Αποσχολειοποίηση
Η αποσχολειοποίηση (αγγλικά: unschooling) είναι σειρά εκπαιδευτικών φιλοσοφιών και πρακτικών γύρω από την πρωταρχική πεποίθηση ότι η μόρφωση είναι μεγαλύτερο εγχείρημα από την εκπαίδευση που προσφέρει το σχολείο.
Η αποσχολειοποίηση δίνει λίγη έμφαση στο παραδοσιακό σχολικό αναλυτικό πρόγραμμα και ενθαρρύνει τα παιδιά να μαθαίνουν μέσα από τις δικές τους βιωματικές εμπειρίες συμπεριλαμβάνοντας τις δραστηριότητες, το παιχνίδι, τις ευθύνες για τα οικιακά, τα προσωπικά ενδιαφέροντα και περιέργεια, την εργασιακή εμπειρία, τα ταξίδια, τα βιβλία, τα μαθήματα επιλογής, την οικογένεια, τους μέντορες και την κοινωνική αλληλεπίδραση. Η αποσχολειοποίηση ενθαρρύνει την εξερεύνηση των δραστηριοτήτων την οποία αναλαμβάνουν τα ίδια τα παιδιά, πιστεύοντας ότι η πιο προσωπική μάθηση είναι πιο ουσιαστική, πιο εύκολα κατανοητή και κατά συνέπεια πιο χρήσιμη για το παιδί. Διαφοροποιημένη από την συμβατική εκπαίδευση, η αποσχολειοποίηση αμφισβητεί την χρησιμότητα του τυποποιημένου προγράμματος σπουδών, τις συμβατικές μεθόδους ταξινόμησης και τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής σχολικής εκπαίδευσης, ενισχύοντας την εκπαίδευση σε κάθε παιδί, ατομικά.
Ιστορικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο όρος «Αποσχολειοποίηση» επινοήθηκε στη δεκαετία του '70 και χρησιμοποιήθηκε από τον εκπαιδευτικό Τζον Χολτ, ο οποίος είναι ευρέως αναγνωρισμένος ως ο πατέρας της αποσχολειοποίησης[1]. Παρόλο που συχνά θεωρούνταν υποσύνολο της κατ' οίκον μάθησης, οι οπαδοί της αποσχολειοποίησης (unschoolers) πιθανόν διαφέρουν ως προς τη φιλοσοφία από τους υποστηρικτές της κατ' οίκον μάθησης, οι οποίοι είναι, κατά κάποιο τρόπο, υπέρμαχοι της συμβατικής εκπαίδευσης. Ενώ η κατ' οίκον μάθηση έχει αποτελέσει συχνό θέμα δημόσιων συζητήσεων, στην αποσχολειοποίηση έχει δοθεί λίγη προσοχή από τα ΜΜΕ. Επικριτές της αποσχολειοποίησης έχουν την τάση να την θεωρούν ως μία ακραία εκπαιδευτική φιλοσοφία, ανησυχώντας πως τα αποσχολειοποιημένα παιδιά θα παρουσιάσουν έλλειψη συγκρότησης κοινωνικών δεξιοτήτων, ενώ οι υποστηρικτές του ισχυρίζονται πως ισχύει το ακριβώς αντίθετο: η αυτοκαθοδηγούμενη εκπαίδευση σε ένα φυσικό περιβάλλον κάνει το παιδί περισσότερο ικανό να χειρίζεται τον «πραγματικό κόσμο».[2]
Φιλοσοφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα παιδιά μαθαίνουν με φυσικό τρόπο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μία θεμελιώδης αρχή της αποσχολειοποίησης είναι ότι η περιέργεια είναι ένα έμφυτο χαρακτηριστικό και ότι τα παιδιά από τη φύση τους θέλουν να μαθαίνουν. Ένα επιχείρημα που προκύπτει από αυτό είναι ότι στο σχολείο χρησιμοποιούνται τα ίδια τυποποιημένα μοντέλα μάθησης για όλα τα παιδιά απαιτώντας από αυτά να μαθαίνουν ένα συγκεκριμένο θέμα σε ένα συγκεκριμένο ρυθμό και σε συγκεκριμένο χρόνο ανεξάρτητα από τις ατομικές παρούσες ή μελλοντικές ανάγκες, ενδιαφέροντα, στόχους ή άλλη προϋπάρχουσα γνώση επάνω στο συγκεκριμένο θέμα.
