Χαρακτηρισμός καταλληλότητας τηλεοπτικών προγραμμάτων στην Ελλάδα

Ο χαρακτηρισμός καταλληλότητας τηλεοπτικών προγραμμάτων αποτελεί κατηγοριοποίηση των τηλεοπτικών προγραμμάτων στην Ελλάδα, ανάλογα με το περιεχόμενό τους, για την προστασία των τηλεθεατών και κυρίως των ανηλίκων.

Τρέχουσα σήμανση τηλεοπτικών προγραμμάτων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 17 Απριλίου 2018 το ΕΣΡ πρότεινε στο Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης την αναθεώρηση των συμβόλων καταλληλότητας των τηλεοπτικών προγραμμάτων, κάτι που τελικά επικυρώθηκε και εφαρμόσθηκε μετά από ένα χρόνο, στις 30 Σεπτεμβρίου 2019. Συγκεκριμένα πρότεινε με το σύμβολο «Κ», το οποίο αντικατέστησε τον πράσινο ρόμβο, τον αριθμό «8», το οποίο αντικατέστησε τον μπλε κύκλο με τη μόνη διαφορά ότι μειώνεται κατά δύο έτη η απαγόρευση παρακολούθησης, τον αριθμό «12», το οποίο αντικατέστησε το πορτοκαλί τρίγωνο, τον αριθμό «16», το οποίο αντικατέστησε το μοβ τετράγωνο με τη μόνη διαφορά ότι αυξάνεται κατά ένα έτος η απαγόρευση παρακολούθησης και τον αριθμό «18» το οποίο αντικατέστησε το κόκκινο «Χ». Τα πέντε νέα σύμβολα, τα οποία αντικατέστησαν τα παλιά στις 30 Σεπτεμβρίου 2019, είναι τα ακόλουθα:

Σύμβολο	Χαρακτηρισμός	Πληροφορίες Προγράμματος
	Κατάλληλο για όλους	Τα συγκεκριμένα προγράμματα που προβάλλονται με αυτό το σύμβολο είναι κατάλληλα να τα παρακολουθήσουν όλες οι ηλικίες. Εκπομπές με τέτοια αξιολόγηση μπορούν να προβληθούν, οποιαδήποτε ώρα της ημέρας.
	Κατάλληλο για άτομα άνω των 8 ετών	Τα συγκεκριμένα προγράμματα που προβάλλονται με αυτό το σύμβολο είναι κατάλληλα να τα παρακολουθήσουν οι ηλικίες άνω των 8 ετών. Εκπομπές με τέτοια αξιολόγηση μπορούν να προβληθούν οποιαδήποτε ώρα, αρκεί να μη μεταδίδεται σε ζώνη παιδικού προγράμματος καθώς και τριάντα (30’) λεπτά πριν και μετά τη ζώνη αυτή.
	Κατάλληλο για άτομα άνω των 12 ετών	Τα συγκεκριμένα προγράμματα που προβάλλονται με αυτό το σύμβολο είναι κατάλληλα να τα παρακολουθήσουν οι ηλικίες άνω των 12 ετών. Εκπομπές με τέτοια αξιολόγηση μπορούν να προβληθούν από τις 21:00 έως τις 6:00, ενώ Παρασκευή, Σάββατο, παραμονή αργιών και κατά τη διάρκεια των σχολικών διακοπών από τις 22:00.
	Κατάλληλο για άτομα άνω των 16 ετών	Τα συγκεκριμένα προγράμματα που προβάλλονται με αυτό το σύμβολο είναι κατάλληλα να τα παρακολουθήσουν οι ηλικίες άνω των 16 ετών. Εκπομπές με τέτοια αξιολόγηση μπορούν να προβληθούν από τις 22:00 έως τις 6:00.
	Κατάλληλο για άτομα άνω των 18 ετών	Τα συγκεκριμένα προγράμματα που προβάλλονται με αυτό το σύμβολο είναι κατάλληλα να τα παρακολουθήσουν οι ηλικίες άνω των 18 ετών. Εκπομπές με τέτοια αξιολόγηση μπορούν να προβληθούν από τα μεσάνυχτα έως τις 6:00.

Επιπλέον, από την Δευτέρα 30 Σεπτεμβρίου 2019, τα τηλεοπτικά προγράμματα καταλληλότητας για ανηλίκους από 12 ετών και άνω, συνοδεύονται από ειδική λεκτική σήμανση προσδιορισμού του περιεχομένου τους, η οποία διακρίνεται κατά περίπτωση, στις ακόλουθες 4 κατηγορίες:

Χαρακτηρισμός	Πληροφορίες Προγράμματος
ΒΙΑ	Το πρόγραμμα περιέχει σκηνές βίας.
ΣΕΞ	Το πρόγραμμα περιέχει σεξουαλικές σκηνές.
ΧΡΗΣΗ ΟΥΣΙΩΝ	Το πρόγραμμα περιέχει σκηνές χρήσης ναρκωτικών και άλλων εξαρτησιογόνων ουσιών.
ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΦΡΑΣΕΟΛΟΓΙΑ	Το πρόγραμμα περιέχει απρεπή εκφορά λόγου.

