Μετάβαση στο περιεχόμενο

Avro Lancaster

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Avro Lancaster
Lancaster του Σμήνους Νο. 44 της RAF (1942).
Τύποςβαρύ/στρατηγικό βομβαρδιστικό αεροσκάφος
ΚατασκευαστήςAvro
Χώρα προέλευσηςΗνωμένο Βασίλειο
ΣχεδιασμόςΡόυ Τσάντγουικ (Roy Chadwick)
Παρθενική πτήση9 Ιανουαρίου 1941
Πρώτη παρουσίασηΦεβρουάριος 1942
Κύριος χειριστήςRAF
Καναδική Βασιλική Πολεμική Αεροπορία (Royal Canadian Air Force, RCAF)
Βασιλική Αυστραλιανή Πολεμική Αεροπορία (Royal Australian Air Force, RAAF)
Παραγωγή7377[1]
Κόστος μονάδας£42.000 (σε τιμές 1943)[2]
Αναπτύχθηκε απόAvro Manchester
ΠαραλλαγέςAvro Lancastrian
Εξελίχθηκε σεAvro York
Avro Lincoln

Το Avro Lancaster ήταν βρετανικό τετρακινητήριο βαρύ βομβαρδιστικό του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε από την Avro και είναι σύγχρονο των επίσης τετρακινητήριων Handley Page Halifax και Short Stirling. Οι τρεις τύποι εντάχθηκαν σε υπηρεσία με τη RAF την ίδια χρονική περίοδο.

Το Lancaster έχει τις ρίζες του στο δικινητήριο Avro Manchester που αναπτύχθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1930 για να καλύψει την προδιαγραφή P.13/36 του Υπουργείου Αεροπορίας και περιέγραφε ένα μέσο βομβαρδιστικό το οποίο θα μπορούσε επιπλέον να μεταφέρει μια τορπίλη εσωτερικά στην αποθήκη βομβών του καθώς και να πλήττει στόχους όντας σε βύθιση. Αρχισχεδιαστής του Lancaster ήταν ο Ρόυ Τσάντγουικ (Roy Chadwick) ο οποίος το ανέπτυξε ως τετρακινητήρια εκδοχή του Manchester. Σε όλες τις εκδόσεις του αεροσκάφους εξαιρουμένης μίας οι κινητήρες αυτοί ήταν οι περίφημοι Rolls-Royce Merlin. Σε αντίθεση με τα Manchester που αποδείχθηκαν ανεπαρκή και αποσύρθηκαν σύντομα, έπειτα από την ένταξή τους σε υπηρεσία το 1942 τα Lancaster εξελίχθηκαν στα κύρια βαριά βομβαρδιστικά της RAF, της Καναδικής Βασιλικής Πολεμικής Αεροπορίας (Royal Canadian Air Force, RCAF) και άλλων αεροπορικών δυνάμεων της Κοινοπολιτείας επισκιάζοντας τα επίσης διαδεδομένα Halifax και Stirling.[3]

Η επιμήκης αποθήκη βομβών τους επέτρεπε τη μεταφορά των μεγαλύτερων βομβών που διέθετε η RAF, συμπεριλαμβανομένων των «blockbusters» των 1800 kg, 3600 kg ή και 5400 kg. Το «Lanc», όπως έμεινε γνωστό στη καθομιλουμένη,[4] χρησιμοποιήθηκε εκτενώς ως νυχτερινό βομβαρδιστικό στο δεύτερο μισό του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ρίπτοντας 618 χιλιάδες τόνους βομβών σε 156 χιλιάδες αποστολές.[5] Αεροσκάφη αυτού του τύπου αξιοποιήθηκαν επίσης σε πολλές εξειδικευμένες αποστολές, όπως για παράδειγμα για να μεταφέρουν τις λεγόμενες «αναπηδούσες βόμβες» που κατέστρεψαν τα φράγματα του Ρήνου. Παρόλο που ήταν κατά κύριο λόγο νυχτερινά βομβαρδιστικά, πραγματοποίησαν επίσης αποστολές βομβαρδισμού ακριβείας κατά τη διάρκεια της ημέρας όντας ικανά να μεταφέρουν τις βόμβες Tallboy των 5400 kg ή τις ακόμη βαρύτερες Grand Slam των 10.000 kg. Πραγματοποίησαν επίσης ανθυποβρυχιακές αποστολές μεγάλου βεληνεκούς μέχρι την αντικατάστασή τους από τα Avro Shackleton καθώς και επιχειρήσεις αεροδιάσωσης στον ωκεανό. Πέραν αυτών έδρασαν ως φωτοαναγνωριστικά, αεροσκάφη εναέριας χαρτογράφησης περιοχών, ως αεροσκάφη εναέριου ανεφοδιασμού και ως τα επιβατηγά Avro Lancastrian που πραγματοποιούσαν υπερατλαντικές πτήσεις.

Μεταπολεμικά τα Lancaster αντικαταστάθηκαν ως κύρια στρατηγικά βομβαρδιστικά της RAF από τα Avro Lincoln που ήταν βασισμένα σχεδιαστικά στα ίδια. Εκτενής ήταν επίσης η χρήση τους ως πλατφόρμες δοκιμών διάφορων κινητήρων. Το 1943 ένα Lancaster μετατράπηκε προκειμένου να δοκιμαστεί ο τουρμποτζέτ κινητήρας Metropolitan-Vickers F.2, ενώ αργότερα δοκιμάστηκαν και άλλοι, συμπεριλαμβανομένων των τουρμποπρόπ Armstrong Siddeley Mamba και Rolls-Royce Dart καθώς και των τουρμποτζέτ Avro Canada Orenda και STAL Dovern.

Ιστορικό υπόβαθρο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το ανεπαρκές Avro Manchester ήταν το αεροσκάφος πάνω στο οποίο βασίστηκε σχεδιαστικά το σαφώς ανώτερο Lancaster.

Τη δεκαετία του 1930 η RAF ενδιαφέρονταν κυρίως για την απόκτηση δικινητήριων βομβαρδιστικών.[6] Τα δικινητήρια περιόριζαν τις απαιτήσεις στην παραγωγή και τη συντήρηση κινητήρων, σε μια περίοδο που ήταν ήδη αρκετά δύσκολη εξαιτίας της εισαγωγής πολλών νέων τύπων σε υπηρεσία. Οι περιορισμοί στην ισχύ που παρείχαν οι υπάρχοντες κινητήρες ήταν τόσο σοβαροί που οι Βρετανοί επένδυσαν σημαντικά στην ανάπτυξη τεράστιων κινητήρων της κατηγορίας των 2.000 hp προκειμένου να βελτιώσουν τις επιδόσεις των αεροσκαφών τους. Παρόλα αυτά στα τέλη της δεκαετίας του 1930 κανένας από αυτούς δεν ήταν έτοιμος για παραγωγή. Τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και η Σοβιετική Ένωση επιδίωξαν την περίοδο εκείνη να αναπτύξουν βομβαρδιστικά που θα κινούνταν από τέσσερις, αντί για δύο, κινητήρες μικρότερης ισχύος. Τα αποτελέσματα των σχεδίων αυτών είχαν αρκετά θετικά χαρακτηριστικά καθώς παρείχαν μεγάλη εμβέλεια και ικανοποιητικές δυνατότητες μεταφοράς φορτίου. Κατά συνέπεια, το 1936 η RAF αποφάσισε να διερευνήσει τη σκοπιμότητα ανάπτυξης ενός τετρακινητήριου βομβαρδιστικού.[6]

Το Lancaster προήλθε από ένα δικινητήριο βομβαρδιστικό που είχε υποβληθεί προκειμένου να καλύψει την προδιαγραφή P.13/36 του βρετανικού Υπουργείου Αεροπορίας του 1936 και περιέγραφε ένα μέσο βομβαρδιστικό το οποίο θα μπορούσε επιπλέον να μεταφέρει μια τορπίλη εσωτερικά στην αποθήκη βομβών του καθώς και να πλήττει στόχους όντας σε βύθιση.[7][8] Επίσης ζητήθηκε το αεροσκάφος να είναι μεσοπτέρυγο μονοπλάνο ολομεταλλικής κατασκευής, ενώ θετική θα κρινόταν η χρήση των κινητήρων Rolls-Royce Vulture, που βρισκόταν την περίοδο εκείνη στο στάδιο της ανάπτυξης.[9] Προτάσεις υπέβαλαν οι εταιρείες Fairey, Boulton Paul, Handley Page και Shorts, με κινητήρες Rolls-Royce Vulture, Napier Sabre, Fairey P.24 ή Bristol Hercules. Οι περισσότεροι από αυτούς τους κινητήρες ήταν ακόμη υπό ανάπτυξη και ενώ εξετάστηκαν επίσης σχεδιάσεις τετρακινητήριων βομβαρδιστικών, υπό την προδιαγραφή B.12/36, οι δύο επιπλέον κινητήρες απαιτούσαν την ενίσχυση της πτέρυγας και της συνολικής δομής του αεροσκάφους, αυξάνοντας το βάρος του.[10]