Πολλοί οπαδοί της αποσχολειοποίησης (unschoolers) πιστεύουν ότι οι ευκαιρίες για πολύτιμες βιωματικές, κοινωνικά βασισμένες, αυθόρμητες και πραγματικές εμπειρίες χάνονται όταν οι εκπαιδευτικές ευκαιρίες κυριαρχούνται από ή περιορίζονται σε αυτές που συμβαίνουν μέσα στο σχολικό κτίριο.
Διαφορετικές προσεγγίσεις της μάθησης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σύμφωνα με τους οπαδούς της αποσχολειοποίησης, οι ψυχολόγοι έχουν παρατηρήσει πολλές διαφορές μεταξύ των παιδιών ως προς τον τρόπο με τον οποίο αυτά μαθαίνουν.[3] Επίσης υποστηρίζεται ότι η αποσχολειοποίηση διαθέτει εκείνες τις προϋποθέσεις που απαιτούνται, ώστε οι εκπαιδευτικές διαδικασίες να προσαρμόζονται στις διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των παιδιών.
Διαφορές στην ανάπτυξη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι αναπτυξιακοί ψυχολόγοι ισχυρίζονται πως, όπως κάθε παιδί φτάνει σε κάποια ορόσημα της ανάπτυξης του σε διαφορετική ηλικία από τα υπόλοιπα, έτσι είναι, επίσης, έτοιμα για να μάθουν σε διαφορετικές ηλικίες το κάθε ένα[3]. Ακριβώς, όπως κάποια παιδιά μαθαίνουν να περπατούν κατά τη διάρκεια ενός φυσιολογικού χρονικού περιθωρίου, από τους οχτώ μέχρι τους δεκαπέντε μήνες, και ξεκινούν να μιλούν έχοντας ένα ευρύτερο χρονικό περιθώριο, οι οπαδοί της αποσχολειοποίησης επισημαίνουν ότι είναι επίσης έτοιμα και ικανά, για παράδειγμα, να διαβάσουν σε διαφορετικές ηλικίες. Πράγματι, ειδικοί έχουν ανακαλύψει ότι η μάθηση με φυσικό τρόπο προκαλεί πολύ μεγαλύτερες αλλαγές στη συμπεριφορά από τις παραδοσιακές μεθόδους εκμάθησης, αν και δεν υπάρχει, απαραίτητα, αύξηση του ποσοστού πληροφοριών που έχουν διδαχθεί[4]. Η παραδοσιακή μάθηση απαιτεί όλα τα παιδιά να μαθαίνουν να διαβάζουν την ίδια χρονική στιγμή, καθώς και να κάνουν πολλαπλασιασμούς π.χ. την ίδια στιγμή. Οι οπαδοί της αποσχολειοποίησης πιστεύουν ότι κάποια παιδιά δεν βοηθούνται στο παραδοσιακό σχολείο, παρότι βαριούνται, γιατί αυτό που καλούνται να μάθουν ήταν κάτι που ήταν έτοιμα να το μάθουν νωρίτερα. Ακόμη δε χειρότερα, μερικά παιδιά δεν μπορούν να βοηθηθούν αλλά αποτυγχάνουν, διότι δεν ήταν έτοιμα ακόμη για να διδαχθούν μία καινούρια πληροφορία.[5]
Τρόποι μάθησης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι άνθρωποι ποικίλουν ως προς τους «τρόπους μάθησης», δηλαδή, τον τρόπο που αυτοί αποκτούν νέες πληροφορίες. Ωστόσο, έρευνα έχει δείξει ότι η προτίμηση αυτή δεν σχετίζεται με την αύξηση της μάθησης ή την βελτίωση της απόδοσης[6]. Οι μαθητές έχουν διαφορετικές μαθησιακές ανάγκες. Σε ένα παραδοσιακό σχολικό περιβάλλον, οι δάσκαλοι σπάνια αξιολογούν έναν μεμονωμένο μαθητή διαφορετικά από τους υπόλοιπους, και παρόλο που οι δάσκαλοι, συνήθως, χρησιμοποιούν διαφορετικές μεθόδους, αυτό είναι συνήθως τυχαίο και όχι πάντα σχετικό με έναν μόνο μαθητή.[7]
Βασικές γνώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι οπαδοί της αποσχολειοποίησης συχνά δηλώνουν ότι το να «μαθαίνω πώς να μαθαίνω» είναι πιο σημαντικό από την εκμάθηση ενός οποιουδήποτε θέματος[8]. Ακόμη, σύμφωνα με τα λόγια του Χολτ ωυποστηρίζουν:[8]
| « | Από τη στιγμή που δεν γνωρίζουμε ποια γνώση θα είναι σημαντική στο μέλλον, είναι παράλογο να προσπαθούμε να την διδάξουμε εκ των προτέρων. Αντίθετα, πρέπει να προσπαθήσουμε να αποδείξουμε στους ανθρώπους οι οποίοι αγαπούν πολύ τη μάθηση και μαθαίνουν εύκολα, ότι αυτοί θα είναι ικανοί να μαθαίνουν οτιδήποτε πρέπει να μάθουν. | » |
