Άσπρη λαδανιά
| Άσπρη λαδανιά | ||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Άσπρη λαδανιά (Cistus salviifolius) σε πλήρη άνθηση.
| ||||||||||||||||||||||
| Κατάσταση διατήρησης | ||||||||||||||||||||||
 Ελαχίστης Ανησυχίας | ||||||||||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||
| Διώνυμο | ||||||||||||||||||||||
| Cistus salviifolius Carl Linnaeus 1753 | ||||||||||||||||||||||
 Χάρτης κατανομής πληθυσμού άσπρης λαδανιάς
|
Η άσπρη λαδανιά (επιστ. ονομ.: Cistus salviifolius, Κίσθος ο σφακομηλόφυλλος) είναι αειθαλής θάμνος με ξυλώδη κορμό [1] του γένους Cistus,[2] της οικογένειας των Κισθοειδών (Cistaceae).[3]
Ονομασίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Άλλες κοινές ονομασίες, σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, είναι: αγκισαρέ, αγκίσαρος, αγριοφασκομηλιά, αγριόθρουμπο, ακισαριά, ακίσαρος,[4] αλίσαρος, αξίστ, αξίστρος, άσπρη, ασπροκουνουκλιά, ασπροξισταρκά, ατίσαρος, βούκισο, κιστάρι, κίστος, κουνούκλα, κουνουκλιά, λαδανιά, λουβιδκιά, ξισταρκά,[5] χαμοκίσαρος.
Ετυμολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το όνομα του γένους Cistus προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «κίσθος» που σημαίνει καλάθι. Ο Θεόφραστος αποκαλούσε ένα φυτό «ο κίσθος ο θήλυς», το οποίο πιθανώς να είναι η άσπρη λαδανιά.[6] Το όνομα του είδους salviifolius αναφέρεται στα ζαρωμένα φύλλα παρόμοια με αυτά του φασκόμηλου (Salvia officinalis).
Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η άσπρη λαδανιά είναι αυτοφυής, πολυετής, πυκνός [7] και φρυγανώδης θάμνος. Το ύψος της είναι κατά μέσο όρο από 30-60 εκατοστά, μπορεί όμως να φτάσει έως και το ένα μέτρο. Έχει μικρά χνουδωτά φύλλα, πράσινου ή βαθυπράσινου χρώματος [8] και ωοειδούς ή προμήκους σχήματος [9] με μήκος από 1 έως 4 εκ. Τόσο οι βλαστοί όσο και τα φύλλα είναι καλυμμένα με πυκνό τρίχωμα, που την καθιστούν ανθεκτική στην ξηρασία.[7]
Τα άνθη έχουν πέντε άσπρα πέταλα, μια κίτρινη κηλίδα στο κέντρο και κίτρινους στήμονες. Η περίοδος ανθοφορίας διαρκεί από τον Απρίλιο έως τον Μάιο, [10] ενώ στις ορεινές περιοχές παρατείνεται μέχρι και το τέλος Ιουνίου. Ο καρπός είναι πολύσπερμη σφαιρική κάψα,[10] διαμέτρου 0,7 εκ. και τα σπέρματα είναι σχεδόν σφαιρικά.
Μετά από φωτιά, φυτρώνει ξανά αρκετά γρήγορα.
Γεωγραφική κατανομή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Tο εντυπωσιακό αυτό αγριολούλουδο είναι εγγενές στην περιοχή της Μεσογείου, στη νότια Ευρώπη και σε τμήματα της Δυτικής Ασίας και της Βόρειας Αφρικής. Φύεται σε άγονες και πετρώδεις πλαγιές και σε υψόμετρο από 0-1.200 μέτρα.[11] Προτιμάει τις ηλιόλουστες θέσεις και συχνά σχηματίζει μεγάλες κοινότητες με άλλα είδη του ίδιου γένους, όπως το Cistus incanus.[8] Στην Ιταλία θεωρείται φυτό της μεσογειακής μακίας.[11] Στην Ελλάδα απαντάται σε όλη τη χώρα, συνήθως σε ξηροθερμικές περιοχές, σε διάκενα δασών πεύκης, [1] στον υπόροφο κωνοφόρων και μεγάλης ηλικίας ελαιοκαλλιεργειών και σε φρύγανα [12] [13] — τον πιο χαρακτηριστικό τύπο βλάστησης στη Μεσογειακή ζώνη.[12]
Χρήσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Τις θερμές ώρες του καλοκαιριού, οι βλαστοί και τα φύλλα της λαδανιάς εκκρίνουν μια αρωματική ρητίνη, η οποία ονομάζεται «λάδανο» [14] και χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία και την σαπωνοποιία, παλαιότερα δε ως φάρμακο.
