Προβολή πηγαίου κώδικα για τη σελίδα AIDS

{{Πληροφορίες ασθένειας
| Όνομα          = AIDS
| εικόνα         = Red Ribbon.svg
| λεζάντα        = Η κόκκινη κορδέλα, σύμβολο αλληλεγγύης με τους φορείς και αυτούς που νοσούν από AIDS
| Width          = 100
| DiseasesDB     = 5938
| ICD10          = {{ICD10|B|20 || b|20}} – {{ICD10|B|24 || b|20}}
| ICD9           = {{ICD9|042}}-{{ICD9|044}}
| ICDO           =
| OMIM           = 609423
| MedlinePlus    = 000594
| eMedicineSubj  = emerg
| eMedicineTopic = 253
| MeshID         = D000163
}}

Το '''σύνδρομο επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας''' ('''AIDS''') είναι το τελικό στάδιο της [[λοίμωξη]]ς του ανθρώπινου [[ανοσοποιητικό σύστημα|ανοσοποιητικού συστήματος]] που προκαλείται από τον [[HIV|'''ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας''']] ('''HIV''').<ref>16th Edition HARRISON’S PRINCIPLES OF Internal Medicine chapter:HUMAN IMMUNODEFICIENCY VIRUS DISEASE: AIDS AND RELATED DISORDERS authors: Anthony S. Fauci, H. Clifford Lane, p=1076</ref> Η νόσος παρεμβαίνει στο ανοσοποιητικό σύστημα και παρεμποδίζει τη λειτουργία του, κάνοντας τα άτομα με AIDS περισσότερο ευάλωτα σε λοιμώξεις, όπως [[ευκαιριακή λοίμωξη|ευκαιριακές λοιμώξεις]] και [[νεοπλασία|όγκους]] που συνήθως δεν προσβάλουν τα άτομα με λειτουργικά ανοσοποιητικά συστήματα. Αυτή η ευπάθεια επιδεινώνεται με την εξέλιξη της νόσου.

Ο HIV μεταδίδεται πρωταρχικά με τη σεξουαλική επαφή, όπως με το [[πρωκτικό σεξ|πρωκτικό]], κολπικό ή [[στοματικό σεξ]], τη [[μετάγγιση αίματος]], τις μολυσμένες [[Σύριγγα (ιατρική)|υποδερμικές βελόνες]], και από τη μητέρα στο παιδί κατά την εγκυμοσύνη, τον τοκετό και τον θηλασμό.<ref name=TransmissionM2007>{{cite book|editor= William N. Rom |editor2= Steven B. Markowitz|title=Environmental and occupational medicine|year=2007|publisher=Wolters Kluwer/Lippincott Williams & Wilkins|location=Philadelphia|isbn=978-0-7817-6299-1|page=745|url=http://books.google.ca/books?id=H4Sv9XY296oC&pg=PA745|edition=4η}}</ref> Ορισμένα σωματικά υγρά όπως το [[σάλιο]], τα δάκρυα, τα ούρα και ο ιδρώτας δεν μεταδίδουν τον HIV εκτός εάν περιέχουν μικροποσότητες αίματος.<ref name=CDCtransmission>{{cite web|publisher=Centers for Disease Control and Prevention|year=2003|url=http://www.cdc.gov/HIV/pubs/facts/transmission.htm|title=HIV and Its Transmission|accessdate=23 Μαΐου 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20050204141148/http://www.cdc.gov/HIV/pubs/facts/transmission.htm|archivedate=2005-02-04|url-status=dead}}</ref> Ο ιός μπορεί να μεταδοθεί επίσης από επαφή ενός [[βλεννογόνος|βλεννογόνου]] (δηλ. μιας βλεννώδους μεμβράνης που επικαλύπτει κάποιες κοιλότητες του σώματος, όπως ο βλεννογόνος του στόματος ή του εντέρου) με ένα σωματικό υγρό που περιέχει τον ιό, όπως αίμα, σπέρμα, κολπικά υγρά, προσπερματικά υγρά ή γάλα θηλασμού ενός μολυσμένου ατόμου.

Η προφύλαξη από την HIV λοίμωξη, πρωταρχικά μέσω του [[ασφαλές σεξ|ασφαλούς σεξ]] και των προγραμμάτων ανταλλαγής συρίγγων και βελονών, αποτελεί στρατηγικό κλειδί για τον έλεγχο της νόσου. Δεν υπάρχει θεραπεία ίασης ή προληπτικό [[εμβόλιο]]. Παρόλα αυτά η [[αντιρετροϊκή θεραπεία]] μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου και να οδηγήσει σε ένα [[προσδόκιμο ζωής]] κοντά στο φυσιολογικό. Παρότι η θεραπεία αυτή μειώνει τον κίνδυνο θανάτου και επιπλοκών από τη νόσο, τα φάρμακα αυτά είναι υψηλού κόστους και σχετίζονται με παρενέργειες οφειλόμενες αποκλειστικά σε αυτά (οι οποίες πολλές φορές συνδυάζονται με τις παρενέργειες που προκαλεί η χρόνια HIV λοίμωξη).

Ο ιός και η νόσος αναφέρονται συχνά μαζί ως HIV/AIDS. Η νόσος είναι τεράστιο πρόβλημα υγείας σε πολλά μέρη του κόσμου, και θεωρείται [[πανδημία]], δηλαδή μία έκρηξη της ασθένειας που επηρεάζει μια ευρεία περιοχή και εξαπλώνεται ενεργά.<ref name=Kallings>{{cite journal|last1=Kallings|first1=L. O.|title=The first postmodern pandemic: 25 years of HIV/ AIDS|url=https://archive.org/details/sim_journal-of-internal-medicine_2008-03_263_3/page/n7|journal=Journal of Internal Medicine|volume=263|issue=3|year=2008|pages=218–243|issn=0954-6820|doi=10.1111/j.1365-2796.2007.01910.x}}</ref> Το 2010 περίπου 34 εκατομμύρια άνθρωποι είχαν HIV λοίμωξη παγκοσμίως.<ref name=UN2011Ten>UNAIDS 2011 pg. 1–10</ref> Από αυτούς περίπου 16,8 εκατομμύρια είναι γυναίκες και 3,4 εκατομμύρια είναι κάτω από 15 ετών.<ref name=UN2011Ten/> Το αποτέλεσμα είναι περίπου 1,8 εκατομμύρια θάνατοι από AIDS το 2010, χαμηλότερα σε σχέση με τα 3,1 εκατομμύρια θανάτους του 2001.<ref name=UN2011Ten/> Από το 1981, που το AIDS αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά, έως το 2009 προκάλεσε σχεδόν 30 εκατομμύρια θανάτους.<ref name=TotalDeath2010>{{cite web|title=Global Report Fact Sheet |url=http://www.unaids.org/documents/20101123_FS_Global_em_en.pdf |work=UNAIDS |year=2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111113200244/http://www.unaids.org/documents/20101123_FS_Global_em_en.pdf |url-status=dead |archivedate=2011-11-13}}</ref>  

Η [[γενετική]] έρευνα δείχνει ότι ο HIV προήλθε από τη Νότια Αφρική κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970.<ref name=Orgin2011>{{cite journal|author1=Paul M. Sharp|author2=Beatrice H. Hahn |title=Origins of HIV and the AIDS Pandemic|journal=Cold Spring Harbor perspectives in medicine|date=Σεπτέμβριος 2011|volume=1|issue=1|pmid=22229120|doi=10.1101/cshperspect.a006841|pmc=3234451 | issn=2157-1422 }}</ref> Το AIDS αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των Ηνωμένων Πολιτειών το 1981 και η αιτία του, ο HIV, αναγνωρίστηκε στις αρχές τις δεκαετίας του 1980.<ref>{{Cite journal|author=Robert C. Gallo|title=A reflection on HIV/AIDS research after 25 years|journal= Retrovirology|volume=3|page=72|year=2006|pmid=17054781|doi=10.1186/1742-4690-3-72|url=http://www.retrovirology.com/content/3//72|pmc=1629027}}</ref>

== Τρόπος δράσης του Ιού ==

Ο ιός HIV προσβάλλει ορισμένα κύτταρα του ανθρώπινου σώματος, κομβικής σημασίας για το ανοσοποιητικό του σύστημα. Για να εισέλθει εντός των κυττάρων, πρέπει να προσκολληθεί στον [[CD4|υποδοχέα CD4]], ο οποίος βρίσκεται σε ορισμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού (στα [[Τ-λεμφοκύτταρα|Τ-βοηθητικά λεμφοκύτταρα]], στα [[μακροφάγα]], σε [[δενδριτικά κυτταρα]] και στα μικρογλοιακά κύτταρα του νευρικού συστήματος). Μετά, ενώνεται με άλλους υποδοχείς της κυτταρικής μεμβράνης του κυττάρου και οι κυτταρικές μεμβράνες του ιού και του κυττάρου ενώνονται (συντήκονται) ώστε το γονιδιακό υλικό του ιού να διαχυθεί εντός του κυττάρου. Μετά, ο ιός δημιουργεί τμήματα DNA μέσω του ενζύμου [[ανάστροφη μεταγραφάση]] (η ανάστροφη μεταγραφάση "διαβάζει" το RNA του ιού και φτιάχνει τμήματα DNA).<ref>Davidson, 5h ελληνική έκδοση, σελ. 385</ref> Τα τμήματα αυτά θα ενσωματωθούν στο DNA του κυττάρου-ξενιστή. Όταν ενεργοποιηθούν, θα παράξουν RNA το οποίο θα κωδικοποιεί τη σύνθεση νέων πρωτεϊνών και ιικού γονιδιώματος, τα οποία θα υποστούν επεξεργασία και θα μεταφερθούν στην κυτταρική μεμβράνη του ξενιστή, για να παραχθούν νέα ιικά σωμάτια.<ref>Davidson, 5h ελληνική έκδοση, σελ 385</ref>

Τα μολυσμένα κύτταρα τα οποία παράγουν ενεργά τον ιό, καταπολεμούνται από τα ανοσοποιητικά κύτταρα που φέρουν τον υποδοχέα CD8, όμως τα κύτταρα τα οποία φιλοξενούν μη ενεργοποιημένο τον ιό, παραμένουν αλώβητα. Με το πέρασμα του χρόνου, οι ανοσολογικές δυνατότητες του οργανισμού μειώνονται και τελικά το προσβληθέν άτομο υποκύπτει σε διάφορες ευκαιριακές λοιμώξεις.<ref>Davidson, 5h ελληνική έκδοση, σελ 385-386</ref>

== Σημεία και συμπτώματα ==
Υπάρχουν 3 κύρια στάδια της HIV λοίμωξης: η οξεία λοίμωξη, η κλινική λανθάνουσα περίοδος και το AIDS.<ref name=M121>Mandell, Bennett, and Dolan (2010). Chapter 121.</ref><ref name=AIDS2010GOV>{{cite web|title=Stages of HIV|url=http://aids.gov/hiv-aids-basics/diagnosed-with-hiv-aids/hiv-in-your-body/stages-of-hiv/|work=U.S. Department of Health & Human Services|accessdate=2012-06-13|date=Δεκέμβριος 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120513062533/http://www.aids.gov/hiv-aids-basics/diagnosed-with-hiv-aids/hiv-in-your-body/stages-of-hiv/|archivedate=2012-05-13|url-status=dead}}</ref>

=== Οξεία λοίμωξη ===
[[File:Symptoms of acute HIV infection-el.svg|thumb|alt=A diagram of a human torso labelled with the most common symptoms of an acute HIV infection|275px|Κύρια συμπτώματα της οξείας HIV λοίμωξης.]]
Η αρχική περίοδος μετά τη μόλυνση με HIV ονομάζεται οξεία HIV λοίμωξη ή πρώιμη HIV λοίμωξη ή οξύ ρετροϊκό σύνδρομο.<ref name=M121/><ref name=WHOCase2007/> Πολλά άτομα αναπτύσσουν ένα σύνδρομο παρόμοιο με [[γρίπη]] ή με [[λοιμώδης μονοπυρήνωση|λοιμώδη μονοπυρήνωση]] 2-4 εβδομάδες μετά την έκθεσή τους στον ιό, ενώ άλλα άτομα δεν έχουν κάποια αξιοσημείωτα συμπτώματα.<ref>{{cite book|title=Diseases and disorders.|year=2008|publisher=Marshall Cavendish|location=Tarrytown, NY|isbn=978-0-7614-7771-6|page=25|url=http://books.google.ca/books?id=-HRJOElZch8C&pg=PA25}}</ref><ref name=M118/> Πάντως στο 40-90% των περιπτώσεων παρουσιάζονται συμπτώματα που συνηθέστατα περιλαμβάνουν: [[πυρετός|πυρετό]], διογκωμένους και ευαίσθητους (με πόνο) [[λεμφαδένες]], φλεγμονή στον λαιμό ([[φαρυγγίτιδα]], [[οισοφαγίτιδα]]), [[εξάνθημα]] στο δέρμα, [[πονοκέφαλος|πονοκέφαλο]] και [[έλκος|έλκη]] (πληγές) στο στόμα και τα γεννητικά όργανα.<ref name=WHOCase2007/><ref name=M118/> Δεν σημαίνει βέβαια ότι όποιος παρουσιάσει συμπτώματα θα παρουσιάσει όλα αυτά μαζί. Μπορεί να έχει μόνο ένα από αυτά ή κάποια από αυτά.

Το [[εξάνθημα]] εμφανίζεται στο 20-50% των περιπτώσεων και κλασσικά είναι κηλιδοβλατιδώδες (με [[κηλίδα (δερματολογία)|κηλίδες]] και [[βλατίδα|βλατίδες]], που είναι βλάβες του δέρματος συνήθως κόκκινης απόχρωσης) και παρουσιάζεται στον κορμό.<ref name=Deut2010/> Μερικοί άνθρωποι αναπτύσσουν επίσης [[ευκαιριακή λοίμωξη|ευκαιριακές λοιμώξεις]] σε αυτό το στάδιο.<ref name=WHOCase2007/>

Άλλα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν: [[ναυτία]], [[εμετός|εμετό]], [[διάρροια]] και νευρολογικά προβλήματα όπως [[περιφερική νευροπάθεια]] και [[σύνδρομο Guillain-Barré]] (σπάνια νόσος με παράλυση περιφερικών νεύρων από λανθασμένη επίθεση του ανοσοποιητικού στο νευρικό σύστημα).<ref name=M118/> Η διάρκεια των συμπτωμάτων ποικίλλει, αλλά συνήθως είναι 1 με 2 εβδομάδες.<ref name=M118/>

Λόγω της μη [[ειδικό σύμπτωμα|ειδικής φύσεως]] αυτών των συμπτωμάτων, συχνά δεν αναγνωρίζονται ως σημάδια μιας HIV λοίμωξης. Ακόμη κι αν το άτομο πάει στον γιατρό του ή σε νοσοκομείο, συχνά θα του γίνει η λάθος διάγνωση ότι πρόκειται για κάποια από τις κοινές λοιμώξεις που παρουσιάζουν ίδια συμπτώματα. Έτσι συνιστάται να εξετάζεται και η HIV λοίμωξη σαν ενδεχόμενο σε όσους παρουσιάζουν ανεξήγητο πυρετό και έχουν παράγοντες κινδύνου για HIV λοίμωξη.<ref name=M118>Mandell, Bennett, and Dolan (2010). Chapter 118.</ref>

=== Κλινική λανθάνουσα περίοδος ===
Μετά από τα αρχικά συμπτώματα της οξείας φάσης η HIV λοίμωξη μπαίνει σε ένα στάδιο που ονομάζεται κλινική λανθάνουσα περίοδος ή ασυμπτωματική HIV λοίμωξη ή χρόνια HIV λοίμωξη.<ref name=AIDS2010GOV/> Χωρίς αντιρετροϊκή αγωγή το δεύτερο αυτό στάδιο διαρκεί κατά μέσο όρο οκτώ χρόνια,<ref>{{cite book|last=Elliott|first=Tom|title=Lecture Notes: Medical Microbiology and Infection|year=2012|publisher=John Wiley & Sons|isbn=978-1-118-37226-5|page=273|url=http://books.google.ca/books?id=M4q3AyDQIUYC&pg=PA273}}</ref> όμως μπορεί να κυμανθεί από τρία χρόνια<ref>{{cite book|last=Evian|first=Clive|title=Primary HIV/AIDS care: a practical guide for primary health care personnel in a clinical and supportive setting|year=2006|publisher=Jacana|location=Houghton [South Africa]|isbn=978-1-77009-198-6|page=29|url=http://books.google.ca/books?id=WauaC7M0yGcC&pg=PA29|edition=Updated 4th}}</ref> έως και περισσότερα από 20.<ref>{{cite book|author1=Jacques W. A. J. Reeders |author2= P. C. Goodman |author3=John Bedford |title=Radiology of AIDS|year=2001|publisher=Springer|location=Berlin [u.a.]|isbn=978-3-540-66510-6|page=19|url=http://books.google.ca/books?id=xmFBtyPGOQIC&pg=PA19}}</ref> Ενώ τυπικά σε αυτή τη φάση δεν υπάρχουν συμπτώματα ή υπάρχουν ελάχιστα, κατά το τέλος αυτής της περιόδου πολλά άτομα αναπτύσσουν [[πυρετός|πυρετό]], [[απώλεια βάρους]], γαστρεντερικά συμπτώματα και [[μυαλγία|πόνο στους μύες]].<ref name=AIDS2010GOV/>

Ένα ποσοστό 50-70% των ατόμων αναπτύσσουν επίσης επίμονη γενικευμένη [[λεμφαδενοπάθεια]] με διογκωμένους αλλά χωρίς πόνο λεμφαδένες που εμφανίζονται σε δύο διαφορετικές περιοχές του σώματος και για περισσότερο από 3-6 μήνες, χωρίς να μπορεί να βρεθεί κάποια άλλη αιτία για την παρουσία τους.<ref name=M121/>

Ένα μικρό ποσοστό (περίπου 5%) ατόμων που έχουν μολυνθεί με τον HIV-1 διατηρούν υψηλά επίπεδα CD4 χωρίς αντιρετροϊκή θεραπεία για περισσότερα από 5 χρόνια.<ref name=M118/><ref name=LT2010/> Παρόλα αυτά οι περισσότεροι από αυτούς έχουν ανιχνεύσιμο [[ιικό φορτίο]] και τελικά θα αναπτύξουν AIDS χωρίς την [[αντιρετροϊκή αγωγή]].<ref name=LT2010/> Αυτά τα άτομα κατατάσσονται στην κατηγορία που ονομάζεται [[HIV ελεγκτές]] (HIV controllers) ή [[μακροχρόνια μη-εξελισσόμενοι]] (long term nonprogressors – LTNP).<ref name=LT2010/> Άνθρωποι που χωρίς αντιρετροϊκή θεραπεία διατηρούν υψηλά επίπεδα CD4 και ταυτόχρονα χαμηλό ή μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο, είναι γνωστοί ως εξέχοντες ελεγκτές (elite controllers) ή εξέχοντες καταστολείς (elite suppressors).<ref name=LT2010>{{cite journal|author=Joel Blankson |title=Control of HIV-1 replication in elite suppressors|journal=Discovery medicine|date=2010-03-24|volume=9|issue=46|page=261–266|pmid=20350494|accessdate=2019-09-12|url=http://www.discoverymedicine.com/Joel-Blankson/2010/03/24/control-of-hiv-1-replication-in-elite-suppressors/}}</ref>

== AIDS ==
[[File:Symptoms of AIDS-el.svg|thumb|275px|alt=A diagram of a human torso labelled with the most common symptoms of AIDS|Κύρια συμπτώματα του AIDS.]]
Ορίζεται ότι κάποιος έχει αναπτύξει AIDS είτε όταν τα CD4 κύτταρά του είναι σε αριθμό λιγότερα από 200/μL (μικρολίτρο) αίματος, είτε όταν εκδηλωθεί η παρουσία συγκεκριμένων νόσων που συσχετίζονται με την προχωρημένη HIV λοίμωξη.<ref name=M118/> Περίπου οι μισοί από τους ανθρώπους που έχουν μολυνθεί με HIV θα αναπτύξουν AIDS σε 10 χρόνια αν δεν λάβουν θεραπεία.<ref name=M118/> Οι πιο κοινές αρχικές καταστάσεις που σημαίνουν συναγερμό για την εμφάνιση AIDS είναι η [[πνευμονία από πνευμονοκύστη]] (PCP) σε ποσοστό 40%, το [[σύνδρομο απίσχνασης από HIV|σύνδρομο απίσχνασης (αδυνατίσματος) από HIV]] και η [[οισοφαγική καντιντίαση]] ([[μυκητίαση]] από τον μύκητα [[candida]]).<ref name=M118/> Άλλες κοινές εκδηλώσεις AIDS περιλαμβάνουν τις υποτροπιάζουσες λοιμώξεις του αναπνευστικού<ref name=M118/> (όπως η [[πνευμονία]]).

Οι ευκαιριακές λοιμώξεις στις οποίες περιλαμβάνονται οι παραπάνω καταστάσεις μπορεί να προκαλούνται από [[βακτηρίδιο|βακτηρίδια]], [[ιός|ιούς]], [[μύκητας|μύκητες]] και [[παράσιτο|παράσιτα]], που σε φυσιολογικές συνθήκες ελέγχονται από ένα υγιές ανοσοποιητικό σύστημα.<ref name=Holmes>{{Cite journal|author1=Charles B. Holmes |author2=Elena Losina |author3=Rochelle P. Walensky |author4=Yazdan Yazdanpanah |author5=Kenneth A. Freedberg |title= Review of human immunodeficiency virus type 1-related opportunistic infections in sub-Saharan Africa|journal=Clinical Infectious Diseases |year=2003|page=656–662|volume=36|issue=5| pmid=12594648|doi=10.1086/367655}}</ref> Ποιες ακριβώς λοιμώξεις θα εμφανιστούν εξαρτάται εν μέρει από το ποιοι από αυτούς τους μικροοργανισμούς είναι περισσότερο κοινοί και διαδεδομένοι στο περιβάλλον του ατόμου.<ref name=M118/> Οι λοιμώξεις αυτές μπορούν να επηρεάσουν σχεδόν όλα τα [[βιολογικό σύστημα|συστήματα του οργανισμού]].<ref name=Complications2011>{{cite journal|author1=Carolyn Chu|author2=Peter A. Selwyn|title=Complications of HIV infection: a systems-based approach|journal=American family physician|date=2011-02-15|volume=83|issue=4|page=395–406|pmid=21322514|url=https://pdfs.semanticscholar.org/8b9c/0620e468d2cc48a336e75560442f10bf4de4.pdf|accessdate=2019-09-12|archivedate=2019-02-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190228121131/http://pdfs.semanticscholar.org/8b9c/0620e468d2cc48a336e75560442f10bf4de4.pdf |url-status=dead}}</ref>

Τα άτομα με AIDS διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν διάφορους καρκίνους που προκαλούνται από ιούς. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται το [[σάρκωμα Kaposi]], το [[λέμφωμα Burkitt]], το [[πρωτοπαθές λέμφωμα εγκεφάλου]] και ο [[καρκίνος του τραχήλου της μήτρας]].<ref name=Deut2010/> Το σάρκωμα Kaposi είναι ο πιο κοινός καρκίνος και εμφανίζεται στο 10-20% των ανθρώπων με HIV λοίμωξη.<ref name=M169>Mandell, Bennett, and Dolan (2010). Chapter 169.</ref> Ο δεύτερος πιο κοινός καρκίνος είναι το [[λέμφωμα]] και ευθύνεται σχεδόν για το 16% των θανάτων στα άτομα που αναπτύσσουν AIDS ενώ αποτελεί το πρώτο εμφανιζόμενο σημείο AIDS στο 3-4% των περιπτώσεων αυτών.<ref name=M169/> Και οι δύο αυτοί καρκίνοι συσχετίζονται με τον [[Ερπητοϊός|ανθρώπινο ερπητοϊό 8]].<ref name=M169/>

Ο [[καρκίνος του τραχήλου της μήτρας]] παρουσιάζεται συχνότερα στις γυναίκες με AIDS λόγω της σχέσης του με τον [[HPV|ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων]] (HPV) που ανάλογα με τον υπότυπο προκαλεί [[κονδυλώματα]], [[μυρμηκίες]] κλπ. Όταν μια γυναίκα έχει μολυνθεί κάποια στιγμή στη ζωή της με τον υπότυπο του HPV που προκαλεί κονδυλώματα στον τράχηλο της μήτρας, αυτά μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο αν δεν θεραπευτούν, αλλά μετά από πολλά χρόνια. Αν όμως συνυπάρχει στη γυναίκα HIV λοίμωξη για την οποία δεν λαμβάνεται θεραπεία, η εξέλιξη αυτή επιταχύνεται και αν αναπτυχθεί AIDS είναι πολύ πιθανή.

Ο HPV είναι κατεξοχήν σεξουαλικά μεταδιδόμενος ιός και υπάρχει στο 95% των σεξουαλικά ενεργών ανθρώπων, αφού μεταδίδεται πολύ εύκολα, ακόμη και με την τριβή των γεννητικών οργάνων ή της περιοχής του [[πρωκτός|πρωκτού]]. Ο υπότυπος του HPV που προκαλεί τα κονδυλώματα προσβάλλει πολλές φορές και την περιοχή του πρωκτού και έτσι αυτά μπορεί να εμφανιστούν και σε άντρες ή γυναίκες που έχουν πρωκτικές σεξουαλικές επαφές. Σε αυτές της περιπτώσεις ισχύει η ίδια εξέλιξη: αν δεν θεραπευτούν αποτελεσματικά μπορεί μελλοντικά να προκαλέσουν καρκίνο του πρωκτού, αλλά σε συνύπαρξη HIV λοίμωξης αυτό είναι πολύ πιο πιθανό αν δεν λαμβάνεται θεραπεία όπως επίσης και αν αναπτυχθεί AIDS. Μπορεί να γίνει πρόληψη του καρκίνου του πρωκτού εάν διαγνωσθούν έγκαιρα οι προκαρκικωματώδεις αλλοιώσεις HGAIN με την [[πρωκτοσκόπηση υψηλής ευκρίνειας]] και γίνει η θεραπεία πριν εξελιχθούν σε κακοήθεια.<ref>{{Cite news|url=http://proctology.gr/el/scientific_articles/hiv/|title=Πρόληψη καρκίνου του πρωκτού σε οροθετικούς|last=Σαματιάδης|first=Απόστολος|date=Απρίλιος 2016|publication-place=6ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Παχέος Εντέρου και Πρωκτού 31 Μαρτίου - 2 Απριλίου 2016|accessdate=2016-06-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20160616191822/http://proctology.gr/el/scientific_articles/hiv/|archive-date=2016-06-16|url-status=dead}}</ref>

Το ίδιο σενάριο βέβαια ισχύει και για τους άλλους όγκους που περιγράφηκαν παραπάνω και συσχετίζονται αιτιολογικά με ιούς. Σε ασθενείς με [[συλλοίμωξη]] HIV και ιών [[ηπατίτιδα|ηπατίτιδας B ή C]] (HBV, HCV) που παραμένουν στον οργανισμό και προκαλούν χρόνια ηπατίτιδα B ή C, η πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του ήπατος είναι 20 και παραπάνω φορές μεγαλύτερη από ότι αν ένα άτομο έχει μόνο χρόνια ηπατίτιδα B ή C χωρίς την παρουσία HIV λοίμωξης.

Εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι το πόσο πιθανή θα είναι μια επικίνδυνη εξέλιξη σε καρκίνο των παραπάνω λοιμώξεων από καρκινογόνους ιούς με τη συνύπαρξη του HIV, εξαρτάται πολύ από τους εξής παράγοντες : 

# Από το αν οι λοιμώξεις αυτές λαμβάνουν αποτελεσματική θεραπεία από τη στιγμή της διάγνωσής τους, ή αν έχουν διαγνωστεί αργά και έχουν μείνει χωρίς θεραπεία για καιρό (πολύ μεγαλύτερος κίνδυνος)
# Από το αν η HIV λοίμωξη διαγιγνώσκεται και θεραπεύεται από νωρίς και αποτελεσματικά με αντιρετροϊκή αγωγή και διατηρείται μη ανιχνεύσιμο το ιικό φορτίο του HIV και φυσιολογικά τα επίπεδα των CD4
# Από το αν έχει αναπτυχθεί AIDS (μεγαλύτερος κίνδυνος)
# Από το αν γίνεται κατάχρηση άλλων επικίνδυνων ή καρκινογόνων ουσιών, όπως ο [[κάπνισμα|καπνός του τσιγάρου]] ή της [[μαριχουάνα]]ς ή η χρήση ναρκωτικών ουσιών που εξασθενούν το ανοσοποιητικό ([[ηρωίνη]], [[κοκαΐνη]] κλπ) ή και χρόνια κακή διατροφή και γενικότερα ανθυγιεινός τρόπος ζωής.

