Χρήστης:Tzutzubrutzu/πρόχειρο

Θερμ Βαλς - Κτήριο λουτρών

Τα λουτρά Θερμ Βαλς μαζί με το ομώνυμο ξενοδοχείο αποτελούν ένα κτηριακό συγκρότημα στο χωριό Βαλς που ανήκει στο Γκραουμπούντεν της Ελβετίας, το οποίο βρίσκεται στις Κεντρικές Ανατολικές Άλπεις. Τα δύο κτήρια, με το ξενοδοχείο να προηγείται χρονικά, χτίστηκαν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και είναι ανεξάρτητα μεταξύ τους. Το κτήριο των λουτρών βρίσκεται επάνω από τις μοναδικές ιαματικές πηγές σε όλο το Γκραουμπούντεν .

Ο αρχιτέκτονας των λουτρών είναι ο Ελβετός, Πέτερ Τσούμτορ.

Η μελέτη για τον σχεδιασμό των λουτρών ξεκίνησε το 1994 και ολοκληρώθηκε το 1996, ενώ το κτήριο εγκαινιάστηκε το 1997. Ο στόχος της δημιουργίας των λουτρών ήταν να αποτελέσει έναν πόλο έλξης για νέους επισκέπτες, προσφέροντας μια αναβαθμισμένη εμπειρία χαλάρωσης και αναψυχής και αναδεικνύοντας τη φιλοσοφία του λουτρού.

Η αρχιτεκτονική σύνθεση του κτηρίου

Η ιδιαίτερη τοπολογία της περιοχής ενέπνευσε εξ αρχής τον αρχιτέκτονα και η ιδέα της δημιουργίας μιας κατασκευής που θα συμπλεκόταν άμεσα με το βουνό διαπερνούσε και καθόριζε σε κάθε στάδιο την αρχιτεκτονική μελέτη και τις αποφάσεις του. Έτσι, πρωταρχική απόφαση της σύνθεσης ήταν η ανάδυση του κτιρίου από την πλαγιά, με ένα μεγάλο τμήμα του να βρίσκεται μέσα σε αυτή. Η αίσθηση της ανάδυσης ενισχύθηκε από το φυτεμένη οροφή του κτηρίου που ενέτεινε την ενοποίηση με την πλαγιά.

Από τις πρώτες ιδέες ήταν η διαχείριση της πλαγιάς μπροστά από το ξενοδοχείο σαν ένα λατομείο, αναζητώντας δηλαδή ποιότητες μέσα από μια διαδικασία προσθαφαίρεσης μεγάλων συμπαγών όγκων. Αυτός ο τρόπος προσέγγισης , δημιούργησε μια πρώτη σειρά σκίτσων (quarry studies) όπου μελετούσαν την ταυτόχρονη γέννηση και αλληλεπίδραση του κενού και του πλήρους. Παράλληλα έδωσε από την αρχή τον χαρακτήρα της χωρικής συνέχειας στα λουτρά.

Η ιδέα του λατομείου εκφράστηκε στη συνέχεια ως ένας γιγάντιος συμπαγής ογκόλιθος που βγαίνει από την πλαγιά, σκαμμένος είτε από μπροστά είτε από πάνω είτε από μέσα. Εν τέλει τα βασικά στοιχεία που περιγράφουν τη σύνθεση του κτιρίου είναι οι εσώκλειστες σπηλιές, οι μεγάλες κοιλότητες και οι λίθινες κολόνες.

Οι λίθινες κολόνες είναι 15 κενοί όγκοι που πέρα από το στατικό τους ρόλο, φιλοξενούν ποικίλες λειτουργίες των λουτρών και η σύνθεσή τους ακολουθεί έναν ορθογωνικό κάνναβο. Κάθε κολόνα καταλήγει σε μια προβολική πλάκα και είναι ευθυγραμμισμένη με μια από τις πλευρές της ("tables of stone"). Οι προβολικές πλάκες επάνω από κάθε κολόνα συγκροτούν τη φυτεμένη οροφή του κτιρίου και μεταξύ τους υπάρχουν σχισμές έξι εκατοστών από τις οποίες εισέρχεται το φως στο κτίριο.

