Οικονομισμός

Οικονομισμός αποκαλείται η αναγωγή όλων των κοινωνικών δεδομένων στις οικονομικές τους διαστάσεις. Ο όρος χρησιμοποιείται συχνά επικριτικά για την επικρατούσα τάση στην οικονομική επιστήμη θεωρώντας την ως ιδεολογία, στην οποία οι κανόνες της προσφοράς και της ζήτησης είναι οι μόνοι σημαντικοί παράγοντες στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, είτε υπερβαίνοντας ή αδιαφορώντας για όλους τους άλλους παράγοντες. Θεωρείται ως μια παρενέργεια των νεοκλασικών οικονομικών και της τυφλής πίστης τους στο «αόρατο χέρι» της αγοράς ή στους «laissez-faire» τρόπους και η «οικονομίστικη» διαδικασία λήψης αποφάσεων επεκτείνεται πολύ πέρα από αποφάσεις που αφορούν την αγορά, καθώς χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει πολιτικές και στρατιωτικές αποφάσεις. Οι κοινωνικές συμβάσεις και η απορρέουσα ηθική δεν παίζουν κανένα ρόλο στις αποφάσεις υπό καθεστώς καθαρού οικονομισμού, εκτός εάν ο μηχανισμός της ζήτησης και της προσφοράς επηρεάζεται από τις ηθικές επιλογές των ατόμων. Οι επικριτές του οικονομισμού επιμένουν στη σημασία των πολικών και πολιτιστικών διαστάσεων στην κοινωνία.

Ο συντηρητικός Άλμπερτ Τζέυ Νοκ χρησιμοποίησε τον όρο πιο γενιά συμβολίζοντας μια ηθική και κοινωνική φιλοσοφία που «αντιλαμβάνεται το σύνολο της ανθρωπότητας με όρους παραγωγής, απόκτησης και διανομής του πλούτου». Δήλωσε πως «Μερικές φορές νόμιζα ότι εδώ μπορεί να είναι ο βράχος πάνω στον οποίο ο Δυτικός πολιτισμός τελικά θα συντριβεί. Ο οικονομισμός μπορεί να χτίσει μια κοινωνία η οποία είναι πλούσια, ευημερούσα, ισχυρή, ακόμη και μια που έχει μια ευρεία διάχυση της υλικής ευημερίας. Δεν μπορεί όμως να χτίσει μία κοινωνία με ουσία και βάθος...»

Χρήση στον Μαρξισμό

Ο όρος «οικονομισμός» χρησιμοποιήθηκε στον Μαρξιστικό λόγο από τον Λένιν στις επιθέσεις του εναντίον τού Καρλ Κάουτσκι και του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος Γερμανίας στα τέλη του 19ου και αρχές του 20ού αιώνα.

Η κατηγορία του οικονομισμού είναι συχνή εναντίον σε ρεβιζιονιστές από αντι-ρεβιζιονιστές, όταν τα οικονομικά αποτελέσματα, αντί για την πολιτική, τοποθετούνται μπροστά από την κοινωνία, όταν η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνατοτήτων κρίνεται πιο σημαντική από το φυσικό περιβάλλον και τις κοινωνικές σχέσεις που διαταράσσουν. Αυτή η συζήτηση ήταν ιδιαίτερα έντονη κατά τη διάρκεια της ηγεσίας του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας από τον Ντενγκ Σιαοπίνγκ ο οποίος επέκρινε τη Μαοϊκή γραμμή ως υπερ-αριστερή και κατηγόρησε τους οπαδούς της για την επιχείρηση οικοδόμησης του σοσιαλισμού, χωρίς η η οικονομία να είναι έτοιμη. Οι Μαοϊκοί με τη σειρά τους επέκριναν τον Ντενγκ Σιαοπίνγκ για την εγκατάλειψη του σοσιαλισμού υπέρ του ανοίγματος της οικονομίας της Κίνας σε καπιταλιστικές μεταρρυθμίσεις.

Δείτε επίσης

• Οικονομικός ντετερμινισμός
• Ακαθάριστη εθνική ευτυχία
• Αναγωγισμός