Υποστηρίζεται ότι αυτή η ικανότητα των παιδιών να μαθαίνουν από μόνοι τους, καθιστά πιο πιθανό, αργότερα, όταν αυτά τα παιδιά θα είναι ενήλικες, να μπορούν να συνεχίσουν να μαθαίνουν ό,τι χρειάζονται να ξέρουν ώστε να αντιμετωπίζουν νέες ανάγκες, ενδιαφέροντα και στόχους, να μπορούν να επιστρέψουν σε οποιοδήποτε αντικείμενο νομίζουν ότι δεν έχει καλυφθεί επαρκώς ή να μάθουν κάτι τελείως καινούριο.[8]
Πολλοί οπαδοί της αποσχολειοποίησης διαφωνούν πάνω στο γεγονός ότι υπάρχουν συγκεκριμένες γνώσεις που κάθε άνθρωπος, ανεξάρτητα από τα βιώματα του, χρειάζεται να κατέχει[9]. Οι οπαδοί της αποσχολειοποίησης υποστηρίζουν, σύμφωνα με τα λόγια του Τζον Χολτ, ότι:[10]\
| « | Αν τα παιδιά έχουν πρόσβαση σε αρκετές καταστάσεις που προσφέρει ο κόσμος, θα διακρίνουν αρκετά ξεκάθαρα τα πράγματα που είναι πραγματικά σημαντικά για τον εαυτό τους και τους άλλους, και θα δημιουργούν για τους ίδιους ένα καλύτερο «μονοπάτι» μέσα σε αυτόν τον κόσμο απ’ ότι θα μπορούσε οποιοσδήποτε άλλος να δημιουργήσει για αυτούς. | » |
Ο ρόλος των γονέων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η καθοδήγηση της πορείας της μάθησης που παρατηρείται στην αποσχολειοποίηση δεν σημαίνει ότι οι γονείς των οπαδών της αποσχολειοποίησης δεν παρέχουν στα παιδιά τους καθοδήγηση και συμβουλές, ή ότι αποφεύγουν να μοιράζονται πράγματα τα οποία θεωρούν συναρπαστικά ή διαφωτιστικά. Πιστεύουν στη σημασία να χρησιμοποιούν την εμπειρία τους για να βοηθούν τα παιδιά τους στην πρόσβαση, την πλοήγηση και την απόδοση σημασίας στον κόσμο[11]. Κοινές γονικές δραστηριότητες περιλαμβάνουν για παράδειγμα, « από κοινού» με τα παιδιά τους διάβασμα βιβλίων με ενδιαφέρον περιεχόμενο ή ανάγνωση άρθρων είτε και διάφορες δραστηριότητες με τα παιδιά τους, που τα βοηθούν να συναντήσουν μορφωμένους ανθρώπους και να εξερευνήσουν μαζί τους ένα ενδιαφέρον, να θέσουν στόχους και να καταλάβουν τι χρειάζεται να κάνουν ώστε να τους κατακτήσουν. Η φύση της αποσχολειοποίησης, η οποία στηρίζεται στο «τι είναι ενδιαφέρον» δεν σημαίνει ότι είναι μία προσέγγιση της εκπαίδευσης η οποία επικεντρώνεται σε αυτό παραβλέποντας όλα τα υπόλοιπα. Οι γονείς τείνουν να εμπλέκονται, ιδιαιτέρα με τα νεότερα παιδιά (τα μεγαλύτερα παιδιά, εκτός αν είναι καινούριοι οπαδοί της αποσχολειοποίησης, συνήθως χρειάζονται λιγότερη βοήθεια να βρουν πόρους, να δημιουργήσουν και να πραγματοποιήσουν σχέδια).[11]
Κριτική πάνω στις μεθόδους του παραδοσιακού σχολείου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με βάση τον πρωτοπόρο της αποσχολειοποίησης, Τζον Χολτ:
| « | … η ανησυχία των παιδιών λόγω των συνεχών δοκιμασιών τους, ο φόβος της αποτυχίας, η τιμωρία και η ντροπή, μειώνουν σοβαρά την ικανότητα τόσο της κατανόησης όσο και της μνήμης και τους απομακρύνει από το αντικείμενο μάθησης [...]. | » |
Οι υποστηρικτές της αποσχολειοποίησης ισχυρίζονται ότι η εξατομικευμένη, παιδοκεντρική μάθηση είναι πιο αποδοτική και με σεβασμό προς τον ατομικό χρόνο των παιδιών, αξιοποιεί τα ενδιαφέροντα τους και επιτρέπει την βαθύτερη αναζήτηση αντικειμένων απ’ ότι είναι δυνατό στην συμβατική εκπαίδευση.