Πιστός στο αρχικό όραμα για ένα μονολιθικό όγκο που προβάλει από το βουνό, ο αρχιτέκτονας κατάφερε να δημιουργήσει ένα μικρό επαναλαμβανόμενο μοτίβο χτισίματος της πέτρας, το οποίο διατρέχει όλο το κτήριο και δίνει τελικά αυτή την αίσθηση. Η χαρακτηριστικότερη έκφραση αυτού είναι η ανατολική όψη του κτηρίου που ανοίγεται στην κοιλάδα, η οποία αποτελεί μια ενιαία επίπεδη κατάληξη.

Η περιπλάνηση στο χώρο

Όπως αναφέρθηκε και προηγούμενα, η συγκρότηση των εσώκλειστων χώρων και ο χώρος ενδιάμεσα σε αυτούς αποτέλεσε μια παράλληλη διαδικασία με ισόβαρη μελέτη και σημασία. Βαθμηδόν, διαμορφώνονται δύο χωρικές ποιότητες, αφενός οι εσώκλειστοι χώροι που ενσωματώνουν τις λειτουργίες που έχουν πιο ιδιωτικό χαρακτήρα και αφετέρου ο αρνητικός ροϊκός χώρος(meander) ενδιάμεσα από αυτούς, ο οποίος ενοποιεί όλο το κτήριο. Ο Τσούμτορ δίνει ιδιαίτερη σημασία στη σχεδίαση της ακολουθίας των χώρων και μελετάει εμφατικά την περιπλάνηση των χρηστών σε αυτούς. Ένας στενός και επιμήκης διάδρομος που βρίσκεται μέσα στην πλαγιά, υποδέχεται τον επισκέπτη στο κτήριο και εισάγει στην ψυχολογία της τελετουργίας του λουτρού. Ο κλειστός διάδρομος οδηγεί τον επισκέπτη στο πρώτο σημείο, ψηλότερα από την περιοχή των λουτρών, στο οποίο υπάρχει η δυνατότητα συνολικής θέασης του χώρου. Ακολουθεί το κατέβασμα από τις θεατρικές σκάλες που δίνει επιπλέον χρόνο συνειδητοποίησης του περιβάλλοντος και τελικά καταλήγει στο χαμηλότερο επίπεδο και κεντρικό χώρο των λουτρών, έχοντας φύγει και από το υπόσκαφο τμήμα του κτιρίου. Από εκεί και πέρα ξεκινάει η ελεύθερη κίνηση στον χώρο, ταυτόχρονα με την εξερεύνηση και τη σταδιακή αποκάλυψη αυτού. Όπως χαρακτηριστικά περιγράφει και ο Τσούμτορ, "[...] Η κίνηση μέσα στον χώρο σημαίνει ότι ανακαλύπτεις. Βαδίζεις σαν να ήσουν μέσα σε ένα δάσος. Ο καθένας αναζητεί ένα δικό του μονοπάτι." Την εξερεύνηση στο χώρο διαδέχεται μια ενότητα χώρων στάσης, χαλάρωσης και ενατένισης της κοιλάδας που ξεδιπλώνεται μπροστά από την ανατολική όψη του κτηρίου.

Η τομή

Η εγκάρσια τομή του κτηρίου φανερώνει τη σχέση του με το περιβάλλον. Όλη η σκέψη και ζύμωση γύρω από την κεντρική ιδέα της συμπλοκής κτηρίου και πλαγιάς αποκρυσταλλώνεται στην τομή. Γίνεται ξεκάθαρος ο διαχωρισμός της σύνθεσης που έχει επιλυθεί μέσα και έξω από το βουνό, αλλά και η ενιαία αίσθηση που δημιουργεί η διαμόρφωση της οροφής με γρασίδι ως συνέχεια του λόφου. Ξεκαθαρίζει ακόμη το πως αντιλαμβάνεται κανείς το κτήριο εξωτερικά,  δηλαδή σαν έναν μεγάλο κύβο που έχει τοποθετηθεί στην πλαγιά, κάτι που δε γίνεται κατανοητό από την κάτοψη.

