Χρήστης:Seagull.Stefanos/Περί πολιτικής και κριτηρίων εγκυκλοπαιδικότητας στη Βικιπαίδεια

Τις σχετικές απόψεις μου ανάρτησα, στις 6.4.2009, στην Αγορά, όπου, βεβαίως, θα υποστούν τη δέουσα βάσανο και κριτική. Για λόγους ιστορικούς, την εκεί παρέμβασή μου, την αναρτώ και εδώ, όπου καλό θα ήταν να παραμείνει ασχολίαστη, δεδομένου ότι μπορείτε να το κάνετε εκεί, δηλαδή στην Αγορά. Ευχαριστώ! --Seagull.Stefanos^{Αφήστε απάντηση, σχόλιο ή μήνυμα εδώ} 07:03, 6 Απριλίου 2009 (UTC)

Περί πολιτικής και κριτηρίων εγκυκλοπαιδικότητας στη Βικιπαίδεια

Εισαγωγικά

Προεξαγγελτικά θα ήθελα να ζητήσω συγγνώμη σε όποιους εκ των παλαιοτέρων (και δη των διαχειριστών) θεωρήσουν ότι θίγω, ίσως, θέματα – “ταμπού” ή “ιερά εν ού παικτοίς” και μάλιστα, ενδεχομένως, χωρίς να έχω μελετήσει και εμβαθύνει στα πάμπολλα θεωρητικά κείμενα που αφορούν στα θέματα αυτά [που, σημειωτέον, είναι, νομίζω, τόσο πολλά και συχνά δυσνόητα ή τουλάχιστον ασαφή και αόριστα και, συνεπώς, δεκτικά ποικίλλων ερμηνειών, ώστε να είμαι, ενδεχομένως, συγχωρητέος…]. Ιδιαιτέρως η συγγνώμη μου απευθύνεται στους εκ χαρακτήρος κάπως “οξύθυμους” και απότομους που “δεν σηκώνουν μύγα στο σπαθί τους” όταν πρόκειται για θέματα “αρχών” και “πολιτικής” της Βικιπαίδειας. Σε όλους αναγνωρίζω, βεβαίως, τις ίδιες καλές προθέσεις, ανεξαρτήτως αν ο καθένας μπορεί να έχει διαφορετική οπτική και απόψεις! Θα ήθελα να ρωτήσω, κατ’ αρχάς: Μέχρι ποίου σημείου δεσμεύεται η Ελληνική προσπάθεια της Βικιπαίδειας από το Ίδρυμα και από τις αντίστοιχες προσπάθειες άλλων χωρών και γλωσσών και κατά πόσο μπορεί να διαφοροποιηθεί. Διότι εάν υπάρχει απαράβατη διεθνής… “ντιρεκτίβα”, τότε η όλη συζήτησή μου μπορεί να μην έχει καν νόημα κι εγώ να οφείλω να “πάω πάσο”…

Libro D’ Oro ή Εγκυκλοπαίδεια;

Το δεύτερο και καίριο ερώτημά μου: Η Βικιπαίδεια είναι (δηλαδή έχουμε αποφασίσει στο παρελθόν και εξακολουθούμε να θέλουμε να είναι) τρόπον τινά “Libro D’ Oro” ή Εγκυκλοπαίδεια; Ακούγεται προκλητικό (και, πάντως, σε καμία περίπτωση υβριστικό ή υποτιμητικό) αυτό το περί “Libro D’ Oro”, αλλά φοβούμαι πως αποτυπώνει μια υφιστάμενη πραγματικότητα, έτσι όπως καθορίζεται από τα “κριτήρια εγκυκλοπαιδικότητας”: Κάποιος που έχει εκδώσει από 1 ως 9 βιβλία “δεν έχει στον ήλιο (της Βικιπαίδειας) μοίρα”, είναι… “ανύπαρκτος”, ενώ μόλις εκδώσει το 10ο, αυτομάτως λαμβάνει τον τίτλο του “συγγραφέα”, του άξιου να μνημονευτεί. Και, βεβαίως, την ίδια τιμή απολαμβάνει εάν τυχόν κάποιος συγγενής, φίλος ή γνωστός κάνει ταινία κάποιο απ’ τα βιβλία ή εάν ο “γραφιάς” τυχαίνει να κάνει καλές δημόσιες σχέσεις ή “να έχει μπάρμπα… σε κάποιο τηλεοπτικό σταθμό” για να κάνει το βιβλίο αυτό τηλεοπτική σειρά… …Όπως στον χώρο της τέχνης, στις ημέρες μας, που “καλλιτέχνες” θεωρούνται όσοι συμβεί να προσεχθούν από κάποια (διαπλεκόμενα ή μη) συμφέροντα, επιχειρηματίες ή οργανισμούς, και οι τελευταίοι αγοράσουν έργα τους ή, αλλιώς, ‘επενδύσουν” και “ποντάρουν” σ’ αυτούς…