Η Avro υπέβαλε το Avro 679 στο πλαίσιο της προδιαγραφής P.13/36, με την πρότασή της να επιλέγεται τον Φεβρουάριο του 1937. Επίσης επιλέχθηκε η σχεδίαση της Handley Page ως εναλλακτική λύση στην περίπτωση που το Avro αποδεικνύονταν ανεπαρκές. Τον Απρίλιο του 1937 παραγγέλθηκε ένα ζεύγος πρωτοτύπων κάθε μίας από τις δύο σχεδιάσεις.[11][9] Το αεροσκάφος της Avro ονομάστηκε Manchester και εντάχθηκε σε υπηρεσία το Νοέμβριο του 1940. Παρόλο που επρόκειτο για ένα ικανό αεροσκάφος, αντιμετώπιζε ζητήματα με τους κινητήρες Vulture που δεν παρείχαν επαρκή ισχύ και ήταν αναξιόπιστοι.[12][13] Συνέπεια των ζητημάτων αυτών ήταν πως παρήχθησαν μονάχα 200 Manchester που αποσύρθηκαν το 1942, μόλις δύο χρόνια έπειτα από την παρουσίασή τους.[14]

Σχεδιασμός και ανάπτυξη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στα μέσα του 1940 ο Ρόυ Τσάντγουικ (Roy Chadwick), αρχισχεδιαστής της Avro, είχε ξεκινήσει να εργάζεται πάνω στην ανάπτυξη ενός βελτιωμένου Manchester.[12] Το νέο αεροσκάφος θα προωθούνταν από τέσσερις κινητήρες Rolls-Royce Merlin που παρείχαν μεν λιγότερη ισχύ σε σχέση με τους κινητήρες Vulture αλλά ήταν πιο αξιόπιστοι.[15] Η εγκατάστασή τους θα γίνονταν ακολουθώντας τη διάταξη που χε αναπτυχθεί για το Beaufighter II σε πτέρυγες μεγαλύτερου εκπετάσματος.[16] Το αεροσκάφος επρόκειτο να ονομαστεί Type 683 Manchester III όμως τελικά επιλέχθηκε το όνομα «Lancaster» από την ομώνυμη περιοχή της Αγγλίας.

Το πρωτότυπο, που έφερε το σειριακό αριθμό BT308, συναρμολογήθηκε στις εγκαταστάσεις δοκιμών της Avro στο αεροδρόμιο Ρίνγκγουεϊ στο Μάντσεστερ.[12] Η τροποποιημένη άτρακτός του που προέρχονταν από αεροσκάφος Manchester συνδυάστηκε με τη νέα πτέρυγα.[12] Η παρθενική πτήση έλαβε χώρα στις 9 Ιανουαρίου 1941 με τον δοκιμαστή πιλότο H. A. "Sam" Brown στα χειριστήρια.[17]

Κατά τη διάρκεια των δοκιμών κατέστη σαφές πως το τετρακινητήριο Lancaster ήταν σαφώς καλύτερο από τον προκάτοχό του.[18] Το αρχικό πρωτότυπο διέθετε το τριπλό κάθετο ουραίο του Manchester I, όμως από το δεύτερο πρωτότυπο (DG595) και μετά χρησιμοποιήθηκε διπλό κάθετο ουραίο,[12] αυξάνοντας τη σταθερότητα του αεροσκάφους και διευρύνοντας παράλληλα το πεδίο πυρός του ραχιαίου πυργίσκου πολυβόλων Το δεύτερο πρωτότυπο διέθετε επίσης τους ισχυρότερους κινητήρες Merlin XX.[12]

Βάσει τον επιδόσεων του Lancaster, αποφασίστηκε ο άμεσος επανεξοπλισμός με αυτόν το τύπο των σμηνών που διέθεταν δικινητήρια βομβαρδιστικά.[12] Όσα Manchester βρίσκονταν ήδη στη γραμμή παραγωγής ολοκληρώθηκαν ως Lancaster B.I,[12][17] το πρώτο εκ των οποίων πέταξε τον Οκτώβριο του 1941.[12][17]

Παραγωγή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Φωτογραφία από το εργοστάσιο της Avro στο Γούντφορντ (αγγλικά: Woodford‎‎) το 1943.

Η πλειονότητα των Lancaster που κατασκευάστηκαν κατά την διάρκεια του πολέμου προέρχονταν από το εργοστάσιο της Avro στο Chadderton στο Λάνκασαϊρ. Το αρχικό συμβόλαιο που ανέλαβε να φέρει εις πέρας η εταιρεία αφορούσε στην ολοκλήρωση 1070 αεροσκαφών[12] όμως σύντομα κατέστη σαφές πως οι ανάγκες της πολεμικής προσπάθειας ξεπερνούσαν κατά πολύ τις παραγωγικές δυνατότητες της εταιρείας και έτσι αποφασίστηκε η συγκρότηση του «Lancaster Aircraft Group», κονσόρτσιουμ εταιριών που ανέλαβαν την κατασκευή τμημάτων του Lancaster ή και την τελική συναρμολόγηση αεροσκαφών.[19]

Δύο άλλες εταιρείες που παρήγαγαν βομβαρδιστικά Lancaster ήταν η Metropolitan-Vickers και η Armstrong Whitworth. Στα καταληκτικά στάδια του πολέμου εντάχθηκε στο πρόγραμμα παραγωγής και η Vickers-Armstrongs, που συνέχισε να παραδίδει αεροσκάφη και μεταπολεμικά. Η Short Brothers επίσης είχε λάβει παραγγελία που αφορούσε στην ολοκλήρωση διακοσίων αεροσκαφών, όμως το συμβόλαιο αυτό ακυρώθηκε προτού ολοκληρωθεί κανένα από αυτά.[20][21]

Στις αρχές του 1942 αποφασίστηκε να επεκταθεί η παραγωγή και εκτός του Ηνωμένου Βασιλείου και συγκεκριμένα να αρχίσει να παραδίδει αεροσκάφη και η καναδική Victory Aircraft.[22] Τον Αύγουστο του 1942 στάλθηκε στον Καναδά ένα Lancaster B.I το οποίο αποτέλεσε το πρότυπο για να ξεκινήσει η παραγωγή εκεί.[22] Τα πρώτα αεροσκάφη καναδικής προέλευσης που παραδόθηκαν στη RAF είχαν ελαττωματικά πηδάλια κλίσης (αγγλικά: aileron)‎‎), πρόβλημα το οποίο όπως αποδείχθηκε οφείλονταν στην απειρία του εργατικού δυναμικού.[23] Μέχρι το τέλος του πολέμου είχαν εμπλακεί στην παραγωγή του αεροσκάφους περισσότεροι από δέκα χιλιάδες Καναδοί και ο ρυθμός της παραγωγής είχε φθάσει στο σημείο να ολοκληρώνεται ένα βομβαρδιστικό κάθε ημέρα.[24]

Επιχειρησιακή ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

1942

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Βομβαρδιστικό Lancaster πάνω από το Αμβούργο.
Προπαγανδιστική αφίσα της περιόδου με τίτλο «Τα βομβαρδιστικά Lancaster διαλύουν τη γερμανική βιομηχανία».
Ένα Lancaster με την ειδικά σχεδιασμένη βόμβα για την προσβολή των φραγμάτων του Ρήνου.
Ολοσχερής καταστροφή φράγματος στον Ρήνο έπειτα από την επιχείρηση Chastise.

Στις αρχές του 1942 εξοπλίστηκε με Lancaster το πρώτο σμήνος της RAF, συγκεκριμένα το Νο. 44 που είχε τη βάση του στο Λίνκολνσαϊρ (αγγλικά: Lincolnshire‎‎ ενώ σύντομα ακολούθησε και το Σμήνος No. 97.[25][26] Στις 2 Μαΐου 1942 τα Lancaster πραγματοποίησαν την πρώτη τους αποστολή, όταν αεροσκάφη του Σμήνους Νο. 44 πόντισαν νάρκες στην περιοχή της Ελιγολάνδης.[27] Προγραμματισμένη επίθεση ενάντια στο θωρηκτό Tirpitz ακυρώθηκε εξαιτίας των δυσμενών καιρικών συνθηκών.[27] Στις 10 Μαρτίου 1942 τα Lancaster πραγματοποίησαν την πρώτη αποστολή βομβαρδισμού, πλήττοντας το Έσσεν.[28]

Έπειτα από την συντριβή ενός αεροσκάφους στο Λίνκολνσαϊρ στις 20 Μαρτίου, ο στόλος των Lancaster καθηλώθηκε προσωρινά μέχρι να ελεγχθούν οι πτέρυγες όλων των αεροσκαφών.[27] Η πρώτη απώλεια πληρώματος καταγράφεται στις 24 Μαρτίου 1942 όταν ένα αεροσκάφος καταρρίφθηκε από τα γερμανικά αντιαεροπορικά πάνω από τη Λοριάν (αγγλικά: Lorient‎‎).[29] Δεδομένου πως τα βομβαρδιστικά συνήθως είχαν βαριές απώλειες όταν επιχειρούσαν κατά την διάρκεια της ημέρας, τέτοιες αποστολές δεν πραγματοποιούνταν μέχρι να αποκτήσουν οι Σύμμαχοι την αεροπορική υπεροχή ενάντια στις δυνάμεις του Άξονα.[30]