Πέρα όμως από τη γενική εγκάρσια τομή, ο Τσούμτορ δουλεύει πολύ με πρόχειρες επιμέρους τομές καθ' όλη τη διάρκεια της συνθετικής διαδικασίας. Αυτό συμβαίνει διότι είναι ο καταλληλότερος τρόπος να ελεγχθεί η είσοδος και η ένταση του φυσικού φωτός στον εκάστοτε χώρο, το οποίο θεωρεί ότι είναι από τα βασικά συνθετικά υλικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι αλλεπάλληλες τομές που ακολουθούν την πορεία του επισκέπτη στο τμήμα του κτηρίου που βρίσκεται μέσα στο βουνό. Εκεί το φυσικό φως έρχεται αποκλειστικά από τις σχισμές στην οροφή και καθορίζεται με ακρίβεια.

Η εγκάρσια τομή που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και επεξηγεί καλύτερα τη σύνθεση του κτιρίου, όχι μόνο σε σχέση με την πλαγιά αλλά και στο εσωτερικό του, είναι αυτή που γίνεται στο πρώτο σημείο ολικής θέασης του χώρου, δηλαδή στο σημείο που τελειώνει η αυστηρά διαμορφωμένη πορεία του επισκέπτη και ξεκινάει η ελεύθερη περιπλάνηση στον κύριο χώρο των λουτρών. Εκεί είναι που αποκαλύπτονται τόσο η ροϊκότητα και οι χωρικές ποιότητες κλειστού-ανοιχτού χώρου όσο και η διαβάθμιση του, που ακολουθεί την κλίση της πλαγιάς. Παράλληλα φαίνεται η ένταση του φυσικού φωτός όσο προχωράει κανείς από το εσωτερικό με τις σχισμές στις πλάκες τις οροφής προς το εξωτερικό με τα μεγάλα ανοίγματα.

Οι διαφορετικοί χώροι των λουτρικών εγκαταστάσεων

Η ευαισθησία του αρχιτέκτονα σχετικά με την τελετουργία του λουτρού είναι έκδηλη τόσο στα σχέδια και τα γραπτά του όσο και στο τελικό ατμοσφαιρικό αποτέλεσμα του κτηρίου. Η φιλοσοφία του λουτρού, όπως αυτή διατυπώνεται ανά τους αιώνες, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη φιλοσοφία του σχεδιασμού καθ' όλη τη διάρκεια της δημιουργίας. Επιθυμία του Τσούμτορ ήταν να ενσωματώσει διαφορετικές χωρικές ποιότητες και είδη λουτρικών εγκαταστάσεων για τους επισκέπτες. Να τους ωθήσει να βιώσουν το νερό σε διαφορετικές θερμοκρασίες, χωρικές καταστάσεις, συνθήκες φωτισμού, χρώματα, κλιματικές συνθήκες, υλικά καθώς και σε διαφορετικούς ηχητικά χώρους.

Διαμορφώθηκαν έτσι πολλοί διαφορετικοί χώροι λουτρού και χαλάρωσης, ο καθένας σαν ένας ξεχωριστός κόσμος με τις δικές του εκπλήξεις.

Οι κοινόχρηστες πισίνες

Αρχικά δημιουργήθηκαν μια εσωτερική και μια εξωτερική πισίνα με κοινόχρηστη λειτουργία. Η εξωτερική πισίνα βρίσκεται στη νότια πλευρά του κτηρίου και η χωρητικότητά της σε νερό είναι τρεις φορές μεγαλύτερη από αυτή της εσωτερικής. Η θερμοκρασία του νερού είναι 36°C το χειμώνα και 30-33°C το καλοκαίρι. Και στα δύο λουτρά οι λουόμενοι/ες εισέρχονται στο νερό μέσω μιας αργής, ομαλής καθόδου- το πέρασμα από τον αέρα στο νερό γίνεται σταδιακό και ευχάριστο. Η εσωτερική πισίνα στεγάζεται από μια ιδιαίτερη πλάκα η οποία, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες στεγάσεις, δε στηρίζεται σε κάποιο πέτρινο κολόνα, παρά μόνο στις γειτονικές της. Ταυτόχρονα, φυσικό φως εισέρχεται στο χώρο από τις δεκαέξι τετραγωνικές οπές αυτής της πλάκας.Η θέση της εσωτερικής πισίνας και τα όριά της τονίζονται από τη στροβιλοειδή διάταξη των όγκων γύρω της, οι οποίοι μοιάζουν να αναδύονται από το βάθος της και υψώνονται έξι μέτρα ψηλότερα από την επιφάνειά της.

