Οιωνός

Ως οιωνός προσδιοριζόταν κατά την αρχαιότητα το σαρκοφάγο όρνεο, και ειδικότερα το μαντικό πουλί. Μέσα από την προσεκτική παρατήρηση των κραυγών και του τρόπου ή της κατεύθυνσης του πετάγματός του, οι οιωνοσκόποι επιχειρούσαν να προβλέψουν το μέλλον.

Περιγραφή

Ως οιωνούς προερχόμενους μάλιστα από το Δία, θεωρούσαν επίσης τον κεραυνό ή τη βροντή, δίνοντας ιδιαίτερη σημασία στην κατεύθυνση στην οποία τα έβλεπαν ή τα άκουγαν. Οι οιωνοί αντιπροσώπευαν το θείο θέλημα και τις αποφάσεις των θεών και τη θέση τους απέναντι στα ανθρώπινα εγχειρήματα και ήταν ο δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ του κόσμου τους και αυτού των ανθρώπων, μεταφερόμενοι και ερμηνευόμενοι από τους μάντεις ή τους οιωνοσκόπους, οι οποίοι θεωρούνταν άτομα που έφεραν το θείο χάρισμα να γίνονται ενδιάμεσοι.

Από τα ομηρικά χρόνια οι Έλληνες έδειχναν ιδιαίτερη προσοχή σε αυτές τις ενδείξεις: όταν έβλεπαν γύπες από τα αριστερά, ένα ακόμη σύμβολο του Δία, το θεωρούσαν κακό οιωνό. Η κραυγή ενός ερωδιού ή η αστραπή στα δεξιά αντίθετα, χαρακτηριζόταν θετικός κι ελπιδοφόρος οιωνός. Στον ελληνικό χώρο, οι μάντεις έκριναν ακόμη τους καλούς και κακούς οιωνούς από την απροθυμία ή την προθυμία του θύματος να προσεγγίσει το βωμό και από την κατάσταση των εντοσθίων του όταν το έσφαζαν.

Οι Ρωμαίοι εκτός του ότι αντλούσαν οιωνούς από τα πουλιά, το είδος και το πέταγμά τους, τους κεραυνούς και τα θυσιαζόμενα ζώα, έδιναν ιδιαίτερη σημασία σε μια αξιοσημείωτη λέξη ή φράση που λεγόταν υποτίθεται τυχαία, είχε όμως ένα συμβολικό φορτίο και ένα προφητικό κατ’ ουσίαν περιεχόμενο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της πεποίθησης είναι το περιστατικό κατά το οποίο ο Αιμίλιος Παύλος, ακούγοντας την μικρή του κόρη να λέει ότι το σκυλί τους η Πέρσα πέθανε, θεώρησε αυτήν την φράση ως έναν καλό οιωνό αναφορικά με την εκστρατεία του εναντίον του βασιλιά της Μακεδονίας, Περσέα, λόγω της ηχητικής ομοιότητας των δύο ονομάτων, της χρονικής συγκυρίας που ειπώθηκε η φράση και συνέβη ο θάνατος του σκύλου.

Οι Ρωμαίοι, αντίθετα από τους Έλληνες, θεωρούσαν τις ενδείξεις από τα αριστερά συνήθως ευνοϊκές και θετικές, ενώ από τα δεξιά δυσμενείς και αρνητικές. Ωστόσο, υπό την ελληνική επιρροή το τυπικό αυτό άρχισε να μεταβάλλεται και να μην έχει καθολική ισχύ, έτσι ώστε πρέπει να εξετάζεται κάθε περίπτωση οιωνού ξεχωριστά.