Άλλοι, ωστόσο, επισημαίνουν ότι μερικά σχολεία μπορεί να είναι μη-καταναγκαστικά και να υποστηρίζουν τη συνεργασία, κατά τρόπο σύμφωνο με τη φιλοσοφία της αποσχολειοποίησης. Τα σχολεία Σάντμπουρι είναι μη καταναγκαστικά, χωρίς κατήχηση, ευνοούν τη συνεργασία και υπάρχουν δημοκρατικές σχέσεις μεταξύ των παιδιών και των ενηλίκων. Επιπλέον καλλιεργούν τις σχέσεις με τους γονείς και στα σχολεία αυτά η μάθηση είναι εξατομικευμένη, παιδοκεντρική και συμπληρώνει την εκπαίδευση στο σπίτι.
Ιστορία και χρήση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο όρος αποσχολειοποίηση (unschooling) πιθανώς απορρέει από τον όρο του Ιβάν Ίλιτς “deschooling” και δημοσιοποιήθηκε από το ενημερωτικό δελτίο του Τζον Χόλτον «Growing Without Schooling» («Μεγαλώνοντας χωρίς φοίτηση στο σχολείο»).Σε μία πρόχειρη έκθεση ο Χολτ σύγκρινε τους δύο όρους.
Με τον όρο «αποσχολειοποίηση» ('unschooling') εννοούμε τη διαδικασία κατά την οποία απομακρύνουμε τα παιδιά έξω από το σχολείο και με τον όρο 'deschooling' εννοούμε εκείνη τη διαδικασία κατά την οποία αλλάζουμε τους κανόνες για να κάνουμε το σχολείο μη υποχρεωτικό. Σε αυτό το σημείο ο όρος ισοδυναμεί με το "home schooling" (κατ' οίκον μάθηση). Μεταγενέστερα οι υποστηρικτές της κατ' οίκον μάθησης αρχίζουν να διαχωρίζονται σε διάφορες εκπαιδευτικές φιλοσοφίες. Ο όρος αποσχολειοποίηση ήρθε για να αντιπαρατεθεί σε μορφές της κατ' οίκον μάθησης χρησιμοποιώντας εγχειρίδια και ασκήσεις στο σπίτι, με τον ίδιο τρόπο που θα χρησιμοποιούσαν στο σχολείο. Το 2003 στο βιβλίο του Holt «Teach Your Own» («Διδάξου μόνος σου») (αυθεντική έκδοση του 1981) o Pat Farenga, συν-συγγραφέας της καινούριας έκδοσης, προνόησε έναν ορισμό:
| « | Όταν είμαι πιεσμένος, ορίζω την αποσχολειοποίηση ως «αφήνουμε στα παιδιά τόση ελευθερία για να μάθουν μέσα στον κόσμο, όση, μπορούν εύκολα να αντέξουν οι γονείς τους». | » |
Στην ίδια λογική ο Χολτ δήλωσε πως δεν ήταν εντελώς «άνετος» με αυτόν τον όρο, και θα προτιμούσε τον όρο "living". Ο Ηolt χρησιμοποιώντας αυτόν τον όρο, τονίζει ότι η μάθηση είναι μία φυσική διαδικασία, η οποία ολοκληρώνεται μέσα στους χώρους και τις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής και δεν επωφελείται καθόλου από την χειραγώγηση των ενήλικων ακολουθώντας τις παιδαγωγικές, φιλοσοφικές απόψεις των Ζαν Ζακ Ρουσώ, Πολ Γκούντμαν και Α.Σ. Νηλ.