Οι χώροι ιδιωτικού χαρακτήρα

Το κενό στο εσωτερικό των πέτρινων όγκων δημιουργεί τον ιδανικό χώρο για τις λειτουργίες του κτηρίου που απαιτούν ιδιωτικότητα. Οι χώροι των αποδυτηρίων είναι οι πρώτοι που συναντώνται μετά το πέρασμα από το στενό διάδρομο της εισόδου. Εκεί ο επισκέπτης θα αλλάξει την ενδυμασία του και θα προετοιμαστεί για την τελετουργία του λουτρού, σε ένα δωμάτιο επικαλυμμένο με κόκκινο ξύλο. Στο ίδιο επίπεδο με την είσοδο και τα αποδυτήρια βρίσκεται η χωρική ενότητα την οποία ο αρχιτέκτονας ονοματίζει ως "η πέτρα που ιδρώνει" (sweat stone). Είναι, όμως, ένας πέτρινος όγκος του οποίου η είσοδος είναι αρκετά δυσδιάκριτη και κανείς μπορεί να χρειαστεί παραπάνω από μια επισκέψεις για να την προσέξει. Είναι ο μεγαλύτερος από όλους τους πέτρινους όγκους και το εσωτερικό του είναι εξολοκλήρου καλυμμένο με μαύρο βασάλτη Ιταλίας. Ο χώρος είναι χωρισμένος σε δύο πανομοιότυπες περιοχές και έχει δύο εισόδους στα άκρα της πιο επιμήκους πλευράς του. Καθένας από τους δύο προθαλάμους οδηγούν σε μια αλληλουχία τριών δωματίων- σάουνα, που χωρίζονται από κουρτίνα. Κάθε διαδοχικό δωμάτιο γίνεται σκοτεινότερο και θερμότερο και στο τελευταίο βρίσκεται μια κατακόρυφη στήλη που διαχέει τον ατμό στα δωμάτια. Τα περιγράμματα των μαύρων πατωμάτων, τοίχων και της οροφής γίνονται δυσδιάκριτα μέσα στον πυκνό ατμό και η αίσθηση αυτή γίνεται πιο δραματική με το αμυδρό φως του χώρου. Στα δεξιά και τα αριστερά του κάθε δωματίου υπάρχουν πάγκοι από την ίδια μαύρη πέτρα όπου κανείς μπορεί να ξαπλώσει.

Στο μεταίχμιο του εσωτερικού με τον εξωτερικό χώρο του κτηρίου και στο ίδιο επίπεδο με τις δύο μεγάλες πισίνες  ο επισκέπτης συναντά το δωμάτιο στο εσωτερικό του οποίου βρίσκεται μια κρήνη με ιαματικό νερό (drinking stone). Το νερό πέφτει από ψηλά μέσα σε μια κυκλική οπή στο πάτωμα γύρω από την οποία υπάρχει ένας μπρούντζινος χειρολισθήρας και μπρούτζινες κούπες κρεμασμένες σ' αυτόν. Μπορεί κανείς από εκεί να πιει το νερό της ζεστής πηγής αφιλτράριστο. Το φως εισέρχεται στο δωμάτιο μέσα από την τρύπα του πατώματος. Ο χώρος είναι τετράγωνος και δύο φορές ψηλότερος από το ύψος της εισόδου του. Σε όλο το ύψος ορθώνεται η τοπική πέτρα του Βαλς γυαλισμένη και λαμπερή, ενώ με το αχνό φως αναδύονται τα όμορφα νερά της και η κρυσταλλική της σύσταση. Στον τοίχο του διαδρόμου, το ίχνος του νερού πάνω στη μπρούτζινη επένδυση εμφανίζεται σαν μια ανάλυση της ασβεστιοθειϊκής του σύστασης. Ένα επίπεδο κάτω, στους χώρους των εγκαταστάσεων συντήρησης, η κρήνη αυτή εμφανίζεται σαν ένας μπετονένιος κύβος που αναρτάται από το ταβάνι.