Στις 17 Απριλίου 1942 δώδεκα Lancaster των Σμηνών Νο. 44 και No. 99 έπληξαν το εργοστάσιο παραγωγής κινητήρων της Maschinenfabrik Augsburg-Nürnberg A.G. στο Άουγκσμπουργκ (γερμανικά: Augsburg‎‎). Παρόλο που πετούσαν χαμηλά, τρία καταρρίφθηκαν από μαχητικά Bf 109 της Luftwaffe και τουλάχιστον δύο ακόμα από αντιαεροπορικά πυρά όταν έφθασαν στον στόχο τους. Παρόλα αυτά κατάφεραν να βομβαρδίσουν το εργοστάσιο, κατόρθωμα για το οποίο επαινέθηκαν από τον ίδιο τον Τσώρτσιλ.[31] Με την επίθεση αυτή αποκαλύφθηκε η ύπαρξη του Lancaster τόσο στους Γερμανούς όσο και στους πολίτες του Ηνωμένου Βασιλείου. Στις 27 Απριλίου ορισμένα Lancaster επιχείρησαν ανεπιτυχώς να χτυπήσουν το Tirpitz.[32]

Τα Lancaster συμμετείχαν επίσης στον βομβαρδισμό της Κολονίας τη νύχτα 30/31 Μαΐου 1942.[33] Αυτή ήταν η πρώτη αποστολή στην οποία έλαβαν μέρος χίλια βομβαρδιστικά.[33] Μέχρι τα τέλη Μαΐου τα διαθέσιμα Lancaster ήταν πλέον περισσότερα από τα Manchester. Στις 12 Ιουνίου ξεκίνησε επίσης η χρήση τους από την Παράκτια Διοίκηση της RAF (RAF Coastal Command) η οποία τα αξιοποίησε για την πραγματοποίηση ανθυποβρυχιακών αποστολών μακράς ακτίνας δράσης.[34]

Ακολούθησε ο βομβαρδισμός της πόλης Έμντεν (γερμανικά: Emden‎‎) μεταξύ 19ης και 23ης Ιουνίου καθώς και της Βρέμης μεταξύ 25ης και 29ης του ίδιου μήνα.[34] Κατά τον βομβαρδισμό της Βρέμης υπέστη σοβαρές ζημιές το εργοστάσιο της Focke-Wulf.[34] Σαράντα Lancaster έπληξαν επίσης το λιμάνι του Ντάντσιχ (γερμανικά: Danzig‎‎) αποσκοπώντας να αποδιοργανώσουν τη ναυπήγηση νέων υποβρυχίων, χωρίς όμως να σημειώσουν αξιόλογα αποτελέσματα. Την 31η Ιουλίου το 20% της συνολικής δύναμης βομβαρδιστικών της RAF συγκεντρώθηκε για να χτυπήσει το εργοστάσιο παραγωγής εργαλειομηχανών της Schiess A.G. στο Ντύσσελντορφ (γερμανικά: Dusseldorf‎‎).[35]

Οι επιχειρήσεις των Lancaster εντάθηκαν τον Αύγουστο του 1942, με αποστολές ενάντια σε στόχους στη Ρηνανία, το Ντούισμπουργκ (γερμανικά: Duisburg‎‎) και τη Βαλτική. Έμφαση δόθηκε σε επιχειρήσεις που θα έπλητταν την προσπάθεια του Kriegsmarine, συμβάλλοντας έτσι εμμέσως στη Μάχη του Ατλαντικού. Στις περιπτώσεις που οι καιρικές συνθήκες δεν το επέτρεπαν, τα Lancaster πραγματοποιούσαν νυχτερινές αποστολές πόντισης ναρκών.[36]

Αισθητή ήταν η βελτίωση στις αποστολές νυχτερινού βομβαρδισμού έπειτα από τη συγκρότηση της Δύναμης Ιχνηλάτησης (αγγλικά: Pathfinder Force‎‎) της RAF, που επετεύχθη μέσω της μεταφοράς σμηνών από τη Διοίκηση Βομβαρδιστικών.[37] Τα αεροσκάφη ιχνηλάτησης προπορεύονταν προκειμένου να καταδείξουν με φωτοβολίδες τους στόχους στους σχηματισμούς των βομβαρδιστικών που τα ακολουθούσαν, βελτιώνοντας έτσι την ακρίβεια των πληγμάτων. Παρόπο που οι πρώτες αποστολές που οργανώθηκαν με αυτόν τον τρόπο είχαν ανάμεικτα αποτελέσματα, ο ρόλος των αεροσκαφών ιχνηλάτησης ήταν κρίσιμος στον βομβαρδισμό του Κάσσελ (γερμανικά: Kassel‎‎) και των τριών εργοστασίων της Henschel στην πόλη αυτή τη νύχτα 27/28 Αυγούστου.[38][39] Την ίδια νύχτα δώδεκα Lancaster του Σμήνους Νο. 16, εφοδιασμένα με νέες βόμβες κατάλληλες για την προσβολή μεγάλων πολεμικών πλοίων, επιχείρησαν να χτυπήσουν στη Γκντύνια τα θωρηκτά Scharnhorst και Gneisenau καθώς και το αεροπλανοφόρο Graf Zeppelin, χωρίς όμως να πετύχουν κάποιο πλήγμα εξαιτίας της ομίχλης που επικρατούσε στην περιοχή.[40]

Παρόλο που τα Lancaster επιχειρούσαν κυρίως τη νύχτα, ενίοτε πραγματοποιούσαν επιθέσεις και κατά τη διάρκεια της ημέρας.[30] Περιστασιακά, μεμονωμένα αεροσκάφη βομβάρδιζαν κρίσιμα εργοστάσια της γερμανικής πολεμικής βιομηχανίας με σκοπό να προκληθεί αναστάτωση στην παραγωγή.[35] Στις 17 Οκτωβρίου 1942 ενενηντα αεροσκάφη του Σμήνους Νο. 5 βομβάρδισαν το εργοστάσιο της εταιρείας Schneider στο Λε Κρεζό (γαλλικά: Le Creusot‎‎) στην κατεχόμενη Γαλλία.[30] Μονάχα ένα Lancaster χάθηκε στην αποστολή αυτή.[30] Οι απώλειες ελαχιστοποιήθηκαν διότι τα βρετανικά βομβαρδιστικά πετούσαν χαμηλά ώστε να μην τα ανιχνεύουν τα γερμανικά ραντάρ, ενώ προηγουμένως είχε γίνει ενδελεχής αεροπορική αναγνώριση της διαδρομής που θα ακολουθούσαν και διότι τηρούνταν αυστηρά σιγή ασυρμάτου.[41]

Στα τέλη του Οκτωβρίου του 1942 τα Lancaster πραγματοποίησαν επίσης τις πρώτες τους αποστολές πάνω από την Ιταλία.[42] Τις νύχτες της 22ης και της 23ης Οκτωβρίου βομβαρδίστηκαν η Γένοα και το Τορίνο[42] και την 24η περίπου εξήντα Lancaster βομβάρδισαν το Μιλάνο κατά την διάρκεια της ημέρας. Βασικός στόχος στις επιθέσεις αυτές ήταν το σιδηροδρομικό δίκτυο. Τα αεροσκάφη αυτά διέσχιζαν το Κανάλι της Μάγχης με συνοδεία μαχητικών Spitfire και έπειτα συνέχιζαν πάνω από τη Γαλλία κατά μόνας πετώντας χαμηλά για να περάσουν πάνω από τις Άλπεις και να φθάσουν στην βόρεια Ιταλία.[43] Τρία Lancaster καταρρίφθηκαν από εχθρικά μαχητικά.[43]

Κατά τη διάρκεια του Νοεμβρίου επλήγησαν στόχοι τόσο στη Γερμανία όσο και στην Ιταλία, συμπεριλαμβανομένου του Οσναμπρύκ (γερμανικά: Osnabrück‎‎), του Τορίνου και της Γένοβας όπου ήταν αποθηκευμένα εφόδια προοριζόμενα για το Afrika Korps. Τον Δεκέμβριο πραγματοποιήθηκαν μόλις οκτώ αποστολές εξαιτίας των δυσμενών καιρικών συνθηκών, η σημαντικότερη εκ των οποίων με στόχο το Ντούιζμπουργκ.[44]

Ο αριθμός των διαθέσιμων Lancaster ήταν σχετικά μικρός σε όλη τη διάρκεια του 1942 με συνέπεια οι μονάδες πρώτης γραμμής να επιφορτίζονται και με το έργο της εκπαίδευσης των νέων πληρωμάτων. Δεν υπήρχαν ακόμη αεροσκάφη με διπλά χειριστήρια και έτσι οι πιλότοι πραγματοποιούσαν τις πρώτες τους πτήσεις χωρίς να έχουν την δυνατότητα οι εκπαιδευτές τους να παρέμβουν άμεσα εάν αυτό απαιτούνταν.[30][33] Αρχικά την συντήρηση έκαστου αεροσκάφους αναλάμβανε συγκεκριμένο πλήρωμα τεχνικών/υποστήριξης ενώ αργότερα άλλαξε ο τρόπος οργάνωσης και η συντήρηση των αεροσκαφών γινόταν κεντρικά.[45] Στα τέλη του 1942 είχαν εξοπλισθεί δεκαέξι σμήνη και ο συνολικός αριθμός των Lancaster που διέθετε η Διοίκηση Βομβαρδιστικών είχε φθάσει τα διακόσια περίπου.[44]

1943

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Lancaster B Mk I (Special) το οποίο φέρει βόμβα Grand Slam.
Αναγνωριστικά Lancaster στην Αίγυπτο.
Προπαγανδιστική φωτογραφία ενός Lancaster της Καναδικής Αεροπορίας και του πληρώματός του.
Ανεφοδιασμός ενός Lancaster με καύσιμα. Σε πρώτο πλάνο διακρίνεται ένα βυτιοφόρο AEC Matador.