Μετά τον θάνατο του Χολτ, το GWS σταμάτησε να κυκλοφορεί. Από εκεί και μετά μια σειρά από πρακτικούς και παρατηρητές της αποσχολειοποίησης, ερμήνευσαν τον όρο με πολλούς τρόπους. Για παράδειγμα, το Freechild Project ερμήνευσε την αποσχολειοποίηση ως: « Η διαδικασία μάθησης μέσα από την ζωή χωρίς την επισημοποίηση ή την θεσμοθέτηση τάξεων ή σχολικών εργασιών.[12]
Μία μητέρα, υποστηρίκτρια της κατ' οίκον μάθησης, από το Νέο Μεξικό, η Σάντρα Ντοντ πρότεινε τον όρο "Radical unschooling" (ριζική αποσχολειοποίηση), δίνοντας έμφαση στην ολοκληρωτική απόρριψη κάθε διάκρισης ανάμεσα σε εκπαιδευτικές και μη εκπαιδευτικές δραστηριότητες[13]. Η ριζική αποσχολειοποίηση δίνει έμφαση στο ότι η αποσχολειοποίηση είναι μια μη καταναγκαστική, συνεργατική άσκηση και επιδιώκει την προώθηση αυτών των αξιών σε όλες τις φάσεις της ζωής. Η Κάθριν Μπέικερ και η Γκρέις Λιούλιν παρουσιάζουν την αποσχολειοποίηση ως μία διαδικασία που ξεκίνησε και ελέγχεται από τους ίδιους τους μαθητές (σε αντίθεση με τους γονείς τους). Αυτές οι απόψεις αντιτίθενται στις παραδοσιακές σχολικές τεχνικές και στην κοινωνική κατασκευή των σχολείων. Περισσότερη έμφαση δίνεται στην ενσωμάτωση της μάθησης μέσα στην καθημερινή ζωή της οικογένειας και της ευρύτερης κοινωνίας. Υπάρχουν ορισμένα καίρια σημεία διαφωνιών σχετικά με το πώς ορίζεται η αποσχολειοποίηση. Εάν για παράδειγμα, ορίζεται από την πρωτοβουλία των μαθητών και από τον έλεγχό τους πάνω στο αναλυτικό πρόγραμμα ή από τις τεχνικές, τις μεθόδους και τους χώρους που χρησιμοποιούνται αυτές στη διάρκεια εκπαιδευτικών διαδικασιών.
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Mary Griffith (1998). The Unschooling Handbook: How to Use the Whole World As Your Child's Classroom. Three Rivers Press. ISBN 978-0761512769.
- Grace Llewelyn (1998). The Teenage Liberation Handbook: How to Quit School and Get a Real Life and Education. Lowry House Pub. ISBN 978-0962959172.
- John Taylor Gatto (2000). The Underground History of American Education: A School Teacher's Intimate Investigation Into the Problem of Modern Schooling. Odysseus Group. ISBN 978-0945700043.
- The Underground History of American Education by John Taylor Gatto (complete download)
- Van Gestel, Nanda· Hunt, Jan· Quinn, Daniel· Kream, Rue· και άλλοι. (2008). The Unschooling Unmanual. The Natural Child Project. ISBN 978-0968575451.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «Readers react to 'unschooling' - Health - Children's health - Growing Up Healthy | NBC News». web.archive.org. 27 Σεπτεμβρίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Σεπτεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2023.
- ↑ «Unschooling or Homeschooling? - F.U.N. News, #12». web.archive.org. 15 Νοεμβρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2023.
- ↑ 3,0 3,1 Vosniadou, S. (2001). «"How Children Learn?». unesdoc.unesco.org. The International Academy of Education. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2023.
- ↑ Armstrong, J. Scott, Teacher Vs. Learner Responsibility in Management Education (October 1980). SSRN: https://ssrn.com/abstract=647802
- ↑ Holt, John Caldwell (1995). How children fail. Classics in child development. Reading, Mass: Perseus Books. ISBN 978-0-201-48402-1.
- ↑ Pashler, Harold; McDaniel, Mark; Rohrer, Doug; Bjork, Robert (2008-12). «Learning Styles: Concepts and Evidence» (στα αγγλικά). Psychological Science in the Public Interest 9 (3): 105–119. doi:. ISSN 1529-1006. http://journals.sagepub.com/doi/10.1111/j.1539-6053.2009.01038.x.
- ↑ «Learning through home education in France or anywhere». web.archive.org. 18 Μαΐου 2023. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαΐου 2023. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2023.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 «Planning for Child-Led Learning | CLH». web.archive.org. 8 Ιουλίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2023.
- ↑ Noll, James W., επιμ. (2009). Taking sides: clashing views on Educational Issues (15η έκδοση). Βοστώνη: McGraw-Hill Higher Education. σελ. 25-26. ISBN 978-0-07-351520-5.
- ↑ «On children and learning by John Holt (Gurteen Knowledge)». web.archive.org. 13 Μαΐου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2023.
- ↑ 11,0 11,1 «How do Unschooling Parents Know their Children are Learning? - The Natural Child Project». www.naturalchild.org. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2023.
- ↑ «Unschooling Resources». web.archive.org. 11 Οκτωβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2023.
- ↑ «"'Radical Unschooler' vs. just an unschooler"». web.archive.org. 27 Ιουνίου 2023. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιουνίου 2023. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2023.