Ένα πολύ ξεχωριστό δωμάτιο του κτηρίου είναι το ηχητικό λουτρό (sound bath). Η πρόσβαση σε αυτό γίνεται από μια σκάλα που οδηγεί σε ένα μεσαίο επίπεδο λίγο χαμηλότερα από το επίπεδο εισόδου στα υπόλοιπα δωμάτια και το πλατύσκαλο αναγκάζει τον επισκέπτη να στρίψει κατά 180° για να δει την είσοδό του. Ο χώρος είναι τετράγωνος με πλευρά 2.6 μέτρα και ύψος 6 μέτρα. Το ύψος και το πλάτος της εισόδου δίνει τη δυνατότητα μόνο σε ένα άτομο τη φορά να εισέλθει και παρ' ότι ο χώρος βρίσκεται χαμηλότερα καλύπτεται από μια πέτρινη πλάκα και τα βλέμματα από ψηλότερα διακόπτονται. Το νερό έχει θερμοκρασία 35°C. Η όψη των τοίχων εσωτερικά είναι από γυαλισμένες πέτρινες πλάκες και ένας μπρούτζινος χειρολισθήρας διατρέχει όλο το δωμάτιο ακριβώς πάνω από τη στάθμη του νερού. Το φως έρχεται από τον πυθμένα της πισίνας και από μια οπή στο κέντρο της πλάκας της οροφής. Ο λουόμενος στηρίζεται στον χειρολισθήρα και στρέφει το βλέμμα του προς τα πάνω εξαιτίας της γεωμετρίας του στενού και ψηλού δωματίου αλλά και επειδή μοιάζει από ψηλά να αντηχεί ένα ψιθύρισμα, ένα χαμηλό τραγούδισμα που προκαλείται από τις φωνές των παρευρισκόμενων και μέσω των διαθλάσεων στους πέτρινους τοίχους μεταφέρεται ψηλά και αντανακλάται από την οροφή. Συγκεκριμένες συχνότητες ενισχύονται και παράγουν ένα γεμάτο ήχο. Η φωνή του επισκέπτη σαν ηχητική πηγή διεγείρει το αντηχείο του δωματίου και δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι έρχεται από κάπου αλλού, ότι ανήκει σε κάποιον άλλο.

Το δεύτερο δωμάτιο το οποίο στηρίζεται στην ηχητική εμπειρία των λουόμενων ονομάζεται "η πέτρα που ηχεί" (sounding stone). Είναι ένας από τους τέσσερις όγκους που οριοθετούν  την εσωτερική μεγάλη πισίνα και η είσοδός του διχοτομεί τη μεγάλη του πλευρά. Μέσα στο σκοτάδι μια δερμάτινη ταπετσαρία σε καλεί να αγγίξεις τους τοίχους ενώ περπατάς πάνω σε μια ξύλινη σχάρα. Μοιάζει μέσα σε αυτό το μικρό χώρο οι εξωτερικοί ήχοι να έχουν σβήσει και ένας ήχος που έρχεται από μακριά να πλησιάζει συνεχώς, διεγείροντας τις ηχητικές και συναισθηματικές προσλαμβάνουσες του επισκέπτη. Ο ήχος αυτός είναι μια ηχητική εγκατάσταση του συνθέτη Φριτζ Χάουζερ, που παράγεται από πέτρες. Οι δονήσεις που παράγονται από τους ήχους των πετρών γίνονται αντιληπτές από ολόκληρο το σώμα και η αίσθηση μοιάζει με αυτή του μασάζ.