Στις 16 Ιανουαρίου 1943 βομβαρδίστηκε για πρώτη φορά μετά από έναν ολόκληρο χρόνο το Βερολίνο. Όλα τα βομβαρδιστικά που έλαβαν μέρος στην επίθεση ήταν Lancaster και δεν προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στην γερμανική πρωτεύουσα, εξαιρουμένου του ψυχολογικού αντίκτυπου που είχε η επίθεση στους κατοίκους της πόλης.[46] Τον ίδιο μήνα άρχισαν να εντάσσονται σε υπηρεσία τα πρώτα αεροσκάφη με αστεροειδείς κινητήρες και κάποιο επιπλέον εξοπλισμό. Στις 4 Φεβρουαρίου βομβάρδισαν το Τορίνο 198 αεροσκάφη ενώ λίγες μέρες αργότερα 466 αεροσκάφη χτύπησαν το Λοριάν (γαλλικά: Lorient‎‎) και στις 14 Φεβρουαρίου 142 αεροσκάφη βομβάρδισαν ξανά το Μιλάνο.[47]

Στις 28 Φεβρουαρίου 86 αεροσκάφη βομβάρδισαν το Σαιν-Ναζαίρ (γαλλικά: Saint-Nazaire‎‎) και την επομένη 79 Lancaster βομβάρδισαν το Βερολίνο. Στις 5 Μαρτίου ξεκίνησε ο συστηματικός βομβαρδισμός της κοιλάδας του Ρουρ, που έμεινε γνωστός ως η «Μάχη του Ρουρ». Στην πρώτη επίθεση με στόχο το Έσσεν συμμετείχαν 412 βομβαρδιστικά, εκ των οποίων τα 140 ήταν Lancaster. Προκειμένου να αντισταθμιστούν οι απώλειες εξαιτίας της εντατικοποίησης των επιχειρήσεων αποφασίσθηκε να τριπλασιαστεί η παραγωγή των Lancaster.[48]

Στις 15 Απριλίου στοχοποιήθηκε η Στουτγάρδη και την επομένη το Πίλζεν (Plzeň). Στη δεύτερη επίθεση κύριος στόχος ήταν τα εργοστάσια της Škoda, όμως αντί αυτών χτυπήθηκε από λάθος ένα μεγάλο άσυλο. Βομβαρδίστηκαν επίσης το Στεττίν, το Ντούιζμπουργκ και η Ρηνανία. Και τον Μάιο οι επιθέσεις επικεντρώθηκαν στη Ρηνανία.[49]

Ίσως η γνωστότερη αποστολή των Lancaster ήταν η επιχείρηση Chastise που έλαβε χώρα τη νύχτα 16-17 Μαΐου του 1943 με σκοπό την καταστροφή των φραγμάτων στον ποταμό Ρήνο.[50] Την επίθεση ανέλαβαν τα ειδικά τροποποιημένα Lancaster Mk III του νεοσυσταθέντος Σμήνους Νο. 617. Τα συγκεκριμένα αεροσκάφη ήταν τα μοναδικά που μπορούσαν να μεταφέρουν τις ειδικές βόμβες, σχεδίασης του Μπαρνς Γουόλις (Barnes Wallis), που έπρεπε να χρησιμοποιηθούν για την καταστροφή των φραγμάτων.[51] Τα δεκαεννέα αεροσκάφη που έλαβαν μέρος κατέστρεψαν τρία φράγματα[52] και η ιστορία της αποστολής αυτής αποτυπώθηκε αργότερα σε βιβλίο με τίτλο The Dam Busters καθώς και σε ομώνυμη ταινία.[51]

Η Ρηνανία παρέμεινε βασικός στόχος της Διοίκησης Βομβαρδιστικών για πολλούς ακόμη μήνες έπειτα από την επιχείρηση Chastise.[53] Από τον Ιούνιο μονάδες εξοπλισμένες με Lancaster άρχισαν να επιχειρούν από βάσεις στη βόρεια Αφρική. Η συμβολή τους ήταν κρίσιμη όταν χτυπήθηκε το εργοστάσιο παραγωγής ραντάρ στο Φρίντριχσχαφεν (γερμανικά: Friedrichshafen‎‎) και ο ναύσταθμος του ιταλικού στόλου στη Λα Σπέτσια.[53] Στις 12 Ιουλίου δύναμη αποτελούμενη αποκλειστικά από Lancaster πραγματοποίησε την μεγαλύτερη μέχρι τότε επίθεση στο Τορίνο προς υποστήριξη των συμμαχικών δυνάμεων που είχαν αποβιβαστεί πριν από λίγες ημέρες στην Ιταλία. Η χώρα αυτή παρέμεινε βασικός στόχος σε όλη τη διάρκεια του Ιουλίου, με έμφαση στην προσβολή του σιδηροδρομικού δικτύου και της υποδομής ηλεκτροδότησης.[54]

Στα τέλη Ιουλίου και τις αρχές Αυγούστου του 1943 μεγάλος αριθμός βομβαρδιστικών Lancaster έλαβε μέρος στην επιχείρηση Γόμορρα, δηλαδή τον αδιάλειπτο βομβαρδισμό του Αμβούργου.[55] Τη νύχτα της 27ης Ιουλίου βομβάρδισαν την πόλη 787 αεροσκάφη, εκ των οποίων τα 353 ήταν Lancaster.[56][57] Εκτιμάται πως μόνο στην συγκεκριμένη επίθεση έχασαν την ζωή τους περισσότεροι από δεκαοκτώ χιλιάδες άνθρωποι, παρόλο που είχαν αναζητήσει προστασία σε καταφύγια και κελάρια, διότι ξέσπασαν εκτεταμένες πυρκαγιές και πολλοί δηλητηριάστηκαν από το μονοξείδιο του άνθρακα που παράγεται από κατά την καύση.[58] Μέχρι το τέλος της επιχείρησης αυτής είχαν ριφθεί 8621 τόνοι βομβών στο Αμβούργο.[59]

Τη νύχτα της 17ης/18ης Αυγούστου, διεξήχθη η Επιχείρηση Ύδρα (αγγλικά: Operation Hydra‎‎) εναντίον του Κέντρου Ερευνών στο Πεενεμούντε (γερμανικά: Peenemünde‎‎) όπου αναπτύσσονταν ο βαλλιστικός πύραυλος V-2 καθώς και άλλα προηγμένα οπλικά συστήματα. Παρόλο που χάθηκαν δεκαεπτά Lancaster, κυρίως εξαιτίας της δράσης των γερμανικών νυκτερινών μαχητικών, η επιχείρηση ήταν επιτυχημένη.[60][61] Πέντε ημέρες αργότερα τα Lancasters βομβάρδισαν εγκαταστάσεις της χημικής βιομηχανίας σε όλη τη Γερμανία, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στο Λεβερκούζεν (γερμανικά: Leverkusen‎‎) και το Ντύσσελντορφ. Στις 23 Αυγούστου πραγματοποιήθηκε μεγάλη επίθεση στο Βερολίνο κατά την οποία ρίφθηκαν περίπου 1.700 τόνοι βομβών στην πόλη. Τα γερμανικά νυχτερινά μαχητικά κατέρριψαν πολλά βρετανικά αεροσκάφη εκείνη τη νύχτα, με το ποσοστό απωλειών να φθάνει το 5,4% της δύναμης των Lancasters, ενώ τα βομβαρδιστικά Halifax και Stirling υπέστησαν ποσοστά απωλειών 8,8% και 12,9% αντίστοιχα. Πολυάριθμα πλήγματα κατά της γερμανικής πρωτεύουσας σημειώθηκαν και τις επόμενες εβδομάδες, μερικές φορές από σχηματισμούς βομβαρδιστικών αποτελούμενους αποκλειστικά από Lancaster.[60]

Τον Σεπτέμβριο οι προσπάθειες της Διοίκησης Βομβαρδιστικών εστιάστηκαν στο Ανόβερο το οποίο και δέχτηκε τον πλέον επικεντρωμένο του πολέμου μέχρι εκείνο το χρονικό σημείο.[62] Τον Οκτώβριο χτυπήθηκαν πολλές γερμανικές πόλεις, συμπεριλαμβανομένων μεταξύ άλλων του Μονάχου, του Κάσσελ, του Λούντβιχσχαφεν (γερμανικά: Ludwigshafen‎‎), της Στουτγάρδης και της Λειψίας. Εκείνη την περίοδο η Καναδική Βασιλική Πολεμική Αεροπορία είχε συγκροτήσει πλέον δικά της σμήνη εξοπλισμένα με Lancaster που ξεκίνησαν να συμμετέχουν σε επιχειρήσεις πάνω από τη Γερμανία.[63]