- Σημαντικό μελισσοκομικό φυτό, βοηθάει στην ανάπτυξη των μελισσιών.
- Οι μέλισσες συλλέγουν το «λάδανο» και το μετατρέπουν σε πρόπολη.[15]
- Δίνει νέκταρ. Επίσης γύρη έντονου κίτρινου ή πορτοκαλί χρώματος, η οποία θεωρείται εξαιρετικής ποιότητας, ενώ κατά πολλούς έχει και την ωραιότερη γεύση.[15]
- Στην πρακτική κτηνιατρική χρησιμοποιούσαν τα φύλλα ως επουλωτικά πληγών και αντιδιαρροϊκά, συχνά σε συνδυασμό με κηκίδια βελανιδιάς.[9]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 Δαμιανίδης Χρήστος, Δασολόγος (29 Μαρτίου 2018). «Cistus salviifolius». votaniki.gr.
- ↑ The Plant List. «Cistus salviifolius L. – This name is the accepted name». theplantlist.org (στα Αγγλικά).
- ↑ Integrated Taxonomic Information System. «Taxonomy for Cistus salviifolius L». itis.gov (στα Αγγλικά).
- ↑ The Euro+Med Plantbase Project. «Details for Cistus salviifolius». ww2.bgbm.org (στα Αγγλικά).
- ↑ Konstantinou, George (29 Μαρτίου 2016). «Cistus salviifolius - Ξισταρκά - Άσπρη λαδανιά - Κίστος». Biodiversity of Cyprus by NGO.
- ↑ Γιώργος Καρράς, Βαγγέλης Φίλης (2000). «Βοτανικές Διαδρομές. Κίστος ο σφακομηλόφυλλος, αγριοφασκομηλιά». izagori.gr.
- ↑ 7,0 7,1 Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης (21 Μαρτίου 2013). «Άσπρη Λαδανιά. Cistus salviifolius». nhmc.uoc.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιουνίου 2020.
- ↑ 8,0 8,1 Βαμβακά, Νικόλ (2004). «Μεσογειακού Τύπου Οικοσυστήματα: Μια προσέγγιση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης» (PDF). Μυτιλήνη: Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Τμήμα Περιβάλλοντος. σελίδες 21–22, 102. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 12 Ιουνίου 2020.
- ↑ 9,0 9,1 Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης Βορείου Αιγαίου. «Τα Φυτά. Λαδανιά (Cistus sp.)» (PDF). ptaba.gr. σελ. 33-34.
- ↑ 10,0 10,1 BeeDoctor. «Μελισσοκομικά φυτά: Λαδανιά». beedoctor.gr.
- ↑ 11,0 11,1 Forum Acta Plantarum. «Cistus salviifolius L». floraitaliae.actaplantarum.org (στα Ιταλικά).
- ↑ 12,0 12,1 Τσακαλίδης, Σπυρίδων (2007). «Χρήση της τηλεπισκόπησης και των γεωγραφικών συστημάτων πληροφοριών στην καταστολή των δασικών πυρκαγιών» (PDF). Ιδρυματικό Καταθετήριο Επιστημονικών Εργασιών του ΑΠΘ. σελ. 46.
- ↑ Απλαδά, Ειρήνη. «Φρύγανα». www.parnitha-np.gr. Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Απριλίου 2012.
- ↑ Ατσαλάκης, Εμμανουήλ (2017). «Απομόνωση και ταυτοποίηση φυσικών προϊόντων». pergamos.lib.uoa.gr. Αθήνα: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο, Τμήμα Φαρμακευτικής. σελίδες 48–52.
- ↑ 15,0 15,1 Ορεινό Μέλι (Blog) (13 Ιουνίου 2017). «Ασπροκουνουκλιά (λαδανιά άσπρη)». oreinomeli.wordpress.com.
Πηγές και εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- First Nature (free online information). "Cistus salviifolius. Sage-leaved Cistus" (στα Αγγλικά).
- Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Μπέρκλεϋ. "Cistus salviifolius" (στα Αγγλικά).
- Χατζημπίρος Κίμων, Παναγιωτίδης Πάνος, Καρακατσάνη Ρένα (2007). "Λεξικό Οικολογικών & Περιβαλλοντικών Όρων". Εκδόσεις Σταφυλίδη. ISBN 9789607695307
| |||||