Τα υλικά

Χωρίς κάποια εκ των προτέρων απόφαση ή επιμονή, η τοπική πέτρα του Βαλς, μπλε-πράσινου χρώματος, αποτέλεσε το κύριο υλικό κατασκευής του κτιρίου. Ο αρχιτέκτονας, γοητευμένος από τη σχέση πέτρας-νερού, έμεινε πιστός σε αυτήν. Ένα ακόμη βασικό συνθετικό υλικό για τον Τσούμτορ είναι το φως. Η συμπλοκή του φυσικού φωτός με τα υπόλοιπα υλικά που χρησιμοποιεί είναι ένα ζήτημα μείζονος σημασίας. Το φως λοιπόν δίνει λάμψη στην πέτρα ή κάνει το νερό άλλοτε να γυαλίζει σαν καθρέφτης, άλλοτε να δίνει την αίσθηση της άκαμπτης μάζας, δημιουργώντας  την επιθυμητή ατμοσφαιρική ποιότητα. Επίσης, υπερτονίζει και ξεχωρίζει συγκεκριμένα σημεία του χώρου, προσθέτοντας ψήγματα υλικών, όπως μπρούντζου, ορείχαλκου, μαύρου χάλυβα. Τέλος, χρησιμοποιεί εμφανές σκυρόδεμα, με χρώμα στην σύνθεση του, στους τοίχους που βρίσκονται μέσα στην πλαγιά καθώς και σε ορισμένους εσωτερικούς τοίχους των ιδιωτικών λουτρών.

Η κατασκευή

Ήδη από τη φάση του σχεδιασμού κάθε κατασκευαστική λεπτομέρεια ήταν καθορισμένη και υπολογισμένη με ακρίβεια.

Η κατασκευή, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Πέτερ Τσούμτορ, είναι εξ' ολοκλήρου πέτρινη και αποτελείται από το τοπικό πέτρωμα του Βαλς και από τη "ρευστή" πέτρα, το σκυρόδεμα. Πηγή έμπνευσης για τον αρχιτέκτονα αποτέλεσαν οι εικόνες του λατομείου του κοντινού χωριού (Τζοσάμπα) και καθ΄όλη τη διάρκεια της κατασκευής η εικόνα του κτηρίου είχε εμφανείς αναφορές σε αυτή του λατομείου.

Η επιθυμία, πολλά μέλη του κτηρίου καθώς και η κατασκευή σαν σύνολο να εκφραστούν σαν μονολιθικοί όγκοι, ήταν μια σχεδιαστική πρόκληση, η οποία τελικά επιτεύχθηκε μέσω της αλλεπάλληλης διαστρωμάτωσης επιμήκων, λεπτών πλακών από πέτρα. Πολλές πέτρινες πλάκες διαφορετικού πάχους οι οποίες εναποτίθενται η μία πάνω στην άλλη δημιουργούν μια συνεχή και αρμονική διαστρωμάτωση με μια όψη που συναντάται σε εικόνες της φύσης. Στους τοίχους συναντώνται τρία διαφορετικά πάχη πλακών, 31, 47 και 63 χιλιοστών και αρμοί πάχους 3 χιλιοστών. Αυτά τα τρία μεγέθη προστιθέμενα με τους αρμούς του καθενός δίνουν ένα σύνολο 15 εκατοστών. Όλοι οι πέτρινοι όγκοι χτίζονται με βάση αυτή τη διάσταση η οποία απαντάται και στο ύψος ενός σκαλιού. Η αλληλουχία αυτών των τριών μεγεθών με διαφορετική συχνότητα έχει σχεδιαστεί για κάθε όγκο και υφαίνει έναν ενιαίο, αδιάκοπο ρυθμό. Για κάθε γωνία υπάρχει ένας καθορισμένος ακρογωνιαίος λίθος, ενώ οι χτίστες της πέτρας είναι ελεύθεροι να επιλέξουν το μήκος κάθε πλάκας, μεταξύ μιας μέγιστης και μιας ελάχιστης διάστασης, που θα συμπληρώσουν το κενό ενδιάμεσα των γωνιακών λίθων.