Αυτές οι σημάνσεις πρέπει να προβάλλονται τριάντα δευτερόλεπτα πριν από την προβολή, ακόμα και στη ροή των διαφημίσεων.^[1]^[2] Τα πέντε νέα σήματα καταλληλότητας, ήδη εφαρμόστηκαν πιλοτικά από το καλοκαίρι, από ορισμένους περιφερειακούς σταθμούς ανά την Ελλάδα προσαρμόζοντας τους τηλεθεατές, στον νέο προσδιορισμό καταλληλότητας των τηλεοπτικών προγραμμάτων, ενώ τα δημόσια και ιδιωτικά κανάλια, από τις αρχές Σεπτεμβρίου, προσαρμόζουν και αυτοί, στον διαφημιστικό τους χρόνο, τους τηλεθεατές, στον νέο προσδιορισμό καταλληλότητας.

Παραβίαση σημάνσεων καταλληλότητας τηλεοπτικών προγραμμάτων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από τις 30 Σεπτεμβρίου 2019, ισχύει υποχρεωτικά από όλους τους Ελληνικούς τηλεοπτικούς σταθμούς, η προβολή των χαρακτηρισμών καταλληλότητας, καθ΄ όλη την διάρκεια του προγράμματος τους, όπως ορίζει ο νόμος, με τα προηγούμενα σήματα καταλληλότητας να καταργούνται οριστικά, με τα δημόσια, δημοτικά και ιδιωτικά κανάλια, να τα προβάλλουν, με διαφανή περίγραμμα, επειδή μεταδίδονται ταυτόχρονα υποχρεωτικά και σε σταθερή ευκρίνεια (SD) και προαιρετικά, σε υψηλή ευκρίνεια (HD). Ωστόσο, ορισμένοι σταθμοί άργησαν τις πρώτες ημέρες να εφαρμόσουν τον νέο προσδιορισμό, μεταδίδοντας ακόμη τα προηγούμενα (υποχρεώθηκαν μέσα σε μία εβδομάδα, όλοι να το αλλάξουν).

Αντίστοιχα, δεν εφαρμόστηκε ακόμη πλήρως, από τους ιδιωτικούς σταθμούς, η σήμανση για ανηλίκους δεν συνοδεύονται από ειδική λεκτική σήμανση προσδιορισμού του περιεχομένου τους, κάτι που είναι νομικά υποχρεωτικό βάσει της ισχύουσας Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας, οι οποίοι αγνόησαν παντελώς τις τέσσερις νέες σημάνσεις, προβάλλοντας τες μόνο στον διαφημιστικό χρόνο τους, τα οποία αργότερα, για ανύπαρκτο λόγο, τα διέκοψαν, ενώ αντίστοιχα τα δημόσια κανάλια, προβάλλουν κανονικά τις τέσσερις νέες σημάνσεις μόνο τις βραδινές ώρες, σε προγράμματα με βίαιο περιεχόμενο, ωστόσο ούτε τα δημόσια κανάλια τηρούν, κανονικά την νομοθεσία.

Επίσης, ορισμένα προγράμματα (κυρίως οι σειρές), συμβολίζονται από την αρχή της χρήσης των σημερινών συμβόλων, κυρίως με την σήμανση «Κατάλληλο για άνω των 8 ετών», από τα οποία προγράμματα περιέχουν όλα τα παρακάτω: Χρήση ουσιών, σκηνές βίας, ακατάλληλη φρασεολογία, απρεπή εκφορά λόγου, ακόμα και σεξ, τα οποία δεν αναφέρονται ποτέ, ενώ τα κανάλια προτιμούν να προβάλλουν, τα προγράμματα αυτά, τις μεσημεριανές και τις απογευματινές ώρες, κάτι που εκθέτει τόσο τους τηλεθεατές (κυρίως μικρότερης ηλικίας), αλλά και τα ίδια τα κανάλια, ενώ ακόμη σε πολλά τηλεοπτικά προγράμματα, είναι παντελώς λάθος, οι σημάνσεις καταλληλότητας, και δεν συμβαδίζουν με την πραγματικότητα και το περιεχόμενο του προγράμματος.

Η παλαιότερη σήμανση καταλληλότητας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Θεσπίστηκε στις 17 Μαρτίου 2000 και ήταν σε ισχύ, για 19 χρόνια, μέχρι τις 29 Σεπτεμβρίου 2019. Δυστυχώς, κατά τα σημερινά πρότυπα, τα συγκεκριμένα τηλεοπτικά προγράμματα καταλληλότητας για ανηλίκους δεν συνοδεύονταν ποτέ από ειδική λεκτική σήμανση προσδιορισμού του περιεχομένου τους, και από πολλούς θεωρήθηκαν λόγω της «ιδιαίτερης σήμανσης τους» (ρόμβοι, κύκλοι, τρίγωνα, τετράγωνα) αδιάφορα και «ανούσια», καθότι παρέπεμπαν στα σχήματα της γεωμετρίας, ενώ η ηλικία στα συγκεκριμένα σήματα καταλληλότητας, ήταν παντελώς ανύπαρκτη, σε αντίθεση με τα σημερινά, που συνδέονται με την ηλικία των τηλεθεατών.