Περί “εγκυκλοπαιδικότητας”

Ο όρος “εγκυκλοπαιδικότητα” “δεν υπάρχει”! Δεν είναι ορισμένος – προσδιορισμένος εκ των προτέρων! Και, βεβαίως, εξελίσσεται και παίρνει το νόημα που εμείς θέλουμε και του δίνουμε. Δεν έχει νόημα και αξία, στο σημείο αυτό, να αναφερθώ στην “Εγκύκλια Παιδεία” της αρχαιότητας ή στους “Εγκυκλοπαιδιστές” της Αναγέννησης. Αντίθετα πιστεύω πως έχει αξία – σημασία και νόημα να αναφερθώ στις σύγχρονες έντυπες εγκυκλοπαίδειες. Διότι (μεταξύ άλλων, ίσως) όλα τα λήμματα οποιασδήποτε έντυπης εγκυκλοπαίδειας προφανέστατα έχουν τα “εχέγγυα” και το “τεκμήριο” ότι είναι “εγκυκλοπαιδικά” και, αντιστρόφως, το γεγονός ότι κάποιος ή κάτι δεν έχει αποτελέσει λήμμα σε μια τέτοια έντυπη εγκυκλοπαίδεια, αποτελεί (αντ)ένδειξη για την “εγκυκλοπαιδικότητα” και σε σχέση με τη Βικιπαίδεια. [Οι συσχετισμοί μου θυμίζουν λίγο το ανέκδοτο με την Υπηρεσία Πρόβλεψης Καιρού (με επιστημονικούς τρόπους) και τους Ινδιάνους (με παραδοσιακούς τρόπους πρόβλεψης) που μάζευαν ξύλα για τον επικείμενο βαρύ χειμώνα…] Αναρωτιέμαι, όμως, και σας καλώ να προβληματιστείτε κι εσείς: Ήταν ή όχι ένα από τα κύρια κριτήρια επιλογής λημμάτων το πρόβλημα της έκτασης και του μεγέθους μιας (έντυπης μορφής) εγκυκλοπαίδειας; Και, περαιτέρω, θεωρείτε ότι οι εκδότες μιας (τέτοιας μορφής) εγκυκλοπαίδειας, δεν θα προσέθεταν περισσότερα άρθρα για να την καταστήσουν πληρέστερη, εάν και εφόσον δεν είχαν το συγκεκριμένο περιορισμό; Τον οποίο περιορισμό, βεβαίως, δεν έχει μια ηλεκτρονική και δη μια διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια, όπως η Βικιπαίδεια… […κάτι που μπορεί να είναι ευλογία ή κατάρα, αναλόγως…]

Τι είδους Εγκυκλοπαίδεια θέλω / θέλουμε;

Για τα άρθρα που έχω ήδη γράψει ή γράφω τώρα για τη Βικιπαίδεια, συμβουλεύομαι πέντε εγκυκλοπαίδειες: “Πυρσού”, “Πάπυρος – Λαρούς – Μπριττάνικα”, “Πάπυρος – Λαρούς”, “Ηλίου”, “Νέα Δομή”. Για άλλες εργασίες μου, στο παρελθόν, έχω χρησιμοποιήσει, ως πηγές τους, και άλλες, όπως για παράδειγμα τη “Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια”, τη “Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια” κ.λπ. Καμία από αυτές (και όλες τις υπόλοιπες) δεν είναι “τέλεια” και “πλήρης”. Αλληλοσυμπληρώνονται και η καθεμία μπορεί να θεωρηθεί εγκυρότερη ανάλογα με το κάθε φορά θέμα. Παρότι, όμως, έχω δυνατότητα εύκολης πρόσβασης, κατά τα προλεχθέντα, σε τόσες εγκυκλοπαίδειες, συχνά υπάρχουν λήμματα που δεν περιλαμβάνονται σε καμία απ’ αυτές και, έτσι, αναγκάζομαι να καταφεύγω στη Βικιπαίδεια.

Τι είδους Βικιπαίδεια θέλω / θέλουμε;

Δεν είναι λίγες οι φορές, για παράδειγμα, που, όπως είναι φυσικό, λογικό και αυτονόητο, δεν βρίσκω πληροφορίες σε έντυπες εγκυκλοπαίδειες, ιδίως για πρόσωπα των τελευταίων ετών και της σύγχρονης επικαιρότητας. Αυτή, λοιπόν, την κατηγορία λημμάτων που, τελικά, δεν μπορεί κανείς να βρει σε οποιαδήποτε άλλη εγκυκλοπαίδεια, αυτήν ακριβώς την αποκλείει και η Βικιπαίδεια, απεμπολώντας την ευκαιρία να γίνει ιδιαιτέρως χρήσιμη.

Ειδικά: Περί προσώπων

Προσωπικώς θα ήθελα να υπάρχουν λήμματα για οποιονδήποτε περισσότερο ή λιγότερο ή/και ελάχιστα σημαντικό άνθρωπο. Ακούει, για παράδειγμα, οποιοσδήποτε από εμάς, να γίνεται λόγος για τον Χ συγγραφέα ή ποιητή, για τον Ψ ζωγράφο ή γλύπτη, για τον Ω τραγουδιστή και αναζητά κάποιες βασικές – στοιχειώδεις πληροφορίες γι’ αυτόν. Γιατί να μην μπορεί να τις βρει στη Βικιπαίδεια; Η “αξιολόγησή” τους [και, ιδίως, η αξία τους!...] δεν (θα) προκύπτει απ’ το ότι υπάρχει γι’ αυτόν άρθρο στη Βικιπαίδεια, αλλά από το περιεχόμενο του άρθρου, δηλαδή, κατ’ ουσίαν, από το έργο του και την προσφορά του: Παραδείγματα: “Ο Χ-1 συγγραφέας έχει γράψει μόνο 1 διήγημα που έγινε best seller για διάστημα (π.χ.) 5 μηνών”, ενώ “ο Χ-15 έχει γράψει 15 διηγήματα, μέσα σε μία πορεία (π.χ.) 30 ετών στα ελληνικά γράμματα, που όμως όλα εκδόθηκαν απ’ τον ίδιο και πέρασαν απαρατήρητα” κ.λπ. “Ο Ψ-πολλά υποσχόμενος καλλιτέχνης έχει κάνει μία ατομική έκθεση των ζωγραφικών έργων του (π.χ.) στην πατρίδα του Κάτω Μαγουλίτσα”, ενώ ο “Ψ-4 έχει συμμετάσχει σε τέσσερις ομαδικές”. Ή, πάλι: “Ο Ω-1 τραγουδιστής νίκησε στο πρόσφατο τηλε-ριάλιτι του τάδε τηλεοπτικού σταθμού και, αμέσως μετά, έβγαλε ένα δίσκο”, ενώ “ο Ω-3 τραγουδιστής, που είχε συμμετάσχει απλώς, προ τριετίας, σε ανάλογο τηλε-ριάλιτι, έχει ήδη βγάλει τρεις δίσκους, με τη σύμπραξη, μάλιστα, του τάδε σπουδαίου συνθέτη” κ.λπ. [Πώς λένε, αντίστοιχα, για την πληροφόρηση που (πρέπει) να παρέχει η δημοσιογραφία, ότι “η πληροφορία – είδηση – γεγονός είναι ιερά, τα σχόλια και η κριτική είναι ελεύθερα”;!... Κάπως έτσι θα μπορούσε και θα έπρεπε, νομίζω, να ισχύει και για τις πληροφορίες που περιέχονται στη Βικιπαίδεια!] Γιατί, ακόμα, να μην μπορώ να βρω, στη Βικιπαίδεια, πληροφορίες για τον τάδε blogger, ότι δηλαδή π.χ. “χάρη στη μεγάλη επισκεψιμότητα του ιστολογίου του, εξέδωσε ήδη ένα ή δύο βιβλία και συνεργάζεται ήδη με το δείνα περιοδικό»; Γιατί να μην πληροφορηθώ, πάλι μέσα από τη Βικιπαίδεια, ότι ο δείνα διαχειριστής της Βικιπαίδειας είναι, ταυτόχρονα, αρθρογράφος στο τάδε έντυπο; Θα αντείπει, ίσως, κάποιος, ότι όλες τις πληροφορίες που ζητώ, θα μπορέσω να τις αντλήσω απ’ το διαδίκτυο γενικότερα, ιδίως μάλιστα μέσω μιας μηχανής αναζήτησης. Αυτό, όμως, προφανώς δεν είναι ισχυρό και σοβαρό επιχείρημα και λόγος. Μεταξύ άλλων, αντεπιχείρημα είναι ο χρόνος και ο κόπος που κερδίζει ο χρήστης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα: Τις προάλλες αναζητούσα, για χάρη της βαφτιστήρας μου, πληροφορίες για τον Ευγένιο Τριβιζά. Άνοιξα τις 20-25 πρώτες ιστοσελίδες που μου υπέδειξε το Google και διαπίστωσα ότι όλες οι σχετικές πληροφορίες υπήρχαν, τελικώς, στη Βικιπαίδεια. Αντιστοίχως, χωρίς να χρειάζεται να καταφύγω σε 20-25 άλλες ιστοσελίδες, μπορώ να πληροφορηθώ, πάλι από τη Βικιπαίδεια, ότι η τραγουδίστρια Νάνσυ Αλεξιάδη έχει εκδώσει 2 cds. Αντιθέτως, όμως, δεν θα μπορώ να πληροφορηθώ, το ίδιο εύκολα, ότι ο κ. Νίκος Σαραντάκος έχει εκδώσει εννέα βιβλία! [Φευ! Μόλις εννέα βιβλία (δυστυχώς για εμάς και όχι για εκείνον!...) Και όχι δέκα!... “Ξαναπεράστε του χρόνου”, οπότε ίσως να έχει εκδώσει και το 10ο του και, πλέον, θα καλύπτει τα κριτήρια, οπότε και πιθανόν να θυμηθεί ξανά, τότε, κάποιος, είτε να γράψει ένα άρθρο γι’ αυτόν, είτε να υποδείξει στους διαχειριστές να επαναφέρουν το άρθρο που φέτος, ένα χρόνο πριν γίνει “άξιος” να συμπεριληφθεί στη Βικιπαίδεια, κάποιος χρήστης είχε την καλοσύνη να ξοδέψει χρόνο και να γράψει, αλλά εμείς το διαγράψαμε!...] Αλήθεια, τι κίνδυνοι ελλοχεύουν, άραγε, από τα πολλά τέτοια άρθρα; Ποιους “μπαμπούλες” φοβόμαστε;…

Επίλογος (προσωρινώς!...)

Δεν είμαι δα “πληρωμένος” και εντεταλμένος “δικηγόρος του διαβόλου” που αποφάσισα να “σπείρω ζιζάνια” (ή “δαιμόνια”). Ένας ημι-ενημερωμένος (ως προς τα θέματα που θίγω) νέος χρήστης της Βικιπαίδειας είμαι, που καλοπροαίρετα (αυτό εύχομαι και ελπίζω να μην μου το αμφισβητήσετε) θίγω κάποια θέματα, ώστε να γίνει δημιουργική και καρποφόρα συ-ζήτηση και, ίσως, να αλλάξει κάτι προς το καλύτερο, εάν χρειάζεται…

Υ.Γ.

Μελλοντικά θα θέσω εκτενέστερα και το θέμα του αριθμού των λημμάτων σε σχέση με το μέγεθός τους: Τι είναι καλύτερο και προτιμότερο; Λίγα και μακροσκελή άρθρα ή περισσότερα μικρότερα, που θα μπορούσαν να προκύψουν από κατάτμηση των μεγαλύτερων; Το συγκεκριμένο ζήτημα προφανώς δεν σχετίζεται με γενικότερη “πολιτική” της Βικιπαίδειας, “έξωθεν”. Το αντίθετο μάλιστα θα μπορούσα να υποθέσω, εάν συγκρίνω (επιφανειακά και χωρίς περαιτέρω ψάξιμο) τα λήμματα άλλων ξενόγλωσσων εκδόσεων. Και δεν είναι, βεβαίως, θέμα “πατριωτισμού” ή “εθνικής επιταγής” [Παρεμπιπτόντως, ο κ. Σαραντάκος (με αφορμή την περίπτωση του οποίου αποφάσισα να καταγράψω, επιτέλους, τις παραπάνω σκέψεις μου), στην ιστοσελίδα του, έζχει αναρτήσει ένα ενδιαφέρον κείμενο που “βάζει στη θέση τους” τις αβάσιμες ως προς τα στοιχεία που επικαλούνται “εθνικές κραυγές” για τις ελληνικές λέξεις σε σχέση με τις ξένες λέξεις… βλ.εδώ: http://www.sarantakos.com/language/ekatom.htm]