Η τοιχοποιία σχεδιάστηκε λαμβάνοντας υπόψιν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πέτρας του Βαλς, η οποία είναι σχιστολιθική, με μακρύ κόκκο και περιεκτικότητα σε μέταλλα που της χαρίζουν μια λάμψη, εύκολο να κοπεί, σχετικά ελαφριά και με αρκετή ελαστικότητα, που την κάνει ανθεκτική σε ζημιές από κρούση. Για να αποδοθεί η εκάστοτε επιθυμητή ατμόσφαιρα χρησιμοποιήθηκαν διαφορετικοί τρόποι τελικής επεξεργασίας της πέτρας.

Στο κτήριο του Θερμ Βαλς δημιουργήθηκε ένα νέο είδος τοιχοποιίας που ονομάστηκε "συμπαγής τοιχοποιία του Βαλς" (Vals Compound Masonry). Αρχικά χτίζονται από λεπτές πέτρινες πλάκες οι δύο εξωτερικές όψεις του τοίχου και στη συνέχεια το σκυρόδεμα χύνεται εσωτερικά, ώστε να τις συγκρατήσει μαζί και να δημιουργηθεί ένας συμπαγής τοίχος. Με αυτή τη διπλής όψης κατασκευή είναι χτισμένο το μεγαλύτερο μέρος του κτηρίου. Υπάρχουν βέβαια και τοίχοι μονής όψης (από τη μία πλευρά πέτρινοι και από την άλλη με εμφανές σκυρόδεμα), όπως και συμπαγείς τοίχοι εμφανούς σκυροδέματος. Η πέτρα στους τοίχους σε αυτό το παράδειγμα δεν αποτελεί μόνο την εξωτερική τους επιδερμίδα αλλά και κατασκευαστικό μέλος που συγκρατεί φορτία.

Ένα ακόμη εξεζητημένο χαρακτηριστικό της κατασκευής είναι οι αρμοί μεταξύ των μελών του κτηρίου. Οι απαιτήσεις που δημιουργήθηκαν λόγω συστολών και διαστολών εξαιτίας ακραίων συνθηκών θερμοκρασίας και υγρασίας, μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού του κτηρίου, καθώς και παραμορφώσεων από τις τοποθετήσεις και αφαιρέσεις μεγάλων φορτίων (γέμισμα και άδειασμα πισίνων)  δημιούργησαν την ανάγκη για την εκτετεταμένη χρήση αρμών διαστολής. Οι αρχιτεκτονικοί όγκοι κατακερματίστηκαν σε πολλά μέρη τα οποία μπορούν, αυτόνομα το καθένα, να κινούνται και ο χειρισμός αυτός ενσωματώθηκε από την αρχή τόσο στις μπετονένιες πλάκες της οροφής όσο και σε αυτές του πατώματος. Η αρχή αυτή εφαρμόστηκε καθολικά στο επάνω μέρος της κατασκευής, δηλαδή στο επίπεδο της εισόδου και των λουτρικών εγκαταστάσεων. Αντίθετα στο κατώτερο επίπεδο, αυτό των εγκαταστάσεων συντήρησης, κρίθηκε αναγκαίο να αποφευχθούν οι αρμοί και να δημιουργηθεί ένας ενιαίος ισχυρός όγκος, ο οποίος θα συγκρατεί τα υπερτιθέμενα κινούμενα μέλη και θα εδραιώνεται επαρκώς στο, υψηλής περιεκτικότητας σε υπόγεια ύδατα, έδαφος. Ωστόσο η κατασκευή του υπογείου είναι αρκετά ελαστική ώστε να απορροφά τις κινήσεις του υπόλοιπου κτηρίου χωρίς να προκαλούνται βλάβες στο φορέα.

η μουσική ζει μέσα μας

Καλησπέρα και καλή βραδιά

Μαζευτήκαμε εδώ για να κάνουμε μια ωραία βουτιά στον κόσμο της Wikipedia

ένα τραγούδι προτροπή