Στα συμπτώματα του AIDS μπορεί τέλος να περιλαμβάνονται παρατεταμένος [[πυρετός]] (για πάνω από ένα μήνα), πολλοί [[εφίδρωση|ιδρώτες]] (ιδιαίτερα τη νύχτα), πρησμένοι λεμφαδένες, [[ρίγη]], [[αδυναμία]] και [[απώλεια βάρους]].<ref>{{cite web|title=AIDS|url=http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000594.htm|work=MedlinePlus|publisher=A.D.A.M.|accessdate= 2012-06-14}}</ref> Η [[διάρροια]] είναι επίσης κοινό σύμπτωμα του AIDS, είναι παρατεταμένη (για περισσότερο από ένα μήνα) και εμφανίζεται περίπου στο 90% των ατόμων με AIDS.<ref>{{cite journal |author=Karol Sestak |title=Chronic diarrhea and AIDS: insights into studies with non-human primates |journal=Current HIV Research |volume=3 |issue=3 |page=199–205 |date=Ιούλιος 2005 |pmid=16022653 |doi= 10.2174/1570162054368084}}</ref>

== Μετάδοση ==
=== Τρόποι μετάδοσης ===
Ο HIV μεταδίδεται μέσω τριών κυρίων οδών: 
* τη [[σεξουαλική επαφή]] (π.χ. χωρίς [[Προφυλακτικό|προφύλαξη]]).
* την έκθεση σε μολυσμένα [[σωματικά υγρά]], ιστούς, σύριγγες και μετάγγιση
* από τη μητέρα στο παιδί (γνωστή ως κάθετη μετάδοση) κατά τη διάρκεια της [[εγκυμοσύνη]]ς, του [[τοκετός|τοκετού]] και του [[θηλασμός|θηλασμού]].<ref name=TransmissionM2007 /> Είναι δυνατή επίσης η μόλυνση με περισσότερα του ενός στελέχη του HIV, κάτι που είναι γνωστό ως [[HIV υπερλοίμωξη]].<ref>{{cite journal|author1=Antoinette C van der Kuyl |author2=Marion Cornelissen 
|title=Identifying HIV-1 dual infections|journal=Retrovirology|date= 2007-09-24 |volume=4|page=67|pmid=17892568|doi=10.1186/1742-4690-4-67|pmc=2045676}}</ref>

<!--
{| class="wikitable" style="float:right; clear:right; font-size:85%; margin-left:15px;"
|+Εκτιμώμενος κίνδυνος απόκτησης HIV ανά πράξη και ανάλογα με την οδό έκθεσης (στοιχεία από τις ΗΠΑ)
|-
! style="width: 100px" abbr="Route" | Οδός έκθεσης 
! style="width: 130px" abbr="Infections" | Πιθανότητα λοίμωξης 
|-
| Μετάγγιση αίματος || 90%<sup>[24]</sup>
|-
| Γέννα (σε βρέφος) || 25%<sup>[25]</sup>
|-
| χρήση συρίγγων ναρκωτικών || 0.67%<sup>[24]</sup>
|-
| Διαδερμικές βελόνες || 0.30%<sup>[26]</sup>
|-
| Παθητική πρωκτική συνεύρεση* || 0.04–3.0%<sup>[27]</sup>
|-
| Ενεργητική πρωκτική συνεύρεση* || 0.06–0.056%<sup>[27]</sup>
|-
| Ενεργητική συνεύρεση πέους-κόλπου* || 0.01–0.38% <sup>[27][28]</sup>
|-
| Παθητική συνεύρεση πέους-κόλπου * || 0.05–0.30%<sup>[27][28]</sup>
|-
| Παθητική στοματική συνεύρεση *§ || 0-0.04%<sup>[27]</sup>
|-
| Ενεργητική στοματική συνεύρεση *§ || 0-0.005%<sup>[29]</sup>
|-
| * με την υπόθεση ότι δεν γίνεται χρήση προφυλακτικού
|-
| § η αναφορά γίνεται σε στοματικό σεξ που γίνεται σε έναν άντρα
|}

Στον ανωτέρω πίνακα με στοιχεία από τις ΗΠΑ απεικονίζεται στατιστικά το εκτιμώμενο ποσοστό κινδύνου για HIV ανάλογα με την κάθε πρακτική υψηλού κινδύνου[2]. 

Εδώ σημασία έχει να τονιστεί ότι τα αναφερόμενα ποσοστά είναι ανά πράξη, δηλαδή αφορούν μία και μόνο πράξη υψηλού κινδύνου. Αυτό υποδηλώνει πως ιδιαίτερα για τις σεξουαλικές πρακτικές υψηλού κινδύνου, τα πολύ χαμηλά ποσοστά κινδύνου που αναφέρονται αυξάνονται σημαντικά αν αυτές οι πράξεις επαναλαμβάνονται συστηματικά και συχνά[30]. 

Με άλλα λόγια αν, για παράδειγμα, κάποιος με μία μόνο ενεργητική πρωκτική επαφή χωρίς προφύλαξη έχει πιθανότητα να αποκτήσει HIV σε ποσοστό μόλις 0,065 %, δηλαδή σχεδόν αμελητέα, αν κάνει 100 απροφύλακτες ενεργητικές επαφές σε διάστημα ενός μήνα, τότε η πιθανότητα να αποκτήσει HIV μέσα στον μήνα αυτό αυξάνει 100 φορές, δηλαδή γίνεται 6,5%.

Αντίθετα είναι, για παράδειγμα, καθησυχαστικό για το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό το γεγονός πως το ποσοστό κινδύνου από ένα τρύπημα μολυσμένης βελόνας είναι μόλις 0,30%, αφού τέτοια γεγονότα δεν συμβαίνουν καθόλου συχνά. Δεν ισχύει το ίδιο όμως όταν γίνεται συνεχής κοινή χρήση μολυσμένων βελονών μεταξύ χρηστών ενδοφλεβίων ναρκωτικών.
-->
==== Σεξουαλική επαφή ====
Η πλειονότητα των HIV λοιμώξεων αποκτώνται διαμέσου σεξουαλικών επαφών που γίνονται χωρίς τη χρήση [[προφυλακτικό|προφυλακτικού]].<ref name=TransmissionM2007/> Σε παγκόσμιο επίπεδο οι επαφές που στις περισσότερες περιπτώσεις οδηγούν σε μετάδοση είναι οι [[ετεροσεξουαλικότητα|ετεροσεξουαλικές]] επαφές, μεταξύ ατόμων του αντίθετου φύλου, παρά μεταξύ αυτών του ιδίου φύλου.<ref name=TransmissionM2007/> Στις ΗΠΑ, όσο αφορά το 2009, οι περισσότερες περιπτώσεις σεξουαλικής μετάδοσης συνέβησαν μεταξύ ανδρών που κάνουν σεξ με άνδρες,<ref name=TransmissionM2007/> με το ποσοστό του πληθυσμού αυτού να αναλογεί στο 64% όλων των νέων μεταδόσεων.<ref name=TransmissionCDC2012>{{cite web|title=HIV in the United States: An Overview |url=http://www.cdc.gov/hiv/topics/surveillance/resources/factsheets/us_overview.htm |work=Center for Disease Control and Prevention|date= 2012-03-12 |url-status=dead |archivedate=2012-06-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120607034104/http://www.cdc.gov/hiv/topics/surveillance/resources/factsheets/us_overview.htm}}</ref>

Σε χώρες με υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα ο κίνδυνος μετάδοσης από γυναίκες σε άνδρες είναι περίπου 0,04 % ανά σεξουαλική πράξη ενώ ο κίνδυνος από άνδρα σε γυναίκα είναι 0,08% ανά επαφή αντίστοιχα.<ref name=Boily2009/> Για διάφορους λόγους αυτά τα ποσοστά είναι κατά 4-10 φορές υψηλότερα σε χώρες με χαμηλό κατά κεφαλήν εισόδημα με τη μετάδοση από γυναίκα σε άνδρα στο περίπου 0,38% ανά επαφή και από άνδρα σε γυναίκα στο 0,30 % ανά επαφή.<ref name=Boily2009/>
Ο κίνδυνος από πρωκτική συνουσία είναι ιδιαίτερα υψηλός και εκτιμάται περίπου 1,7% ανά επαφή<ref name=Boily2009/><ref>{{cite journal|author1=Chris Beyrer |author2=Stefan D. Baral |author3=Frits van Griensven |author4=Steven M. Goodreau |author5= Suwat Chariyalertsak |author6=Andrea L. Wirtz |author7= Ron Brookmeyer |title=Global epidemiology of HIV infection in men who have sex with men |journal=Lancet|date= 2012-07-28 |volume=380 |issue=9839 |page=367-377 |pmid=22819660 |doi=10.1016/S0140-6736(12)60821-6}}</ref> τόσο για τις ετεροσεξουαλικές όσο και για τις ομοφυλοφιλικές επαφές. Αν και ο κίνδυνος μετάδοσης με το στοματικό σεξ είναι μικρότερος, είναι ακόμη υπαρκτός.<ref>{{cite journal|author1=Mingke Yu |author2=Michael Vajdy |title=Mucosal HIV transmission and vaccination strategies through oral compared with vaginal and rectal routes|journal=Expert opinion on biological therapy|date= 2010-07-13 |volume=10|issue=8|page=1181–1195|pmid=20624114|doi=10.1517/14712598.2010.496776|pmc=2904634}}</ref> Αυτός ο κίνδυνος υπολογίζεται στο 0-0,04% ανά επαφή για την παθητική στοματική επαφή.<ref name=Dosekun2010>{{cite journal|author1=Olamide Dosekun|author2=Julie Fox |title=An overview of the relative risks of different sexual behaviours on HIV transmission|journal=Current opinion in HIV and AIDS|date=Ιούλιος 2010 |volume=5|issue=4|page=291–297|pmid=20543603|doi=10.1097/COH.0b013e32833a88a3}}</ref>

Ο κίνδυνος αυξάνει με την παρουσία πολλαπλών [[σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα|σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων]]<ref name=CochraneSTI2012>{{cite journal|author1=Brian E. Ng |author2=Lisa M. Butler |author3=Tara Horvath |author4=George W. Rutherford |title=Population-based biomedical sexually transmitted infection control interventions for reducing HIV infection|journal=Cochrane database of systematic reviews (Online)|date= 2011-03-16 |issue=3|publisher=John Wiley & Sons|pmid=21412869|doi=10.1002/14651858.CD001220.pub3 }}</ref> και την ύπαρξη [[γεννητικά έλκη|ελκών στα γεννητικά όργανα]].<ref name=Boily2009/> Τα γεννητικά έλκη κάνουν τον κίνδυνο περίπου πενταπλάσιο<ref name=Boily2009/> ενώ υπάρχει μία μικρότερη αύξηση του κινδύνου από ΣΜΝ (Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα) όπως [[γονόρροια]] (βλεννόροια), [[χλαμύδια]], [[τριχομονάδωση]] και [[βακτηριακή κολπίτιδα]].<ref name=Dosekun2010/> Το βίαιο σεξ φαίνεται επίσης ότι αυξάνει τον κίνδυνο.<ref>{{cite journal|author1=Nancy Klimas |author2=Anne Koneru |author3=Mary Fletcher |title=Overview of HIV|url=https://archive.org/details/sim_psychosomatic-medicine_2008-06_70_5/page/523 |journal=Psychosomatic Medicine|date=Ιούνιος 2008 |volume=70|issue=5|pages=523–530|pmid=18541903|doi=10.1097/PSY.0b013e31817ae69f}}</ref>

Το [[ιικό φορτίο]] του ατόμου είναι σημαντικό και στην ετεροφυλοφιλική επαφή και στην κάθετη μετάδοση (μητέρα-παιδί).<ref>{{cite journal|author=Jane Anderson |title=Women and HIV: motherhood and more |journal=Current opinion in infectious diseases|date=Φεβρουάριος 2012 |volume=25|issue=1|pages=58–65|pmid=22156896|doi=10.1097/QCO.0b013e32834ef514}}</ref> Κατά τους πρώτους 2,5 μήνες της λοίμωξης με HIV η μολυσματικότητα ενός ατόμου είναι 12 φορές υψηλότερη λόγω αυτού του υψηλού ιικού φορτίου.<ref name=Dosekun2010/> Όταν το άτομο είναι στα τελευταία στάδια της νόσου ο βαθμός μετάδοσης είναι περίπου 8 φορές μεγαλύτερος.<ref name=Boily2009/>

Το επαγγελματικό ([[πορνεία|αγοραίο]]) σεξ σε χώρες με χαμηλό κατά κεφαλήν εισόδημα ενέχει έναν κίνδυνο με μετάδοση από γυναίκα σε άνδρα στο περίπου 2,4 % ανά επαφή ενώ από άνδρα σε γυναίκα στο περίπου 0,08 % ανά επαφή.<ref name=Boily2009>{{cite journal|author1= Marie-Claude Boily |author2=Rebecca F. Baggaley |author3=Lei Wang |author4=Benoit Masse |author5=Richard G. White |author6= Richard J. Hayes |author7= Michel Alary |title=Heterosexual risk of HIV-1 infection per sexual act: systematic review and meta-analysis of observational studies|journal=The Lancet Infectious Diseases|volume=9 |issue=2|pages=118–129|date= 2009-02-01 |pmid=19179227|doi=10.1016/S1473-3099(09)70021-0}}</ref>

Η [[σεξουαλική επίθεση]] ([[βιασμός]]) πιστεύεται ότι έχει αυξημένο κίνδυνο μετάδοσης καθώς σπάνια χρησιμοποιούνται προφυλακτικά, είναι πιθανό να προκληθεί τραυματισμός στον κόλπο ή τον πρωκτό και μπορεί να υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος ταυτόχρονης μετάδοσης και σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων.<ref>{{cite journal|author1=Jessica E. Draughon |author2=Daniel J. Sheridan |title=Nonoccupational post exposure prophylaxis following sexual assault in industrialized low-HIV-prevalence countries: a review |journal=Psychology, health & medicine|year=2012|volume=17|issue=2|pages=235–254|pmid=22372741|doi=10.1080/13548506.2011.579984}}</ref> Το ποσοστό ατόμων στις ΗΠΑ που είναι HIV θετικοί και φυλακισμένοι για σεξουαλικές επιθέσεις, περίπου είναι στο 1%.

==== Σωματικά υγρά - Σύριγγες ====
Ο δεύτερος πιο συχνός τρόπος μετάδοσης είναι διαμέσου του [[αίμα]]τος και [[παράγωγα αίματος|των παραγώγων του]].<ref name=TransmissionM2007/> Παρ' όλα αυτά η λοίμωξη δεν είναι δυνατόν να μεταδοθεί μέσω κουνουπιών ή άλλων εντόμων.<ref>{{cite web|title=Το κουνούπι μπορεί να μεταδώσει τον ιό του AIDS; |url=https://www.iatropedia.gr/sex/to-kounoupi-mpori-na-metadosi-ton-io-tou-aids/29604/ |website=iatropedia.gr |date=2013-07-02 |accessdate=2019-09-12}}</ref><ref>{{cite web|title=γιατί... τα κουνούπια δεν μεταδίδουν το AIDS; |url=https://www.tanea.gr/2004/02/25/lifearts/culture/giati-ta-koynoypia-den-metadidoyn-to-aids-2/ |publisher=Τα Νέα |website=tanea.gr |date=2004-02-25 |accessdate=2019-09-12}}</ref> Ο κίνδυνος από το μοίρασμα βελόνας κατά την ενέσιμη χρήση ναρκωτικών είναι από 0,63 έως 2,4% (κατά μέσο όρο 0,8%).<ref name=Risk2006>{{cite journal|author1=Rebecca Baggaley |author2=Marie-Claude Boily |author3=Richard White |author4=Michel Alary |title=Risk of HIV-1 transmission for parenteral exposure and blood transfusion: a systematic review and meta-analysis |journal=AIDS (London, England)|date= 2006-04-04|volume=20|issue=6|pages=805–812 |pmid=16549963 |doi=10.1097/01.aids.0000218543.46963.6d}}</ref> Ο κίνδυνος μόλυνσης με HIV από ένα μόνο τσίμπημα βελόνας που έχει χρησιμοποιηθεί από ένα HIV-θετικό άτομο είναι περίπου 0,3% (1 στις 333 τέτοιες περιπτώσεις) και ο κίνδυνος μετά από έκθεση των [[βλεννογόνος|βλεννογόνων]] σε μολυσμένο αίμα είναι 0,09% (περίπου 1 στις 1000 περιπτώσεις).<ref name=AFP2007>{{cite journal|last=Kripke|first=C|title=Antiretroviral prophylaxis for occupational exposure to HIV|journal=American family physician|date= 2007-08-01|volume=76|issue=3|pages=375–376|pmid=17708137}}</ref> Στις ΗΠΑ οι χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών αποτέλεσαν 12% των νέων περιπτώσεων HIV για στο 2009<ref name=TransmissionCDC2012/> και σε μερικές περιοχές περισσότερα από 80% των ατόμων που κάνουν ενέσιμη χρήση ναρκωτικών είναι HIV θετικοί.<ref name=TransmissionM2007/>

Οι [[μετάγγιση|μεταγγίσεις]] μολυσμένου αίματος καταλήγουν σε μετάδοση της λοίμωξης στο περίπου 93% των περιπτώσεων.<ref name=Risk2006/> Στις αναπτυγμένες χώρες ο κίνδυνος μετάδοσης HIV από μετάγγιση αίματος είναι εξαιρετικά χαμηλός (λιγότερο από 1 στο μισό εκατομμύριο) όταν εκτελείται εξελιγμένη επιλογή δοτών αίματος και έλεγχος για HIV.<ref name=TransmissionM2007/> Στο Ηνωμένο Βασίλειο ο κίνδυνος αναφέρεται να είναι στο 1 στα 5 εκατομμύρια.<ref>{{cite web|title=Will I need a blood transfusion?|work=NHS patient information|date=2011-07-31 |url=http://hospital.blood.co.uk/library/pdf/2011_Will_I_Need_English_v3.pdf|publisher=National Health Services|accessdate= 2012-08-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120724151914/http://hospital.blood.co.uk/library/pdf/2011_Will_I_Need_English_v3.pdf |archivedate=2012-07-24 |url-status=dead}}</ref> Παρ' όλα αυτά στις φτωχές χώρες μόνο η μισή ποσότητα αίματος που μεταγγίζεται ελέγχεται κατάλληλα (όπως αναφέρεται το 2008).<ref name=UN2011Seventy>UNAIDS 2011 pg. 60–70</ref> Εκτιμάται ότι σε αυτές τις χώρες έως και 15% των νέων μολύνσεων προέρχεται από μετάγγιση αίματος και παραγώγων του, που αντιπροσωπεύει μεταξύ 5% και 10% του συνόλου παγκοσμίως.<ref name=TransmissionM2007/><ref name=WHO070401>{{cite web| publisher=[[World Health Organization|WHO]] | date= 2000-04-07 | url=http://www.who.int/inf-pr-2000/en/pr2000-25.html | title=Blood safety&nbsp;... for too few |accessdate = 2006-01-17 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20041013091204/http://www.who.int/inf-pr-2000/en/pr2000-25.html |archivedate=2004-10-13}}</ref>

Η επαναχρησιμοποίηση των συριγγών σε ιατρικές και νοσηλευτικές διαδικασίες παίζει σημαντικό ρόλο στην εξάπλωση του HIV στην [[Υποσαχάρια Αφρική]], με το ποσοστό των μολύνσεων που αποδίδεται στην πρακτική αυτή να κυμαίνεται από 12 έως 17% σύμφωνα με στοιχεία του 2009.<ref name=UnsafeInjection2009>{{cite journal|author=Savanna R. Reid |title=Injection drug use, unsafe medical injections, and HIV in Africa: a systematic review|journal=Harm reduction journal|date= 2009-08-28 |volume=6|page=24|pmid=19715601|doi=10.1186/1477-7517-6-24|pmc=2741434}}</ref> Ο κίνδυνος από μία μόνο μη ασφαλή φαρμακευτική ένεση στην Αφρική υπολογίζεται από τον ΠΟΥ στο περίπου 1,2%.<ref name=UnsafeInjection2009/> Αξιοσημείωτοι κίνδυνοι σχετίζονται επίσης με τις [[επεμβατική ιατρική|επεμβατικές ιατρικές πράξεις]], τον [[υποβοηθούμενος τοκετός|υποβοηθούμενο τοκετό]] και την [[οδοντιατρική περίθαλψη]] στις περιοχές αυτές.<ref name=UnsafeInjection2009/> 

Άτομα που εκτελούν ή δέχονται [[τατουάζ]], [[piercing]] ή [[εγχάραξη δέρματος]] έχουν θεωρητικά ένα κίνδυνο λοίμωξης αλλά δεν έχουν καταγραφεί επιβεβαιωμένες περιπτώσεις.<ref name=CDCBasics2012>{{cite web|title=Basic Information about HIV and AIDS|url=http://www.cdc.gov/hiv/topics/basic/|work=Center for Disease Control and Prevention|date=Απρίλιος 2012 |url-status=dead |archivedate=2012-10-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121013080351/http://www.cdc.gov/hiv/topics/basic/}}</ref>

==== Από μητέρα σε παιδί (κάθετη μετάδοση) ====
Ο HIV μπορεί να μεταδοθεί από τη μητέρα στο παιδί στη διάρκεια της [[εγκυμοσύνη]]ς, του [[τοκετός|τοκετού]] και μετά τον τοκετό διαμέσου του [[θηλασμός|θηλασμού]].<ref name=Mother2010/><ref name="fluids of transmission">{{cite web|url=http://www.aids.gov/hiv-aids-basics/prevention/reduce-your-risk/fluids-of-transmission/|title=Fluids of transmission|date= 2011-11-01|work=AIDS.gov|publisher=United States Department of Health and Human Services|accessdate= 2012-09-14 |url-status=dead |archivedate=2014-06-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140625071311/http://www.aids.gov/hiv-aids-basics/prevention/reduce-your-risk/fluids-of-transmission/}}</ref> Είναι ο τρίτος πιο κοινός τρόπος μετάδοσης παγκοσμίως.<ref name=TransmissionM2007/> 

Όταν η μητέρα δεν λαμβάνει αγωγή ο κίνδυνος μετάδοσης στην περιγεννητική περίοδο (λίγο πριν και κατά τη διάρκεια της γέννησης) είναι γύρω στο 20% και για τα νεογνά που θηλάζουν στο 35%.<ref name=Mother2010/> Το 2008 η κάθετη μετάδοση αποτέλεσε την οδό μόλυνσης στο 90% των παιδιών που μολύνθηκαν.<ref name=Mother2010/> Με την κατάλληλη αγωγή ο κίνδυνος μόλυνσης από τη μητέρα στο παιδί μπορεί να μειωθεί στο περίπου 1%.<ref name=Mother2010/> Για να γίνει αυτό, χρειάζεται η μητέρα να παίρνει αντιρετροϊκά στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού, να γίνει προαιρετικά [[καισαρική τομή]] και να μη γίνει θηλασμός, καθώς επίσης και η λήψη αντιρετροϊκών από το βρέφος μετά τη γέννηση.<ref name=MTC2007>{{cite journal|author1=Claire Thorne |author2=Marie-Louise Newell |title=HIV|journal=Seminars in fetal & neonatal medicine|date=Ιούνιος 2007 |volume=12|issue=3|pages=174–181|pmid=17321814|doi=10.1016/j.siny.2007.01.009}}</ref> Παρ'όλα αυτά πολλά από αυτά τα μέτρα δεν είναι διαθέσιμα στον αναπτυσσόμενο κόσμο.<ref name=MTC2007/> 

Αν αίμα μολύνει το φαγητό στην [[προμάσηση]] (πρακτική που κάνουν κάποιες μητέρες ή συγγενείς για να δώσουν προμασημένο φαγητό στο παιδί την περίοδο του απογαλακτισμού του), αυτό μπορεί να αποτελεί έναν κίνδυνο μετάδοσης.<ref name=CDCBasics2012/>

=== Μη μετάδοση ===
Ο HIV δεν μεταδίδεται:
* Από την καθημερινή, κοινωνική επαφή, τη χειραψία, το αγκάλιασμα, το απλό [[φιλί]], τη συνάθροιση ατόμων
* Από τη συγκατοίκηση με κάποιον/α οροθετικό/οροθετική, την κοινή χρήση ρούχων, σκεπασμάτων, πιάτων, ποτηριών και μαχαιροπήρουνων, τηλεφώνων
* Από την τουαλέτα, το μπάνιο ή το ντους
* Από τον [[ιδρώτας|ιδρώτα]] ή τα [[δάκρυ]]α 
* Από [[πισίνα|πισίνες]] ή τη [[θάλασσα]]
* Από [[κουνούπι]]α ή άλλα έντομα
* Δεν υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης από έκθεση σε [[κόπρανα]], [[ρινικές εκκρίσεις]], [[πτύελο|φλέματα]], [[σάλιο]] ή [[εμετός|εμετό]] από ένα μολυσμένο άτομο, εκτός εάν αυτά τα υλικά περιέχουν αίμα.<ref name=AFP2007/>

== Ιολογία ==
[[File:HI-Virion-el.svg|thumb|right|300px|Απλοποιημένο διάγραμμα του ιού HIV.]]
{{Κύριο|HIV}}
Ο [[ιός]] HIV είναι το αίτιο του φάσματος (εκδηλώσεων) της ασθένειας που είναι γνωστή ως HIV/AIDS. Ο HIV είναι [[ρετροϊός]] που πρωταρχικά επιμολύνει τμήματα του ανθρώπινου [[ανοσοποιητικό σύστημα|ανοσοποιητικού συστήματος]] όπως τα CD4 T κύτταρα (μια υποομάδα των Τ λεμφοκυττάρων ή [[Τ4 λεμφοκύτταρα]]), τα [[μακροφάγα]] και τα [[δενδριτικά κύτταρα]]. Άμεσα και έμμεσα καταστρέφει τα CD4 T κύτταρα.<ref name=Alimonti>{{Cite journal | author1=Judie B. Alimonti |author2=T. Blake Ball |author3=Keith R. Fowke | title=Mechanisms of CD4+ T lymphocyte cell death in human immunodeficiency virus infection and AIDS | journal=Journal of General Virology | date=2003-07-01 | pages=1649–1661 | volume=84 | issue=7 | pmid=12810858 | doi=10.1099/vir.0.19110-0}}</ref>

Ο HIV είναι μέλος του [[γένος (βιολογία)|γένους]] των [[Φακοϊοί|Φακοϊών]] (''Lentiviridae'')<ref name=ICTV61.0.6>{{cite web | author=International Committee on Taxonomy of Viruses | publisher=[[National Institutes of Health]] | year=2002 | url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/ICTVdb/ICTVdB/61060000.htm | archiveurl=https://web.archive.org/web/20060418135608/http://www.ncbi.nlm.nih.gov/ICTVdb/ICTVdB/61060000.htm | title=61.0.6. Lentivirus | accessdate=2012-06-26 | archivedate=2006-04-18 | url-status=live }}</ref> που αποτελεί μέρος της οικογένειας των Ρετροϊών (''Retroviridae'').<ref name=ICTV61.>{{cite web | author=International Committee on Taxonomy of Viruses | publisher=National Institutes of Health | year=2002 | url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/ICTVdb/ICTVdB/61000000.htm | title=61. Retroviridae | archiveurl=https://web.archive.org/web/20060629180810/http://ncbi.nlm.nih.gov/ICTVdb/ICTVdB/61000000.htm | accessdate=2012-06-25 | archivedate=2006-06-29 | url-status=live }}</ref> Οι φακοϊοί μοιράζονται πολλές κοινές μορφολογικές και βιολογικές ιδιότητες. Πολλά είδη [[θηλαστικά|θηλαστικών]] μολύνονται από φακοϊούς, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για μακράς διάρκειας ασθένειες με μακρά [[περίοδος επώασης|περίοδο επώασης]].<ref name=Levy>{{cite journal | author=Jay Lévy | title=HIV pathogenesis and long-term survival | journal=AIDS | date=Νοέμβριος 1993 | pages=1401–10 | volume=7 | issue=11 | pmid=8280406 | doi=10.1097/00002030-199311000-00001}}</ref> Οι φακοϊοί μεταδίδονται ως (μοριακά) μονοκλωνικοί, περιτυλιγμένοι [[RNA ιοί]] θετικής [[πολικότητα (βιολογία)|πολικότητας]].

Κατά την είσοδο στο κύτταρο-στόχο το ιικό [[RNA]] μονόκλωνο [[γονιδίωμα]] μετασχηματίζεται (μεταγράφεται αντιστρόφως) σε διπλού κλώνου [[DNA]] από μια κωδικοποιημένη από τον ιό [[αντίστροφη μεταγραφάση]] (ή αντίστροφη [[τρανσκριπτάση]] - [[ένζυμο]] μεταγραφής) η οποία μεταφέρεται μαζί με το ιικό γονιδίωμα μέσα στο σωματίδιο του ιού. Το παραγόμενο ιικό DNA εισάγεται τότε στον [[κυτταρικός πυρήνας|πυρήνα του κυττάρου]] και ενσωματώνεται στο κυτταρικό DNA με τη δράση μιας κωδικοποιημένης από τον ιό [[ιντεγκράση]]ς (ένζυμο ενσωμάτωσης) και συμπαραγόντων του (κυττάρου) ξενιστή.<ref name="JASmith">{{cite journal | author1= Johanna A. Smith |author2=René Daniel |location=Division of Infectious Diseases, Center for Human Virology, Thomas Jefferson University, Philadelphia |title= Following the path of the virus: the exploitation of host DNA repair mechanisms by retroviruses |journal=ACS Chem Biol|volume=1|issue=4 |pages= 217–26 | year= 2006 |pmid= 17163676 |doi=10.1021/cb600131q }}</ref> Αφού ενσωματωθεί ο ιός μπορεί να παραμείνει σε λανθάνουσα μορφή επιτρέποντας στον εαυτό του και στο κύτταρο ξενιστή (που τον φιλοξενεί) να αποφύγουν την ανίχνευση από το ανοσοποιητικό σύστημα.<ref>{{cite book|editor=Miguel Angel Martínez |title=RNA interference and viruses : current innovations and future trends|year=2010|publisher=Caister Academic Press|location=Norfolk|isbn=9781904455561|pages=73|url=http://books.google.ca/books?id=C5TY8W74scIC&pg=PA73}}</ref> 

Εναλλακτικά ο ιός μπορεί να αντιγράφεται, παράγοντας έτσι νέο ιικό RNA γονιδίωμα και ιικές πρωτεΐνες που πακετάρονται και απελευθερώνονται από το κύτταρο ως νέα ιικά σωματίδια (με τη δράση μιας ιικής [[πρωτεάση]]ς – ένζυμο κοπής μιας αρχικής ανενεργούς ιικής [[μεγαπρωτεΐνη]]ς σε μικρότερες λειτουργικές) και κατόπιν τα νέα αυτά ιικά σωματίδια αρχίζουν εκ νέου τον κύκλο αντιγραφής.<ref>{{cite book|author1=Gerald Bryan Pier |author2=Jeffrey B. Lyczak |author3=Lee M. Wetzler |title=Immunology, infection, and immunity|year=2004|publisher=ASM Press|location=Washington, D.C.|isbn=9781555812461|page=550|url=http://books.google.ca/books?id=kBb-wYsMHEAC&pg=PA550&lpg=PA550}}</ref>

Έχουν ταυτοποιηθεί δυο [[υπότυπος|υπότυποι]] του HIV: ο HIV-1 και ο HIV-2. Ο [[HIV-1]] ήταν ο ιός που αρχικά ανακαλύφθηκε και ονομάστηκε τότε με δύο ονομασίες : LAV και HTLV-III HIV. Είναι περισσότερο παθογόνος (λοιμογόνος), περισσότερο μεταδοτικός<ref>{{cite journal | title=Comparison of HIV-1 and HIV-2 infectivity from a prospective cohort study in Senegal | author1=Peter B. Gilbert |author2=Ian W. McKeague |author3=Geoffrey Eisen |author4=Christopher Mullins |author5=Aissatou Guéye‐NDiaye |author6=Souleymane Mboup |author7=Phyllis J. Kanki |journal=Statistics in Medicine | date= 2003-02-28| volume=22 | issue=4 | pages=573–593 | pmid=12590415 |doi=10.1002/sim.1342 }}</ref> και η αιτία της πλειοψηφίας των μολύνσεων παγκοσμίως. Η χαμηλότερη μεταδοτικότητα του [[HIV-2]] συγκρινόμενη με αυτή του HIV-1 υποδηλώνει ότι λιγότερα άτομα από αυτά που εκτέθηκαν στον HIV-2 θα μολυνθούν τελικά από την έκθεση αυτή. Λόγω της σχετικά χαμηλής ικανότητάς του για μετάδοση ο HIV-2 είναι σε μεγάλο βαθμό περιορισμένος στη [[Δυτική Αφρική]].<ref name="Reeves">{{cite journal | author1=Jacqueline D. Reeves |author2= Robert W. Doms | title=Human Immunodeficiency Virus Type 2 | journal=Journal of General Virology | date=2002-06-01 | page=1253–1265 | volume=83 | issue=Pt 6 | pmid=12029140 | doi=10.1099/0022-1317-83-6-12530}}</ref> Οι επιστήμονες εκτιμούν πως ο ιός ξεκίνησε στην [[Κινσάσα]], την πρωτεύουσα της Δημοκρατίας του Κονγκό τη δεκαετία του 1920.<ref>{{Cite web|url=https://www.sciencealert.com/scientists-have-just-discovered-where-hiv-began|title=This Is The Spot Where HIV Began|last=Bhavsar|first=Neil|ημερομηνία=1 Νοεμβρίου 2018|website=ScienceAlert}}</ref>

== Παθοφυσιολογία ==
[[File:Hiv-timecourse-el.svg|thumb|right|300px|Διάγραμμα των κύριων φάσεων της HIV λοίμωξης, σε σχέση με το ιικό φορτίο, τον αριθμό των CD4+ λεμφοκυττάρων και τον χρόνο από την έναρξη της λοίμωξης.]]
[[File:HIV and AIDS explained in a simple way.webm| thumb| Απλή εξήγηση του HIV/AIDS]]
Αφότου ο ιός εισέλθει στο σώμα υπάρχει μια περίοδος ταχείας αντιγραφής του που οδηγεί σε αφθονία του ιού στο περιφερικό αίμα. Κατά την πρωτολοίμωξη τα επίπεδα του ιού μπορεί να φτάσουν σε αρκετά εκατομμύρια ιικά σωματίδια ανά μικρολίτρο (μl – 1 εκατομμυριοστό του λίτρου ) αίματος,<ref name=Piatak>{{cite journal | author=Piatak, M., Jr, Saag, M. S., Yang, L. C., Clark, S. J., Kappes, J. C., Luk, K. C., Hahn, B. H., Shaw, G. M. and Lifson, J.D. | title=High levels of HIV-1 in plasma during all stages of infection determined by competitive PCR |journal=Science | year=1993 |pages=1749–1754 |volume=259 | issue=5102 | pmid=8096089 | doi=10.1126/science.8096089|bibcode = 1993Sci...259.1749P }}</ref> σε επίπεδα υψηλότερα και από αυτά του τέλους της νόσου, όταν το ανοσοποιητικό σύστημα έχει πια «νικηθεί». 

Αυτή η αντίδραση συνοδεύεται από μια αξιοσημείωτη πτώση του αριθμού των κυκλοφορούντων CD4 T κυττάρων. Αυτή η οξεία [[ιαιμία]] συσχετίζεται κατ’ ουσίαν σε όλους τους ανθρώπους με την ενεργοποίηση των CD8 T κυττάρων (φονικά κύτταρα - killer cells) τα οποία σκοτώνουν τα μολυσμένα με HIV κύτταρα, και ακολούθως με την παραγωγή [[αντίσωμα|αντισωμάτων]] ή [[ορομετατροπή]]. Από αυτό το σημείο και μετά κάποιος χαρακτηρίζεται τυπικά ως HIV «οροθετικός».

Η απάντηση αυτή των CD8 Τ-κυττάρων πιστεύεται ότι είναι σημαντική στον έλεγχο των επιπέδων του ιού, τα οποία φτάνουν σε μία αιχμή και κατόπιν πέφτουν, καθώς τα CD4 Τ κύτταρα ανακάμπτουν. Μια καλή απάντηση από τα CD8 T κύτταρα έχει συνδεθεί με βραδύτερη πρόοδο της νόσου και καλύτερη πρόγνωση, παρότι δεν εξαλείφει τον ιό.<ref name=Pantaleo1998>{{cite journal| author=Pantaleo G, Demarest JF, Schacker T, Vaccarezza M, Cohen OJ, Daucher M, Graziosi C, Schnittman SS, Quinn TC, Shaw GM, Perrin L, Tambussi G, Lazzarin A, Sekaly RP, Soudeyns H, Corey L, Fauci AS. | title=The qualitative nature of the primary immune response to HIV infection is a prognosticator of disease progression independent of the initial level of plasma viremia | journal=Proc Natl Acad Sci U S A. | year=1997 |pages=254–258 | volume=94 | issue=1 | pmid=8990195 | doi=10.1073/pnas.94.1.254| pmc=19306|bibcode = 1997PNAS...94..254P }}</ref>

Η [[παθοφυσιολογία]] του AIDS είναι περίπλοκη.<ref name="pmid8040596">{{Cite journal| author=David A. Guss| title=The acquired immune deficiency syndrome: an overview for the emergency physician, Part 1| url=https://archive.org/details/sim_american-journal-of-emergency-medicine_1994-05_12_3/page/375| journal=J Emerg Med| volume=12| issue=3| pages=375–384| year=1994| pmid=8040596| doi=10.1016/0736-4679(94)90281-X}}</ref> Τελικά ο HIV προκαλεί AIDS εξαλείφοντας τα CD4 T βοηθητικά λεμφοκύτταρα. Αυτό εξασθενεί το ανοσοποιητικό σύστημα και επιτρέπει ευκαιριακές λοιμώξεις. Τα Τ κύτταρα είναι θεμελιώδη για την ανοσολογική απάντηση και χωρίς αυτά το σώμα δεν μπορεί να πολεμήσει τις λοιμώξεις ή να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα. Ο μηχανισμός της ελάττωσης των Τ4 κυττάρων είναι διαφορετικός στην οξεία φάση από τη χρόνια φάση.<ref name="pmid16679064">{{Cite journal|author1=Zdenek Hel |author2= Jerry R. McGhee |author3=Jiri Mestecky |title=HIV infection: first battle decides the war |url=https://archive.org/details/sim_trends-in-immunology_2006-06_27_6/page/274 |journal=Trends in Immunology |volume=27 |issue=6 |pages=274–281 |date= Ιούνιος 2006 |pmid=16679064 |doi=10.1016/j.it.2006.04.007 }}</ref> Κατά τη διάρκεια της οξείας φάσης η προκαλούμενη από τον HIV [[κυτταρική λύση]] και η καταστροφή των μολυσμένων κυττάρων από κυτταροτοξικά Τ κύτταρα εξηγούν την εξάλειψη των Τ4 κυττάρων αν και ένας παράγοντας γι’ αυτό μπορεί να είναι και η [[κυτταρική απόπτωση]] (η φυσιολογικά προγραμματισμένη διαδικασία κυτταρικού θανάτου των [[Πολυκύτταρος οργανισμός|πολυκύτταρων οργανισμών]]). Στη διάρκεια της χρόνιας φάσης οι συνέπειες της γενικευμένης ανοσολογικής ενεργοποίησης σε συνδυασμό με τη σταδιακή απώλεια της ικανότητας του ανοσοποιητικού συστήματος να παράγει καινούργια Τ κύτταρα φαίνεται να ερμηνεύουν τη βραδεία ελάττωση του αριθμού των Τ4 κυττάρων.<ref>{{cite book|editor=Arie J. Zuckerman |title=Principles and practice of clinical virology|year=2007|publisher=Wiley |location=Hoboken, N.J.|isbn=978-0-470-51799-4|page=905|url=http://books.google.ca/books?id=4il2mF7JG1sC&pg=PA905|edition=6η}}</ref>

Αν και τα συμπτώματα της ανεπάρκειας του ανοσοποιητικού που είναι χαρακτηριστικά του ΑIDS δεν εμφανίζονται για χρόνια από τη στιγμή που ένα άτομο έχει μολυνθεί, το μεγάλο μέρος της απώλειας των CD4 συμβαίνει κατά τις πρώτες εβδομάδες της λοίμωξης, ιδιαίτερα στον [[εντερικός βλεννογόνος|εντερικό βλεννογόνο]], που φιλοξενεί το μεγαλύτερο μέρος των λεμφοκυττάρων του σώματος.<ref name="pmid15365095">{{Cite journal|author=Mehandru S, Poles MA, Tenner-Racz K, Horowitz A, Hurley A, Hogan C, Boden D, Racz P, Markowitz M |title=Primary HIV-1 infection is associated with preferential depletion of CD4<sup>+</sup> T cells from effector sites in the gastrointestinal tract |journal=Journal of Experimental Medicine |volume=200 |issue=6 |pages=761–770 |date=2004-09-13 |pmid=15365095 |doi=10.1084/jem.20041196 |pmc=2211967}}</ref> Η αιτία αυτής της κατά προτίμηση απώλειας των Τ4 κυττάρων του βλεννογόνου είναι ότι η πλειοψηφία των CD4 κυττάρων του βλεννογόνου μεταφέρουν τον [[συνυποδοχέας CCR5|συνυποδοχέα CCR5]] (κυτταρική [[πρωτεΐνη]] με σημαντικό ρόλο στη σύνδεση του HIV με το κύτταρο), ενώ μόνο ένα μικρό κλάσμα (τμήμα) των CD4 του αίματος έχει αυτή την ιδιαιτερότητα.<ref name="pmid15365096">{{Cite journal|author=Brenchley JM, Schacker TW, Ruff LE, Price DA, Taylor JH, Beilman GJ, Nguyen PL, Khoruts A, Larson M, Haase AT, Douek DC |title=CD4<sup>+</sup> T cell depletion during all stages of HIV disease occurs predominantly in the gastrointestinal tract |journal=Journal of Experimental Medicine |volume=200 |issue=6 |pages=749–759 |date=2004-09-13 |pmid=15365096 |doi=10.1084/jem.20040874 |pmc=2211962}}</ref>

Κατά τη διάρκεια της οξείας φάσης της λοίμωξης, ο HIV αναζητά και καταστρέφει αυτά ακριβώς τα CD4 κύτταρα που εκφράζονται με το συνυποδοχέα CCR5.<ref name=Julio2011>{{cite book|editor=Julio Aliberti |title=Control of Innate and Adaptive Immune Responses During Infectious Diseases|publisher=Springer Verlag|location=New York, NY|isbn=978-1-4614-0483-5|page=145|url=http://books.google.ca/books?id=TKMpo5aINVIC&pg=PA145|year=2011}}</ref> Στο τέλος μια ισχυρή αντίδραση του ανοσοποιητικού ελέγχει τη λοίμωξη και ξεκινά την κλινικά λανθάνουσα φάση. Τα CD4 κύτταρα στους βλεννογόνους ιστούς συνεχίζουν να είναι ιδιαίτερα επηρεασμένα<ref name=Julio2011/> καθώς οι αριθμοί τους δεν επανακάμποτυν ποτέ στα προ της λοίμωξης επίπεδα.

Η συνεχής αντιγραφή του HIV έχει ως αποτέλεσμα μια κατάσταση γενικευμένης ανοσολογικής ενεργοποίησης που επιμένει κατά τη διάρκεια της χρόνιας φάσης.<ref name="pmid18161758">{{Cite journal|author1=V. Appay |author2=D. Sauce |title=Immune activation and inflammation in HIV-1 infection: causes and consequences |journal=Th Journal of Pathology |volume=214 |issue=2 |pages=231–241 |date=2007-12-27 |pmid=18161758 |doi=10.1002/path.2276}}</ref> Η ανοσολογική αυτή ενεργοποίηση η οποία αντανακλάται από την κατάσταση αυξημένης ενεργοποίησης των ανοσοκυττάρων και την έκλυση προφλεγμονωδών [[κυτταροοκίνη|κυτταροκινών]], είναι το αποτέλεσμα της δραστηριότητας αρκετών προϊόντων του HIV γονιδιώματος και της ανοσολογικής αντίδρασης στη συνεχιζόμενη αντιγραφή του HIV. Μία ακόμη αιτία της ανοσολογικής ενεργοποίησης είναι η διάσπαση του ανοσολογικού συστήματος επίβλεψης – παρακολούθησης που υπάρχει στον βλεννογόνο φραγμό που προκαλείται από τη (μαζική) απώλεια των CD4 T κυττάρων του βλεννογόνου κατά την οξεία φάση της νόσου.<ref name="pmid17115046">{{Cite journal|author=Brenchley JM, Price DA, Schacker TW, Asher TE, Silvestri G, Rao S, Kazzaz Z, Bornstein E, Lambotte O, Altmann D, Blazar BR, Rodriguez B, Teixeira-Johnson L, Landay A, Martin JN, Hecht FM, Picker LJ, Lederman MM, Deeks SG, Douek DC |title=Microbial translocation is a cause of systemic immune activation in chronic HIV infection |journal=Nature Medicine |volume=12 |issue=12 |pages=1365–1371 |date=2006-11-19 |pmid=17115046 |doi=10.1038/nm1511 }}</ref>

== Διάγνωση ==
Το HIV/AIDS διαγιγνώσκεται μέσω εργαστηριακών εξετάσεων και κατόπιν σταδιοποιείται στη βάση της παρουσίας συγκεκριμένων κλινικών σημείων και συμπτωμάτων.<ref name=WHOCase2007/> Η εξέταση για HIV συνιστάται σε όλους όσους είναι σε υψηλό κίνδυνο συμπεριλαμβανομένων και όλων όσων έχουν διαγνωστεί με [[σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα]].<ref name=Deut2010/>

Σε πολλές περιοχές του κόσμου το ένα τρίτο των ανθρώπων με HIV το ανακαλύπτουν μόνο όταν η νόσος είναι ήδη προχωρημένη.<ref name=Deut2010/> Στις αναπτυσσόμενες χώρες χρησιμοποιείται πρωταρχικά το [[σύστημα σταδιοποίησης]] του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ενώ στις ανεπτυγμένες χώρες χρησιμοποιείται συχνότερα το [[σύστημα ταξινόμησης της μόλυνσης με HIV κατά CDC]] (Center for Disease Control – Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων των Ηνωμένων Πολιτειών).<ref name=CDCCase2008/> 

=== Το τεστ για HIV ===
Οι περισσότεροι άνθρωποι που μολύνονται με HIV αναπτύσσουν αντισώματα (κάνουν [[ορομετατροπή]]) μέσα σε 3 έως 12 εβδομάδες από τη στιγμή που θα μπει ο ιός στο αίμα.<ref name=M118/>

Η διάγνωση της πρώιμης HIV λοίμωξης πριν συμβεί η ορομετατροπή γίνεται με τη μέτρηση του HIV RNA (γονιδίωμα ή γενετικό υλικό του HIV ή ιικό φορτίο του HIV) με τη [[Αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης|μέθοδο PCR]] (Polymerase Chain Reaction) ή του [[αντιγόνο p24|αντιγόνου p24]] (πρωτεϊκό συστατικό της επιφάνειας του σωματιδίου του HIV, βλ. διάγραμμα).<ref name=M118/> Θετικά αποτελέσματα που λαμβάνονται είτε με μέτρηση αντισωμάτων είτε με ΡCR, επιβεβαιώνονται είτε με δεύτερη εξέταση για διαφορετικό αντίσωμα είτε με δεύτερη PCR.<ref name=WHOCase2007/>

Τα τεστ αντισωμάτων σε παιδιά κάτω των 18 μηνών είναι τυπικά ανακριβή λόγω της παρουσίας [[μητρικά αντισώματα|μητρικών αντισωμάτων]].<ref name=ChildDiag2010>{{cite journal|author1=Scott Kellerman |author2=Shaffiq Essajee |title=HIV testing for children in resource-limited settings: what are we waiting for?|journal=PLoS medicine|date= 2010-07-20 |volume=7|issue=7|pages=e1000285|pmid=20652012|doi=10.1371/journal.pmed.1000285|pmc=2907270}}</ref> Έτσι σε αυτή την περίπτωση η διάγνωση της λοίμωξης μπορεί να γίνει μόνο με PCR για HIV RNA ή DNA (μεταγραμμένο HIV RNA) ή μέσω εξέτασης για το αντιγόνο p24.<ref name=WHOCase2007/> 

Μεγάλο μέρος του πληθυσμού παγκοσμίως έχει έλλειψη πρόσβασης σε αξιόπιστες εξετάσεις PCR και σε πολλά μέρη απλώς περιμένουν μέχρι το παιδί να αναπτύξει συμπτώματα ή να γίνει αρκετά μεγάλο για κάνει εξέταση αντισωμάτων με ακρίβεια διάγνωσης.<ref name=ChildDiag2010/> Στην υποσαχάρια Αφρική για τα έτη 2007-2009 ένα 30-70 % του πληθυσμού ήταν ενήμερο για το HIV status του.<ref name=UN2011Eighty>UNAIDS 2011 pg. 70–80</ref> Το 2009 εξετάστηκε ένα ποσοστό ανάμεσα σε 4% και 42% του πληθυσμού.<ref name=UN2011Eighty/> Αυτά τα ποσοστά αντιπροσωπεύουν ουσιώδη αύξηση σε σχέση με ότι επικρατούσε δέκα χρόνια πιο πριν.<ref name=UN2011Eighty/>

== Στάδια Ασθένειας ==
Ο παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας πρότεινε για πρώτη φορά έναν ορισμό του AIDS το 1986.<ref name=WHOCase2007/> Από τότε υπήρξε ένας αριθμός αναβαθμίσεων και επεκτάσεων του ορισμού, μέχρι την πιο πρόσφατη εκδοχή (ταξινόμηση) του 2007.<ref name=WHOCase2007>{{cite book|title=WHO case definitions of HIV for surveillance and revised clinical staging and immunological classification of HIV-related disease in adults and children.|pages=6–16|url=http://www.who.int/hiv/pub/guidelines/HIVstaging150307.pdf|format=PDF|year=2007|publisher=World Health Organization|location=Geneva|isbn=978-92-4-159562-9}}</ref>

* Πρώιμη HIV λοίμωξη : μπορεί να είναι είτε ασυμπτωματική είτε σχετιζόμενη με οξύ ρετροϊκό σύνδρομο.<ref name=WHOCase2007/>
* Στάδιο Ι : ασυμπτωματική HIV λοίμωξη με αριθμό CD4 μεγαλύτερο από (>) 500/μl (ανά μικρόλιτρο ή κυβικό χιλιοστό αίματος).<ref name=WHOCase2007/> Μπορεί να περιλαμβάνει γενικευμένη διόγκωση λεμφαδένων.<ref name=WHOCase2007/>
* Στάδιο ΙΙ: ήπια συμπτώματα που μπορεί να περιλαμβάνουν χαμηλής βαρύτητας βλεννογονοδερματικές εκδηλώσεις και υποτροπιάζουσες λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού. Αριθμός CD4 μικρότερος από (<) 500/μl.<ref name=WHOCase2007/>
* Στάδιο ΙΙΙ: Προχωρημένα συμπτώματα που μπορεί να περιλαμβάνουν ανεξήγητη χρόνια διάρροια για περισσότερο από 1 μήνα, σοβαρές βακτηριακές λοιμώξεις συμπεριλαμβανομένης της πνευμονικής φυματίωσης και αριθμό CD4 < 350/μl.<ref name=WHOCase2007/>
* Στάδιο ΙV ή AIDS : σοβαρά συμπτώματα που περιλαμβάνουν [[τοξοπλάσμωση]] εγκεφάλου, [[καντιντίαση]] (ευκαιριακή μυκητίαση) οισοφάγου, τραχείας, βρόγχων ή πνευμόνων και [[σάρκωμα Kaposi]]. Αριθμός CD4 <200/μl.<ref name=WHOCase2007/>

=== Ταξινόμηση κατά CDC (Κέντρο ελέγχου Νοσημάτων) Ηνωμένων Πολιτειών ===
Το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των Ηνωμένων Πολιτειών αναβάθμισε το δικό του σύστημα ταξινόμησης για το HIV/AIDS το 2008.<ref name=CDCCase2008>{{cite journal|author1=E. Schneider |author2=S. Whitmore |author3=KM Glynn |author4=K. Dominguez |author5=A. Mitsch |author6=MT McKenna |author7= Centers for Disease Control and Prevention, (CDC)|title=Revised surveillance case definitions for HIV infection among adults, adolescents, and children aged <18 months and for HIV infection and AIDS among children aged 18 months to <13 years--United States, 2008|journal=MMWR. Recommendations and reports : Morbidity and mortality weekly report. Recommendations and reports / Centers for Disease Control|date= 2008-12-05 |volume=57 |issue=RR–10 |pages=1–12 |pmid=19052530}}</ref>
Στο σύστημα αυτό η λοίμωξη κατατάσσεται βάσει αριθμού CD4 και κλινικών συμπτωμάτων.

* Στάδιο 1: αριθμός CD4 > 500/μl και μη ύπαρξη καταστάσεων που ορίζουν το AIDS.
* Στάδιο 2: αριθμός CD4 200-500/μl και μη ύπαρξη καταστάσεων που ορίζουν το AIDS.
* Στάδιο 3: αριθμός CD4 <200/μl και παρουσία καταστάσεων που ορίζουν το AIDS.
* Άγνωστο: όταν δεν υπάρχει επαρκής πληροφόρηση για την κατάταξη σε κάποιο από τα παραπάνω στάδια.

Η διάγνωση του AIDS (στάδιο 3) εξακολουθεί να ισχύει ακόμη και αν μετά τη θεραπεία ο αριθμός των CD4 ανέβει πάνω από τα 200/μl ή θεραπευτούν άλλες ασθένειες που ορίζουν το ΑIDS.

== Πρόληψη ==
=== Σεξουαλική επαφή ===
Η σταθερή χρήση [[προφυλακτικό|προφυλακτικού]] μειώνει τον κίνδυνο μετάδοσης HIV περίπου στο 80% μακροπρόθεσμα.<ref>{{cite journal|author1=Richard Crosby |author2=Sarah Bounse |title=Condom effectiveness: where are we now?|journal=Sexual health|date=2011-10-17 |volume=9 |issue=1 |pages=10–7 |pmid=22348628|doi=10.1071/SH11036}}</ref>

Σε περιπτώσεις όπου ο ένας παρτενέρ στο ζευγάρι είναι μολυσμένος η συνεχής χρήση του προφυλακτικού έχει ως αποτέλεσμα ποσοστά μετάδοσης στο μη μολυσμένο σύντροφο κάτω από 1% ανά έτος.<ref name=WHOCondoms>{{cite web| publisher=[[World Health Organization|WHO]]| date = 2003-07-31 |url=http://www.wpro.who.int/mediacentre/factsheets/fs_200308_Condoms/en/index.html | title=Condom Facts and Figures |accessdate= 2006-01-17 |url-status=dead |archivedate=2013-10-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131014204400/http://www.wpro.who.int/mediacentre/factsheets/fs_200308_Condoms/en/index.html }}</ref> Κάποια δεδομένα υποστηρίζουν την ισοδύναμη αποτελεσματικότητα του [[γυναικείο προφυλακτικό|γυναικείου προφυλακτικού]] σε σχέση με τα (ανδρικά) προφυλακτικά από [[λάτεξ]],<ref>{{cite journal|author1=Maria F. Gallo |author2= Maggie Kilbourne-Brook |author3=Patricia S. Coffey |title=A review of the effectiveness and acceptability of the female condom for dual protection|journal=Sexual health|date=2012-01-09|volume=9|issue=1|pages=18–26|pmid=22348629|doi=10.1071/SH11037}}</ref> παρ' όλα αυτά οι μαρτυρίες γι’ αυτό δεν έχουν οριστικοποιηθεί. 

Η χρήση [[κολπικό τζελ|κολπικού τζελ]] που περιέχει [[tenofovir]] (έναν [[αναστολέας της αντίστροφης μεταγραφάσης|αναστολέα της αντίστροφης μεταγραφάσης]]) λίγο πριν το σεξ φαίνεται να μειώνει τα ποσοστά μόλυνσης σε 40% στις Αφρικανές γυναίκες.<ref name=VagGel2012>{{cite journal|author1=Connie Celum |author2= Jared Baeten |title=Tenofovir-based pre-exposure prophylaxis for HIV prevention: evolving evidence|journal=Current opinion in infectious diseases|date=Φεβρουάριος 2012|volume=25|issue=1|pages=51–57 |pmid=22156901|doi=10.1097/QCO.0b013e32834ef5ef|pmc=3266126}}</ref> Αντίθετα, η χρήση του [[σπερματοκτόνο]]υ [[nonoxynol-9]] μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο μετάδοσης λόγω του γεγονότος ότι προκαλεί κολπικό και πρωκτικό ερεθισμό.<ref>{{cite journal|author=Marta Baptista |author2=Joao Ramalho-Santos |title=Spermicides, microbicides and antiviral agents: recent advances in the development of novel multi-functional compounds|journal=Mini reviews in medicinal chemistry|year=2009|volume=9|issue=13|pages=1556–1567 |pmid=20205637|doi=10.2174/138955709790361548}}</ref> 

Η [[περιτομή]] στην Υποσαχάρια Αφρική μειώνει τη μόλυνση από HIV σε ετεροφυλόφιλους άνδρες σε ένα ποσοστό ανάμεσα στο 38 και 66% σε διάστημα 2 ετών.<ref>{{cite journal|athor1=Nandi Siegfried |author2=Martie Muller |author3=Jonathan J. Deeks |author4=Jimmy Volmink |title=Male circumcision for prevention of heterosexual acquisition of HIV in men|journal=Cochrane database of systematic reviews (Online)|date= 2009-04-15 |issue=2|pages=CD003362|pmid=19370585|doi=10.1002/14651858.CD003362.pub2|editor1-last=Siegfried|editor1-first=Nandi}}</ref> Με βάση αυτές τις μελέτες, το 2007 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και ο UNAIDS (Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών για το AIDS) συνέστησαν την ανδρική περιτομή σαν μέσο πρόληψης της μετάδοσης από γυναίκα σε άνδρα μέσα στο 2007.<ref>{{cite web |title=WHO and UNAIDS announce recommendations from expert consultation on male circumcision for HIV prevention |publisher=World Health Organization |date= 2007-03-28 |url=http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2007/pr10/en/index.html |url-status=live |archivedate=2011-01-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110126183014/http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2007/pr10/en/index.html}}</ref> Το αν η περιτομή προστατεύει και από τη μετάδοση από άνδρα σε γυναίκα είναι αμφισβητήσιμο,<ref>{{cite journal|author=Natasha Larke |title=Male circumcision, HIV and sexually transmitted infections: a review |journal=British journal of nursing (Mark Allen Publishing) |date=2013-09-27 |volume=19|issue=10|pages=629–34|pmid=20622758 |doi=10.12968/bjon.2010.19.10.48201}}</ref><ref>{{cite journal|author1=Lisa Eaton |author=Seth Kalichman |title=Behavioral aspects of male circumcision for the prevention of HIV infection|journal=Current HIV/AIDS reports|date=Νοέμβριος 2009|volume=6|issue=4|pages=187–193|pmid=19849961|doi=10.1007/s11904-009-0025-9}}(subscription required)</ref> και επίσης το αν είναι προς όφελος των ανδρών που κάνουν σεξ με άνδρες στις ανεπτυγμένες χώρες δεν έχει καθοριστεί.<ref>{{cite journal|author1=Howard Kim |author2= Philip Li |author3=Marc Goldstein |title=Male circumcision: Africa and beyond?|journal=Current opinion in urology|date=Νοέμβριος 2010|volume=20|issue=6|pages=515–519|pmid=20844437|doi=10.1097/MOU.0b013e32833f1b21}}</ref><ref>{{cite journal|author1=Davide Templeton |author2=Gregorio Millett |author3=Andrew Grulich |title=Male circumcision to reduce the risk of HIV and sexually transmitted infections among men who have sex with men|journal=Current opinion in infectious diseases|date=Φεβρουάριος 2010|volume=23|issue=1|pages=45–52|pmid=19935420|doi=10.1097/QCO.0b013e328334e54d}}</ref><ref>{{Cite journal | author1 = Charles Shey Wiysonge | author2 = Eugene J. Kongnyuy | author3 = Muki Shey | author4 = Adamson S. Muula |author5 = Osric B. Navti | author6 = Elie A. Akl | author7 = Ying-Ru Lo | title = Male circumcision for prevention of homosexual acquisition of HIV in men | journal = Cochrane Database Syst Rev | issue = 6 | pages = CD007496 | date = 2011-07-15 | doi = 10.1002/14651858.CD007496.pub2 | pmid = 21678366 | editor1-last = Wiysonge |editor1-first = Charles Shey }}</ref>

Μερικοί ειδικοί πιστεύουν ότι η μειωμένη αντίληψη ευπάθειας (δηλαδή κινδύνου μόλυνσης) που μπορεί να έχουν οι περιτετμημένοι άνδρες, μπορεί να τους οδηγήσει σε υψηλότερου κινδύνου σεξουαλική συμπεριφορά και έτσι να ακυρώσει τα προληπτικά αποτελέσματα της περιτομής τους.<ref>{{Cite journal|author1=Lisa Eaton |author2=Seth Kalichman |title=Risk compensation in HIV prevention: implications for vaccines, microbicides, and other biomedical HIV prevention technologies |journal=Current HIV/AIDS Reports |volume=4 |issue=4 |pages=165–172 |date=Νοέμβριος 2007 |pmid=18366947|pmc=2937204 |doi=10.1007/s11904-007-0024-7}}</ref> Γυναίκες που έχουν υποστεί [[ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων|ακρωτηριασμό των εξωτερικών γεννητικών τους οργάνων]], όπως [[κλειτοριδεκτομή]], διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να μολυνθούν με HIV.<ref>{{Cite journal|author1=I. Utz-Billing |author2=H. Kentenich |title=Female genital mutilation: an injury, physical and mental harm |journal=J Psychosom Obstet Gynaecol |volume=29|issue=4 |pages=225–229|date=Δεκέμβριος 2008 |pmid=19065392 |doi=10.1080/01674820802547087}}</ref>

=== Πρόληψη πριν από την έκθεση ===
Η πρώιμη θεραπεία οροθετικών ατόμων με αντιρετροϊκά έχει προστατέψει το 96% των συντρόφων τους από το να μολυνθούν και αυτοί.<ref>{{cite web|work=National Institute of Allergy and Infectious Diseases (NIAID) |url=http://www.niaid.nih.gov/news/newsreleases/2011/Pages/HPTN052.aspx |title=Treating HIV-infected People with Antiretrovirals Protects Partners from Infection |publisher=National Institutes for Health |date=2011-05-12 |url-status=dead |archivedate=2011-05-16 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20110516212724/http://www.niaid.nih.gov/news/newsreleases/2011/Pages/HPTN052.aspx}}</ref><ref>{{cite journal|author1=Andrew Anglemyer |author2=George W. Rutherford |author3=Rachel Baggaley |author4=Matthias Egger |author5=Nande Siegfried |title=Antiretroviral therapy for prevention of HIV transmission in HIV-discordant couples|journal=Cochrane database of systematic reviews (Online)|date= 2011-08-10 |issue=8|pages=CD009153|pmid=21833973|doi=10.1002/14651858.CD009153.pub2|editor1-last=Rutherford|editor1-first=George W}}</ref> Η προφύλαξη προ της έκθεσης στον ιό με ημερήσια δόση των φαρμάκων [[τενοφοβίρη]] (tenofovir – Viread) με ή χωρίς [[εμτρισιταβίνη]] (emtricitabine-Emtriva) είναι αποτελεσματική σε ορισμένες ομάδες που περιλαμβάνουν: άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες, ζευγάρια όπου ο ένας από τους δύο είναι HIV οροθετικός και νεαρούς ετεροφυλόφιλους στην Αφρική.<ref name=VagGel2012/>

Οι προφυλάξεις για την αποφυγή επαφής με σωματικά υγρά ασθενών σε περιβάλλοντα όπου παρέχεται υγειονομική περίθαλψη θεωρούνται αποτελεσματικές στη μείωση του κινδύνου για HIV.<ref>{{Cite journal|title=Recommendations for prevention of HIV transmission in health-care settings|journal=MMWR|volume=36 |issue=Suppl 2 |pages=1S–18S |date=1987-08-21 |pmid=3112554 |url=http://www.cdc.gov/MMWR/PREVIEW/MMWRHTML/00023587.htm |publisher= Centers for Disease Control (CDC) |accessdate=2019-09-13}}</ref> Η [[ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών]] είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου και στρατηγικές όπως προγράμματα ανταλλαγής βελονών (και συρίγγων) και η [[θεραπεία υποκατάστασης οπιοειδών]] φαίνονται να είναι αποτελεσματικές στη μείωση αυτού του κινδύνου.<ref name=Kurth2011>{{cite journal|author1=Ann E. Kurth |author2=Connie Celum |author3=Jared M. Baeten |author4=Sten H. Vermund |author5=Judith N. Wasserheit |title=Combination HIV prevention: significance, challenges, and opportunities|journal=Current HIV/AIDS reports|date=Μάρτιος 2011|volume=8|issue=1|pages=62–72|pmid=20941553|doi=10.1007/s11904-010-0063-3|pmc=3036787}}</ref><ref>{{cite journal|author1=Jorgie J. MacArthur |author2=Silvia Minozzi |author3= Natasha Martin |author4=Peter Vickerman |author5=Sherry Deren |author6=Julie Bruneau |author7=Louisa Degenhardt |author8= Matthew Hickman |title=Opiate substitution treatment and HIV transmission in people who inject drugs: systematic review and meta-analysis|journal=BMJ|date=2012-10-04|volume=345|issue=oct03 3|pages=e5945–e5945|doi=10.1136/bmj.e5945}}</ref>

=== Πρόληψη (προφύλαξη) μετά την έκθεση ===
Μια σειρά αντιρετροϊκών που χορηγούνται εντός 48 έως 72 ωρών μετά από έκθεση σε αίμα ή γεννητικές εκκρίσεις μολυσμένα με HIV αναφέρονται ως [[προφύλαξη μετά από έκθεση]].<ref name=Prevention2012/> Η χρήση μόνο του παράγοντα [[ζιδοβουδίνη]] (zidovudine-Retrovir) μειώνει πέντε φορές τον κίνδυνο που συνοδεύει έναν τραυματισμό από τρύπημα με μολυσμένη βελόνα.<ref name=Prevention2012>{{cite journal |title=HIV exposure through contact with body fluids |journal=Prescrire Int |volume=21 |issue=126 |pages=100–101, 103–105 |date=Απρίλιος 2012 |pmid=22515138 |author= [No authors listed]}}</ref> Η θεραπεία προφύλαξης συνιστάται μετά από μία σεξουαλική επίθεση όταν οι δράστες είναι γνωστό ότι είναι οροθετικοί, αλλά είναι αμφιλεγόμενη σε περίπτωση που το HIV status των δραστών είναι άγνωστο.<ref name=NEJM2011Sex>{{cite journal|author=Judith A. Linden |title=Clinical practice. Care of the adult patient after sexual assault|journal=The New England Journal of Medicine|date= 2011-09-01|volume=365|issue=9|pages=834–841|pmid=21879901|doi=10.1056/NEJMcp1102869}}</ref>

Τα σύγχρονα θεραπευτικά σχήματα προφύλαξης χρησιμοποιούν [[λοπιναβίρη/ριτοναβίρη]] (lopinavir/Ritonavir-Kaletra) μαζί με [[λαμιβουδίνη/ζιδοβουδίνη]] (Combivir) ή με [[εμτρισιταβίνη/τενοφοβίρη]] (Truvada) και μπορούν να μειώσουν περαιτέρω τον κίνδυνο.<ref name=Prevention2012/> Η διάρκεια της προφυλακτικής αγωγής είναι συνήθως 4 εβδομάδες<ref name=CochranePEP2007>{{cite journal|author1=Taryn Young |author2=Fanelo James Arens |author3=Gail E. Kennedy |author4=John W. Laurie |author5=George W. Rutherford |title=Antiretroviral post-exposure prophylaxis (PEP) for occupational HIV exposure|journal=Cochrane database of systematic reviews (Online)|date= 2007-01-24 |issue=1 |pages=CD002835 |pmid=17253483 |doi=10.1002/14651858.CD002835.pub3|editor1-last=Young|editor1-first=Taryn}}</ref> και σχετίζεται με σημαντικά ποσοστά ανεπιθύμητων ενεργειών ( π.χ., για τη ζιδοβουδίνη περίπου 70%, που περιλαμβάνουν [[ναυτία]] 24%, [[κόπωση]] 22%, [[συναισθηματική κατάπτωση]] 13%, [[πονοκέφαλος|πονοκεφάλους]] 9% κλπ).<ref name=AFP2007/>

=== Πρόληψη από μητέρα στο παιδί ===
Τα προγράμματα που εμποδίζουν τη μετάδοση από μητέρα σε παιδί μπορούν να μειώσουν τα ποσοστά μόλυνσης κατά 92-99%.<ref name=Mother2010>{{cite journal|author1=Anna Coutsoudis |author2=Leith Kwaan |author3=Mairi Thomson |title=Prevention of vertical transmission of HIV-1 in resource-limited settings|journal=Expert review of anti-infective therapy|date=Οκτώβριος 2010|volume=8|issue=10|pages=1163–1175 |pmid=20954881 |doi=10.1586/eri.10.94}}</ref><ref name=Kurth2011/> Τα προγράμματα αυτά περιλαμβάνουν πρωταρχικά τη χρήση ενός συνδυασμού αντιρετροϊκών στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά τη γέννηση στο βρέφος, αλλά επίσης δυνητικά περιλαμβάνουν τη διατροφή του με [[μπιμπερό]] αντί του [[θηλασμός|θηλασμού]].<ref name=Mother2010/><ref>{{cite journal|author1=Nandi Siegfried |author2=Lize van der Merwe |author3=Peter Brocklehurst |author4=Tin Tin Sint |title=Antiretrovirals for reducing the risk of mother-to-child transmission of HIV infection |journal=Cochrane database of systematic reviews (Online) |date= 2011-07-06 |issue=7 |pages=CD003510 |pmid=21735394 |doi=10.1002/14651858.CD003510.pub3 |editor1-last=Siegfried |editor1-first=Nandi}}</ref>

Αν αυτή η αντικατάσταση στη διατροφή του βρέφους είναι αποδεκτή, εφικτή, οικονομικά ανεκτή, διατηρήσιμη και ασφαλής, οι μητέρες θα πρέπει να αποφεύγουν τον θηλασμό των βρεφών τους, παρ'όλα αυτά αν δεν συντρέχουν τα παραπάνω, τότε συνιστάται αποκλειστικά η διατροφή μέσω θηλασμού κατά τη διάρκεια των πρώτων μηνών της ζωής.<ref>{{cite web |url=http://www.who.int/hiv/mediacentre/Infantfeedingconsensusstatement.pf.pdf |format=PDF |accessdate=2019-09-13 |title=WHO HIV and Infant Feeding Technical Consultation Held on behalf of the Inter-agency Task Team (IATT) on Prevention of HIV – Infections in Pregnant Women, Mothers and their Infants – Consensus statement |date=25–27 Οκτωβρίου 2006 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080409065845/http://www.who.int/hiv/mediacentre/Infantfeedingconsensusstatement.pf.pdf |archivedate=2008-04-09 |url-status=live }}</ref> Αν εφαρμοστεί αυτή η αποκλειστική διατροφή μέσω θηλασμού, τότε η παροχή παρατεταμένης αντιρετροϊκής προφύλαξης στο βρέφος μειώνει τον κίνδυνο μετάδοσης.<ref>{{cite journal|author1=Tara Horvath |author2=Banyana C. Madi |author3=Irene M. Iuppa |author4=Gail E. Kennedy |author5=George W. Rutherford |author6=Jennifer S. Read |title=Interventions for preventing late postnatal mother-to-child transmission of HIV |journal=Cochrane database of systematic reviews (Online) |date= 2009-01-21 |issue=1 |pages=CD006734 |pmid=19160297 |doi=10.1002/14651858.CD006734.pub2|editor1-last=Horvath|editor1-first=Tara}}</ref>

=== Εμβολιασμός ===
Ένα εμβόλιο που θα παρέχει προληπτική προστασία από το HIV/AIDS είναι το μεγάλο ζητούμενο στις έρευνες για την ασθένεια ήδη από τα πρώτα χρόνια της εμφάνισης της νόσου, όμως έως και το 2012 δεν υπάρχει αποτελεσματικό προληπτικό εμβόλιο.<ref>{{cite news|title=The quest for an HIV vaccine|url=http://www.unaids.org/en/resources/presscentre/featurestories/2012/may/20120518vaccinesday/|date= 2012-05-18|publisher=UNAIDS |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120724035053/http://www.unaids.org/en/resources/presscentre/featurestories/2012/may/20120518vaccinesday/ |archivedate=2012-07-24 |url-status=live }}</ref> Μια απλή μελέτη ([[κλινική δοκιμή|δοκιμή]]) του εμβολίου [[RV 144]] που δημοσιεύτηκε το 2009 αποκάλυψε μια μερική αποτελεσματικότητα με μείωση του κινδύνου μόλυνσης κατά περίπου 30% και προκάλεσε αισιοδοξία στην ερευνητική κοινότητα για την προοπτική ανάπτυξης ενός πραγματικά αποτελεσματικού εμβολίου.<ref>{{cite journal|author1=Lucy Reynell |author2=Alexandra Trkola |title=HIV vaccines: an attainable goal?|journal=Swiss medical weekly|date= 2012-03-02 |volume=142 |pages=w13535 |pmid=22389197 |doi=10.4414/smw.2012.13535}}</ref> Οι κλινικές δοκιμές για το εμβόλιο αυτό συνεχίζονται.<ref>{{cite web| author = U.S. Army Office of the Surgeon General| title = HIV Vaccine Trial in Thai Adults| publisher = ClinicalTrials.gov| date = 2011-03-21| accessdate = 2019-09-13 | url =http://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT00223080 |url-status=live |archivedate=2011-10-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111019080046/https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT00223080}}</ref><ref>{{cite web| author = U.S. Army Office of the Surgeon General|title = Follow up of Thai Adult Volunteers With Breakthrough HIV Infection After Participation in a Preventive HIV Vaccine Trial| publisher = ClinicalTrials.gov| date = 2010-06-02 | url =http://www.clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT00337181 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111021195119/http://www.clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT00337181 |archivedate=2011-10-21}}</ref>

== Αντιμετώπιση ==
Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει αποτελεσματικό εμβόλιο ή θεραπεία που να προσφέρει πλήρη ίαση από τον HIV. Η αγωγή αποτελείται από την υψηλής δραστικότητας [[αντιρετροϊκή θεραπεία]] [[HAART]] (Highly Active Antiretroviral Therapy) η οποία επιβραδύνει (αλλά δεν σταματά) την εξέλιξη της νόσου<ref name=LE2011>{{cite journal|author1=Margaret T. May |author2=Suzanne M. Ingle |title=Life expectancy of HIV-positive adults: a review|journal=Sexual health|date=Δεκέμβριος 2011|volume=8|issue=4|pages=526–533|pmid=22127039|doi=10.1071/SH11046}}</ref> και την οποία το 2010 λάμβαναν περισσότεροι από 6,6 εκατομμύρια άνθρωποι σε χώρες με χαμηλό ή μεσαίο εισόδημα.<ref name=UN2011Ten/> Η αγωγή περιλαμβάνει επίσης προληπτική αλλά και ενεργό θεραπεία κατά των ευκαιριακών λοιμώξεων.

=== Αντιική θεραπεία===
[[File:Abacavir (Ziagen) 300mg.jpg|thumb|Δύο ταμπλέτες ''[[Abacavir]]'', ενός [[νουκλεοσιδικός αναστολέας της αντίστροφης μεταγραφάσης|νουκλεοσιδικού αναστολέα της αντίστροφης μεταγραφάσης]] (Nucleoside Analog Reverse Transcriptase Inhibitor, NARTI ή NRTI).]]
Οι σύγχρονες επιλογές της HAART περιλαμβάνουν συνδυασμούς (ή «κοκτέιλ») αποτελούμενους από τουλάχιστον 3 φάρμακα τα οποία ανήκουν σε τουλάχιστον 2 τύπους ή κατηγορίες αντιρετροϊκών παραγόντων.<ref name=WHOTx2010Pg19/> Αρχικά η θεραπεία αποτελείται τυπικά από δύο νουκλεοσιδικoύς-νουκλεοτιδικούς αναστολείς της αντίστροφης μεταγραφάσης (τρανσκριπτάσης) του ιού (νουκλεοσιδικά-νουκλεοτιδικά ανάλογα - NRTIs) και έναν μη-νουκλεοσιδικό αναστολέα της αντίστροφης μεταγραφάσης του ιού (NNRTIs).<ref name=WHOTx2010Pg19/> 

Στους τυπικούς [[νουκλεοσιδικός αναστολέας της αντίστροφης μεταγραφάσης|νουκλεοσιδικούς αναστολείς αντίστροφης μεταγραφάσης]] (NRTIs) περιλαμβάνεται η [[ζιδοβουδίνη]] ([[AZT]])<ref>{{cite book
 |title     = Βιοχημεία
 |author    = J. M. Berg
 |author2   = J. L. Tymoczko
 |author3   = G. J. Gatto
 |author4   = L. Stryer
 |publisher = Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
 |year      = 2015
 |page      = 273
 |url       = https://www.cup.gr/book/viochimia-4i-elliniki-ekdosi/?cli_action=1612552253.143
}}{{Dead link|date=Φεβρουαρίου 2021 }}</ref>, η [[λαμιβουδίνη]] (3TC-Epivir), η [[εμτρισιταβίνη]] (FTC-Emtriva), η [[αμπακαβίρη]] (abacavir-Ziagen) και σε αυτή την κατηγορία συμπεριλαμβάνεται και ο νουκλεοτιδικός αναστολέας [[τενοφοβίρη]] (TDF-Viread). Αυτά μπορούν να δοθούν -και συχνά δίνονται- σε συνδυασμό ως ένα φάρμακο (ένα χάπι μια φορά τη μέρα) όπως για παράδειγμα τα ζιδοβουδίνη/λαμιβουδίνη (Combivir), αμπακαβίρη/λαμιβουδίνη (Kivexa) και τενοφοβίρη/εμτρισιταβίνη (Truvada).

Στους [[μη νουκλεοσιδικός αναστολέας της αντίστροφης μεταγραφάσης|μη νουκλεοσιδικούς αναστολείς της αντίστροφης μεταγραφάσης]] περιλαμβάνονται φάρμακα όπως η [[εφαβιρένζη]] (Efavirenz-Stocrin), η [[νεβιραπίνη]] (nevirapine-Viramune) και τα νεώτερα [[ετραβιρίνη]] (Intelence) και [[ριλπιβιρίνη]] (Edurant). 

Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται και συνδυασμοί δύο νουκλεοσιδικών-νουκλεοτιδικών αναστολέων με έναν μη-νουκλεοσιδικό αναστολέα σε ένα μόνο φάρμακο (ένα χάπι μια φορά τη μέρα) όπως τα: τενοφοβίρη/εμτρισιταβίνη + εφαβιρένζη (Atripla) και το πλέον πρόσφατο τενοφοβίρη/εμτρισιταβίνη + ριλπιβιρίνη (Complera, Eviplera).

Αν κάποιο από τα παραπάνω συνδυαστικά σχήματα χάσει την αποτελεσματικότητά του, τότε χρησιμοποιούνται συνδυασμοί παραγόντων που περιλαμβάνουν τους [[αναστολείς πρωτεάσης]] του HIV. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται φάρμακα όπως η [[αταζαναβίρη]] (Atazanavir-Reyataz), η [[νταρουναβίρη]] (Darunavir-Prezista), η [[τιπραναβίρη]] (tipranavir-Aptivus), η [[φοζαμπρεναβίρη]] (Fosamprenavir-Telzir) και η [[ριτοναβίρη]] (ritonavir-Norvir) που χορηγείται πάντοτε σε χαμηλή δόση μαζί με κάθε ένα από τους παραπάνω αναστολείς πρωτεάσης. Επίσης ο συνδυασμός λοπιναβίρη/ριτοναβίρη δίνεται πλέον σε ένα φάρμακο (lopinavir/ritonavir-Kaletra) διευκολύνοντας έτσι τους ασθενείς που τον λαμβάνουν.

Οι νεώτερες κατηγορίες αντιρετροϊκών παραγόντων που χρησιμοποιούνται εναλλακτικά στους συνδυασμούς των φαρμάκων αυτών περιλαμβάνουν: τους [[αναστολείς ιντεγκράσης]] (integrase inhibitors) του HIV με κυριότερο εκπρόσωπο τη [[ραλτεγκραβίρη]] (raltegravir-Isentress) και τους [[αναστολείς του CCR5 συνυποδοχέα]] (πρωτεΐνη του CD4 κυττάρου με σημαντικό ρόλο στη σύνδεση του ιού με το κύτταρο) (Maraviroc-Selcentri). Μια ακόμη κατηγορία αντιρετροϊκών που χρησιμοποιείται λιγότερο και σε αποτυχία των παραπάνω συνδυασμών περιλαμβάνει τους [[αναστολείς σύντηξης]] (ένωσης του σωματιδίου του ιού με το σωματίδιο του κυττάρου) με εκπρόσωπο το ενέσιμο φάρμακο Fuzeon ή [[T-20]]. 

Το πότε πρέπει να ξεκινάει η αντιρετροϊκή θεραπεία αποτελεί αντικείμενο συζήτησης.<ref name=Deut2010/><ref>{{cite journal|author1=Paul E. Sax |author2=Lindsay R. Baden |title=When to start antiretroviral therapy—ready when you are?|journal=The New England Journal of Medicine|date= 2009-04-30 |volume=360|issue=18|pages=1897–1899|pmid=19339713|doi=10.1056/NEJMe0902713}}</ref> Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, οι Ευρωπαϊκές οδηγίες και οι Ηνωμένες Πολιτείες συνιστούν αντιρετροϊκή αγωγή σε όλους τους έφηβους, ενήλικες και έγκυες γυναίκες που έχουν αριθμό CD4<350 (λιγότερο από 350) κύτταρα ανά μl αίματος ή έχουν συμπτώματα ανεξαρτήτως του αριθμού των CD4.<ref name=Deut2010/><ref name=WHOTx2010Pg19>{{cite book |title=Antiretroviral therapy for HIV infection in adults and adolescents: recommendations for a public health approach |year=2010 |publisher=World Health Organization |isbn=978-92-4-159976-4 |pages=19–20 |accessdate=2019-09-13 |url=http://whqlibdoc.who.int/publications/2010/9789241599764_eng.pdf |archive-date=2012-07-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120709184257/http://whqlibdoc.who.int/publications/2010/9789241599764_eng.pdf |url-status= }}</ref> Η άποψη αυτή υποστηρίζεται από το γεγονός ότι η έναρξη της θεραπείας στο επίπεδο αυτό μειώνει τον κίνδυνο θανάτου.<ref name=CochraneART2010>{{cite journal|author1=Nandi Siegfried |author2=Olalekan A. Uthman |author3=George W. Rutherford |title=Optimal time for initiation of antiretroviral therapy in asymptomatic, HIV-infected, treatment-naive adults |journal=Cochrane database of systematic reviews (Online) |date= 2010-03-17 |issue=3 |pages=CD008272 |pmid=20238364 |doi=10.1002/14651858.CD008272.pub2|editor1-last=Siegfried|editor1-first=Nandi}}</ref> Οι Ηνωμένες Πολιτείες επιπρόσθετα συνιστούν την αγωγή σε όλα τα HIV οροθετικά άτομα, ασχέτως αριθμού CD4 ή συμπτωμάτων αλλά πάραυτα κάνουν τη σύσταση αυτή με επιφύλαξη στα άτομα με υψηλότερους (των 350) αριθμούς CD4.<ref name=Guidelines2009>{{cite book |work=Panel on Antiretroviral Guidelines for Adults and Adolescents |title=Guidelines for the use of antiretroviral agents in HIV-1-infected adults and adolescents |url=http://www.aidsinfo.nih.gov/ContentFiles/AdultandAdolescentGL.pdf |date=2009-12-01 |publisher=United States Department of Health and Human Services |page=i |accessdate=2019-09-13 |archive-date=2009-01-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090113181125/http://aidsinfo.nih.gov/contentfiles/AdultandAdolescentGL.pdf |url-status= }}</ref> Επίσης ο Π.Ο.Υ συνιστά θεραπεία σε όσους έχουν [[συλλοίμωξη]] με [[φυματίωση]] και στα άτομα που έχουν ταυτόχρονα χρόνια ενεργή [[ηπατίτιδα Β]].<ref name=WHOTx2010Pg19/> Από τη στιγμή που η θεραπεία ξεκινήσει συνιστάται να συνεχίζεται χωρίς διαλείμματα ή «διακοπές».<ref name=Deut2010/> Πολλοί άνθρωποι διαγιγνώσκονται μόνο αφότου παρέλθει ο χρόνος που η θεραπεία θα έπρεπε ιδανικά να είχε ξεκινήσει.<ref name=Deut2010/> 

Το επιθυμητό αποτέλεσμα της θεραπείας είναι μία μακροχρόνια τιμή HIV-RNA στο πλάσμα του αίματος μικρότερη από 50 αντίγραφα ανά ml.<ref name=Deut2010>{{cite journal|author1=Vogel, M|author2=Schwarze-Zander, C |author3=Wasmuth, JC |author4=Spengler, U |author5=Sauerbruch, T |author6=Rockstroh, JK |title=The treatment of patients with HIV|journal=Deutsches Ärzteblatt international|date=Ιούλιος 2010 |volume=107 |issue=28–29 |pages=507–515; quiz 516|pmid=20703338|doi=10.3238/arztebl.2010.0507|pmc=2915483}}</ref> Επίπεδα τιμών HIV-RNA για να αποφασιστεί αν η θεραπεία έχει αποτέλεσμα συνιστάται να λαμβάνονται μετά 4 εβδομάδες (από την έναρξη) και μόλις πέσουν κάτω από τα 50 αντίγραφα είναι τυπικά επαρκείς οι έλεγχοι κάθε 3 έως 6 μήνες.<ref name=Deut2010/> Ανεπαρκής έλεγχος (του ιού) θεωρείται η τιμή (HIV-RNA) που είναι μεγαλύτερη από 400 αντίγραφα ανά ml. Με βάση αυτά τα κριτήρια η αγωγή είναι αποτελεσματική σε περισσότερους από το 95% των ανθρώπων που τη λαμβάνουν κατά τον πρώτο χρόνο.<ref name=Deut2010/>

Τα πλεονεκτήματα της αγωγής περιλαμβάνουν μειωμένο κίνδυνο εξέλιξης της λοίμωξης σε AIDS και μειωμένο κίνδυνο θανάτου.<ref>{{cite journal|author=When To Start Consortium (Sterne, JA; May, M; Costagliola, D; de Wolf, F; Phillips, AN; Harris, R; Funk, MJ; Geskus, RB; Gill, J; Dabis, F; Miró, JM; Justice, AC; Ledergerber, B; Fätkenheuer, G; Hogg, RS; Monforte, AD; Saag, M; Smith, C; Staszewski, S; Egger, M; Cole, SR) |title=Timing of initiation of antiretroviral therapy in AIDS-free HIV-1-infected patients: a collaborative analysis of 18 HIV cohort studies |journal=Lancet|date= 2009-04-09 |volume=373|issue=9672|pages=1352–1363|pmid=19361855|doi=10.1016/S0140-6736(09)60612-7|pmc=2670965}}</ref> Στον αναπτυσσόμενο κόσμο η αγωγή βελτιώνει επίσης τη σωματική και πνευματική-ψυχική υγεία.<ref>{{cite journal|author1=Jennifer Beard |author2=Frank Feeley |author3=Sydney Rosen |title=Economic and quality of life outcomes of antiretroviral therapy for HIV/AIDS in developing countries: a systematic literature review |journal=AIDS care|date= 2009-10-28 |volume=21|issue=11|pages=1343–1356 |pmid=20024710 |doi=10.1080/09540120902889926}}</ref> Με τη θεραπεία επιτυγχάνεται ένας κατά 70% μειωμένος κίνδυνος απόκτησης φυματίωσης.<ref name=WHOTx2010Pg19/> Επιπρόσθετα οφέλη περιλαμβάνουν μειωμένο κίνδυνο μετάδοσης της ασθένειας στους σεξουαλικούς παρτενέρ και μείωση της μετάδοσης από μητέρα σε παιδί.<ref name=WHOTx2010Pg19/>

Η αποτελεσματικότητα της αγωγής εξαρτάται κατά μεγάλο μέρος στη συμμόρφωση.<ref name=Deut2010/> Οι λόγοι μη-συμμόρφωσης περιλαμβάνουν τη φτωχή πρόσβαση σε ιατρική φροντίδα,<ref>{{cite journal|author=Catherine Orrell |title=Antiretroviral adherence in a resource-poor setting |journal=Current HIV/AIDS reports |date=Δεκέμβριος 2005|volume=2|issue=4|pages=171–176|pmid=16343374|doi=10.1007/s11904-005-0012-8}}</ref> την ανεπαρκή κοινωνική υποστήριξη, την [[ψυχική νόσος|ψυχική νόσο]] και την κατάχρηση ναρκωτικών.<ref>{{cite journal|author1=Monica Malta |author=Steffanie Strathdee |author3=Monica M. F. Magnanini |author4=Francisco I. Bastos |title=Adherence to antiretroviral therapy for human immunodeficiency virus/acquired immune deficiency syndrome among drug users: a systematic review |journal=Addiction (Abingdon, England)|date= 2008-07-15 |volume=103|issue=8|pages=1242–57|pmid=18855813|doi=10.1111/j.1360-0443.2008.02269.x}}</ref> Επίσης η πολυπλοκότητα των θεραπευτικών σχημάτων (λόγω του αριθμού χαπιών και της συχνότητας των δόσεων), αλλά και οι παρενέργειες των φαρμάκων είναι λόγοι που μπορεί να οδηγήσουν σε σκόπιμη μη-συμμόρφωση.<ref>{{cite journal|author1=Jean B. Nachega |author2=Vincent C. Marconi |author3=Gert U. van Zyl |author4=Edward Gardner |author5=Wolfgang Preiser |author6=Steven Y. Hong |author7=Edward J. Mills |author8=Robert Gross |title=HIV treatment adherence, drug resistance, virologic failure: evolving concepts|journal=Infectious disorders drug targets|date=Απρίλιος 2011 |volume=11|issue=2|pages=167–174|pmid=21406048 |pmc=5072419}}</ref> Παρ' όλα αυτά η συμμόρφωση είναι το ίδιο καλή (ή κακή) στις χώρες χαμηλού εισοδήματος και σε αυτές υψηλού εισοδήματος.<ref>{{cite journal|author1=Jean Nachega |author2=Edward J. Mills |author3=Mauro Schechter |title=Antiretroviral therapy adherence and retention in care in middle-income and low-income countries: current status of knowledge and research priorities|journal=Current opinion in HIV and AIDS|date=Ιανουάριος 2010 |volume=5|issue=1|pages=70–77 |pmid=20046150 |doi=10.1097/COH.0b013e328333ad61}}</ref>

Ιδιαίτερες ανεπιθύμητες ενέργειες ([[παρενέργεια|παρενέργειες]]) σχετίζονται κάθε φορά με τον φαρμακευτικό παράγοντα που λαμβάνεται.<ref name=Montessori2004/> Μερικές σχετικά κοινές για τα διάφορα φάρμακα περιλαμβάνουν: [[σύνδρομο λιποδυστροφίας]], [[δυσλιπιδαιμία]] και [[σακχαρώδης διαβήτης|σακχαρώδη διαβήτη]], ειδικά με τους αναστολείς πρωτεάσης.<ref name=M121/> Άλλα κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν διάρροια<ref name=Montessori2004>{{cite journal| author=Montessori, V., Press, N., Harris, M., Akagi, L., Montaner, J. S. |title=Adverse effects of antiretroviral therapy for HIV infection | journal=CMAJ |date=2004-01-20 | pages=229–238 |volume=170 | issue=2 | pmid=14734438 | pmc=315530}}</ref><ref name="Burgoyne2008">{{Cite journal|author1=Robert W. Burgoyne |author2=Darrell H. S. Tan |title=Prolongation and quality of life for HIV-infected adults treated with highly active antiretroviral therapy (HAART): a balancing act |journal=Journal of Antimicrobial Chemotherapy |volume=61 |issue=3 |pages=469–73|date=Μάρτιος 2008 |pmid=18174196|doi=10.1093/jac/dkm499 }}</ref> και αυξημένο κίνδυνο [[καρδιαγγειακή νόσος|καρδιαγγειακής νόσου]],<ref>{{cite journal|author1=Giuseppe Barbaro |author2=Giorgio Barbarini |title=Human immunodeficiency virus & cardiovascular risk |journal=The Indian journal of medical research |date=Δεκέμβριος 2011 |volume=134 |issue=6| pages=898–903|pmid=22310821|doi=10.4103/0971-5916.92634|pmc=3284097}}</ref> αλλά και άλλων σοβαρών καταστάσεων όπως [[εγκεφαλικό επεισόδιο|εγκεφαλικών επεισοδίων]], εξελισσόμενης - μη αναστρέψιμης ηπατικής νόσου ([[ίνωση]]-[[κίρρωση]]-[[καρκίνος ήπατος]]), τελικής [[νεφρική νόσος|νεφρικής νόσου]], άλλων καρκίνων μη οφειλόμενων σε AIDS, [[οστεοπενία]]ς-[[οστεοπόρωση]]ς και καταγμάτων κλπ. Ο αυξημένος κίνδυνος για όλες αυτές τις σοβαρές καταστάσεις οφείλεται στη συνεργική δράση των φαρμάκων αλλά και της ίδιας της μακροχρόνιας HIV λοίμωξης και των βλαβών που προκαλεί στο ανοσοποιητικό σύστημα σε χρόνια βάση. 

Εντούτοις οι παρενέργειες είναι λιγότερες σε μερικές από τις νεότερες θεραπείες που συνιστώνται.<ref name=Deut2010/> Το κόστος μερικών, κυρίως νεώτερων, φαρμάκων μπορεί να αποτελεί ένα ζήτημα, καθώς μερικά από αυτά είναι ακριβά,<ref>{{cite journal|author1=Fabienne Orsi |author2=Christina d'almeida |title=Soaring antiretroviral prices, TRIPS and TRIPS flexibilities: a burning issue for antiretroviral treatment scale-up in developing countries |journal=Current opinion in HIV and AIDS |date=Μάιος 2010 |volume=5 |issue=3 |pages=237–241 |pmid=20539080 |doi=10.1097/COH.0b013e32833860ba}}</ref> παρ' όλα αυτά φαίνεται το 2010 ότι το 47% αυτών που τα χρειάζονταν τα έπαιρναν στις χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα.<ref name=UN2011Ten/> Μερικά φάρμακα μπορεί να σχετίζονται με [[εκ γενετής ανωμαλία|ανωμαλίες κατά τη γέννηση]] γι’ αυτό και δεν είναι κατάλληλα για οροθετικές γυναίκες που σχεδιάζουν να αποκτήσουν παιδιά.<ref name=Deut2010/>

Στα οροθετικά παιδιά οι συνιστώμενες θεραπείες διαφέρουν σε κάποια πράγματα σε σχέση με τους ενήλικες. Για το 2010 στον αναπτυσσόμενο κόσμο, το 23% των παιδιών που βρίσκονταν σε ανάγκη για θεραπεία είχαν πρόσβαση σε αυτήν.<ref name=UN2011ONESIXTY>UNAIDS 2011 pg. 150–160</ref> Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αλλά και οι Ηνωμένες Πολιτείες συνιστούν θεραπεία για όλα τα παιδιά μικρότερα της ηλικίας των 12 μηνών.<ref name=USKID2011/><ref name=WHOKID2010>{{cite book|title=Antiretroviral therapy for HIV infection in infants and children |year=2010 |publisher=World Health Organization |isbn=978-92-4-159980-1 |page=2 |url=http://whqlibdoc.who.int/publications/2010/9789241599801_eng.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100722225132/http://whqlibdoc.who.int/publications/2010/9789241599801_eng.pdf |archivedate= 2010-07-22 |url-status=dead}}</ref> Για αυτά που έχουν ηλικία ανάμεσα στα 1 και 5 έτη οι Ηνωμένες πολιτείες συνιστούν θεραπεία σε όσα έχουν τιμές HIV-RNA μεγαλύτερες από 100.000 αντίγραφα ανά ml, ενώ στα μεγαλύτερα από 5 ετών συνιστούν αγωγή σε όσα έχουν αριθμό CD4<500.<ref name=USKID2011>{{cite web|title=Guidelines for the Use of Antiretroviral Agents in Pediatric HIV Infection |url=http://aidsinfo.nih.gov/contentfiles/lvguidelines/pediatricguidelines.pdf|work=The Panel on Antiretroviral Therapy and Medical Management of HIV-Infected Children |format=PDF |date= 2011-08-11 |url-status=dead |archivedate=2012-05-18 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120518030342/http://aidsinfo.nih.gov/contentfiles/lvguidelines/pediatricguidelines.pdf}}</ref>

=== Ευκαιριακές και άλλες λοιμώξεις ===
Τα μέτρα για την πρόληψη των ευκαιριακών λοιμώξεων είναι αποτελεσματικά σε πολλά άτομα με HIV/AIDS. Η θεραπεία με αντιιικά φάρμακα συχνά βελτιώνει τις παρούσες ευκαιριακές λοιμώξεις και επίσης μειώνει τον κίνδυνο για μελλοντικές.<ref name=Montessori2004/> Ο εμβολιασμός για ηπατίτιδες Α και Β συνιστάται σε όλους τους ανθρώπους που είναι ευάλωτοι στον HIV πριν μολυνθούν, παρ'όλα αυτά μπορεί να γίνει και μετά τη μόλυνση.<ref name=Laurence>{{Cite journal |author=Laurence J |title=Hepatitis A and B virus immunization in HIV-infected persons |journal=AIDS Reader |year=Ιανουάριος 2006 | pages=15–17 | volume=16 | issue=1 |pmid=16433468}}</ref>

Σε βρέφη γεννημένα από οροθετικές μητέρες, συνιστάται προφύλαξη με [[τριμεθοπρίμη/σουλφαμεθοξαζόλη]] στην ηλικία ανάμεσα στις 4 έως 6 εβδομάδες ζωής και τη διακοπή του θηλασμού, όταν το περιβάλλον τους έχει περιορισμένους πόρους.<ref name=UN2011ONESIXTY/> Επίσης η προφύλαξη αυτή συνιστάται για την πρόληψη της PCP ([[πνευμονία από πνευμονοκύστη]]) στα άτομα με αριθμό CD4<200 καθώς και σε εκείνους που ήδη έχουν ή είχαν παλαιότερα PCP.<ref name=PCP2011>{{cite journal|author1=Laurence Huang |author2=Adithya Cattamanchi |author3=J. Lucian Davis |author4=Saskia den Boon |author5=Joseph Kovacs |author6=Steven Meshnick |author7=Robert F. Miller |author8=Peter D. Walzer |author9=William Worodria |author10=Henry Masur |author11=International HIV-associated Opportunistic Pneumonias (IHOP), Study; Lung HIV, Study |title=HIV-associated Pneumocystis pneumonia|journal=Proceedings of the American Thoracic Society|date= 2011-06-01 |volume=8|issue=3|pages=294–300 |pmid=21653531|doi=10.1513/pats.201009-062WR|pmc=3132788}}</ref> Σε ανθρώπους με σημαντική [[ανοσοκαταστολή]] συνίσταται επίσης να λαμβάνουν προφυλακτική θεραπεία για [[τοξοπλάσμωση]] και [[κρυπτοκοκκική μηνιγγίτιδα]].<ref name=PEPpocketguide>{{cite web |publisher=[[United States Department of Health and Human Services|Department of Health and Human Services]] |date=2007-02-02 |url=http://www.guideline.gov/summary/summary.aspx?ss=14&doc_id=6223&string=infected+AND+patients |title=Treating opportunistic infections among HIV-infected adults and adolescents. Recommendations from CDC, the National Institutes of Health, and the HIV Medicine Association/Infectious Diseases Society of America |archivedate=2012-12-12 |archiveurl=https://archive.today/20121212000558/http://www.guideline.gov/browse/archive.aspx |accessdate=2012-12-14 |url-status=dead }}</ref> Η λήψη των κατάλληλων προληπτικών μέτρων μείωσε τα ποσοστά αυτών των λοιμώξεων κατά 50% ανάμεσα στα έτη 1992 και 1997.<ref name=InfectionBook2008/>

=== Εναλλακτικές θεραπείες ===
Στις ΗΠΑ περίπου το 60% των ανθρώπων με HIV χρησιμοποιούν διάφορες μορφές συμπληρωματικών ή εναλλακτικών θεραπειών.<ref name="pmid18608078">{{Cite journal|author1=Rae A. Littlewood |author2=Peter A. Vanable |title=Complementary and alternative medicine use among HIV-positive people: research synthesis and implications for HIV care |journal=AIDS Care |volume=20 |issue=8 |pages=1002–1018 |date=Σεπτέμβριος 2008 |pmid=18608078 |pmc=2570227 |doi=10.1080/09540120701767216 |url=https://archive.org/details/sim_aids-care_2008-09_20_8/page/1002}}</ref> Εντούτοις η αποτελεσματικότητα των περισσότερων από αυτές τις θεραπείες δεν έχει εδραιωθεί.<ref name="pmid15969772">{{Cite journal|author1=Edward Mills |author2=Ping Wu |author3=Edzard Ernst |title=Complementary therapies for the treatment of HIV: in search of the evidence |journal=International Journal of STD & AIDS |volume=16 |issue=6 |pages=395–403 |date=2005-06-01 |pmid=15969772 |doi=10.1258/0956462054093962 }}</ref> Αναφορικά με τις διατροφικές συμβουλές για τους πάσχοντες από AIDS, κάποιες μαρτυρίες έχουν δείξει ένα όφελος από τη λήψη ιχνοστοιχείων σε συμπληρώματα.<ref name="Irlam"/> Οι μαρτυρίες για συμπληρώματα με [[σελήνιο]] είναι ανάμεικτες με αβέβαιες αποδείξεις περί σχετικού οφέλους.<ref>{{cite journal|author1=Cosby A. Stone |author2=Kosuke Kawai |author3=Roland Kupka |author4=Wafaie W. Fawzi |title=Role of selenium in HIV infection |url=https://archive.org/details/sim_nutrition-reviews_2010-11_68_11/page/671 |journal=Nutrition Reviews |date= 2010-11-01 |volume=68 |issue=11 |pages=671–681 |pmid=20961297 |doi=10.1111/j.1753-4887.2010.00337.x |pmc=3066516}}</ref> Υπάρχουν κάποιες μαρτυρίες ότι τα συμπληρώματα [[βιταμίνη Α|βιταμίνης Α]] σε παιδιά μειώνουν τον κίνδυνο θανάτου και βελτιώνουν την ανάπτυξη.<ref name=Irlam/> Στην Αφρική, σε περιπτώσεις διατροφικά στερημένων εγκύων αλλά και θηλαζουσών γυναικών μια συμπληρωματική δίαιτα με πολυβιταμίνες βελτίωσε την έκβαση και για τις μητέρες και για τα παιδιά.<ref name=Irlam>{{cite journal|author1=James H. Irlam |author2=Marianne M.E. Visser |author3=Nigel N. Rollins |author4=Nandi Siegfried |title=Micronutrient supplementation in children and adults with HIV infection |journal=Cochrane database of systematic reviews (Online) |date= 2010-12-08 |issue=12 |pages=CD003650 |pmid=21154354 |doi=10.1002/14651858.CD003650.pub3 |editor1-last=Irlam |editor1-first=James H}}</ref> Η διατροφική λήψη [[ιχνοστοιχεία|ιχνοστοιχείων]] στη [[Συνιστώμενη Ημερήσια Δόση]] από μολυσμένους με HIV ενήλικες συνιστάται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.<ref>{{cite journal|author1=Janet E. Forrester |author2=Kevin A. Sztam |title=Micronutrients in HIV/AIDS: is there evidence to change the WHO 2003 recommendations? |journal=The American journal of clinical nutrition |date=Δεκέμβριος 2011|volume=94|issue=6|pages=1683S–1689S |pmid=22089440|doi=10.3945/ajcn.111.011999|pmc=3226021}}</ref><ref name='WHO_nutrients'>{{Cite book | publisher = [[World Health Organization]] | title = Nutrient requirements for people living with HIV/AIDS: Report of a technical consultation | date = Μάιος 2003 | location = Geneva | url = http://www.who.int/nutrition/publications/Content_nutrient_requirements.pdf | accessdate = 2019-09-13 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20090325030154/http://www.who.int/nutrition/publications/Content_nutrient_requirements.pdf | archivedate = 2009-03-25 | url-status = live }}</ref> Ο Π.Ο.Υ. επιπλέον δηλώνει ότι αρκετές μελέτες υποδεικνύουν ότι τα συμπληρώματα βιταμίνης Α, [[ψευδάργυρος|ψευδαργύρου]] και [[σίδηρος|σιδήρου]] μπορούν να προκαλέσουν παρενέργειες σε ενήλικες με HIV λοίμωξη.<ref name='WHO_nutrients' /> Επίσης δεν υπάρχουν αρκετές μαρτυρίες για την υποστήριξη της χρήσης βοτανολογικών θεραπειών.<ref>{{Cite journal|author1=Juan Ping Liu |author2=Eric Manheimer |author3=Min Yang |title=Herbal medicines for treating HIV infection and AIDS |journal=Cochrane Database Syst Rev|issue=3 |pages=CD003937 |year=2005 |pmid=16034917 |doi=10.1002/14651858.CD003937.pub2|editor1-last=Liu|editor1-first=Jian Ping}}</ref>

== Πρόγνωση ==
[[File:HIV-AIDS world map - DALY - WHO2004.svg|thumb|300px|[[Χαμένα έτη ζωής λόγω πρόωρης θνησιμότητας και αναπηρίας]] λόγω HIV και AIDS ανά 100.000 κατοίκους κατά το 2004.
{{Multicol}}
{{legend|#b3b3b3|<small>άγνωστο</small>}}
{{legend|#ffff65|<small>≤&nbsp;10</small>}}
{{legend|#fff200|<small>10–25</small>}}
{{legend|#ffdc00|<small>25–50</small>}}
{{legend|#ffc600|<small>50–100</small>}}
{{legend|#ffb000|<small>100–500</small>}}
{{legend|#ff9a00|<small>500–1000</small>}}
{{Multicol-break}}
{{legend|#ff8400|<small>1000–2500</small>}}
{{legend|#ff6e00|<small>2500–5000</small>}}
{{legend|#ff5800|<small>5000–7500</small>}}
{{legend|#ff4200|<small>7500-10000</small>}}
{{legend|#ff2c00|<small>10000-50000</small>}}
{{legend|#cb0000|<small>≥&nbsp;50000</small>}}
{{Multicol-end}}]]
Το HIV/AIDS έχει πλέον γίνει σε πολλές περιοχές του κόσμου μια [[χρόνια ασθένεια]] παρά μια οξεία θανατηφόρος νόσος.<ref name=Knoll2007/><ref>{{Cite web|url=http://www.who.int/publications/10-year-review/hiv/en/|title=WHO {{!}} HIV: from a devastating epidemic to a manageable chronic disease|website=WHO|accessdate= 2019-09-13 |url-status=live |archivedate=2017-05-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170517142917/https://www.who.int/publications/10-year-review/hiv/en/}}</ref> Η [[πρόγνωση νόσου|πρόγνωση της νόσου]] ποικίλλει και για την πρόβλεψη του αποτελέσματος χρήσιμα μεγέθη αποτελούν ο αριθμός CD4 και το ιικό φορτίο.<ref name=M118/> Χωρίς θεραπεία ο μέσος όρος επιβίωσης μετά τη λοίμωξη με HIV εκτιμάται από 9 έως 11 έτη, ανάλογα με τον υπότυπο του ιού.<ref name=UNAIDS2007>{{cite web| publisher =[[Joint United Nations Programme on HIV/AIDS|UNAIDS]], [[World Health Organization|WHO]]| date = Δεκέμβριος 2007| title = 2007 AIDS epidemic update| url= http://data.unaids.org/pub/EPISlides/2007/2007_epiupdate_en.pdf| accessdate = 2019-09-13 | format= PDF |url-status=live |archivedate=2008-11-22 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081122010229/http://data.unaids.org/pub/EPISlides/2007/2007_epiupdate_en.pdf}}</ref> Μετά τη διάγνωση του AIDS, αν δεν χορηγηθεί αγωγή η επιβίωση κυμαίνεται από 6 έως 19 μήνες.<ref name=Morgan2>{{Cite journal | author=Morgan D, Mahe C, Mayanja B, Okongo JM, Lubega R, Whitworth JA | title=HIV-1 infection in rural Africa: is there a difference in median time to AIDS and survival compared with that in industrialized countries? | journal=AIDS | year=2002 | pages=597–632 | volume=16 | issue=4 | pmid=11873003 | doi=10.1097/00002030-200203080-00011}}</ref><ref>{{Cite journal |title= Progression and mortality of untreated HIV-positive individuals living in resource-limited settings: update of literature review and evidence synthesis |author1= Marcel Zwahlen |author2= Matthias Egger |url= http://data.unaids.org/pub/Periodical/2006/zwahlen_unaids_hq_05_422204_2007_en.pdf |format= PDF |year= 2006 |accessdate= 2019-09-13 |version= UNAIDS Obligation HQ/05/422204 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20080409065844/http://data.unaids.org/pub/Periodical/2006/zwahlen_unaids_hq_05_422204_2007_en.pdf |archivedate= 2008-04-09 |url-status= dead }}</ref> Η [[HAART]] και η κατάλληλη πρόληψη των ευκαιριακών λοιμώξεων μειώνουν το ποσοστό θανάτου κατά 80% και ανεβάζουν το [[προσδόκιμο επιβίωσης]] ([[εναπομείναντα έτη ζωής]]) για ένα νεοδιαγνωσμένο με HIV μόλυνση νεαρό ενήλικα στα 20 έως 50 χρόνια.<ref name=Knoll2007>{{cite journal |journal= International Journal of Dermatology |date=2007-12-18 |volume=46 |issue=12 |pages=1219–1228 |title= Current status of HIV infection: a review for non-HIV-treating physicians |author= Knoll B, Lassmann B, Temesgen Z |pmid=18173512|doi=10.1111/j.1365-4632.2007.03520.x}}</ref><ref name=LifeExpecr2008>{{cite journal |journal=The Lancet|date=2008-07-26 |volume=372|issue=9635 |pages=293–9 |title=Life expectancy of individuals on combination antiretroviral therapy in high-income countries: a collaborative analysis of 14 cohort studies | author= Antiretroviral Therapy Cohort Collaboration |pmid=18657708 |doi=10.1016/S0140-6736(08)61113-7 |pmc= 3130543 }}</ref><ref name=Schack2006>{{cite journal | author=Schackman BR, Gebo KA, Walensky RP, Losina E, Muccio T, Sax PE, Weinstein MC, Seage GR 3rd, Moore RD, Freedberg KA. |title=The lifetime cost of current HIV care in the United States | url=https://archive.org/details/sim_medical-care_2006-11_44_11/page/990 | journal=Med Care | date=Νοέμβριος 2006 |pages=990–997 | volume=44 | issue=11 | pmid=17063130 |doi=10.1097/01.mlr.0000228021.89490.2a}}</ref> Αυτό ισοδυναμεί με περίπου τα δύο τρίτα έως το σύνολο σχεδόν του προσδόκιμου ζωής του γενικού πληθυσμού.<ref name=Deut2010/><ref>{{cite journal|author1=Ard van Sighem |author2=Luuk Gras |author3=Peter Reiss |author4=Kees Brinkman |author5=Frank de Wolf; ATHENA national observational cohort, study|title=Life expectancy of recently diagnosed asymptomatic HIV-infected patients approaches that of uninfected individuals|journal=AIDS (London, England)|date= 2010-06-19 |volume=24 |issue=10 |pages=1527–1535 |pmid=20467289 |doi=10.1097/QAD.0b013e32833a3946}}</ref> Αν η θεραπεία ξεκινήσει αργά στη διάρκεια της λοίμωξης η πρόγνωση δεν είναι τόσο καλή,<ref name=Deut2010/> για παράδειγμα αν ξεκινήσει μετά τη διάγνωση AIDS το προσδόκιμο επιβίωσης είναι περίπου 10-40 χρόνια.<ref name=Deut2010/><ref name=Knoll2007/> Χωρίς θεραπεία τα μισά από τα βρέφη που γεννιούνται με HIV πεθαίνουν πριν την ηλικία των δύο χρόνων.<ref name=UN2011ONESIXTY/>

Οι πρωταρχικές αιτίες θανάτου από HIV/AIDS είναι οι ευκαιριακές λοιμώξεις και ο καρκίνος, όντας συχνά και οι δύο αποτέλεσμα της προοδευτικής ανεπάρκειας του ανοσοποιητικού συστήματος.<ref name=InfectionBook2008>{{cite book|editor=Blaine T. Smith |title=Concepts in immunology and immunotherapeutics|year=2008|publisher=American Society of Health-System Pharmacists|location=Bethesda, Md.|isbn=978-1-58528-127-5|page=143|url=http://books.google.ca/books?id=G46DrdlxNJAC&pg=PA143|edition=4th}}</ref><ref name=Cancer2005>{{cite journal|author1=Matthew C. Cheung |author2=Liron Pantanowitz |author3=Bruce J. Dezube |title=AIDS-related malignancies: emerging challenges in the era of highly active antiretroviral therapy|journal=The oncologist|date=Ιούνιος 2005 |volume=10 |issue=6|pages=412–426 |pmid=15967835|doi=10.1634/theoncologist.10-6-412}}</ref> Ο κίνδυνος για καρκίνο φαίνεται να αυξάνει από τη στιγμή που ο αριθμός των CD4 πέσει κάτω από τα 500/μL.<ref name=Deut2010/> Ο βαθμός της εξέλιξης της νόσου κλινικά διαφέρει από άτομο σε άτομο και έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζεται από έναν αριθμό παραγόντων όπως η ευπάθεια του ατόμου και η λειτουργία του ανοσοποιητικού του συστήματος,<ref name=Tang>{{Cite journal | author1=Jianming Tang |author2=Richard Kaslow | title=The impact of host genetics on HIV infection and disease progression in the era of highly active antiretroviral therapy | journal=AIDS | year=2003 | pages=S51–S60 | volume=17 | issue=Suppl 4 | pmid=15080180 | doi=10.1097/00002030-200317004-00006}}</ref> η πρόσβασή του σε ιατρική φροντίδα και οι συλλοιμώξεις,<ref name=Morgan2 /><ref name=Lawn>{{cite journal | author=S.D. Lawn | title=AIDS in Africa: the impact of co-infections on the pathogenesis of HIV-1 infection | journal=Journal of Infection | date=Ιανουάριος 2004 | pages=1–12 |volume=48 | issue=1| pmid=14667787 | doi=10.1016/j.jinf.2003.09.001}}</ref> καθώς επίσης και το συγκεκριμένο στέλεχος (γένος) του ιού που εμπλέκεται στη λοίμωξη.<ref name=Campbell>{{cite journal | author1= Grant R. Campbell | author2=Eddy Pasquier | author3=Jennifer Watkins | author4=Veronique Bourgarel-Rey | author5=Vincent Peyrot | author6=Didier Esquieu | author7=Pascale Barbier | author8=Jean De Mareuil | author9=Diane Braguer |author10=Pontiano Kaleebu |author11=David L. Yirrell |author12=Erwann P. Loret | display-authors=4 |title=The glutamine-rich region of the HIV-1 Tat protein is involved in T-cell apoptosis | journal=Journal of Biological Chemistry | year=2004 | pages=48197–48204 | volume=279 | issue=46 | pmid=15331610 |doi=10.1074/jbc.M406195200 }}</ref><ref name=Campbell2>{{cite journal | author1=Grant R. Campbell |author2=Jennifer Watkins |author3=Didien Esquieu |author4=Eddy Pasquier |author5=Erwann P. Loret |author6=Stephen A. Spector | title=The C terminus of HIV-1 Tat modulates the extent of CD178-mediated apoptosis of T cells | journal=Journal of Biological Chemistry | year=2005 | pages=38376–39382 | volume=280 | issue=46 |pmid=16155003 | doi=10.1074/jbc.M506630200}}</ref>

Η συλλοίμωξη με [[φυματίωση]] είναι μια από τις κύριες αιτίες νόσου και θανάτου στα άτομα με HIV/AIDS, συμβαίνει στα 2/3 όλων των HIV οροθετικών ατόμων και οδηγεί στο 25% των θανάτων που σχετίζονται με το HIV/AIDS.<ref>{{cite web|title=Tuberculosis|url=http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs104/en/|work=Fact sheet 104|publisher=World Health Organization|date=Μάρτιος 2012|accessdate= 2012-08-29 |url-status=dead |archivedate=2012-04-24 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120424073341/http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs104/en/}}</ref> Επίσης ο ίδιος ο HIV είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου για τη νόσηση με φυματίωση.<ref name=WHO2011>{{cite web|title=Global tuberculosis control 2011|author=World Health Organization |url=http://www.who.int/tb/publications/global_report/2011/gtbr11_executive_summary.pdf |year=2011|ISBN=9789241564380|accessdate= 2012-08-29 |url-status=dead |archivedate=2012-07-24 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120724151938/http://www.who.int/tb/publications/global_report/2011/gtbr11_executive_summary.pdf}}</ref> Η [[ηπατίτιδα C]] είναι άλλη μία πολύ κοινή συλλοίμωξη και αποτελεί επίσης περίπτωση όπου η μία νόσος επιταχύνει την εξέλιξη της άλλης.<ref>{{cite book|editor1=Raphael Rubin |editor2=David S. Strayer |others=Ιδρυτής και συμβουλευτικός επιμελητής: Emanuel Rubin, M.D. |title=Rubin's pathology : clinicopathologic foundations of medicine |publisher=Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins|location=Philadelphia|isbn=978-1-60547-968-2|page=154|url=http://books.google.ca/books?id=wb2TzY9AgJ0C&pg=PA154|edition=6η|year=2011}}</ref> Οι δύο πιο κοινοί καρκίνοι που σχετίζονται με το HIV/AIDS είναι το [[σάρκωμα Kaposi]] και το σχετιζόμενο με AIDS [[λέμφωμα μη Hodgkin|λέμφωμα Non-Hodgkin (NHL)]].<ref name=Cancer2005/> Το προσδόκιμο επιβίωσης έχει πέσει στις χώρες που πλήττονται χειρότερα από το HIV/AIDS. Για παράδειγμα το 2006 εκτιμάται πως στην [[Μποτσουάνα]] είχε πέσει από τα 65 χρόνια, όπου ήταν πριν την έκρηξη του AIDS, στα 35 χρόνια ζωής.<ref name=Kallings />

Ακόμη πάντως και με την αντιρετροϊκή αγωγή, μακροχρόνια τα άτομα με ΗΙV μπορεί να αντιμετωπίσουν [[Σύμπλεγμα AIDS-άνοιας|νευρογνωσιακές διαταραχές]],<ref name="Woods2009">{{cite journal|author1=Steven Paul Woods |author2=David J. Moore |author3=Erica Weber |author4=Igor Grant |journal=Neuropsychology Review |year=2009 |volume=19 |issue=2 |pages=152-168 |doi=10.1007/s11065-009-9102-5 |pmid=19462243 }}</ref> [[περιφερική νευροπάθεια]],<ref name="Nicholas2007">{{Cite journal|author1=P.K. Nicholas |author2=J.K. Kemppainen|author3=G.E. Canaval |author4=I.B. Corless |author5=E.F. Sefcik |author6=K.M. Nokes |author7=C.A. Bain |author8=K.M. Kirksey |author9=L. Sanzero Eller και άλλοι |display-authors=3 |title=Symptom management and self-care for peripheral neuropathy in HIV/AIDS |url=https://archive.org/details/sim_aids-care_2007-02_19_2/page/179 |journal=AIDS Care | volume=19 |issue=2 |pages=179–189 |date=Φεβρουάριος 2007 |pmid=17364396 |doi=10.1080/09540120600971083 }}</ref> [[οστεοπόρωση]],<ref name="Brown2006">{{cite journal| author1=Todd Brown |author2=Roula Qaqish |title=Antiretroviral therapy and the prevalence of osteopenia and osteoporosis: a meta-analytic review |date=2006-11-14 |journal=AIDS |volume=20 |issue=17 |pages=2165–2174 |doi=10.1097/QAD.0b013e32801022eb |pmid=17086056}}</ref> [[καρκίνος|καρκίνους]],<ref name="Boshoff2002">{{Cite journal| author1=Chris Boshoff |author2=Robin Weiss |title=AIDS-related malignancies | journal=Nature Reviews Cancer | year=2002 | pages=373–382 | volume=2 | issue=5 |pmid=12044013 | doi=10.1038/nrc797 }}</ref><ref name="Yarchoan2005">{{Cite journal| author1=Robert Yarchoan |author2=Giovanna Tosato |author3=Richard F. Little | title=Therapy insight: AIDS-related malignancies – the influence of antiviral therapy on pathogenesis and management | journal=Nature Reviews Clinical Oncology | year=2005 | pages=406–415 | volume=2 |issue=8 | pmid=16130937 | doi=10.1038/ncponc0253 }}</ref> [[ηπατοπάθεια]], [[νεφροπάθεια]]<ref name="Post2009">{{cite journal| author1=Frank Post |author2=Stephen Holt |title=Recent developments in HIV and the kidney |date=Φεβρουάριος 2009 |journal=Current Opinion in Infectious Diseases |volume=22 |issue=1 |pages=43–48 |doi=10.1097/QCO.0b013e328320ffec |pmid=19106702}}</ref> και [[καρδιαγγειακή νόσος|καρδιαγγειακή νόσο]]<ref name="Burgoyne2008" /> και μάλιστα νωρίτερα και με χειρότερη πρόγνωση σε σχέση με τα αντίστοιχα νοσήματα του υπόλοιπου πληθυσμού. Τα νεώτερα δεδομένα δείχνουν ότι αυτές οι σοβαρές συν-νοσηρότητες οφείλονται στη μακροχρόνια HIV λοίμωξη αλλά ενισχύονται και από τις παρενέργειες της αντιρετροϊκής αγωγής.

== Επιδημιολογία ==
[[File:AIDS and HIV prevalence 2008.svg|thumb|Εκτιμώμενος [[επιπολασμός]] (ποσοστό φορέων) του HIV στους νέους ενήλικες (ηλικίας 15–49 ετών) ανά χώρα παγκοσμίως το 2011.<ref>[http://www.unaids.org/en/dataanalysis/datatools/aidsinfo/ AIDSinfo | UNAIDS<!-- Bot generated title -->]</ref>]]
Το HIV/AIDS είναι πλέον μια παγκόσμια [[πανδημία]].<ref name=Cohen2008>{{cite journal|author1=Myron A. Cohen |author2=Nick Hellmann |author3=Jay A. Levy |author4=Kevil DeCock |author5=Joep Lange |title=The spread, treatment, and prevention of HIV-1: evolution of a global pandemic|journal=The Journal of Clinical Investigation|date=Απρίλιος 2008|volume=118|issue=4|pages=1244-1254 |pmid=18382737|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2276790/|accessdate= 2019-09-13 |doi=10.1172/JCI34706|pmc=2276790}}</ref> Το 2011 περίπου 34 έως 36 εκατομμύρια άνθρωποι ήταν φορείς του ιού παγκοσμίως.<ref name=UN2012Eight>UNAIDS 2012 σελ. 8</ref> Από αυτούς, περίπου 16,8 εκατομμύρια ήταν γυναίκες και 3,4 εκατομμύρια κάτω των 15 ετών,<ref name=UN2011Ten/> ενώ στις ηλικίες 15-49 οι φορείς αποτελούν το 0,8% του παγκόσμιου πληθυσμού. Από ασθένειες σχετιζόμενες με το AIDS πέθαναν το 2011 περίπου 1,7 εκατομμύρια άνθρωποι, αριθμός μειωμένος κατά 25% σε σχέση με το 2005 οπότε πέθαναν 2,3 εκατομμύρια άνθρωποι<ref name=UN2011Ten/> ωστόσο ισοδύναμος με τα θύματα ενός πολέμου μεγάλης κλίμακας. Από το 1981, που θεωρείται ότι ξεκίνησε η επιδημία, έχουν πεθάνει συνολικά περίπου 30 εκατομμύρια άνθρωποι.<ref name=TotalDeath2010/>

Η [[Υποσαχάρια Αφρική]] είναι η περιοχή που έχει πληγεί περισσότερο. Το 2011, περίπου 69% του παγκόσμιου συνόλου των φορέων (23,5 εκατομμύρια, από τους οποίους 3,1 εκατομμύρια παιδιά) ζούσαν στην περιοχή αυτή, όπου σημειώθηκε και το 70% των θανάτων και το 72% των νέων μολύνσεων παγκοσμίως.<ref name=autogenerated1>UNAIDS 2012 σελ. 8, 13-14</ref> Αυτό σημαίνει ότι έχει μολυνθεί περίπου το 5% του πληθυσμού και το AIDS πιστεύεται πως ευθύνεται για το 10% του συνόλου των θανάτων παιδιών.<ref name=M117>Mandell, Bennett, and Dolan (2010). Chapter 117.</ref> Εδώ επίσης, σε αντίθεση με άλλες περιοχές, οι γυναίκες αποτελούν την πλειοψηφία των οροθετικών και μάλιστα το 60%.<ref name=UN2011Twenty>UNAIDS 2011 σελ. 20</ref> Η [[Νότια Αφρική]] είναι η χώρα με τον μεγαλύτερο πληθυσμό φορέων του HIV στον κόσμο, με 5,6 εκατομμύρια.<ref name=UN2011Twofour>UNAIDS 2011 σελ. 24</ref> Το [[προσδόκιμο ζωής]] έχει πέσει δραματικά στις χώρες που έχουν πληγεί χειρότερα από το HIV/AIDS. 

Η [[Νότια Ασία|Νότια]] και [[Νοτιοανατολική Ασία]] είναι οι περιοχές στη δεύτερη χειρότερη κατάσταση. Το 2011 στην περιοχή αυτή ζούσαν περίπου 4 εκατομμύρια οροθετικοί ή 12% των περιπτώσεων παγκοσμίως, και σημειώθηκαν περίπου 250.000 θάνατοι.<ref name=UN2012Fifteen>UNAIDS 2012 σελ. 15</ref> Περισσότερο από το 50% των περιπτώσεων αυτών των περιοχών καταγράφονται στην [[Ινδία]].<ref name=UN2011Thirty>UNAIDS 2011 σελ. 30</ref> Τα χαμηλότερα ποσοστά μολύνσεων εμφανίζονται στη [[Δυτική Ευρώπη]] (0,2%) και την [[Ανατολική Ασία]] (0,1%).<ref name=UN2011Fournine>UNAIDS 2011 σελ. 49</ref> Στο [[Ηνωμένο Βασίλειο]] το 2009 υπήρχαν 86.500 περιπτώσεις και καταγράφηκαν 516 θάνατοι.<ref name=UN2012Eight /><ref>{{cite journal|title=HIV in the United Kingdom: 2010 Report |date=2010-11-26 |volume=4 |issue=47 |url=http://www.hpa.org.uk/webc/HPAwebFile/HPAweb_C/1287145367237 |publisher=Health Protection Agency |url-status=dead |archivedate=2011-01-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110119155546/http://www.hpa.org.uk/web/HPAwebFile/HPAweb_C/1287145367237}}</ref> 

Η [[Ανατολική Ευρώπη]], η [[Κεντρική Ασία]] και η [[Μέση Ανατολή]] είναι οι μόνες περιοχές όπου τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται σαφής αυξητική τάση στον αριθμό νέων μολύνσεων ανά έτος,<ref name=UN2012Ten>UNAIDS 2012 σελ. 10</ref> μετά από μια σχετική σταθεροποίηση στα μέσα της δεκαετίας του 2000.

Όσον αφορά την κατάσταση στη Βόρεια Αμερική, το 2008 στις ΗΠΑ περίπου 1,2 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν με τον HIV, και καταγράφηκαν περίπου 17.500 θάνατοι από AIDS. Το CDC εκτιμούσε ότι το 2008 20% των φορέων αγνοούσαν ότι είχαν προσβληθεί από τον ιό.<ref name=USAEPI2011>{{cite journal|author=Centers for Disease Control and Prevention (CDC)|title=HIV surveillance—United States, 1981–2008 |journal=MMWR. Morbidity and mortality weekly report|date= 2011-06-03 |volume=60 |issue=21 |pages=689–693 |pmid=21637182}}</ref> Στον Καναδά το 2008 καταγράφονταν 65.000 φορείς και 53 θάνατοι.<ref>{{cite book|title=HIV and AIDS in Canada : surveillance report to December 31, 2009|year=2010|publisher=Public Health Agency of Canada, Centre for Communicable Diseases and Infection Control, Surveillance and Risk Assessment Division|location=Ottawa|isbn=978-1-100-52141-1|url=http://www.phac-aspc.gc.ca/aids-sida/publication/survreport/2009/dec/pdf/2009-Report-Rapport.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120119164919/http://www.phac-aspc.gc.ca/aids-sida/publication/survreport/2009/dec/pdf/2009-Report-Rapport.pdf|archivedate=2012-01-19|accessdate=2012-12-18|url-status=dead}}</ref> 

===Στην Ελλάδα===
Στην Ελλάδα η πρώτη περίπτωση AIDS εμφανίστηκε το 1981, ο πρώτος θάνατος από AIDS καταγράφηκε το 1983 και τα πρώτα δηλωθέντα περιστατικά μόλυνσης HIV το 1984.<ref name=Keelpno2011>{{cite book|work=Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων |title=Δελτίο Επιδημιολογικής Επιτήρησης της HIV/AIDS λοίμωξης στην Ελλάδα έως 31-12-2011 |publisher=Υπουργείο Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης |publication-place=Αθήνα |year=2011 |url=http://www.keelpno.gr/Portals/0/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%B1/HIV/EPIDIMIOLOGIKO%20HIV_2011.pdf |accessdate = 2012-12-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120523000432/http://www.keelpno.gr/Portals/0/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%B1/HIV/EPIDIMIOLOGIKO%20HIV_2011.pdf |archivedate=2012-05-23 |url-status=dead}}</ref> Η επιδημία ακολούθησε αυξητική τάση μέχρι και το 1997-8, οπότε ακολούθησε πτώση των νέων μολύνσεων HIV ανά χρόνο και σταθεροποίηση μέχρι περίπου το 2003-4. 

Στην πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα ο αριθμός των νέων HIV μολύνσεων ανά έτος παρουσίασε γενικά αυξητική τάση. Τη διετία 2009-2011 σημειώθηκε μια σοβαρή μεταβολή, καθώς οι νέες μολύνσεις αυξήθηκαν κατά 57% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, τάση που συνεχίστηκε και το 2012 οπότε ο αριθμός δηλωθέντων περιπτώσεων ανά έτος και 100.000 πληθυσμού έφτασε τις 9,2 (δεύτερη υψηλότερη τιμή όλων των ετών, μετά το 1998, και υψηλότερη τιμή νέων λοιμώξεων από την αρχή της επιδημίας).<ref name=Keelpno2012>{{cite book|work=Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων |title="Η HIV λοίμωξη 30 χρόνια μετά": Συνοπτικά Επιδημιολογικά Δεδομένα της HIV λοίμωξης στην Ελλάδα μέχρι 30-10-2012 |publication-place=Αθήνα |year=2012 |publisher=Υπουργείο Υγείας |url=http://www.keelpno.gr/Portals/0/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%B1/HIV/%CE%A3%CE%A5%CE%9D%CE%9F%CE%A0%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%9F%20%CE%95%CE%A0%CE%99%CE%94%CE%97%CE%9C%CE%99%CE%9F%CE%9B%CE%9F%CE%93%CE%99%CE%9A%CE%9F_31-10-2012.pdf |accessdate = 2012-12-17 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121222154901/http://www.keelpno.gr/Portals/0/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%B1/HIV/%CE%A3%CE%A5%CE%9D%CE%9F%CE%A0%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%9F%20%CE%95%CE%A0%CE%99%CE%94%CE%97%CE%9C%CE%99%CE%9F%CE%9B%CE%9F%CE%93%CE%99%CE%9A%CE%9F_31-10-2012.pdf |archivedate=2012-12-22}}</ref> Αυτή η εξέλιξη σήμανε και μια σημαντική αλλαγή στα επιδημιολογικά δεδομένα σχετικά με τον τρόπο μετάδοσης του ιού, καθώς το σύνολο σχεδόν των επιπλέον νέων κρουσμάτων αφορά χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών, οι περιπτώσεις των οποίων το 2012 ήταν στο 3.500% σε σχέση με αυτές του 2010 (487 το πρώτο δεκάμηνο του 2012, 256 το 2011 σε σχέση με 14 το 2010 και περίπου 10 ανά έτος τα προηγούμενα χρόνια).<ref name=Keelpno2012 /> Πλέον τα νέα κρούσματα σε χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών αποτελούν την πλειοψηφία των νεοδηλωθέντων κρουσμάτων (ενώ μέχρι και το 2011 τα νέα κρούσματα εμφανίζονταν κατά κύριο λόγο σε άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες).

Όσον αφορά το AIDS, ο αριθμός των νέων περιπτώσεων ανά έτος ακολούθησε αυξητική τάση μέχρι και το 1997 περίπου, όταν με την εισαγωγή των αντιρετροϊκών θεραπειών [[HAART]] ο αριθμός εμφανιζόμενων περιπτώσεων AIDS ανά χρόνο έπεσε και παραμένει σχετικά χαμηλός (λιγότερες από 100 ανά έτος). 

Από την αρχή της επιδημίας στην Ελλάδα και μέχρι το φθινόπωρο του 2012 είχε καταγραφεί συνολικός αριθμός 12.556 οροθετικών ατόμων, από τα οποία περίπου 18% ήταν γυναίκες, και 86 παιδιά (τη χρονιά που δηλώθηκαν). Έχουν διαγνωσθεί 3.369 περιπτώσεις AIDS και καταγραφεί συνολικά 2.289 θάνατοι στον πληθυσμό των HIV οροθετικών, ανεξάρτητα από την εμφάνιση AIDS ή μη.<ref name=Keelpno2012 /> Μέχρι και το τέλος του 2011, οι συνολικοί θάνατοι λόγω AIDS ήταν 1.714.<ref name=Keelpno2011 />

== Ιστορία ==
=== Ανακάλυψη ===
Το AIDS παρατηρήθηκε κλινικά για πρώτη φορά το 1981 στις Ηνωμένες Πολιτείες.<ref name=M169/> Οι αρχικές περιπτώσεις ήταν ένα σύνολο από χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών και ομοφυλόφιλους άνδρες που δεν είχαν κάποια γνωστή βλάβη ανοσοποιητικού και παρουσίαζαν συμπτώματα [[πνευμονία από πνευμονοκύστη|πνευμονίας από πνευμονοκύστη]] (PCP), μιας σπάνιας ευκαιριακής λοίμωξης που ήταν γνωστό ότι παρουσιαζόταν σε ανθρώπους με πολύ εκτεθειμένο ανοσοποιητικό σύστημα.<ref name=MMWR2>{{Cite journal| author=Michael S. Gottlieb| title=Pneumocystis pneumonia—Los Angeles. 1981| journal=American Journal of Public Health| volume=96| issue=6| pages=980–981; discussion 982–983| date=Ιούνιος 2006| pmid=16714472| url=http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/june_5.htm| accessdate=2019-09-13| pmc=1470612| archiveurl=https://web.archive.org/web/20090422042240/http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/june_5.htm| archivedate=2009-04-22| doi=10.2105/AJPH.96.6.980| url-status=live}}</ref> Σύντομα ένας επιπρόσθετος αριθμός ομοφυλόφιλων ανδρών ανέπτυξε έναν παλαιότερα σπάνιο καρκίνο του δέρματος, το [[σάρκωμα Kaposi]] (KS).<ref name="pmid7287964">{{cite journal|author=Alvin E. Friedman-Kien |title=Disseminated Kaposi's sarcoma syndrome in young homosexual men|journal=Journal of the American Academy of Dermatology |volume=5 |issue=4 |pages=468–471 |date=Οκτώβριος 1981 |pmid=7287964 |doi=10.1016/S0190-9622(81)80010-2}}</ref><ref name="pmid6116083">{{cite journal|author1=Kenneth B. Hymes |author2=Jeffrey B. Greene |author3=Aaron Marcus |author4=Daniel C. William |author5=Tony Cheung |author6=Neil S. Prose |author7=Harold Ballard |author8=Linda J. Laubenstein |display-authors=3 |title=Kaposi's sarcoma in homosexual men-a report of eight cases |journal=The Lancet |volume=318 |issue=8247 |pages=598–600 |date=1981-09-19 |pmid=6116083|doi=10.1016/S0140-6736(81)92740-9}}</ref> Πολλές ακόμη περιπτώσεις PCP και KS εμφανίστηκαν, θέτοντας σε συναγερμό τα αμερικανικά Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), τα οποία δημιούργησαν μια ομάδα κρούσης προκειμένου να παρακολουθηθεί και να τεθεί υπό έλεγχο η επιδημία.<ref name="Basavapathruni_2007">{{cite journal | title=Reverse transcription of the HIV-1 pandemic | url=https://archive.org/details/sim_faseb-journal_2007-12_21_14/page/3795 | author1=Aravind Basavapathruni | author2=Karen S. Anderson | journal=The FASEB Journal | date=Δεκέμβριος 2007 | volume=21 | issue=14 |pages=3795–3808 | doi=10.1096/fj.07-8697rev | pmid=17639073}}</ref>

Αρχικά το CDC δεν είχε κάποια επίσημη ονομασία για την ασθένεια και συχνά αναφερόταν σε αυτήν εν είδει των (επιμέρους) ασθενειών που συνδέονταν με τη νόσο, π.χ.. ως «[[λεμφαδενοπάθεια]]», μια ασθένεια η οποία έδωσε στον ιό το αρχικό όνομά του, όταν αυτός ανακαλύφθηκε.<ref name=MMWR1982a>{{Cite journal | publisher=Centers for Disease Control (CDC) | title=Persistent, generalized lymphadenopathy among homosexual males |url=http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/00001096.htm | journal=MMWR Morb Mortal Wkly Rep. | date=1982-05-21 | pages=249–251 | volume=31| issue=19 | pmid=6808340 | accessdate = 2019-09-13 |url-status=live |archivedate=2004-06-15 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20040615010442/https://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/00001096.htm}}</ref><ref name=Barre>{{Cite journal| author1=F Barré-Sinoussi | author2=JC Chermann | author3=F Rey | author4=MT Nugeyre | author5=S Chamaret | author6=J Gruest | author7=C Dauguet | author8=C Axler-Blin | author9=F Vezinet-Brun |author10=C Rouzioux |author11=W Rosenbaum |author12=L Montagnier | display-authors=4 | title=Isolation of a T-lymphotropic retrovirus from a patient at risk for acquired immune deficiency syndrome (AIDS) | journal=Science | date=1983-05-20 | pages=868–871 | volume=220 | issue=4599 | pmid=6189183 | doi=10.1126/science.6189183 | bibcode=1983Sci...220..868B
}}</ref> Επίσης χρησιμοποιούσαν τον όρο ''σάρκωμα Kaposi και Ευκαιριακές Λοιμώξεις'' με βάση τον οποίο είχε δημιουργηθεί και μια ομάδα κρούσης το 1981.<ref name=MMWR1982b>{{Cite journal | publisher=Centers for Disease Control (CDC) | title=Opportunistic infections and Kaposi's sarcoma among Haitians in the United States | url=http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/00001123.htm | journal=MMWR Morb Mortal Wkly Rep. | date=1982-07-09 | pages=353–354; 360–361 | volume=31 | issue=26 | pmid=6811853 | accessdate = 2019-09-13 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090115140325/https://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/00001123.htm |archivedate=2009-01-15}}</ref> Στον τύπο είχε επινοηθεί ο όρος GRID που σήμαινε ''gay related immune deficiency'' (''ανοσοανεπάρκεια σχετιζόμενη με ομοφυλόφιλους'').<ref name=Altman>{{Cite news |author=Lawrence K. Altman | url=http://www.nytimes.com/1982/05/11/science/new-homosexual-disorder-worries-health-officials.html?scp=1&sq=New%20homosexual%20disorder%20worries%20officials&st=cse | title=New homosexual disorder worries health officials | work=The New York Times | date= 1982-05-11 | accessdate = 2019-09-13 |url-status=live |archivedate=2013-09-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130928070849/https://www.nytimes.com/1982/05/11/science/new-homosexual-disorder-worries-health-officials.html?scp=1&sq=New%20homosexual%20disorder%20worries%20officials&st=cse}}</ref> Το CDC ψάχνοντας ένα όνομα και ερευνώντας τις κοινότητες αυτών που είχαν μολυνθεί, επινόησε τον όρο ''ασθένεια των 4H'' καθώς φαινόταν ότι αφορούσε Αϊτινούς (''Haitians''), ομοφυλόφιλους (''Homosexuals''), αιμοφιλικούς (''Hemophiliacs'') και χρήστες ηρωΐνης (''Heroin users'').<ref name=SciRep470b>{{cite web| publisher=American Association for the Advancement of Science| date= 2006-07-28 | title= Making Headway Under Hellacious Circumstances
| url=http://www.scienceonline.org/cgi/reprint/313/5786/470b.pdf | accessdate = 2019-09-13 | format=PDF |url-status=live |archivedate=2009-02-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090225035948/http://www.scienceonline.org/cgi/reprint/313/5786/470b.pdf}}</ref> Εντούτοις αφότου διαπιστώθηκε ότι το AIDS δεν περιοριζόταν μόνο στην κοινότητα των ομοφυλόφιλων,<ref name=MMWR1982b/> έγινε συνειδητό ότι ο όρος GRID ήταν παραπλανητικός και τότε εισήχθη ο όρος AIDS σε μία συνεδρίαση τον Ιούλιο του 1982.<ref name=Kher>{{Cite news | author=Kher U | title=A Name for the Plague | work=Time | date=1982-07-27 | url=http://www.time.com/time/80days/820727.html | accessdate=2008-03-10 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20080307015307/http://www.time.com/time/80days/820727.html | archivedate=2008-03-07 | url-status=live }}</ref> Τον όρο αυτό ξεκίνησε να χρησιμοποιεί το CDC από τον Σεπτέμβριο του 1982.<ref name=MMWR1982c>{{Cite journal
 | publisher=Centers for Disease Control (CDC) | title=Update on acquired immune deficiency syndrome (AIDS)—United States | journal=MMWR Morb Mortal Wkly Rep. | date=1982-09-24 | pages=507–508; 513–514 | volume=31 | issue=37 | pmid=6815471}}</ref>

[[File:Robert Gallo.jpg|thumb|Ο Ρόμπερτ Γκάλλο, που συν-ανακάλυψε τον ιό HIV στις αρχές της δεκαετίας του '80.]]
Το 1983 δύο διαφορετικές ερευνητικές ομάδες, μια αμερικανική με επικεφαλής τον [[Ρόμπερτ Γκάλλο]] (''Robert Gallo'') και μια γαλλική με επικεφαλής τον κορυφαίο Γάλλο ερευνητή του ινστιτούτου Παστέρ στο Παρίσι [[Λυκ Μοντανιέ]] (''Luc Montagnier''), δήλωσαν η μία ανεξάρτητα από την άλλη ότι ένας καινοφανής (νεοεμφανιζόμενος) [[ιός]] μπορεί να έχει προσβάλλει τους ασθενείς του AIDS. Δημοσίευσαν τα ευρήματά τους στο ίδιο τεύχος του επιστημονικού περιοδικού [[Science]].<ref name=Gallo>{{cite journal | author=RC Gallo, PS Sarin, EP Gelmann, M Robert-Guroff, E Richardson, VS Kalyanaraman, D Mann, GD Sidhu, RE Stahl, S Zolla-Pazner, J Leibowitch, and M Popovic | journal=Science |title=Isolation of human T-cell leukemia virus in acquired immune deficiency syndrome (AIDS) | date=1983-05-20 | pages=865–867 | volume=220 | doi=10.1126/science.6601823 | pmid=6601823 | issue=4599|bibcode = 1983Sci...220..865G }}</ref><ref name=Barre/> Ο Γκάλλο ισχυρίστηκε πως ένας ιός που η ομάδα του είχε απομονώσει από έναν ασθενή του AIDS είχε σχηματικά εκπληκτική ομοιότητα με ανθρώπινους [[Τ-λεμφοτροπικός ιός|Τ-λεμφοτροπικούς ιούς]] (HTLVs) μία κατηγορία ιών που η δική του ομάδα πρώτη είχε απομονώσει. Η ομάδα του Γκάλλο έδωσε στον καινούργιο ιό που είχε απομονώσει την ονομασία HTLV-III. 

Την ίδια περίοδο η ομάδα του Μοντανιέ απομόνωσε έναν ιό από έναν ασθενή που παρουσίαζε οίδημα (πρήξιμο) των λεμφαδένων του λαιμού και σωματική εξασθένηση, δύο κλασσικά συμπτώματα του AIDS. Αντικρούοντας την έκθεση της ομάδας του Γκάλλο, ο Montagnier και οι συνεργάτες του έδειξαν ότι οι πρωτεΐνες του πυρήνα του νέου ιού, ήταν [[ανοσολογία|ανοσολογικά]] διαφορετικές από τις αντίστοιχες του HTLV-I. Η ομάδα του Μοντανιέ έδωσε στον ιό που είχε απομονώσει την ονομασία LAV (Lymphadenopathy-associated Virus - Ιός σχετιζόμενος με λεμφαδενοπάθεια).<ref name="Basavapathruni_2007"/> Όταν οι δυο αυτοί ιοί αποδείχτηκε ότι ήταν ένας και μοναδικός, το 1986, τις ονομασίες LAV και HTLV-III αντικατέστησε η ονομασία HIV.<ref>{{cite book|editor1=Robert Aldrich |editor2=Garry Wotherspoon|title=Who's who in gay and lesbian history |year=2001 |publisher=Routledge |location=London |isbn=9780415229746|page=154 |url=http://books.google.ca/books?id=9KA7_1s6w-QC&pg=PA154}}</ref> Ο Μοντανιέ έλαβε το [[Νόμπελ Ιατρικής]] του 2004 για την ανακάλυψη του HIV.