Στα τέλη του 1943, ο Αρχιπτέραρχος Άρθουρ Χάρις (Arthur Harris) πρότεινε στον Τσώρτσιλ τον συνεχή βομβαρδισμό του Βερολίνου αντί για προηγούμενους στόχους όπως η κοιλάδα του Ρουρ. Μεταξύ 15 Νοεμβρίου 1943 και 24 Νοεμβρίου 1944 διεξήχθησαν δεκαέξι μεγάλες αεροπορικές επιθέσεις εναντίον της γερμανικής πρωτεύουσας. Από τις 9.111 εξόδους που που πραγματοποιήθηκαν συνολικά, οι 7.256 ήταν από Lancaster. Παρόλο που σε αυτές τις επιθέσεις οι απώλειες αεροσκαφών συχνά ήταν βαρύτατες, κρίθηκαν ως «πολύ ικανοποιητικές» από ανώτερους αξιωματούχους.[64]

1944-1945

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον Μάρτιο του 1944, οι επιθέσεις στο Βερολίνο ελαττώθηκαν διότι η Διοίκηση Βομβαρδιστικών είχε λάβει εντολή να καταστρέψει το δίκτυο μεταφορών και επικοινωνιών καθώς άλλους στόχους γύρω από τη Γαλλία και τις Κάτω Χώρες στον πλαίσιο της προπαρασκευής πριν από την απόβαση στη Νορμανδία.[65] Τον Μάιο και τον Ιούνιο του 1944 βομβαρδίστηκαν μεταξύ άλλων και οι οχυρωμένες θέσεις του «Τείχους του Ατλαντικού». Επίσης εκείνη την περίοδο χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η βόμβα Tallboy.[66][67]

Έπειτα από την απόβαση στη Νορμανδία τα Lancaster βομβάρδισαν επανειλημμένα την πόλη της Καέν (γαλλικά: Caen‎‎).[68] Επίσης, στις 24 Αυγούστου ρίχτηκαν οκτώ βόμβες Tallboy κατά τη διάρκεια επίθεσης στη βάση των υποβρυχίων μέρας στα καταφύγια των υποβρυχίων στο IJmuiden στην Ολλανδία, ενώ πολλαπλά ήταν και τα πλήγματα στα σημεία εκτόξευσης των πυραύλων V-1 καθώς και ενάντια στην εχθρική ναυσιπλοΐα.[69] Τον Σεπτέμβριο κυριότεροι στόχοι ήταν τα ολλανδικά αεροδρόμια, η κατεχόμενη Χάβρη καθώς και τα διυλιστήρια και οι εγκαταστάσεις παραγωγής συνθετικού πετρελαίου στη Ρηνανία.

Στο δεύτερο μισό του 1944 επιχειρήθηκε για πολλοστή φορά η από αέρος βύθιση του θωρηκτού Tirpitz και οι επιθέσεις ενάντια στο μεγάλο πλοίο είχαν ευρεία κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης της εποχής.[70][71] Τα Σμήνη No. 617 και Νο. 9 που ήταν εξοπλισμένα με αεροσκάφη Lancaster που έφεραν βόμβες Tallboy πραγματοποίησαν τρεις επιθέσεις ενάντια στο γερμανικό θωρηκτό που ήταν αγκυροβολημένο σε ένα νορβηγικό φιορδ.[70] Η τρίτη από αυτές είχε σαν αποτέλεσμα τη βύθισή του.[30][72]

Στους τελευταίους μήνες του πολέμου τα Lancaster βρέθηκαν αντιμέτωπα με αεριωθούμενα μαχητικά Messerschmitt Me 262[73] Στις 4 Νοεμβρίου 1944 ο οπίσθιος πολυβολητής ενός Lancaster του Σμήνους Νο. 428 κατάφερε να καταρρίψει το Me 262 που επιτέθηκε στο βρετανικό αεροσκάφος. Αυτή ήταν η πρώτη φορά στα χρονικά που ένα βομβαρδιστικό κατάφερε να καταρρίψει αεριωθούμενο.[74] Όταν τελείωσε ο πόλεμος στην Ευρώπη υπήρχαν περισσότερα από χίλια Lancaster σε μονάδες πρώτης γραμμής, αριθμός που ξεπερνούσε κατά πολύ αυτόν των βομβαρδιστικών τύπου Halifax και των ελαφρών βομβαρδιστικών de Havilland Mosquito της Διοίκησης Βομβαρδιστικών.[75]

Μεταπολεμική περίοδος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

RAF

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα Lancaster παρέμειναν σε υπηρεσία για πολλά χρόνια μετά το τέλος του πολέμου, λαμβάνοντας επίσης μέρος σε αποστολές που καλύφθηκαν εκτενώς από τα μέσα ενημέρωσης της περιόδου.[76] Τα αεροσκάφη της έκδοσης B.I αντικαταστάθηκαν από βελτιωμένα των εκδόσεων B.I (F/E) και B.VII (F/E).[77] Στα 1947-1948 το Σμήνος Νο. 82 παρέλαβε εξειδικευμένα αναγνωριστικά της έκδοσης PR.1. Τα συγκεκριμένα αεροσκάφη αξιοποιήθηκαν για την εναέρια επισκόπηση περιοχών της κεντρικής και της ανατολικής Αφρικής.[76]

Ο αριθμός των Lancaster σε μονάδες πρώτης γραμμής παρέμεινε μεγάλος μέχρι την αντικατάστασή τους από τα Avro Lincoln, που σχεδιαστικά ήταν βασισμένα στο ίδιο το Lancaster. Η διαδικασία της αντικατάστασης ήταν μακρόχρονη καθώς τα Lincoln δεν παράγονταν σε ικανούς αριθμούς στα χρόνια μετά το τέλος του παγκόσμιου πολέμου ώστε να εξοπλίσουν όλες τις μονάδες.[78] Έτσι το τελευταίο Lancaster της Διοίκησης Βομβαρδιστικών αποσύρθηκε τον Δεκέμβριο του 1953.[77] Το αεροσκάφος αυτό δεν ήταν όμως το τελευταίο Lancaster της RAF καθώς πιστεύεται πως ένα αναγνωριστικό παρέμεινε σε υπηρεσία μέχρι τα τέλη του 1954.[79]

Γαλλική Ναυτική Αεροπορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Avro συντήρησε και επισκεύασε 59 Lancaster των εκδόσεων B.I και B.VII τα οποία και παρέδωσε στη Γαλλική Ναυτική Αεροπορία (Aéronavale) στα 1952-53.[80] Τα αεροσκάφη αυτά παρέμειναν σε υπηρεσία μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1960 και εξόπλισαν τέσσερα σμήνη που επιχειρούσαν από τη μητροπολιτική Γαλλία και τη Νέα Καληδονία στους ρόλους της ναυτικής αναγνώρισης και της αεροδιάσωσης.[81]

Πολεμική Αεροπορία της Αργεντινής

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μεταξύ 1948 και 1949 δεκαπέντε Lancaster που ανήκαν στη RAF παραδόθηκαν στην Πολεμική Αεροπορία της Αργεντινής.[80] Τα αεροσκάφη αυτά ενεπλάκησαν στα τεκταινόμενα που αφορούν τα πραξικοπήματα που έλαβαν χώρα στην Αργεντινή τα επόμενα χρόνια.[82]

Kαναδική Βασιλική Αεροπορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Καναδικό Lancaster έκδοσης 10MP (ναυτικής περιπολίας) τον Φεβρουάριο του 1953.

Στις αρχές του 1946 άρχισε η τροποποίηση των Lancaster Mk X για χρήση από τη Καναδική Βασιλική Πολεμική Αεροπορία (Royal Canadian Air Force, RCAF). Δεκατέσσερα αεροσκάφη χρησιμοποιήθηκαν ως αναγνωριστικά καθώς και για την χαρτογράφηση των βόρειων περιοχών του Καναδά, παραμένοντας σε υπηρεσία μέχρι το 1962. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950 η καναδική αεροπορία διέθετε εβδομήντα Lancaster 10MR/MP που ήταν αεροσκάφη ναυτικής περιπολίας ικανά να πραγματοποιήσουν ανθυποβρυχιακές αποστολές. Διέθεταν ραντάρ και μπορούσαν να χειριστούν ηχοβολιστήρες.[83] Ο οπίσθιος και ένας από τους ραχιαίους πυργίσκους πολυβόλων αφαιρέθηκαν και τοποθετήθηκε επιπλέον δεξαμενή καυσίμων προκειμένου να αυξηθεί η ακτίνα δράσης τους.[83] Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 αντικαταστάθηκαν από αεροσκάφη Lockheed Neptune και εν τέλει από τα Canadair Argus.[84]

Ως μεταγωγικά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αμέσως μετά τη λήξη των εχθροπραξιών αρκετά Lancaster χρησιμοποιήθηκαν χωρίς σημαντικές τροποποιήσεις ως μεταγωγικά για τον επαναπατρισμό χιλιάδων αιχμαλώτων πολέμου από διάφορα σημεία της ηπειρωτικής Ευρώπης πίσω στη Μεγάλη Βρετανία.[85]

Το 1946 τέσσερα Lancaster μετατράπηκαν από την Avro σε αεροσκάφη μεταφοράς εμπορευμάτων για την British South American Airways, αποδείχθηκαν όμως οικονιμικά ασύμφορα και αποσύρθηκαν μετά από ένα χρόνο χρήσης. Τέσσερα ακόμα αεροσκάφη μετατράπηκαν από την Flight Refuelling Limited ως πλατφόρμες για τη δοκιμή συστήματος εναέριου ανεφοδιασμού. Το 1947 ένα Lancaster πραγματοποίησε πτήση 5.567 km από το Λονδίνο στις Βερμούδες χωρίς ενδιάμεση στάση.