Οι κατηγορίες έχουν καθοριστεί από το άρθρο 3 και πέμπτη παράγραφο της υπ' αριθμόν 6138/Ε/17.3.2000 αποφάσεως του τότε Υπουργού Τύπου και Μ.Μ.Ε., κατά το οποίο καθ' όλη τη διάρκεια των τρέιλερ επιβάλλεται η εμφάνιση του συμβόλου καταλληλότητας, το οποίο έναν χρόνο αργότερα σταμάτησε να εμφανίζεται στο περιεχόμενο του προγράμματος, ενώ αντίστοιχα η πλειοψηφία των τηλεοπτικών προγραμμάτων συμβολιζόταν, μέχρι το 2019, με την κυκλική σήμανση «Κατάλληλο, επιθυμητή η γονική συναίνεση», ακόμα και αν είχαν όλα τα παρακάτω: Χρήση ουσιών, σκηνές βίας, ακατάλληλη φρασεολογία, απρεπή εκφορά λόγου, ακόμα και σεξ, τα οποία δεν αναφέρονταν ποτέ, ενώ μπορούσαν να προβληθούν καθ' όλη την διάρκεια της ημέρας, κάτι που εκτίθεται τόσο τους τηλεθεατές (κυρίως μικρότερης ηλικίας), αλλά και τα ίδια τα κανάλια, ενώ ακόμη σε πολλά τηλεοπτικά προγράμματα, ήταν παντελώς λάθος, οι σημάνσεις καταλληλότητας, και δεν συμβάδιζαν με την πραγματικότητα και το περιεχόμενο του προγράμματος. Αντίστοιχα, στις αρχές και τα μέσα της δεκαετίας του 2000 πολλοί σταθμοί προέβαλαν ακόμη και διαφημίσεις με ταρώ, Video clips και τηλέφωνα γνωριμιών, καθ' όλη την διάρκεια της ημέρας, το οποίο υπερέβη τα όρια και την ανεκτικότητα, ενώ αντίστοιχα τα ενημερωτικά προγράμματα, συμβολιζόντουσαν κυρίως με ρόμβο «Κατάλληλο για όλους», το οποίο ήταν παντελώς λάθος.^[3]

Σε κάθε χαρακτηρισμό αντιστοιχεί ένα γεωμετρικό σύμβολο (με διαφορετικό σχήμα και χρώμα). Αναλυτικά:

Σύμβολο	Χαρακτηρισμός	Πληροφορίες Προγράμματος
	Κατάλληλο για όλους	Τα συγκεκριμένα προγράμματα που προβάλλονταν με αυτό το σύμβολο ήταν κατάλληλα να τα παρακολουθήσουν όλες οι ηλικίες. Εκπομπές με τέτοια αξιολόγηση μπορούσαν να προβληθούν, οποιαδήποτε ώρα της ημέρας.
	Κατάλληλο, επιθυμητή η γονική συναίνεση	Τα συγκεκριμένα προγράμματα που προβάλλονταν με αυτό το σύμβολο ήταν κατάλληλα και για παιδιά αλλά με γονική συναίνεση και για παιδιά κάτω των 10 ετών. Εκπομπές με τέτοια αξιολόγηση μπορούσαν να προβληθούν οποιαδήποτε ώρα αλλά κατά προτίμηση μετά τις 10:00 το πρωί.
	Κατάλληλο, απαραίτητη η γονική συναίνεση	Τα συγκεκριμένα προγράμματα που προβάλλονταν με αυτό το σύμβολο απαιτούνταν πάντα γονική συναίνεση, για παιδιά κάτω των 12 ετών, προβάλλονταν πάντα μετά τις 19:00 το απόγευμα και μέχρι τις 6:00 το πρωί.
	Κατάλληλο για ανηλίκους άνω των 15 ετών	Τα συγκεκριμένα προγράμματα που προβάλλονταν με αυτό το σύμβολο απαιτούνταν να το παρακολουθούν άτομα που έχουν συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας τους και μεγαλύτερα (προβάλλονται πάντα μετά τις 21:00 το βράδυ και μέχρι τις 6:00 το πρωί).
	Κατάλληλο μόνο για ενηλίκους	Τα συγκεκριμένα προγράμματα που προβάλλονταν με αυτό το σύμβολο μπορούσαν να τα παρακολουθήσουν αποκλειστικά και μόνον οι ενήλικες (προβάλλονταν πάντα μετά τις 23:30 και μέχρι τις 6:00 το πρωί).