=== Προέλευση ===
Και οι δύο υπότυποι του ιού, οι HIV-1 και HIV-2, πιστεύεται ότι προέρχονται από μη-ανθρώπινα [[πρωτεύοντα]] θηλαστικά της [[Κεντροδυτική Αφρική|Κεντροδυτικής Αφρικής]] και ότι μεταφέρθηκαν στους ανθρώπους (διαδικασία γνωστή ως [[ζωονοσία]]) στις αρχές του 20ού αιώνα.<ref name=Orgin2011/> Ο HIV-1 φαίνεται να έχει πρωτοεμφανιστεί στο νότιο [[Καμερούν]] μέσω εξέλιξης του [[Ιός της Ανοσοανεπάρκειας του Πιθήκου|Ιού της Ανοσοανεπάρκειας του Πιθήκου]] (Simian Immunodeficiency Virus) και συγκεκριμένα του SIV(cpz), του υποτύπου που μολύνει τους άγριους [[χιμπατζής|χιμπατζήδες]]. Ο HIV-1 κατάγεται από την ενδημία του SIVcpz στο υποείδος χιμπατζήδων που ονομάζεται ''Pan troglodytes troglodytes''.<ref name="pmid9989410">{{cite journal |author1=Feng Gao |author2=Elizabeth Bailes |author3=David L. Robertson |author4=Yalu Chen |author5=Cynthia M. Rodenburg |author6=Scott F. Michael |author7=Larry B. Cummins |author8=Larry O. Arthur |author9=Martine Peeters |author10=George M. Shaw |author11=Paul M. Sharp |author12=Beatrice M. Hahn |display-authors=4 |title=Origin of HIV-1 in the chimpanzee Pan troglodytes troglodytes |journal=Nature |volume=397 |issue=6718|pages=436–441 |date=1999-02-04 |pmid=9989410 |doi=10.1038/17130 |bibcode = 1999Natur.397..436G }}</ref><ref name=Keele>{{cite journal | author=Keele, B. F., van Heuverswyn, F., Li, Y. Y., Bailes, E., Takehisa, J., Santiago, M. L., Bibollet-Ruche, F., Chen, Y., Wain, L. V., Liegois, F., Loul, S., Mpoudi Ngole, E., Bienvenue, Y., Delaporte, E., Brookfield, J. F. Y., Sharp, P. M., Shaw, G. M., Peeters, M., and Hahn, B. H. | title=Chimpanzee Reservoirs of Pandemic and Nonpandemic HIV-1 | journal=Science | date= 2006-07-28 | volume=313 | issue=5786 | pages=523–526 | doi = 10.1126/science.1126531 | pmc=2442710 | pmid=16728595|bibcode = 2006Sci...313..523K }}</ref> Αντίστοιχα ο στενότερος συγγενής του HIV-2 είναι ο SIV(smm) δηλαδή ο υπότυπος του SIV που μολύνει το είδος πιθήκου [[Cercosebus alys alys]] ("Sooty mangabey") που είναι πίθηκος του Παλαιού Κόσμου που ζει στη [[Δυτική Αφρική]] (από τη Νότια [[Σενεγάλη]] έως τη Δυτική [[Ακτή Ελεφαντοστού]]).<ref name="Reeves" /> 

Οι [[Πλατύρρινοι|πίθηκοι του Νέου Κόσμου]] (δηλαδή της Αμερικανικής ηπείρου) όπως ο [[πίθηκος-κουκουβάγια]] (είδος που δραστηριοποιείται τη νύχτα) είναι ανθεκτικοί στη λοίμωξη από HIV-1, πιθανώς λόγω συγχώνευσης δύο γονιδίων ανθεκτικών στον ιό.<ref name=Goodier>{{cite journal | author1=John L. Goodier |author2= Haig H. Kazazian Jr. | title=Retrotransposons Revisited: The Restraint and Rehabilitation of Parasites | journal=Cell | date=2008-10-03 | pages=23–35 | volume=135 | issue=1 | doi = 10.1016/j.cell.2008.09.022 | pmid=18854152}}</ref> Ο HIV-1 εικάζεται ότι έχει υπερπηδήσει το (γενετικό) φραγμό μεταδιδόμενος μεταξύ διαφορετικών ειδών σε τουλάχιστον 3 διαφορετικές περιπτώσεις, κάτι που οδήγησε στην εμφάνιση των 3 διαφορετικών γονιδιακών ομάδων του ιού: Μ, Ν και Ο.<ref name=Sharp2001>{{cite journal |author1=Paul M. Sharp |author2=Elizabeth Bailes |author3=Roy R. Chaudhuri |author4=Cynthia M. Rodenburg |author5=Mario O. Santiago |author6=Beatrice H. Hahn |title=The origins of acquired immune deficiency syndrome viruses: where and when? |journal=Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences |publisher=The Royal Society |volume=356 |issue=1410 |pages=867–76 |date=2001-06-24 |doi=10.1098/rstb.2001.0863 |pmid=11405934 |pmc=1088480 |url=http://www.aidsorigins.com/pdfs/rs/sharp.pdf |archivedate=2007-10-25 |accessdate=2012-12-18 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071025023136/http://www.aidsorigins.com/pdfs/rs/sharp.pdf }}</ref>

Υπάρχουν ενδείξεις ότι άνθρωποι που συμμετέχουν σε δραστηριότητες σχετικές με τη χρήση του κρέατος αγρίων ζώων, είτε ως κυνηγοί είτε ως πωλητές του κρέατος, συχνά μολύνονται με τον SIV.<ref name=Kalish2005>{{cite journal |author1=Marcia L. Kalish |author2=Nathan D. Wolfe |author3=Clement D. Ndongmo |author4=Janette McNicholl |author5=Kenneth E. Robbins |author6=Michael Aidoo |author7=Peter N. Fonjungo |author8=George Alemnji |author9=Clement Zeh |author10=Cyrille F. Djoko |author11=Eitel Mpoudi-Ngole |author12=Donald S. Burke |author13=Thomas M. Folkes |display-authors=5 |title=Central African hunters exposed to simian immunodeficiency virus |journal=Emerging Infectious Diseases |volume=11 |issue=12 |pages=1928–1930 |date=Δεκέμβριος 2005 |pmid=16485481 |doi=10.3201/eid1112.050394 |pmc=3367631}}</ref> Παρ' όλα αυτά ο SIV είναι ασθενής ιός, που τυπικά καταστέλλεται από το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα μέσα σε μερικές εβδομάδες από τη λοίμωξη. Πιστεύεται πως χρειάζονται αρκετές μεταδόσεις του SIV από άτομο σε άτομο σε γρήγορη εναλλαγή, ώστε να του δοθεί ικανός χρόνος για να μεταλλαχθεί σε HIV.<ref name=Marx2001>{{cite journal |author1=Preston A. Marx |author2=Philip G. Alcabes |author3=Ernest Drucker |title=Serial human passage of simian immunodeficiency virus by unsterile injections and the emergence of epidemic human immunodeficiency virus in Africa |volume=356 |issue=1410 |pages=911–20 |date=2001-06-29 |pmid=11405938 |journal=Philosophical Transactions of the Royal Society B Biological Sciences |pmc=1088484 |doi=10.1098/rstb.2001.0867 |url=http://rstb.royalsocietypublishing.org/content/356/1410/911.full.pdf |url-status=dead |archivedate=2012-03-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120309105853/http://rstb.royalsocietypublishing.org/content/356/1410/911.full.pdf }}</ref> Επιπλέον λόγω του σχετικά αργού ρυθμού μετάδοσης του ιού από άτομο σε άτομο, αυτός μπορεί να εξαπλωθεί στον ευρύτερο πληθυσμό μόνο με την παρουσία των οδών (καναλιών) υψηλού κινδύνου μετάδοσης οι οποίες πιστεύεται ότι δεν υπήρχαν στην Αφρική πριν τον 20ό αιώνα.

Τέτοια συγκεκριμένα προτεινόμενα κανάλια υψηλού κινδύνου μετάδοσης, που επιτρέπουν στον ιό να προσαρμοστεί προς το ανθρώπινο είδος και να εξαπλωθεί, εξαρτώνται από τον προτεινόμενο χρόνο της μετάδοσης από ζώο σε άνθρωπο. Γενετικές μελέτες του ιού υποδηλώνουν ότι η εμφάνιση του πιο πρόσφατου κοινού πρόγονου της ομάδας Μ του HIV-1 χρονολογείται γύρω στο 1910.<ref name=Worobey2008>{{cite journal| author1=Michael Worobey |author2=Marlea Gemmel |author3=Dirk E. Teuwen |author4=Tamara Haselkorn |author5=Kevin Kunstman |author6=Michael Bunce |author7=Jean-Jacques Muyembe |author8=Jean-Marie M. Kabongo |author9=Raphaël M. Kalengayi |author10=Eric Van Marck |author11=M. Thomas P. Gilbert |author12=Steven M. Wolinsky |display-authors=4 |title=Direct evidence of extensive diversity of HIV-1 in Kinshasa by 1960 |journal=Nature |volume=455 |issue=7213 |pages=661–664 |year=2008 |pmid=18833279 |doi=10.1038/nature07390 |bibcode = 2008Natur.455..661W }} (subscription required)</ref> Οι υποστηρικτές αυτής της χρονολογίας συνδέουν την επιδημία του HIV με την εμφάνιση της [[αποικιοκρατία]]ς και την ανάπτυξη μεγάλων αποικιοκρατικών αφρικανικών πόλεων. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε κοινωνικές μεταβολές, μέσα στις οποίες συμπεριλαμβάνεται υψηλότερος βαθμός σεξουαλικής ασυδοσίας, η διάδοση της [[πορνεία]]ς, καθώς και η συνεπακόλουθη υψηλή συχνότητα εμφάνισης [[αφροδίσιο νόσημα|αφροδίσιων νοσημάτων]] που προκαλούν έλκη στα γεννητικά όργανα (όπως η [[σύφιλη]]) στις αποικιοκρατικές αυτές πόλεις.<ref name=Sousa2010>{{cite journal |author1=João Dinis de Sousa |author2=Viktor Müller |author3=Philippe Lemey |author4=Anne-Mieke Vandamme |title=High GUD Incidence in the Early 20th Century Created a Particularly Permissive Time Window for the Origin and Initial Spread of Epidemic HIV Strains |journal=PLoS ONE |volume=5 |issue=4 |pages=e9936 |year=2010 |pmid=20376191 |pmc=2848574 |doi=10.1371/journal.pone.0009936 |url=http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0009936 |editor1-last=Martin |editor1-first=Darren P. |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121010014729/http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0009936 |archivedate=2012-10-10}}</ref> Ενώ ο βαθμός μετάδοσης του HIV διαμέσου της κολπικής συνεύρεσης είναι χαμηλός υπό κανονικές συνθήκες, αυξάνει πολλαπλάσια αν ένας από τους παρτενέρ υποφέρει από μια σεξουαλικά μεταδιδόμενη λοίμωξη που προκαλεί έλκη στα γεννητικά όργανα. Οι πρώτες αποικιοκρατικές πόλεις του 1900 ήταν γνωστές για το μεγάλο ποσοστό διάδοσης της πορνείας και των γεννητικών ελκών, σε βαθμό που το 1928 το 45% των γυναικών κατοίκων της ανατολικής [[Κινσάσα]] πιστεύεται ότι υπήρξαν πόρνες και το 1933 περίπου το 15% όλων των κατοίκων της ίδιας πόλης ήταν μολυσμένοι από κάποιο τύπο σύφιλης.<ref name=Sousa2010 />

Μια εναλλακτική άποψη θεωρεί πως μη ασφαλείς ιατρικές πρακτικές στην Αφρική κατά τα χρόνια που ακολούθησαν τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, όπως η επαναχρησιμοποίηση μη αποστειρωμένων συριγγών στη διάρκεια μαζικών εμβολιασμών ή οι εκστρατείες για την αντιμετώπιση της [[ελονοσία]]ς και άλλων λοιμώξεων με [[αντιβιοτικά]], αποτέλεσαν την εναρκτήρια οδό που επέτρεψε στον ιό να προσαρμοστεί προς τους ανθρώπους και να εξαπλωθεί.<ref name=Marx2001 /><ref name=Chitnis2000>{{cite journal |author1=Amit Chitnis |author2=Diana Rawls |author3=Jim Moore |title=Origin of HIV Type 1 in Colonial French Equatorial Africa? |journal=AIDS Research and Human Retroviruses |volume=16 |issue=1 |pages=5–8 |year=2000 |pmid=10628811 |doi=10.1089/088922200309548}}(subscription required)</ref><ref name=McNeil>{{cite news |author=Donald G. McNeil Jr. |title=Precursor to H.I.V. Was in Monkeys for Millennia |url=http://www.nytimes.com/2010/09/17/health/17aids.html?_r=1&src=me&ref=general |quote=Dr. Marx believes that the crucial event was the introduction into Africa of millions of inexpensive, mass-produced syringes in the 1950s.&nbsp;... suspect that the growth of colonial cities is to blame. Before 1910, no Central African town had more than 10,000 people. But urban migration rose, increasing sexual contacts and leading to red-light districts.|work=[[New York Times]] |date= 2010-09-16 |accessdate=2019-09-13 |url-status=live |archivedate=2011-05-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110511230019/http://www.nytimes.com/2010/09/17/health/17aids.html?_r=1&src=me&ref=general}}</ref>

Η παλαιότερη καλά τεκμηριωμένη περίπτωση HIV σε άνθρωπο, χρονολογείται πίσω στο 1959 στο [[Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό|Κονγκό]].<ref name=Zhu>{{cite journal|author=Zhu, T., Korber, B. T., Nahmias, A. J., Hooper, E., Sharp, P. M. and Ho, D. D.|title=An African HIV-1 Sequence from 1959 and Implications for the Origin of the epidemic |journal=Nature |year=1998 |pages=594–597 |volume=391 |issue=6667 |pmid=9468138 |doi=10.1038/35400 |bibcode = 1998Natur.391..594Z }}</ref> Ο ιός μπορεί ήδη να είχε κάνει την παρουσία του στις Ηνωμένες Πολιτείες ήδη από το 1966,<ref>{{cite news | last = Kolata | first = Gina | title = Boy's 1969 Death Suggests AIDS Invaded U.S. Several Times | publisher = The New York Times | date = 1987-10-28 | url = http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9B0DEFD6173AF93BA15753C1A961948260&sec=health&pagewanted=all | accessdate = 2019-09-13 |url-status=live |archivedate=2006-06-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060603185639/http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9B0DEFD6173AF93BA15753C1A961948260&sec=health&pagewanted=all}}</ref> όμως η προέλευση της μεγάλης πλειονότητας των μολύνσεων που συνέβησαν εκτός Υποσαχάριας Αφρικής (συμπεριλαμβανομένων και των ΗΠΑ) μπορεί να αποδοθεί σε ένα μεμονωμένο άγνωστο άτομο το οποίο μολύνθηκε από HIV στην Αϊτή και μετά έφερε τη λοίμωξη στις ΗΠΑ κάποια στιγμή γύρω στο 1969.<ref name="Thomas_Gilbert">{{cite journal |author1=M. Thomas P. Gilbert |author2=Andrew Rambaut |author3=Gabriela Wlasiuk |author4=Thomas J. Spira |author5=Arthur E. Pitchenik |author6=Michael Worobey |title=The emergence of HIV/AIDS in the Americas and beyond | journal=PNAS | date= 2007-11-20 |volume=104 |issue=47 |pages=18566–18570 |url=http://www.pnas.org/content/104/47/18566.full.pdf | format=PDF | doi=10.1073/pnas.0705329104 | pmid=17978186 | pmc=2141817|bibcode = 2007PNAS..10418566G |url-status=live |archivedate=2012-07-24 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120724151915/http://www.pnas.org/content/104/47/18566.full.pdf}}</ref> 

Κατόπιν η επιδημία εξαπλώθηκε γρήγορα ανάμεσα στις ομάδες υψηλού κινδύνου. Κατά το 1978 η εξάπλωση του HIV στους ομοφυλόφιλους αρσενικούς κατοίκους της Νέας Υόρκης και του Σαν Φρανσίσκο υπολογίστηκε σε ποσοστό 5%, υποδηλώνοντας ότι αρκετές χιλιάδες ατόμων στη χώρα είχαν ήδη μολυνθεί.<ref name="Thomas_Gilbert" />

== Κοινωνικά και πολιτιστικά δεδομένα ==
Η διάδοση του AIDS δεν έγινε, αρχικά τουλάχιστον, αντιληπτή από τον ιατρικό κόσμο και την κοινωνία ως μία ακόμα νόσος που εμφανίστηκε εντός της συνέχειας που υπάρχει στην ιστορία των ασθενειών, αλλά ως κάτι παράλογο και [[Αποκάλυψη του Ιωάννη|«αποκαλυπτικό»]], απέναντι στο οποίο οι άνθρωποι έπρεπε να «καταθέσουν» και να «ομολογήσουν» την απόρριψη ή την ενοχή τους. Ο λόγος γύρω από τη νόσο συχνά έβγαινε εκτός του χώρου της σύγχρονης ιατρικής επιστήμης, καθώς αυτή θεωρήθηκε πως σηματοδοτούσε ακόμα και «το τέλος όλων των ασθενειών», όπως υποστηρίχθηκε από ορισμένους.<ref>{{cite book|author=Alexander García Düttmann|title=At Odds with Aids: Thinking and Talking about a Virus |page=27 |publisher=Stanford University Press |location=Στάνφορντ |year=1996 |others=Μετάφραση στα αγγλικά: Peter Gilgen και Conrad Scott-Curtis|isbn= 978-0-8047-2438-8|url=https://books.google.gr/books?id=gkCwEobXagUC&pg=PA148&lpg=PA148&dq=At+Odds+with+Aids:+Thinking+and+Talking+about+a+Virus.&source=bl&ots=bxkPgiVpTZ&sig=huxBEu6pjBLcGk7dms5s-fPd8OU&hl=el&sa=X&ved=0ahUKEwi4lcvq1pHcAhXjB5oKHYztACQQ6AEIPDAC#v=onepage&q=At%20Odds%20with%20Aids%3A%20Thinking%20and%20Talking%20about%20a%20Virus.&f=false}}</ref>

=== Στίγμα ===
[[File:Ryan White.jpg|thumb|alt=A teenage male with the hand of another resting on his left shoulder smiling for the camera|Ο [[Ράιαν Ουάιτ]], Αμερικανός έφηβος που έγινε σύμβολο του αγώνα για την εξάλειψη του στίγματος του AIDS.]]
Το [[στίγμα του AIDS]] υπάρχει στον κόσμο με διάφορους τρόπους που περιλαμβάνουν τον [[κοινωνικός εξοστρακισμός|κοινωνικό εξοστρακισμό]] και την [[κοινωνική απόρριψη|απόρριψη]], τη διακριτική συμπεριφορά (διακρίσεις) και την αποφυγή των ανθρώπων με HIV λοίμωξη. 

Ακόμη συναντά κανείς περιπτώσεις όπως υποχρεωτικό τεστ για HIV χωρίς προηγούμενη συναίνεση ή προστασία του απορρήτου, πράξεις βίας εναντίον ατόμων που είτε έχουν HIV λοίμωξη είτε θεωρείται ότι έχουν, καθώς και [[καραντίνα]] των οροθετικών στον HIV ατόμων.<ref name=UNAIDS2006Ch4>{{Cite book| publisher =UNAIDS | year = 2006| title = 2006 Report on the global AIDS epidemic| chapter = The impact of AIDS on people and societies| chapterurl = http://data.unaids.org/pub/GlobalReport/2006/2006_GR_CH04_en.pdf | accessdate = 2019-09-13 | isbn =92-9173-479-9 |url-status=live |archivedate=2006-10-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061004001821/http://data.unaids.org/pub/GlobalReport/2006/2006_GR_CH04_en.pdf}}</ref> 

Το στίγμα του AIDS διαιρείται περαιτέρω στις παρακάτω 3 κατηγορίες :
* ''Οργανικό στίγμα AIDS'' – μία αντανάκλαση του φόβου και της αντίληψης που πιθανά μπορεί να υπάρχει σε σχέση με μια θανατηφόρο και μεταδιδόμενη ασθένεια.<ref name=Herek1999>{{Cite journal| author1=Gregory M. Herek |author2=John P. Capitanio | journal=American Behavioral Scientist | year=1999| url=http://psychology.ucdavis.edu/rainbow/html/abs99_sp.pdf| format= PDF| title=AIDS Stigma and sexual prejudice| accessdate = 2006-03-27 | volume=42 | issue=7 | pages=1130–1147| doi=10.1177/0002764299042007006 |url-status=dead |archivedate=2012-05-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120503035211/http://psychology.ucdavis.edu/rainbow/html/abs99_sp.pdf}}</ref>
* ''Συμβολικό στίγμα AIDS'' – η χρήση του HIV/AIDS για την έκφραση συμπεριφορών προς τις κοινωνικές ομάδες ή τους τρόπους ζωής (lifestyle) που εκλαμβάνεται ότι συνδέονται με τη νόσο.<ref name=Herek1999 />
* ''Στίγμα αβροφροσύνης'' - στιγματισμός των ανθρώπων που σχετίζονται με το ζήτημα του HIV/AIDS ή με HIV-οροθετικά άτομα.<ref name=Snyder>{{Cite journal|author1=Marc Snyder |author2=Allen M. Omoto |author3=Lauren Crain |title=Punished for their good deeds: stigmatization for AIDS volunteers |url=https://archive.org/details/sim_american-behavioral-scientist_1999-04_42_7/page/1175 |journal=American Behavioral Scientist | year=1999 | pages=1175–1192 | volume=42 | issue=7 |doi=10.1177/0002764299042007009}}</ref>

Συχνά το στίγμα του AIDS εκφράζεται σε σύνδεση με ένα ή περισσότερα άλλα στίγματα, ιδιαίτερα αυτά που συνδέονται με την [[ομοφυλοφιλία]], την [[αμφιφυλοφιλία]], τον σεξουαλικό υπερκαταναλωτισμό, την [[πορνεία]] και την [[ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών]].<ref>{{cite book|last=Sharma|first=A.K.|title=Population and society|publisher=Concept Pub. Co.|location=New Delhi|isbn=9788180698187|pages=242|url=http://books.google.ca/books?id=sE-VDhEuxmsC&pg=PA242}}</ref>

Σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες υπάρχει μα συσχέτιση του AIDS με την ομοφυλοφιλία ή την αμφιφυλοφιλία και αυτή η συσχέτιση συνδέεται με υψηλά επίπεδα σεξουαλικών προκαταλήψεων, όπως συμπεριφορές εναντίον των ομοφυλόφιλων/αμφιφυλόφιλων ατόμων.<ref name=Herek2002>{{cite journal|author1=Gregory M. Herek |author2=John P. Capitanio |author3=Keith F. Widaman |title=HIV-related stigma and knowledge in the United States: prevalence and trends, 1991–1999|url=https://archive.org/details/sim_american-journal-of-public-health_2002-03_92_3/page/371 |journal=American journal of public health|date=Μάρτιος 2002|volume=92|issue=3|pages=371–7|pmid=11867313|pmc=1447082|doi=10.2105/AJPH.92.3.371}}</ref> Υπάρχει επίσης και μια υποτιθέμενη συσχέτιση ανάμεσα στο AIDS και όλες τις σεξουαλικές συμπεριφορές μεταξύ ανδρών, ακόμα και του σεξ μεταξύ μη μολυσμένων ανδρών.<ref name=Herek1999/> Παρά τις πεποιθήσεις αυτές, ο κυρίαρχος τρόπος μετάδοσης παγκοσμίως παραμένει η ετεροσεξουαλική επαφή.<ref>{{cite journal|author1=Kevin De Cock |author2=Harold Jaffe |author3=James Curran |title=The evolving epidemiology of HIV/AIDS |journal=AIDS (London, England)|date= 2012-06-19 |volume=26 |issue=10 |pages=1205-1213 |pmid=22706007 |doi=10.1097/QAD.0b013e328354622a}}</ref>

=== Οικονομικός αντίκτυπος ===
[[File:Life expectancy in some Southern African countries 1958 to 2003.png|thumb|alt=A graph showing an number of increasing lines followed by a sharp fall of the lines starting in mid 1980s to 1990s|Η πτώση στο προσδόκιμο ζωής σε ορισμένες ιδιαίτερα δοκιμαζόμενες από το AIDS χώρες της Αφρικής. {{legend|red|Μποτσουάνα}}{{legend|darkgreen|Ζιμπάμπουε}}{{legend|blue|Κένυα}}{{legend|black|Νότια Αφρική}}{{legend|grey|Ουγκάντα}}]]
Το HIV/AIDS επιδρά στα οικονομικά και των ατόμων και των χωρών.<ref name=M117/> Το [[ακαθάριστο εθνικό προϊόν]] των χωρών που έχουν επηρεαστεί έντονα έχει μειωθεί λόγω της έλλειψης [[ανθρώπινο κεφάλαιο|ανθρώπινου κεφαλαίου]].<ref name=M117/><ref name="Bell-et-al-2003">{{Cite journal|author1= Clive Bell |author2=Shantayanan Devarajan |author3=Hans Gersbach |date=2003-01-10 |url=http://econ.worldbank.org/external/default/main?pagePK=64165259&theSitePK=478060&piPK=64165421&menuPK=64166093&entityID=000160016_20031110113834 |title=The long-run economic costs of AIDS: theory and an application to South Africa |accessdate= 2008-04-28 |version= World Bank Policy Research Working Paper No. 3152 |format=PDF |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130605151302/http://econ.worldbank.org/external/default/main?pagePK=64165259&theSitePK=478060&piPK=64165421&menuPK=64166093&entityID=000160016_20031110113834 |archivedate=2013-06-05 |url-status=dead}}</ref> Χωρίς την κατάλληλη διατροφή, υγειονομική φροντίδα και φαρμακευτική αγωγή, μεγάλος αριθμός ανθρώπων πεθαίνει από επιπλοκές σχετιζόμενες με το AIDS. Στη διάρκεια της ασθένειάς τους οι άνθρωποι αυτοί, όχι μόνο δεν θα μπορούν να δουλέψουν, αλλά θα χρειαστεί να λάβουν σημαντική ιατρική φροντίδα. Για το έτος 2007 υπολογίζεται ότι υπήρχαν 12 εκατομμύρια ορφανά παιδιά λόγω AIDS.<ref name=M117/> Πολλά από αυτά φροντίζουν οι ηλικιωμένοι παππούδες και γιαγιάδες τους.<ref name=Greener>{{Cite book| author =Robert Greener R| date = Ιούλιος 2002| title = State of The Art: AIDS and Economics| chapter = AIDS and macroeconomic impact| editor = Steven Forsyth | pages = 49–55| publisher = International AIDS-Economics Network (IAEN) |url=http://pdf.usaid.gov/pdf_docs/PNACP969.pdf |url-status=live |archivedate=2006-10-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061014000915/https://pdf.usaid.gov/pdf_docs/PNACP969.pdf}}</ref>

Πλήττοντας πολλούς νεαρούς ενήλικες, το AIDS μειώνει το φορολογούμενο πληθυσμό, ελαττώνοντας κατά συνέπεια τους διαθέσιμους πόρους για [[δημόσιες δαπάνες]] όπως η εκπαίδευση και οι υπηρεσίες υγείας που δεν συνδέονται με το AIDS. Σαν αποτέλεσμα υπάρχει αυξημένη πίεση στα οικονομικά των κρατών και επιβράδυνση της ανάπτυξης των οικονομιών. Αυτό περαιτέρω καταλήγει σε βραδύτερη ανάπτυξη της [[φορολογική βάση|φορολογικής βάσης]], ένα αποτέλεσμα που ενισχύεται όταν υπάρχουν αυξημένες δαπάνες για την περίθαλψη των αρρώστων, την εργασιακή εκπαίδευση (προκειμένου να αντικαθιστώνται οι άρρωστοι εργάτες), τα επιδόματα ασθένειας αλλά και την περίθαλψη και φροντίδα των ορφανών του AIDS. Αυτό είναι ιδιαιτέρως αλήθεια όταν η απότομη αύξηση της θνητότητας των ενηλίκων μεταφέρει την όλη ευθύνη για τα ορφανά, από την οικογένειά τους στην κυβέρνηση που πρέπει να τα φροντίσει.<ref name=Greener />

Σε επίπεδο νοικοκυριού το AIDS έχει σαν αποτέλεσμα απώλεια εισοδήματος, αλλά και αυξημένες δαπάνες για υγειονομική περίθαλψη. Αυτό αφήνει στην οικογένεια λιγότερο εισόδημα για έξοδα εκπαίδευσης. Μια μελέτη στην [[Ακτή Ελεφαντοστού]] έδειξε ότι οικογένειες που είχαν ασθενή του AIDS ξόδευαν διπλάσια χρήματα σε έξοδα ιατρικής περίθαλψης σε σχέση με άλλα νοικοκυριά.<ref name="WBank">{{Cite journal| author=Mead Over| title=The macroeconomic impact of AIDS in Sub-Saharan Africa, Population and Human Resources Department| publisher=The World Bank| date=Ιούνιος 1992| url=http://www.worldbank.org/aidsecon/macro.pdf| format=PDF| accessdate=2008-05-03| archiveurl=https://web.archive.org/web/20080527201655/http://www.worldbank.org/aidsecon/macro.pdf| archivedate=2008-05-27| url-status=live}}</ref>

=== Θρησκεία και AIDS ===
Το ζήτημα της σχέσης της θρησκείας με το AIDS έχει υπάρξει αντικείμενο μεγάλης αντιπαράθεσης κατά τη διάρκεια των τελευταίων 20 ετών, πρωταρχικά λόγω του ότι πολλοί διακεκριμένοι θρησκευτικοί ηγέτες έχουν δημόσια δηλώσει την εναντίωσή τους στη χρήση προφυλακτικών.<ref>{{cite web|url=http://www.news-medical.net/health/AIDS-Stigma.aspx |title=AIDS Stigma |publisher=News Medical Life Science |website=News-medical.net |accessdate= 2019-09-13 |author=Ananya Mandal |editor=April Cashin-Garbutt |url-status=live |archivedate=2019-04-02 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190402153051/https://www.news-medical.net/health/AIDS-Stigma.aspx}}</ref><ref name="Thirty years after AIDS discovery, appreciation growing for Catholic approach">{{cite web|url=http://www.catholicnewsagency.com/news/thirty-years-after-aids-discovery-appreciation-growing-for-catholic-approach/?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed%3A+catholicnewsagency%2Fdailynews+%28CNA+Daily+News%29 |title=Thirty years after AIDS discovery, appreciation growing for Catholic approach |publisher=Catholic News Agency |website=Catholicnewsagency.com |date= 2011-06-05 |accessdate= 2019-09-13 |author=David Kerr |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110912204558/http://www.catholicnewsagency.com/news/thirty-years-after-aids-discovery-appreciation-growing-for-catholic-approach/?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed%3A+catholicnewsagency%2Fdailynews+%28CNA+Daily+News%29 |archivedate=2011-09-12}}</ref> Σύμφωνα με έκθεση ενός Αμερικανού ειδικού σε θέματα υγείας του Matthew Hanley που έχει τίτλο ’’The Catholic Church and the Global AIDS Crisis’’ (Η Καθολική Εκκλησία και η παγκόσμια κρίση του AIDS’’ ), η θρησκευτική προσέγγιση για την πρόληψη της εξάπλωσης του AIDS υποστηρίζει ότι είναι αναγκαίες πολιτισμικές αλλαγές, μεταξύ των οποίων μια επαναφορά της έμφασης υπέρ της πίστης μέσα στον γάμο και της σεξουαλικής εγκράτειας έξω απ’ αυτόν.<ref name="Thirty years after AIDS discovery, appreciation growing for Catholic approach"/>

Κάποιες θρησκευτικές ομάδες έχουν παρεμποδίσει και διακόψει τη θεραπεία για το AIDS. Σύμφωνα με το Αφρικανικό Δίκτυο Πολιτικής Υγείας κάποιες εκκλησίες στο Λονδίνο ισχυρίζονται ότι το AIDS μπορεί να θεραπευτεί με την προσευχή και σύμφωνα με έκθεση του Κέντρου Μελέτης Σεξουαλικής Υγείας και AIDS που εδρεύει στο [[Χάκνεϊ]] (διοικητικός τομέας Βόρειου/Βορειοανατολικού Λονδίνου) αναφέρεται ότι αρκετοί άνθρωποι διέκοψαν την αγωγή τους, μερικές φορές μάλιστα μετά από άμεση προτροπή του [[πάστορας|πάστορά]] τους (τοπικού ιερέα) με αποτέλεσμα έναν αριθμό θανάτων.<ref name=BBC18102011>{{cite news|first=Andy |last=Dangerfield |url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-england-london-14406818 |title=Church HIV prayer cure claims 'cause three deaths' |date= 2011-10-18 |accessdate=18 Οκτωβρίου 2011 |publisher=BBC News |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151124072747/https://www.bbc.com/news/uk-england-london-14406818 |archivedate=2015-11-24}}</ref> Η εκκλησιαστική οργάνωση ’’The Synagogue Church Of All Nations” (Εκκλησία Συναγωγής όλων των Εθνών) διαφημίζει ένα «νερό επάλειψης» που προάγει τη θεραπεία από τον Θεό, αν και η οργάνωση αρνείται ότι διαφημίζει τη διακοπή της θεραπείας.<ref name=BBC18102011 />

=== Η απεικόνιση του HIV/AIDS από τα ΜΜΕ ===
Τα [[Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης]] έχουν απεικονίσει το HIV/AIDS με διάφορους τρόπους ανάλογα με τον τόπο και τον χρόνο. Μία τάση της [[κοινωνική ενημερότητα|κοινωνικής ενημερότητας]] του HIV/AIDS είναι ότι παντού τα media ρέπουν στη δυσπιστία και τον δισταγμό στο να το παρουσιάσουν αρχικά και ότι γεγονότα ή άνθρωποι–κλειδιά τείνουν στο να προκαλούν ευρεία συζήτηση για την ασθένεια σε διάφορους πληθυσμούς. 