Από το 1943 έως το 1947 η Διατλαντική Αεροπορική Υπηρεσία της Καναδικής Κυβέρνησης (Canadian Government Trans-Atlantic Air Service, CGTAS) παρείχε υπερατλαντικές πτήσεις επιβατών και ταχυδρομείου χρησιμοποιώντας μια τροποποιημένη έκδοση του Lancaster Mark X ικανή να πετά σε μεγάλες αποστάσεις. Κατασκευάστηκαν εννέα τέτοια αεροσκάφη και η έκδοση αυτή ονομάστηκε Lancaster XPP. Η πρώτη διατλαντική πτήση πραγματοποιήθηκε στις 22 Ιουλίου 1943 με αφετηρία το Μόντρεαλ και προορισμό το Πρέστγουικ στη Σκοτία, χωρίς ενδιάμεση στάση. Μέχρι το τέλος του πολέμου τα αεροσκάφη αυτά είχαν πραγματοποιήσει εκατοντάδες πτήσεις πάνω από τον Ατλαντικό. Η CGTAS εγκαινίασε την εποχή των εμπορικών αεροπορικών ταξιδιών στον Βόρειο Ατλαντικό και το 1947 έγινε μέρος της Trans-Canada Air Lines η οποία μετέφερε πολίτες αντί για επιβάτες, για ορισμένο διάστημα με τα Lancaster XPP και από το 1947 και μετά με τα Douglas DC-4.[84][86][87]

Εκδόσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ενότητα αυτή είναι κενή, ανεπαρκώς ανεπτυγμένη ή ανολοκλήρωτη. Η βοήθειά σας είναι καλοδεχούμενη!
B.I
Πρώτη έκδοση παραγωγής με κινητήρες Rolls-Royce Merlin XX. Αργότερα χρησιμοποιήθηκαν κινητήρες Merlin 22 και 24,[88] χωρίς να χρησιμοποιηθεί άλλη ονομασία για να καταδειχθεί η διαφοροποίηση στους κινητήρες.[89]
B.I Special
Τριανταδύο αεροσκάφη κατάλληλα τροποποιημένα για τη μεταφορά των βομβών Tallboy και Grand Slam.
PR.1
Έκδοση αναγνώρισης των B 1. Οι φωτογραφικές μηχανές τοποθετούνταν στην αποθήκη βομβών, το ρύγχος τροποποιήθηκε και όλος ο αμυντικός οπλισμός αφαιρέθηκε. Το Σμήνος Νο. 683 που επιχειρούσε με τα αεροσκάφη αυτά στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο επανασυστάθηκε το 1950 στην Αίγυπτο για να αναλάβει αποστολές αναγνώρισης και χαρτογράφησης.[88] Το 1951 μεταφέρθηκε στο Ιράκ όπου και παρέμεινε ενεργό μέχρι τη διάλυση του τη 30η Νοεμβρίου 1953.[88]
B.I (FE)
Εν αναμονή της συγκρότησης της «Tiger Force» που θα πραγματοποιούσε αποστολές ενάντια στις ιαπωνικές δυνάμεις στην Άπω Ανατολή αναπτύχθηκε η έκδοση FE στην οποία ενσωματώνονταν αναγκαίες τροποποιήσεις για τις κλιματικές συνθήκες του συγκεκριμένου θεάτρου επιχειρήσεων καθώς και διαφοροποιημένο ραντάρ, ασύρματος, συστήματα αεροναυτηλίας καθώς και μία επιπλέων δεξαμενή καυσίμων.[88]
B.II
Τριακόσια αεροσκάφη που κατασκεύασε η Armstrong Whitworth και προωθούνταν από κινητήρες Bristol Hercules VI ή XVI.
B.III
Πανομοιότυπα με τα B.I αλλά με κινητήρες Merlin που κατασκεύαζε η αμερικανική εταιρεία Packard.[88]
B.III (Special)
Γνωστά και ως «Type 464 Provisioning»[90] τα 23 Lancaster της συγκεκριμένης έκδοσης ήταν κατάλληλα τροποποιημένα ώστε να μπορούν να μεταφέρουν τις «αναπηδούσες βόμβες» με τις οποίες καταστράφηκαν τα φράγματα του ποταμού Ρήνου
ASR.III/ASR.3
B.III κατάλληλα τροποποιημένα για αποστολές αεροδιάσωσης στον ωκεανό. Σε πολλές περιπτώσεις αφαιρούνταν ο αμυντικός οπλισμός, ειδικά μετά το τέλος του πολέμου. Επίσης προστέθηκαν παράθυρα παρατήρησης και στις δύο πλευρές της ατράκτου στο πίσω μέρος της. Ορισμένα ASR 3 είχαν πηδάλια εφοδιάστηκαν με πηδάλια παρόμοια με των Lincoln.[88][91]
GR.3/MR.3
B.III κατάλληλα τροποποιημένα για αποστολές ναυτικής αναγνώρισης.

Διασωζόμενα αεροσκάφη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κύριο λήμμα: Κατάλογος διασωζόμενων Avro Lancaster
Το Lancaster που εκτίθεται στο αεροπορικό μουσείο στο Χάμιλτον.

Από τα δεκαεπτά σωζόμενα και σε μεγάλο βαθμό άθικτα Lancasters που είναι γνωστό ότι υπάρχουν, δύο μπορούν να πετάξουν: το PA474, με έδρα το Κόνιγκσμπι (Coningsby) στο Ηνωμένο Βασίλειο χρησιμοποιείται από την «The Battle of Britain Memorial Flight» και το άλλο, με το όνομα «Vera» (κωδικός VR-A, FM213), βρίσκεται στον Καναδά και ανήκει στο «Canadian Warplane Heritage Museum» στο Χάμιλτον στο Οντάριο. Το Lancaster, «Just Jane» (NX611) που βρίσκεται στο «East Kirkby Lincolnshire Aviation Heritage Centre» μπορεί να τροχοδρομήσει αλλά δεν είναι προς το παρόν ικανό να πετάξει, παρόλο που υπάρχουν σχέδια αποκατάστασής του ώστε να μπορεί να πραγματοποιήσει πτήσεις. Το τέταρτο Lancaster με κινητήρες που λειτουργούν και είναι σε θέση να τροχοδρομήσει είναι το «Bazalgette» (FM159) και ανήκει στο εται στο «Bomber Command Museum of Canada» στο Νάντον (Nanton) στην Αλμπέρτα.

Το 2017, έπειτα από περισσότερα από πενήντα χρόνια έκθεσης στο Έντμουντστον (Edmundston), το Lancaster KB 882 μεταφέρθηκε στο Εθνικό Μουσείο Πολεμικής Αεροπορίας του Καναδά (National Air Force Museum of Canada) στο Τρέντον του Οντάριο, όπου πρόκειται να αποκατασταθεί και εκτεθεί δίπλα στο βομβαρδιστικό Handley Page Halifax του μουσείου.[92]

Χρήστες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στρατιωτικοί χρήστες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αίγυπτος
Αιγυπτιακή Βασιλική Πολεμική Αεροπορία
Αργεντινή
Η Πολεμική Αεροπορία της Αργεντινής παρέλαβε 15 μεταχειρισμένα αεροσκάφη, προερχόμενα από αποθέματα της RAF.[93]
Αυστραλία
Αυστραλιανή Βασιλική Πολεμική Αεροπορία (Royal Australian Air Force, RAAF).[94]
Γαλλία
Η Γαλλική Ναυτική Αεροπορία (Aeronavale) παρέλαβε 54 αεροσκάφη προερχόμενα από αποθέματα της Αεροπορίας της Αυστραλίας.
Ηνωμένο Βασίλειο
Royal Air Force (RAF)[94][95]
Ναυτική Αεροπορία (Fleet Air Arm)[96]
Καναδάς
Καναδική Βασιλική Πολεμική Αεροπορία (Royal Canadian Air Force, RCAF).[94]
Πολωνία
Οι πολωνικές αεροπορικές δυνάμεις που επιχειρούσαν από τη Μεγάλη Βρετανία έπειτα από την κατάκτηση της Πολωνίας από τους Γερμανούς συγκρότησαν ένα σμήνος εξοπλισμένο με Lancaster.
Σοβιετική Ένωση
Η Σοβιετική Ναυτική Αεροπορία ενέταξε σε υπηρεσία δύο Lancaster που είχαν πραγματοποιήσει αναγκαστική προσγείωση κοντά στο Αρχάγγελσκ έπειτα από επίθεση που είχαν πραγματοποιήσει ενάντια στο θωρηκτό Tirpitz.[97]
Σουηδία
Σουηδική Πολεμική Αεροπορία
  • Ένα τροποποιημένο αεροσκάφος, ειδικά για τη δοκιμή κινητήρων τζετ παραδόθηκε από την Avro το 1951. Συνετρίβη το 1956.[98]

Πολιτικοί χρήστες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αργεντινή
Ηνωμένο Βασίλειο
Καναδάς

