Προς τον ίδιον υιόν Ρωμανόν

Το έργο Προς τον ίδιον υιόν Ρωμανόν, λατιν. De administrando Imperio (Περί διοικήσεως της Αυτοκρατορίας) γράφτηκε από τον Κωνσταντίνο Ζ΄ Πορφυρογέννητο για τον γιο και διάδοχό του Ρωμανό Β΄ και είναι ένα εγχειρίδιο για την εσωτερική και εξωτερική πολιτική της Αυτοκρατορίας.

Ο Κωνσταντίνος Ζ΄ Πορφυρογέννητος έγραψε το έργο "Προς τον ίδιον υιόν Ρωμανόν", ένα εγχειρίδιο για τη διοίκηση της Αυτοκρατορίας.

Ο συγγραφέας και η εποχή του

Ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Z΄ (905-959) ήταν ο μόνος γιος του Λέοντα ΣΤ΄ του Σοφού (886-912), ο οποίος από το 908 έκανε τον γιο του συναυτοκράτορα. Ο Λέων ΣΤ΄ απεβίωσε το 912 και τον διαδέχθηκε ο αδελφός του Αλέξανδρος, που ετελεύτησε το 913.

Ο Κωνσταντίνος Ζ΄ ήταν 8 ετών όταν το 919 νυμφεύτηκε την Ελένη Λεκαπηνή, κόρη του Ρωμανού. Επειδή ο Αυτοκράτορας ήταν πολύ νέος, ο Ρωμανός (Α΄) στέφθηκε συναυτοκράτορας (βασ. 920-944), αλλά στην πράξη ανέλαβε την εξουσία, ενώ ο Κωνσταντίνος Ζ΄ απομακρυνόταν βαθμιαία από αυτή. Όταν το 844 οι γιοί του Ρωμανού Α΄ εξεγέρθηκαν και φυλάκισαν τον πατέρα τους, ο Κωνσταντίνος Ζ΄ με τους υποστηρικτές του φυλάκισε τους γιους του Λεκαπηνού και ανέλαβε το 945 την εξουσία, ως το τέλος του τον Νοέμβριο του 959.

Ο Λέων ΣΤ΄ ήταν γνωστός για τη φιλομάθειά του και τα γραπτά του έργα· ο Κωνσταντίνος Ζ΄ πίστευε ότι η μητέρα του Ζωή Καρβωνοψίνα ήταν συγγενής του χρονικογράφου Θεοφάνη του Ομολογητή. Ο ίδιος ο Κωνσταντίνος Ζ΄ ήταν ένας λόγιος Αυτοκράτορας, που επεδίωξε να προωθήσει την παιδεία στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Συγκέντρωσε μία ομάδα από μορφωμένους άνδρες και αφοσιώθηκε στη συγγραφή για τη διοίκηση, τις εθιμοτυπίες και την ιστορία της Ρωμανίας. Ο ίδιος ή ο κύκλος των μορφωμένων γύρω του έγραψε τρία ανολοκλήρωτα έργα -Προς τον ίδιον υιόν Ρωμανόν (Περί διοικήσεως), Περί βασιλείου τάξεως (Εθιμοτυπίας) και Περί Θεμάτων- και τελείωσε μία βιογραφία του πάππου του Βασιλείου Α΄ του Μακεδόνος.

Το κείμενο Προς τον ίδιον υιόν Ρωμανόν γράφτηκε από τον Κωνσταντίνο Ζ΄, αλλά είχε έναν τουλάχιστον πεπαιδευμένο "ανώνυμο συνεργάτη". Ο Πορφυρογέννητος απευθύνεται άμεσα στον γιο του Ρωμανό Β΄ και τα σχόλιά του, σε πρώτο πρόσωπο, βρίσκονται στην αρχή της πραγματείας (στο προοίμιο), στο κεφ. 13 και στο τέλος (κεφ. 51). Στο κείμενο ο γιος του δεν προσδιορίζεται ποτέ ως αυθύπαρκτος ηγεμόνας· προφανώς ο Αυτοκράτορας έγραψε όλο το έργο ενόσω ζούσε.

Στις εκδόσεις τού Προς τον ίδιον υιόν Ρωμανόν αναγράφεται πως το έργο συντάχθηκε το διάστημα 948-952. Η άποψη αυτή προέρχεται από τα κεφάλαια 27, 29, 45. Π.χ. ο συγγραφέας λέει στο κεφ. 29: "τώρα είναι η Ζ΄ Ινδικτιών και το έτος 6457 από Κτίσεως Κόσμου" , όπου το έτος αυτό αντιστοιχεί στο 948/949. Στο κεφ. 45: "τώρα είναι η Ι΄ Ινδικτιών, το έτος 6460 από Κτίσεως Κόσμου, επί της βασιλείας του Κωνσταντίνου και του Ρωμανού" με το έτος να είναι το 951/952. Από αυτό είναι φανερό ότι μερικά τμήματα του έργου γράφτηκαν το διάστημα 948-952. Σύμφωνα με άλλους ερευνητές, το έργο ολοκληρώθηκε μετά το 952 και πριν το τέλος του Πορφυρογέννητου, τον Νοέμβριο του 959. Ωστόσο για μερικούς ερευνητές όλο το έργο είναι ανολοκλήρωτο και γράφτηκε το 926-959.

Στην αρχή του έργου ο Κωνσταντίνος Ζ΄ έγραψε ότι το έργο ήταν ένα σύνολο γνώσεων, που ήθελε ο γιος του Ρωμανός Β΄ (γενν. 938, βασ. 959-963). Η πρόθεση του Πορφυρογέννητου να γράψει ένα εγχειρίδιο για τον διάδοχό του, μειώνει την πιθανότητα να έχουν γραφεί μεγάλες αναλήθειες. Έτσι το έργο είναι μία από τις πιο πολύτιμες πηγές για τη σπουδή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και των γειτόνων της.

Περιλαμβάνει συμβουλές για τη διακυβέρνηση της ετερογενούς Αυτοκρατορίας, όπως επίσης για τους πολέμους με τους εξωτερικούς εχθρούς. Το έργο περιέχει δύο προηγούμενες πραγματείες του Αυτοκράτορα, την Περί Διοικήσεως του Κράτους βιβλίον και των διαφόρων Εθνών, που αναφέρει τις ιστορίες και τον χαρακτήρα των γειτονικών εθνών της Ρωμανίας, δηλ. των Ούγγρων, των Πετσενέγκων, των Ρως του Κιέβου, τον Νοτίων Σλάβων, των Λομβαρδών, των Αρμενίων και των Γεωργιανών· και την πραγματεία Περί των Θεμάτων Ανατολής και Δύσεως (De Thematibus), που περιγράφει πρόσφατα γεγονότα των επαρχιών της Αυτοκρατορίας. Στον συνδυασμό αυτόν των πραγματειών ο Κωνσταντίνος Ζ΄ πρόσθεσε τις δικές του πολιτικές οδηγίες.

Η Ρωμανία (Βυζαντινή Αυτοκρατορία) το 1025.

Πηγές

• Bury, John Bagnell, ed. (1920). Constantine VII Porphyrogenitus, The early history of the Slavonic settlements in Dalmatia, Croatia, & Serbia - De administrando Imperio, Chapters 29-36. London-New York: Society for promoting Christian knowledge-Macmillan.
• Treadgold, Warren (2013). The Middle Byzantine Historians. New York: Palgrave Macmillan.
• Moravcsik, Gyula, ed. (1967) [1949]. Constantine Porphyrogenitus: De Administrando Imperio (2nd revised ed.). Washington D.C.: Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies.