Χοριοειδές πλέγμα
1: Οπίσθιο μυέλινο ιστίο
2: Χοριοειδές πλέγμα
3: Μεγάλη δεξαμενή του υπαραχνοειδούς χώρου
4: Κεντρικός σωλήνας νωτιαίου μυελού
5: Τετράδυμο πέταλο
6: Εγκεφαλικός σκέλος
7: Πρόσθιο μυέλινο ιστίο
8: Επενδυματική επένδυση της κοιλίας
9: Γεφυρική δεξαμενή του υπαραχνοειδούς χώρου
Το χοριοειδές πλέγμα είναι ένα σύνθετο δίκτυο τριχοειδών αγγείων επενδεδυμένο από εξειδικευμένα κύτταρα και έχει διάφορες λειτουργίες. Μία από τις κύριες λειτουργίες είναι η παραγωγή εγκεφαλονωτιαίου υγρού (ΕΝΥ) μέσω των επενδυματικών κυττάρων που καλύπτουν τις κοιλίες του εγκεφάλου. Δεύτερον, το χοριοειδές πλέγμα χρησιμεύει ως φραγμός στον εγκέφαλο που διαχωρίζει το αίμα από το ΕΝΥ, γνωστό ως φραγμός αίματος-ΕΝΥ. Εκτός από αυτές τις ζωτικές λειτουργίες, το χοριοειδές πλέγμα εκκρίνει επίσης διάφορους αυξητικούς παράγοντες που διατηρούν τη δεξαμενή βλαστοκυττάρων στην υποκοιλιακή ζώνη. Όχι μόνο αυτές οι λειτουργίες είναι απαραίτητες για την επιτυχή ανάπτυξη του εγκεφάλου, αλλά είναι επίσης απαραίτητες για την προστασία από επιβλαβή μικρόβια και τοξίνες.[1]
Δομή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τοποθεσία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το χοριοειδές πλέγμα βρίσκεται στο εσώτερο στρώμα των μηνίγγων (χοριοειδής μήνιγγα) που βρίσκεται σε στενή επαφή με τον εγκεφαλικό φλοιό και το νωτιαίο μυελό. Είναι ένας εξαιρετικά οργανωμένος ιστός που καλύπτει όλες τις κοιλίες του εγκεφάλου (και τις τέσσερις) εκτός από το μετωπιαίο/ινιακό κέρας των πλάγιων κοιλιών και του υδραγωγού του εγκεφάλου.[1]
Μικροανατομία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το χοριοειδές πλέγμα έχει μια επένδυση από εξειδικευμένο επιθηλιακό ιστό γνωστό ως επένδυμα. Τα επενδυματικά κύτταρα είναι νευρογλοιακά κύτταρα που καλύπτουν τις κοιλίες και τον κεντρικό σωλήνα του νωτιαίου μυελού. Οι κορυφαίες επιφάνειες έχουν τις βλεφαρίδες (που κυκλοφορούν το ΕΝΥ) και τις μικρολάχνες (που βοηθούν στην απορρόφηση του ΕΝΥ). Οι μικρολάχνες λόγω της δομής τους επιτρέπουν την αυξημένη απορρόφηση του ΕΝΥ. Τα επενδυματικά κύτταρα είναι απαραίτητα για την παραγωγή του ΕΝΥ καθώς το χοριοειδές πλέγμα μπορεί να εκκρίνει έως και 500 ml ΕΝΥ ημερησίως στον ενήλικο ανθρώπινο εγκέφαλο.[2]
Το ΕΝΥ όχι μόνο προστατεύει και υποστηρίζει τον εγκέφαλο/νωτιαίο μυελό, αλλά λειτουργεί ως σύστημα φιλτραρίσματος για την κυκλοφορία των θρεπτικών συστατικών και την απομάκρυνση των μεταβολικών αποβλήτων από το κεντρικό νευρικό σύστημα. Το εγκεφαλονωτιαίο υγρό ρέει στην τρίτη κοιλία από τις πλάγιες κοιλίες μέσω του δεξιού και αριστερού μεσοκοιλιακού τρήματος του Monro. Στη συνέχεια, περνάει από την τρίτη στην τέταρτη κοιλία μέσω του υδραγωγού του Sylvius. Τέλος, από την τέταρτη κοιλία περνάει στον υπαραχνοειδή χώρο μέσω του τρήματος του Magendie στο μέσο και μέσω του τρήματος του Luschka στα πλάγια. Μόλις το ΕΝΥ βρίσκεται στον υπαραχνοειδή χώρο, μπορεί να επαναρροφηθεί μέσω των αραχνοειδών λαχνών και τελικά να παροχετευτεί στους φλεβικούς κόλπους της σκληράς μήνιγγας. Επειδή η πίεση του ΕΝΥ συνδέεται με την ανάπτυξη του εγκεφάλου, πολύ λίγο ΕΝΥ μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου, ενώ η υπερπαραγωγή του ΕΝΥ μπορεί να οδηγήσει σε μια κατάσταση γνωστή ως υδροκεφαλία. Η υπερβολική παραγωγή ΕΝΥ, ωστόσο, εμφανίζεται σε σπάνιες περιπτώσεις όγκου του χοριοειδούς πλέγματος γνωστού ως θηλώματος του χοριοειδούς πλέγματος.[1]
Λειτουργία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Φραγμός αίματος-εγκεφαλονωτιαίου υγρού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το χοριοειδές πλέγμα σχηματίζει τον φραγμό αίματος-ΕΝΥ μαζί με την αραχνοειδή μήνιγγα για να δημιουργήσουν ένα ζεύγος μεμβρανών που διαχωρίζουν το αίμα από το ΕΝΥ. Αυτός ο φραγμός αποτελείται από έναν συνδυασμό επενδυματικών (χοριοειδών επιθηλιακών) κυττάρων με σφιχτές συνδέσεις στην κορυφαία επιφάνειά του (την πλευρά που βλέπει τις κοιλίες) και μια σειρά από περιφραγμένα τριχοειδή αγγεία που περιβάλλονται από συνδετικό ιστό. Οι σφιχτές συνδέσεις αποτελούνται από ένα δίκτυο κλαδινών και πρωτεϊνών που χρησιμεύουν ως σημείο ελέγχου για τον περιορισμό της διέλευσης ουσιών μεταξύ των κυττάρων.[3] Ο φραγμός αίματος-ΕΝΥ λειτουργεί παρόμοια με τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, καθώς διευκολύνει την ανταλλαγή και την απομάκρυνση των μεταβολιτών ενώ ταυτόχρονα εμποδίζει τη διέλευση των αιματογενών ουσιών στον εγκέφαλο. Ωστόσο, οι ουσίες που ανταλλάσσονται μεταξύ κάθε αντίστοιχου φραγμού διαφέρουν σημαντικά λόγω των διακριτών λειτουργιών τους.[4][5]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Javed, Kinaan· Reddy, Vamsi (2025). Neuroanatomy, Choroid Plexus. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing.
- ↑ Lun, Melody P.; Monuki, Edwin S.; Lehtinen, Maria K. (2015-08). «Development and functions of the choroid plexus-cerebrospinal fluid system». Nature Reviews. Neuroscience 16 (8): 445–457. doi:. ISSN 1471-0048. PMID 26174708. PMC 4629451. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26174708.
- ↑ Shukla, Rahul· Srivastava, Vaibhavi (1 Ιανουαρίου 2022). Yadav, Awesh K., επιμ. Chapter 15 - Nanomaterial-based drug delivery systems as tools for targeted therapy of neurodegenerative diseases. Academic Press. σελίδες 243–259. ISBN 978-0-323-85544-0.
- ↑ Strazielle, N.; Ghersi-Egea, J. F. (2000-07). «Choroid plexus in the central nervous system: biology and physiopathology». Journal of Neuropathology and Experimental Neurology 59 (7): 561–574. doi:. ISSN 0022-3069. PMID 10901227. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10901227.
- ↑ Laterra, John· Keep, Richard (1999). Blood—Cerebrospinal Fluid Barrier. Lippincott-Raven.