Τεχνικά χαρακτηριστικά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σχέδιο του Lancaster B Mk.I με επιπλέον πλευρικές όψεις για το B Mk.I (Special) με τη βόμβα Grand Slam, το B Mk.II με κινητήρες Hercules και το B Mk.III (Special) με την αποθήκη «Upkeep».
Αντιπαραβολή των τριών κύριων βρετανικών βομβαρδιστικών του πολέμου: του Lancaster (μπλε), του Stirling (κίτρινο) και του Halifax (ροζ).
Lancaster I
Ρόλος βαρύ βομβαρδιστικό
Πλήρωμα 7 (πιλότος, μηχανικός πτήσης, πλοηγός, σκοπευτής/εμπρόσθιος πολυβολητής,
ασυρματιστής και λοιποί πολυβολητές)
Διαστάσεις
Μήκος 21,13 m
Ύψος 6,25 m
Εκπέτασμα πτερύγων 31,09 m
Επιφάνεια πτερύγων 120,5 m2
Βάρος
Κενό 16.738 kg
Μέγιστο απογείωσης 24.948 kg
Σύστημα πρόωσης
Κινητήρες 4 × Rolls-Royce Merlin XX
Επιδόσεις & οπλισμός
Μέγιστη ταχύτητα 454 km/h με βάρος 28.576 kg και σε ύψος πτήσης 3.962 m.[101]
Μέγιστο ύψος πτήσης 6.500 m με βάρος 29.000 kg.[101]
Ακτίνα δράσης 4.070 km
Αμυντικός οπλισμός 2 πολυβόλα Browning των 7,7 mm στον πυργίσκο του ρύγχους
2 πολυβόλα των 7,7 mm στον ραχιαίο πυργίσκο
4 πολυβόλα των 7,7 mm στον ουραίο πυργίσκο.
Φορτίο βομβών Έως 6.400 kg.[102]

Πηγές: Avro Aircraft since 1908,[103] The Secret Years: Flight Testing at Boscombe Down 1939–1945,[101] The Avro Lancaster I: Aircraft in Profile Number 65[104]

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αεροσκάφη που σχετίζονται με την ανάπτυξη του Lancaster
Συγκρίσιμα αεροσκάφη
Κατάλογοι

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Norris 1966, pp.13–14.
  2. ↑ McKinstry 2009, Chapter 12
  3. ↑ McKinstry 2009, pp.9–10.
  4. ↑ Cotter 2005, p. XIII.
  5. ↑ Taylor 1969, p. 314.
  6. ↑ 6,0 6,1 Norris 1966, p. 3.
  7. ↑ Mason 1994, pp. 324–325.
  8. ↑ Robertson 1964, p. 7.
  9. ↑ 9,0 9,1 Moyes 1966, p. 3.
  10. ↑ Buttler 2004, p. 104.
  11. ↑ Buttler 2004, p. 102.
  12. ↑ 12,00 12,01 12,02 12,03 12,04 12,05 12,06 12,07 12,08 12,09 Goulding and Garbett 1966, p. 3.
  13. ↑ Robertson 1964, pp. 9-11.
  14. ↑ Jackson 1990, pp. 355–356.
  15. ↑ Gunston 2006, p. 190.
  16. ↑ Gunston 2006, p. 190.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 Robertson 1964, p. 14.
  18. ↑ Winchester 2005, p. 27.
  19. ↑ Goulding and Garbett 1966, pp. 3–4.
  20. ↑ Goulding and Garbett 1966, p. 4.
  21. ↑ Robertson 1964, pp. 79–81.
  22. ↑ 22,0 22,1 Goulding and Garbett 1966, p. 5.
  23. ↑ Brown 2016, p. 80.
  24. ↑ Robertson 1964, p. 81.
  25. ↑ Goulding and Garbett 1966, p. 6.
  26. ↑ Robertson 1964, pp. 14–15.
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 Robertson 1964, p. 15.
  28. ↑ Goulding and Garbett 1966, pp. 6–7.
  29. ↑ Robertson 1964, p. 16.
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 30,3 30,4 30,5 Goulding and Garbett 1966, p. 7.
  31. ↑ Robertson 1964, pp. 16–17.
  32. ↑ Robertson 1964, pp. 17–18.
  33. ↑ 33,0 33,1 33,2 Robertson 1964, p. 19.
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 Robertson 1964, pp. 19–20.
  35. ↑ 35,0 35,1 Robertson 1964, p. 20.
  36. ↑ Robertson 1964, pp. 20–21.
  37. ↑ Pitchfork 2008, σελ. 254.
  38. ↑ Pitchfork 2008, σελ. 262.
  39. ↑ «Campaign Diary, August 1942». Royal Air Force Bomber Command 60th Anniversary. Royal Air Force. 6 Απριλίου 2005. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιουνίου 2007. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2017. CS1 maint: BOT: original-url status unknown (link)
  40. ↑ Robertson 1964, p. 21.
  41. ↑ Robertson 1964, pp. 21–22.
  42. ↑ 42,0 42,1 Robertson 1964, p. 22.
  43. ↑ 43,0 43,1 Robertson 1964, pp. 22–23.
  44. ↑ 44,0 44,1 Robertson 1964, p. 23.
  45. ↑ Robertson 1964, p. 59.
  46. ↑ Robertson 1964, p. 26.
  47. ↑ Robertson 1964, pp. 26–27.
  48. ↑ Robertson 1964, pp. 27-28.
  49. ↑ Robertson 1964, p. 29.
  50. ↑ Robertson 1964, pp. 29–32.
  51. ↑ 51,0 51,1 Robertson 1964, p. 30.
  52. ↑ Robertson 1964, pp. 31–32.
  53. ↑ 53,0 53,1 Robertson 1964, p. 34.
  54. ↑ Robertson 1964, p. 35.
  55. ↑ Robertson 1964, pp. 35–36.
  56. ↑ Bahnsen & Stürmer, σελ. 41.
  57. ↑ RAF staff (6 April 2005), Bomber Command: Campaign Diary, http://www.raf.mod.uk/bombercommand/diary.html 
  58. ↑ Overy 2013, σελ. 334.
  59. ↑ Robertson 1964, p. 36.
  60. ↑ 60,0 60,1 Robertson 1964, p. 37.
  61. ↑ Richards 2001, p. 200.
  62. ↑ Robertson 1964, p. 38.
  63. ↑ Robertson 1964, pp. 38–39.
  64. ↑ Robertson 1964, p. 50.
  65. ↑ Robertson 1964, pp. 50–54.
  66. ↑ Robertson 1964, p. 64.
  67. ↑ Collier 1976, σελίδες 68, 84.
  68. ↑ Robertson 1964, p. 66.
  69. ↑ Robertson 1964, pp. 66–67.
  70. ↑ 70,0 70,1 Goulding and Garbett 1966, pp. 7, 10.
  71. ↑ Robertson 1964, p. 74.
  72. ↑ Robertson 1964, pp. 75–77.
  73. ↑ Robertson 1964, pp. 83–84.
  74. ↑ McKinstry 2009, p. 425.
  75. ↑ Robertson 1964, p. 85.
  76. ↑ 76,0 76,1 Goulding and Garbett 1966, p. 12.
  77. ↑ 77,0 77,1 Goulding and Garbett 1966, p. 11.
  78. ↑ Mantelli, Brown, Kittel and Graf 2017, pp. 59–60.
  79. ↑ Goulding and Garbett 1966, pp. 12–13.
  80. ↑ 80,0 80,1 Goulding and Garbett 1966, p. 14.
  81. ↑ Jackson 1990, p. 365.
  82. ↑ Mantelli, Brown, Kittel, Graft (2017). Avro Lancaster-Handley Page Halifax-Short S.29 Stirling (first έκδοση). Italy: Edizioni R.E.I. σελ. 60. ISBN 978-2-37297-333-5. CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)
  83. ↑ 83,0 83,1 "Lancaster X." Αρχειοθετήθηκε 30 August 2011 στο Wayback Machine. Canadian Aviation and Space Museum. Retrieved 3 October 2011.
  84. ↑ 84,0 84,1 "The Canadian Lancasters." Αρχειοθετήθηκε 30 October 2016 στο Wayback Machine. Bomber Command Museum. Retrieved 3 October 2011.
  85. ↑ Goulding and Garbett 1966, pp. 10–11.
  86. ↑ "Members' Profiles." Αρχειοθετήθηκε 13 August 2011 στο Wayback Machine. Canada's Aviation Hall of Fame. Retrieved 3 October 2011.
  87. ↑ "Lancasters After The War." Αρχειοθετήθηκε 26 August 2011 στο Wayback Machine. Bomber Command Museum. Retrieved 3 October 2011.
  88. ↑ 88,0 88,1 88,2 88,3 88,4 88,5 «Avro 683 Lancaster: The most iconic heavy bomber of World War II». BAE Systems. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2021. 
  89. ↑ Franks 2000, pp. 83–84.
  90. ↑ Avro manufacturing drawing Z2852
  91. ↑ Franks 2000, p. 87.
  92. ↑ «Lancaster KB882 – National Air Force Museum of Canada». 
  93. ↑ Marino, Celleto and Mosquera Air Enthusiast September/October 2001, pp. 65, 70.
  94. ↑ 94,0 94,1 94,2 Mason 1994, p. 348.
  95. ↑ Halley 1980, p. 353.
  96. ↑ The Avro Lancaster in Royal Navy service article at Royal Navy Research Archive website Αρχειοθετήθηκε 2008-05-26 στο Wayback Machine.
  97. ↑ Kotelnokov 2007, pp.24–27.
  98. ↑ Tp 80 – Avro Lancaster B Mk.1 (1951–1956) article Αρχειοθετήθηκε 2007-12-05 στο Wayback Machine.
  99. ↑ Entries for year 1947 at the Plane Crash Info website.
  100. ↑ Airline/Operator "Tr – Tz" entry at the Plane Crash Info website.
  101. ↑ 101,0 101,1 101,2 Mason 1998, p. 302.
  102. ↑ Mason 1994, p. 348.
  103. ↑ Jackson 1990, p. 366.
  104. ↑ Goulding and Garbett 1966, p. 16.

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • A.P. 22062A-P.N.: Pilot's and Flight Engineer's Notes for Lancaster. Mark I – Four Merlin XX, 22 or 24 Engines. Mark III – Four Merlin 28 or 38 Engines. London: Air Ministry, May 1944. No ISBN
  • Bahnsen, Uwe; Stürmer, Kerstin von, Die Stadt, die sterben sollte, Hamburg im Bombenkrieg, Juli 1943, σελ. 41 
  • Brickhill, Paul, The Dam Busters. Evans, 1951.
  • Bridgman, Leonard, Jane's Fighting Aircraft of World War II. New York: Crescent Books, 1988. (ISBN 0-517-67964-7).
  • Brown, Eric, Wings on my Sleeve. London: Weidenfeld & Nicolson, 2016. (ISBN 978-0-7538-2209-8).
  • Buttler, Tony, British Secret Projects: Fighters & Bombers 1935–1950. Hinckley: Midland Publishing, 2004. (ISBN 1-85780-179-2).
  • Chant, Christopher, Lancaster: The History of Britain's Most Famous World War II Bomber. Bath, UK: Parragon, 2003. (ISBN 0-7525-8769-2).
  • Chorlton, Martyn, Avro Lancaster Mk I and Mk III: Database. Cudham, Kent, UK: Kelsey Publishing, 2011.
  • Collier, Basil (1976), The Battle of the V-Weapons, 1944–1945, Yorkshire: The Emfield Press, σελ. 68, 84, ISBN 0-7057-0070-4 
  • Cotter, Jarrod, Living Lancasters: Keeping the Legend Alive. Thrupp, Stroud, UK: Sutton Publishing, 2005. (ISBN 0-7509-4192-8).
  • Falconer, Jonathan, Bomber Command Handbook 1939–1945. Thrupp, Stroud, UK: Sutton Publishing, 2003, (ISBN 0-7509-3171-X).
  • Flower, Stephen (2013) [2009]. The Dambusters: An Operational History of Barnes Wallis' Bombs (e-book έκδοση). Stroud: Amberley Books. ISBN 978-1-4456-1828-9. 
  • Franks, Norman, Claims to Fame: The Lancaster. London: Arms & Armour Press, 1995. (ISBN 1-85409-220-0).
  • Franks, Richard A., The Avro Lancaster, Manchester and Lincoln: A Comprehensive Guide for the Modeller. London: SAM Publications, 2000. (ISBN 0-9533465-3-6).
  • Galland, Adolf, The First and the Last: Germany's Fighter Force in WWII (Fortunes of War). Black Hawk, Colorado: Cerberus Press, 2005. (ISBN 1-84145-020-0).
  • Gardner, Brian (1984). «Flight Refuelling... The Wartime Story». Air Enthusiast (25): 34–43, 80. ISSN 0143-5450. 
  • Goulding, Brian, and Garbett, M., The Avro Lancaster I: Aircraft in Profile Number 65. Leatherhead, Surrey, UK: Profile Publications, 1966.
  • Gunston, Bill, World Encyclopedia of Aero Engines (fifth edition). Sutton Publishing, 2006. (ISBN 0-75094-479-X).
  • Haller, Oliver (2011). «Destroying Hitler's Berghof: The Bomber Command Raid of 25 April 1945». Canadian Military History (Laurier Centre for Military Strategic and Disarmament Studies) 20 (1): 5–16. ISSN 1195-8472. http://scholars.wlu.ca/cgi/viewcontent.cgi?article=1545&context=cmh. 
  • Hastings, Sir Max, Bomber Command (Pan Grand Strategy Series). London: Pan Books, 1999. (ISBN 978-0-330-39204-4).
  • Holmes, Harry, Avro Lancaster (Combat Legend series). Shrewsbury, UK: Airlife Publishing Ltd., 2002. (ISBN 1-84037-376-8).
  • Holmes, Harry, Avro Lancaster. The Definitive Record 2nd Edition. Shrewsbury, UK: Airlife Publishing Ltd, 2001. (ISBN 1-84037-288-5).
  • "The Immortal Lanc". Wings Volume 1, Part 8, 1977. London: Orbis Publishing Ltd.
  • Iveson, Tony, Lancaster: The Biography. London: Andre Deutsch Ltd, 2009. (ISBN 978-0-233-00270-5).
  • Jackson, A.J., Avro Aircraft since 1908, 2nd edition. London: Putnam Aeronautical Books, 1990. (ISBN 0-85177-834-8).
  • Jacobs, Peter, The Lancaster Story. London: Arms & Armour Press, 1996. (ISBN 1-85409-456-4).
  • Lyzun, Jim, "From Warhorse to Workhorse: Lancaster Mk.10 Variants in Canada". Air Enthusiast, No. 86, March/April 2000, pp. 16–26. ISSN 0143-5450.
  • Knott, Richard, Black Night for Bomber Command – The Tragedy of 16 December 1943. Pen & Sword, 2007. (ISBN 1-84415-485-8).
  • Mackay, R.S.G., Lancaster in action. Carrollton, Texas: Squadron/Signal Publications Inc., 1982. (ISBN 0-89747-130-X).
  • Mantelli, Brown, Kittel, Graf, Avro Lancaster – Handley Page Halifax – Short S.29 Stirling. Edizioni R.E.I., 2017. (ISBN 2-37297-333-9).
  • Marino, Atilio (April 1996). «Les Lancaster argentins» (στα γαλλικά). Avions: Toute l'aéronautique et son histoire (37): 2–9. ISSN 1243-8650. 
  • Marino, Atilio; Celleto, Vladimiro; Mosquera, Javier (September–October 2001). «Argentina's "Heavies": Avro Lancaster, Lincoln and Lancastrian in Military Service, Part One». Air Enthusiast (95): 64–70. ISSN 0143-5450. 
  • Mason, Francis K., The British Bomber since 1914. London: Putnam, 1994. (ISBN 0-85177-861-5).
  • Mason, Tim, The Secret Years: Flight Testing at Boscombe Down 1939–1945. Manchester, UK: Hikoki, 1998. (ISBN 0-9519899-9-5).
  • McKinstry, Leo, Lancaster: the Second World War's Greatest Bomber. London: John Murray, 2009. (ISBN 978-0-7195-2353-3).
  • Moyes, Philip J.R., Avro Lancaster I & II. Kidlington, Oxford, UK: Vintage Aviation Publications Ltd., 1979. (ISBN 0-905469-65-8).
  • Moyes, Philip J.R., The Handley Page Halifax B.III, VI, VII. Leatherhead, Surrey, UK: Profile Publications, 1966.
  • Neillands, Robin, The Conquest of the Reich: D-Day to VE Day—A Soldiers' History. New York: NYU Press, 1995. (ISBN 0-814757-81-2).
  • Norris, Geoffrey, The Short Stirling, Aircraft in Profile Number 142. Windsor, Berkshire, UK: Profile Publications Ltd., 1966.
  • Overy, Richard (2013), The Bombing War, Europe 1939-45 (Kindle, 2014 έκδοση), London: Penguin Books Ltd., ISBN 978-0-141-92782-4 
  • Page, Bette, Mynarski's Lanc: The Story of Two Famous Canadian Lancaster Bombers KB726 & FM213. Erin, Ontario, Canada: Boston Mills Press, 1989. (ISBN 1-55046-006-4).
  • Pitchfork, Graham (2008). The Royal Air Force Day by Day. Stroud: The History Press. ISBN 978-0-7509-4309-3. 
  • Richards, Denis, The Hardest Victory: RAF Bomber Command in the Second World War. London: Coronet, 1995. (ISBN 0-340-61720-9).
  • Robertson, Bruce, Lancaster: The Story of a Famous Bomber. Watford, Hertfordshire, UK: Argus Books, Fifth impression 1977, First impression 1964. (ISBN 0-900435-10-0).
  • Sweetman, Bill, Avro Lancaster. London: Jane's Publishing Company Ltd., 1982. (ISBN 0-7106-0132-8).
  • Tarring, Trevor, and Joseland, Mark, Archie Frazer-Nash ... Engineer. London: The Frazer Nash Archives, 2011. (ISBN 978-0-9570351-0-2).
  • Taylor, John W.R., "Avro Lancaster" in Combat Aircraft of the World from 1909 to the present. New York: G.P. Putnam's Sons, 1969. (ISBN 0-425-03633-2).
  • Winchester, Jim, "Avro Lancaster" in Aircraft of World War II: The Aviation Factfile. Kent, UK: Grange Books plc, 2004. (ISBN 1-84013-639-1).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Avro Lancaster στο Wikimedia Commons


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Avro_Lancaster&oldid=10751356"