Μια από τις πρώτες διάσημες περιπτώσεις AIDS ήταν ο Αμερικανός [[Ροκ Χάντσον]], ένας ομοφυλόφιλος ηθοποιός που ήταν παντρεμένος και διαζευγμένος παλαιότερα στη ζωή του και που πέθανε στις 2 Οκτωβρίου 1985 έχοντας ανακοινώσει ότι πάσχει από τον ιό στις 25 Ιουλίου της ίδιας χρονιάς. Είχε διαγνωστεί το 1984.<ref>{{cite web|url=http://www.history.com/this-day-in-history/rock-hudson-announces-he-has-aids |title=Rock Hudson announces he has AIDS |work=This Day in History |publisher=A&E Television Networks |date=2009-11-13 |accessdate= 2019-09-13 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140426235813/http://www.history.com/this-day-in-history/rock-hudson-announces-he-has-aids |archivedate=2014-04-26}}</ref> Μια αξιοσημείωτη απώλεια λόγω AIDS από τη Βρετανία την ίδια χρονιά ήταν ο [[Νίκολας Ίντεν]], ομοφυλόφιλος βουλευτής και γιος του πρώην πρωθυπουργού [[Άντονι Ίντεν]].<ref>{{cite web|last=Coleman |first=Brian |url=http://www.newstatesman.com/blogs/brian-coleman/2007/06/lady-thatcher-gay-tory |title=Thatcher the gay icon |work=New Statesman |date= 2007-06-25 |accessdate= 2019-09-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081202080857/http://www.newstatesman.com/blogs/brian-coleman/2007/06/lady-thatcher-gay-tory |archivedate=2008-12-02}}</ref> Ο ιός πάντως αξίωσε ίσως το πιο διάσημο θύμα του στο πρόσωπο του Βρετανού ροκ σταρ [[Φρέντι Μέρκιουρι]] στις 24 Νοεμβρίου 1991, όταν ο Μέρκιουρι, τραγουδιστής του συγκροτήματος [[Queen]], πέθανε από ασθένεια σχετιζόμενη με το AIDS έχοντας ανακοινώσει ότι πάσχει από τη νόσο μόλις την προηγούμενη μέρα.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/november/24/newsid_2546000/2546945.stm |title=November 24, 1991: Giant of rock dies |work=BBC On This Day |publisher=BBC News |accessdate= 2019-09-13 |url-status=live |archivedate=2012-02-24 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120224082342/http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/november/24/newsid_2546000/2546945.stm}}</ref> Εντούτοις είχε διαγνωστεί σαν HIV οροθετικός το 1987.<ref>{{cite web|url=http://www.nndb.com/people/521/000044389/ |title=Freddie Mercury |work=Nndb.com |publisher=Soylent Communications |accessdate= 2019-09-13 |url-status=live |archivedate=2008-08-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080821153110/http://www.nndb.com/people/521/000044389/}}</ref> 

Μια από τις πρώτες περιπτώσεις προσβολής από τον ιό ενός διάσημου ετεροφυλόφιλου ατόμου ήταν ο [[Άρθουρ Ας]], Αμερικανός τενίστας. Διαγνώστηκε HIV θετικός στις 31 Αυγούστου 1988, έχοντας μολυνθεί με τον ιό από μετάγγιση αίματος στη διάρκεια καρδιοχειρουργικής επέμβασης νωρίτερα κατά τη δεκαετία του ’80. Περισσότερες εξετάσεις μέσα στις πρώτες 24 ώρες από την αρχική διάγνωση αποκάλυψαν ότι ο Ας είχε ήδη αναπτύξει AIDS, αλλά ο ίδιος δεν το ανακοίνωσε στο κοινό μέχρι τον Απρίλιο του 1992.<ref>{{cite web |last=Bliss |first=Dominic |url= http://www.itennisstore.com/Tennis-Latest-News/FROZEN-IN-TIME--ARTHUR-ASHE-by-Dominic-Bliss.aspx |title=Frozen In Time: Arthur Ashe |work=iTENNISstore.com |accessdate= 2012-06-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130730170201/http://www.itennisstore.com/Tennis-Latest-News/FROZEN-IN-TIME--ARTHUR-ASHE-by-Dominic-Bliss.aspx |archivedate=2013-07-30 |url-status=dead}}</ref> Πέθανε στις 6 Φεβρουαρίου 1993, σε ηλικία 49 ετών.<ref>{{cite news| url=http://www.independent.co.uk/news/tributes-to-arthur-ashe-1471622.html | title= Tributes to Arthur Ashe |location=London |work=The Independent | date= 1993-02-08 |accessdate= 2019-09-13 |url-status=live |archivedate=2012-11-11 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20121111124842/http://www.independent.co.uk/news/tributes-to-arthur-ashe-1471622.html}}</ref>

=== Άρνηση, συνωμοσιολογία και παρανοήσεις ===
Μια μικρή ομάδα ατόμων εξακολουθούν να αμφισβητούν τη σύνδεση μεταξύ HIV και AIDS,<ref name=Duesberg>
*{{cite journal| author=Peter Duesberg |title=HIV is not the cause of AIDS | journal=Science | year=1988 | pages=514, 517 | volume=241 | issue=4865| pmid=3399880 | doi=10.1126/science.3399880 |bibcode = 1988Sci...241..514D }}
*{{cite journal| author=Jon Cohen | title=The Controversy over HIV and AIDS| journal=Science | year=1994 | pages=1642–1649 | volume=266 | issue=5191 | url=http://www.sciencemag.org/feature/data/cohen/266-5191-1642a.pdf| format = PDF| doi=10.1126/science.7992043| pmid=7992043| accessdate= 2019-09-13 | bibcode=1994Sci...266.1642C |url-status=live |archivedate=2009-02-24 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090224231609/https://www.sciencemag.org/feature/data/cohen/266-5191-1642a.pdf}}</ref> την ίδια την ύπαρξη του HIV ή την εγκυρότητα της εξέτασης για HIV και των μεθόδων θεραπείας.<ref name=Kalichman>{{cite book|author=Seth Kalichman |title=Denying AIDS: Conspiracy Theories, Pseudoscience, and Human Tragedy |publisher=Copernicus Books (Springer Science+Business Media) |location=New York |date=2009-01-16 |isbn=978-0-387-79475-4 | url = http://books.google.com/?id=_mtDBCDwxugC&printsec=frontcover&q=}}</ref><ref name=SmithNovella>{{cite journal |author1=Tara C. Smith |author2=Steven P. Novella |title=HIV Denial in the Internet Era |journal=PLoS Med. |volume=4 |issue=8 |pages=e256 |date=2007-08-21 |pmid=17713982 |doi=10.1371/journal.pmed.0040256 |pmc=1949841 |url=http://medicine.plosjournals.org/perlserv/?request=get-document&doi=10.1371/journal.pmed.0040256&ct=1&SESSID=3d4baa1a64e57d8ff33e9d41eb2335a1 |accessdate=2009-11-07 |url-status=dead |archivedate=2008-05-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080506012410/http://medicine.plosjournals.org/perlserv/?request=get-document&doi=10.1371%2Fjournal.pmed.0040256&ct=1&SESSID=3d4baa1a64e57d8ff33e9d41eb2335a1 }}</ref> Αυτοί οι ισχυρισμοί, γνωστοί ως «[[άρνηση του AIDS]]», έχουν μελετηθεί και απορριφθεί από την επιστημονική κοινότητα.<ref name=consensus>{{cite web| author=Various| publisher=National Institute of Allergy and Infectious Diseases | date= 2010-01-14 | url=http://www.niaid.nih.gov/topics/HIVAIDS/Understanding/howHIVCausesAIDS/Pages/HIVcausesAIDS.aspx | title= Resources and Links, HIV-AIDS Connection| accessdate = 2009-02-22 |url-status=dead |archivedate=2010-06-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100610042550/http://www.niaid.nih.gov/topics/HIVAIDS/Understanding/howHIVCausesAIDS/Pages/HIVcausesAIDS.aspx}}</ref> Παρ' όλα αυτά είχαν σημαντικό πολιτικό αντίκτυπο, ιδιαίτερα στη Νότιο Αφρική όπου ο εναγκαλισμός της επίσημης κυβέρνησης των θεωριών των αρνητών ήταν υπεύθυνος για την αναποτελεσματική απάντηση στην επιδημία του AIDS σε αυτή τη χώρα και η κυβέρνηση κατηγορήθηκε για εκατοντάδες χιλιάδες μολύνσεις με HIV και θανάτους, που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί.<ref>{{cite journal |author=James Watson |title=Scientists, activists sue South Africa's AIDS 'denialists' |journal=Nature Medicine |volume=12 |issue=1 |page=6 |year=2006 |pmid=16397537 |doi=10.1038/nm0106-6a}}</ref><ref>{{cite journal |author=Adele Baleta |title=S Africa's AIDS activists accuse government of murder |journal=The Lancet |publisher=Elsevier |volume=361 |issue=9363 |page=1105 |date=2003-03-29 |pmid=12672319 |doi=10.1016/S0140-6736(03)12909-1}}</ref><ref>{{cite journal |author=Jon Cohen |title=South Africa's new enemy |journal=Science |volume=288 |issue=5474 |pages=2168–70 |date=2000-06-23 |pmid=10896606 |doi=10.1126/science.288.5474.2168}}</ref>

Το ''[[Operation INFEKTION]]'' (''Επιχείρηση ΜΟΛΥΝΣΗ'') ήταν μια παγκόσμιας εμβέλειας Σοβιετική επιχείρηση «[[ενεργά μέτρα|ενεργών μέτρων]]», με σκοπό τη διάδοση της πληροφορίας ότι οι ΗΠΑ είχαν δημιουργήσει το HIV/AIDS. Οι μελέτες δείχνουν ότι αρκετοί άνθρωποι πίστεψαν –και εξακολουθούν να πιστεύουν- τέτοιους ισχυρισμούς.<ref name="infektion">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/csi-studies/studies/vol53no4/soviet-bloc-intelligence-and-its-aids.html |title=Operation INFEKTION – Soviet Bloc Intelligence and Its AIDS Disinformation Campaign |author=Thomas Boghardt |date=2010-01-26 |publisher=Central Intelligence Agency |accessdate=2019-09-13 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110514230328/https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/csi-publications/csi-studies/studies/vol53no4/soviet-bloc-intelligence-and-its-aids.html |archivedate=2011-05-14}}</ref>

Υπάρχουν πολλές παρανοήσεις σχετικά με το HIV/AIDS. Τρεις από τις πιο κοινές είναι ότι το AIDS μπορεί να εξαπλωθεί με την καθημερινή επαφή, ότι η σεξουαλική επαφή με παρθένα μπορεί να θεραπεύσει το AIDS και ότι ο HIV μπορεί να μολύνει μόνο ομοφυλόφιλους άντρες και χρήστες ναρκωτικών. Άλλες παρανοήσεις είναι ότι κάθε πράξη πρωκτικής σεξουαλικής επαφής μεταξύ δύο μη μολυσμένων ομοφυλόφιλων ανδρών μπορεί να οδηγήσει σε HIV λοίμωξη και ότι η ανοιχτή συζήτηση για την ομοφυλοφιλία και τον HIV στα σχολεία θα οδηγήσει σε αυξημένα ποσοστά ομοφυλοφιλίας και AIDS.<ref>{{Cite book| author=Mark J. Blechner | title=Hope and mortality: psychodynamic approaches to AIDS and HIV| url=https://archive.org/details/hopemortalitypsy0000unse | publisher=Analytic Press| location=Hillsdale, NJ| year=1997| isbn=0-88163-223-6}}</ref><ref>{{Cite journal|author1=Douglas B. Kirby |author2=B.A. Laris |author3=Lori A. Rolleri |title=Sex and HIV education programs: their impact on sexual behaviors of young people throughout the world |journal=Journal of Adolescence Health |volume=40 |issue=3 |pages=206–217 |date=Μάρτιος 2007 |pmid=17321420 |doi=10.1016/j.jadohealth.2006.11.143 }}</ref>

== Έρευνα ==
Η έρευνα για τη βελτίωση των θεραπειών περιλαμβάνει τη μείωση των παρενεργειών των φαρμάκων, την περαιτέρω απλοποίηση των φαρμακευτικών σχημάτων για τη βελτίωση της συμμόρφωσης και τον καθορισμό της καλύτερης αλληλουχίας των σχημάτων για την αντιμετώπιση της [[φαρμακευτική αντοχή|φαρμακευτικής αντοχής]] του ιού. Εντούτοις μόνο ένα (προληπτικό) εμβόλιο πιστεύεται ότι είναι ικανό να σταματήσει την πανδημία. Και αυτό γιατί ένα εμβόλιο θα κόστιζε λιγότερο και έτσι θα γινόταν οικονομικά ανεκτό στις [[αναπτυσσόμενες χώρες]] και δεν θα απαιτούσε καθημερινή θεραπεία.<ref name=Ferrantelli>{{cite journal|author1=Flavia Ferrantelli |author2=Aurelio Cafaro |author3=Barbara Ensoli |title=Nonstructural HIV proteins as targets for prophylactic or therapeutic vaccine |journal=Current Opinion in Biotechnology |volume=15 |issue=6 |pages=543–556 |date=Δεκέμβριος 2004 |pmid=15560981 |doi=10.1016/j.copbio.2004.10.008}}</ref> Όμως μετά από περισσότερα από 20 χρόνια έρευνας, ο HIV-1 παραμένει δύσκολος στόχος για τα εμβόλια<ref name=Ferrantelli/><ref>{{Cite journal|author1=Gunilla B. Karlsson Hedestam |author2=Ron A.M. Fouchier |author3=Sanjay Phogat |author4=Dennis R. Burton |author5=Joseph Sodroski |author6=Richard T. Wyatt |title=The challenges of eliciting neutralizing antibodies to HIV-1 and to influenza virus |journal=Nature Reviews Microbiology |volume=6 |issue=2 |pages=143–155 |date=2008-02-01 |pmid=18197170 |doi=10.1038/nrmicro1819}}</ref> και δεν έχει βρεθεί ούτε προληπτικό εμβόλιο, ούτε πλήρης θεραπεία για τη νόσο.

=== Μεταμόσχευση εμβρυονικών κυττάρων (βλαστοκυττάρων) === 
Το 2007 ο Τίμοθι Ρέι Μπράουν,<ref name=ghivberlin>{{cite news|title=German HIV patient cured after stem cell transplant |url=http://www.belfasttelegraph.co.uk/news/world-news/german-hiv-patient-cured-after-stem-cell-transplant-15030473.html |accessdate=2019-09-13 |newspaper=Belfast Telegraph |date= 2010-12-15 |url-status=live |archivedate=2010-12-22 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101222011657/http://www.belfasttelegraph.co.uk/news/world-news/german-hiv-patient-cured-after-stem-cell-transplant-15030473.html}}</ref> ένας 40χρονος HIV οροθετικός (γνωστός και σαν «Ασθενής του Βερολίνου») έκανε μεταμόσχευση [[βλαστοκύτταρο|βλαστοκυττάρων]] ως μέρος της θεραπείας του για [[οξεία μυελογενής λευχαιμία|οξεία μυελογενή λευχαιμία]] (AML - ΟΜΛ)<ref name = Blood>{{cite journal|author1=Kristina Allers |author2=Gero Hütter |author3=Jörg Hofmann |author4=Christoph Loddenkemper |author5=Kathrin Rieger |author6=Eckhard Thiel |author7=Thomas Schneider |title=Evidence for the cure of HIV infection by CCR5Δ32/Δ32 stem cell transplantation |journal=Blood |date= 2011-03-10 |volume=117 |issue=10 |pages=2791–2799 |pmid=21148083 |doi=10.1182/blood-2010-09-309591}}</ref> και μια δεύτερη μεταμόσχευση ένα χρόνο αργότερα μετά από υποτροπή της νόσου. Ο δότης επιλέχτηκε όχι μόνο για τη γενετική συμβατότητά του, αλλά και γιατί ήταν [[ομοζυγώτης]] (είχε πλήρη επικράτηση στο DNA του) μιας μετάλλαξης του CCR5-Δ32 (πρωτεΐνη-συνυποδοχέας του CD4 κυττάρου για τη σύνδεση του ιού με το κύτταρο). Η μετάλλαξη αυτή είναι γνωστό ότι προκαλεί αντίσταση στη λοίμωξη από HIV.<ref name="Wall Street Journal 2008">{{cite news | author=Mark Schoofs | title=A Doctor, a Mutation and a Potential Cure for AIDS | url=http://online.wsj.com/article/SB122602394113507555.html | accessdate= 2019-09-13 |publisher=The Wall Street Journal| date= 2008-11-07 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090703083130/http://online.wsj.com/article/SB122602394113507555.html |archivedate=2009-07-03 }}</ref>

<ref name=Huetter2009>{{cite journal|author=Hütter G, Nowak D, Mossner M, Ganepola S, Ganepola A, Allers K, Schneider T, Hofmann J, Kücherer C, Blau O, Blau IW, Hofmann WK, Thiel E et al |title=Long-Term Control of HIV by CCR5 Delta32/Delta32 Stem-Cell Transplantation |journal=The New England Journal of Medicine |volume=360 |issue=7 |pages=692–698 |date=2009-02-12 |pmid= 19213682|doi= 10.1056/NEJMoa0802905 }}</ref> Μετά από 20 μήνες χωρίς αντιρετροϊκή θεραπεία αναφέρθηκε ότι τα επίπεδα του HIV στο αίμα, τον μυελό των οστών και τα έντερα του Μπράουν ήταν κάτω από το όριο ανίχνευσης.<ref name=Huetter2009/> Ο ιός παρέμεινε μη ανιχνεύσιμος για πάνω από 3 χρόνια από την πρώτη μεταμόσχευση.<ref name=Blood/> Παρότι οι ερευνητές και μερικοί σχολιαστές έχουν χαρακτηρίσει αυτό το αποτέλεσμα ως ίαση, άλλοι προτείνουν ότι ο ιός μπορεί να παραμένει κρυμμένος σε ιστούς<ref name=NEJMLevy/> όπως ο εγκέφαλος (που αποτελεί [[ιική δεξαμενή]]). Η θεραπεία με βλαστοκύτταρα παραμένει στο ερευνητικό στάδιο εξαιτίας της μη τεκμηρίωσής της, της νοσηρότητας και του κινδύνου θνητότητας που συνδέεται με τη μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων και της δυσκολίας εύρεσης κατάλληλων δοτών.<ref name=NEJMLevy>{{cite journal |author=Jay A. Levy |title=Not an HIV Cure, but Encouraging New Directions |journal=The New England Journal of Medicine |volume=360 |issue=7 |pages=724–725 |date=2009-02-12 |doi= 10.1056/NEJMe0810248 |pmid=19213687}}</ref><ref>{{Cite journal|author1=Jan van Lunzen |author2=Boris Fehse |author3=Joachim Hauber |title=Gene Therapy Strategies: Can We Eradicate HIV? |journal=Current HIV/AIDS Reports |date=Ιούνιος 2011 |volume=8 |issue=2 |pages=78-84 |publisher=Current Science |doi=10.1007/s11904-011-0073-9 |pmid=21331536}}(subscription required)</ref>

=== Ανοσοτροποποιητικοί παράγοντες ===
Συμπληρώνοντας τις προσπάθειες για τον έλεγχο της αντιγραφής του ιού, σε δοκιμές στο παρελθόν αλλά και σε δοκιμές που συνεχίζονται ακόμη εξετάστηκαν [[ανοσοθεραπεία|ανοσοθεραπείες]], που ενδέχεται να βοηθήσουν στην ανάκαμψη του ανοσοποιητικού συστήματος. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται η [[ιντερλευκίνη-2]] και η [[ιντερλευκίνη-7]].<ref name="Tincati-2009">{{cite journal|author1=C. Tincati |author2=A. d'Arminio Monforte |author3=G. Marchetti |title=Immunological mechanisms of interleukin-2 (IL-2) treatment in HIV/AIDS disease |journal=Current molecular pharmacology|year= 2009 |volume=2 |issue=1 |pages=40–45 |pmid=20021444|doi=10.2174/1874467210902010040}}</ref>

Η αποτυχία των υποψήφιων εμβολίων να προστατεύσουν από την HIV λοίμωξη και την εξέλιξή της σε AIDS, έχει οδηγήσει σε ανανέωση του ενδιαφέροντος για τους βιολογικούς μηχανισμούς που ευθύνονται για τη λανθάνουσα περίοδο της HIV λοίμωξης. Μια περιορισμένη περίοδος θεραπείας που θα συνδυάζει αντιρετροϊκά μαζί με φάρμακα που στοχεύουν τη δεξαμενή λανθάνουσας λοίμωξης, μπορεί κάποια μέρα να επιτρέψει την πλήρη εξάλειψη της HIV λοίμωξης.<ref name =Bowman>{{cite journal | author1=Mary-Catherine Bowman |author2=Nancie M. Archin |author3=David M. Margolis | title=Pharmaceutical approaches to eradication of persistent HIV infection | journal=Expert Reviews in Molecular Medicine |date=Ιούλιος 2009 | volume=11 | issue=e6 | pmid=19208267 | doi=10.1017/S1462399409000970 | pages=e6 }}</ref> Οι ερευνητές έχουν ανακαλύψει ένα [[αντίσωμα-ένζυμο]] ([[αντίσωμα]] με δράση [[καταλύτης|καταλύτη]], όπως τα [[ένζυμα]]) που μπορεί να καταστρέψει τη θέση πρόσδεσης με το CD4 κύτταρο στην πρωτεΐνη gp120. Η πρωτεΐνη αυτή του ιού είναι κοινή σε όλες τις παραλλαγές του HIV καθώς αποτελεί το σημείο πρόσδεσης για το [[Β λεμφοκύτταρο]] και την επακόλουθη έκθεση του ανοσοποιητικού συστήματος.<ref>{{Cite journal|author1=Stephanie Planquea |author2=Yasuhiro Nishiyamaa |author3=Hiroaki Taguchia |author4=Maria Salasb |author5=Carl Hansonb |author6=Sudhir Paula |title=Catalytic antibodies to HIV: Physiological role and potential clinical utility |journal=Autoimmunity Reviews |volume=7 |issue=6 |pages=473–479 |date=Ιούνιος 2008 |pmid=18558365 |doi=10.1016/j.autrev.2008.04.002 |pmc=2527403}}</ref>

== Υποσημειώσεις ==
<references />
'''Αναφορές'''
{{Refbegin}}
* {{cite book | editor1-last = Mandell | editor1-first = Gerald L. | editor2-last = Bennett | editor2-first =John E. | editor3-last = Dolin | editor3-first = Raphael |title=Mandell, Douglas, and Bennett's Principles and Practice of Infectious Diseases | year=2010 | publisher = Churchill Livingstone/Elsevier | location = Philadelphia, PA|isbn=978-0-443-06839-3 | edition = 7η }}
* {{cite book|author=Joint United Nations Programme on HIV/AIDS (UNAIDS) |title=Global HIV/AIDS Response, Epidemic update and health sector progress towards universal access|year=2011|publisher=Joint United Nations Programme on HIV/AIDS|url=http://www.unaids.org/en/media/unaids/contentassets/documents/unaidspublication/2011/20111130_UA_Report_en.pdf |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111205151023/http://www.unaids.org/en/media/unaids/contentassets/documents/unaidspublication/2011/20111130_UA_Report_en.pdf |archivedate=2011-12-05}}
* {{cite book|author=Joint United Nations Programme on HIV/AIDS (UNAIDS) |title=2012 UNAIDS Report on the Global AIDS Epidemic|year=2012|publisher=Joint United Nations Programme on HIV/AIDS|url=http://www.unaids.org/en/media/unaids/contentassets/documents/epidemiology/2012/gr2012/20121120_UNAIDS_Global_Report_2012_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121205010859/http://www.unaids.org/en/media/unaids/contentassets/documents/epidemiology/2012/gr2012/20121120_UNAIDS_Global_Report_2012_en.pdf |archivedate=2012-12-05 |url-status=dead}}
{{Refend}}

== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{Commonscat|AIDS}}
* [http://www.positivevoice.gr/ Θετική Φωνή], Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδος
* [https://web.archive.org/web/20120509102949/http://www.keelpno.gr/el-gr/%CE%BD%CE%BF%CF%83%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1%CE%B8%CE%AD%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1%CF%85%CE%B3%CE%B5%CE%AF%CE%B1%CF%82/%CE%BB%CE%BF%CE%B9%CE%BC%CF%8E%CE%B4%CE%B7%CE%BD%CE%BF%CF%83%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/hivaids%CE%AC%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CF%83%CE%B5%CE%BE%CE%BF%CF%85%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CF%82%CE%BC%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%B4%CF%8C%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B1%CE%BD%CE%BF%CF%83%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/hivaids.aspx HIV λοίμωξη/AIDS], επιδημιολογικά στοιχεία για την Ελλάδα, πληροφορίες, από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων.
* [http://www.hivaids.gr/ hivaids.gr], το Ελληνικό κλινικό site για το HIV/AIDS στην Ελλάδα. Έγκυρη online ενημέρωση σχετικά με την επιδημία του HIV/AIDS από το 2002.
* [http://www.unaids.org/en/ UNAIDS] {{en}}
* [http://ec.europa.eu/health-eu/health_problems/hiv-aids/index_el.htm HIV/AIDS], σελίδα πληροφόρησης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
* [http://www.cdc.gov/hiv/default.htm HIV/AIDS], CDC. {{en}}
* [https://web.archive.org/web/20101226050033/http://www.unicef.gr/pdfs/Children_and_AIDS_2010.pdf Παιδιά και AIDS] (2010), έκθεση της UNICEF. {{en}}
* [https://web.archive.org/web/20180320123502/http://www.hiv-aids.gr/ Συμβουλευτική για τη Λοίμωξη και Νόσο HIV].
* [https://web.archive.org/web/20150626054952/http://www.hiv.gr/ Hiv.gr], σελίδα ενημέρωσης για οροθετικούς ή μη.
* {{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος= AIDS, ασθένεια και ίαση|αριθμός = 48014}}
* {{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος= AIDS, η άλλη πραγματικότητα|αριθμός = 48011}}

{{Authority control}}
{{προβεβλημένο λήμμα}}
[[Κατηγορία:HIV/AIDS| ]]
[[Κατηγορία:Πανδημίες]]