.
1943 Το αστέρι του βορρά Δρ. φον Χάρντεν Σκηνοθεσία: Lewis Milestone.
1944 Η Κυρία και το Τέρας Prof. Franz Mueller. Σκηνοθεσία: Τζορτζ Σέρμαν
1944 Θύελλα πάνω από τη Λισαβώνα Deresco. Σκηνοθεσία: Τζορτζ Σέρμαν.
1945 The Great Flamarion The Great Flamarion. Σκηνοθεσία: Anthony Mann.
1945 Ανακριτής της Σκότλαντ Γιαρντ Carl Hoffmeyer. Σκηνοθεσία:Τζορτζ Μπλερ.
1946 Η μάσκα της Ντιζόν Ντιζόν Σκηνοθεσία:Τζορτζ Μπλερ.
1946 Διάβολος και Άγγελος Φρανκ Ντέιβις Σκηνοθεσία: Pierre Chenal.
1946 Danse de Mort Edgar. Σκηνοθεσία: Marcel Cravenne.
1950 Sunset Boulevard Max von Mayerling. Σκηνοθεσία: Billy Wilder.
1952 Alraune Professor Jacob ten Brinken. Σκηνοθεσία: Arthur Maria Rabenalt.
1953 Midnight . . . Quai de Bercy Professeur Kieffer. Σκηνοθεσία: Christian Stengel.
1953 The Other Side of Paradise William O'Hara. Σκηνοθεσία: Edmond T. Greville.
1953 Συναγερμός στο Μαρόκο Conrad Nagel. Σκηνοθεσία: Jean-Devaivre.
1955 The Infiltrator. Sacha Zavaroff: Σκηνοθεσία: Pierre Foucaud.
1955 Napoléon Ludwig van Beethoven. Σκηνοθεσία/co-star: Sacha Guitry.
1955 Madonna of the Sleeping Cars Doctor Siegfried Traurig Σκηνοθεσία: Henri Diamant-Berger.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12208125b. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  2. (Γαλλικά) Βάση δεδομένων Léonore. Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας. 19800035/120/15091. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. 3,0 3,1 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Erich-von-Stroheim. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11  Δεκεμβρίου 2014.
  5. 5,0 5,1 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2015.
  6. (Αγγλικά) SNAC. w6bz6985. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  7. LIBRIS. 11  Ιανουαρίου 2012. libris.kb.se/katalogisering/hftx1d21254tdng. Ανακτήθηκε στις 24  Αυγούστου 2018.
  8. Ανακτήθηκε στις 22  Μαΐου 2019.
  9. www.silentera.com/people/actresses/Germonprez-Valerie.html.
  10. (Γαλλικά) Βάση δεδομένων Léonore. Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας.
  11. Ανακτήθηκε στις 6  Ιουνίου 2021.
  12. Obituary Variety, May 15, 1957, page 75.
  13. Das Bertelsmann Lexikon. C. Bertelsmann. 1966. 
  14. Joseph Francis Clarke (1977). Pseudonyms. BCA. σελ. 168. 
  15. Koszarski, Richard. Von: The Life and Films of Erich von Stroheim. New York: Limelight Editions, 2001. p. 4.
  16. 16,0 16,1 Sullivan, Chris (February 2019). «Erich Von Stroheim». Chap Spring 2019: 23–27. 
  17. Passenger list. «Ancestry. com». 
  18. Koszarski, op. cit. p. 3.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]