Φόιμπα της Μπαζοβίτσα
Η φόιμπα της Μπαζοβίτσα (ιταλικά: foiba di Basovizza, σλοβενικά: bazovski šoht) ήταν ένα ορυχείο κοντά στον οικισμό Μπαζοβίτσα του δήμου της Τεργέστης στην Ιταλία. Η διάνοιξη του ορυχείου έγινε στις αρχές του εικοστού αιώνα με σκοπό την εξόρυξη άνθρακα αλλά στη συνέχεια εγκαταλήφθηκε λόγω της χαμηλής παραγωγικής δυνατότητας. [1]
Το ορυχείο χρησιμοποιήθηκε από τους Γιουγκοσλάβους αντάρτες για να εξαφανίσουν άγνωστο αριθμό πτωμάτων, Ιταλών και Γερμανών στρατιωτών αλλά και πολιτών κατά τη διάρκεια της Γιουγκοσλαβικής κατοχής της Τεργέστης, τον Μάιο του 1945. Την 11η Σεπτεμβρίου 1992, το ορυχείο ανακηρύχθηκε σε εθνικό μνημείο.
Το ορυχείο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο τέλος του δεκάτου ένατου αιώνα, στους λόφους που περιβάλλουν την Τεργέστη, έγιναν εκτιμήσεις για την ύπαρξη σημαντικών κοιτασμάτων άνθρακα ή λιγνίτη. Μεταξύ του 1901 και του 1908 η εταιρεία Skoda Holding πραγματοποίησε τη διάνοιξη του ορυχείου σε μικρή απόσταση από τον οικισμό Μπαζοβίτσα αλλά η εταιρεία έκρινε ότι οι ποσότητες ορυκτών ήταν ασήμαντες και αυτό είχε ως αποτέλεσμα την διακοπή των ανασκαφών και την εγκατάλειψη του ορυχείου. Το ορυχείο είχε βάθος 256 μέτρων ενώ σε βάθος 254 μέτρων είχε γίνει διάνοιξη οριζόντιου τούνελ μήκους 735 μέτρων, το οποίο έφτανε μέχρι τον οικισμό της Μπαζοβίτσα.
Μεταξύ του 1936 και του 1943 πραγματοποιήθηκαν τέσσερις καταβάσεις: το 1936, η εταιρεία "Arsa" ζήτησε από μια ομάδα σπηλαιολόγων από την Τεργέστη να εισέλθουν στο ορυχείο και το μέγιστο βάθος που έφτασαν ήταν τα 225 μέτρα. Το 1939, μια ομάδα του Ιταλικού Ορειβατικού Συλλόγου εισήλθε στο ορυχείο για να ανασύρει το πτώμα ενός κατοίκου της περιοχής: το σώμα του βρέθηκε σε βάθος 226 μέτρων. Το 1941, ένας ορειβάτης κατέβηκε για να ανακτήσει το σώμα ενός μικρού κοριτσιού, σε βάθος επίσης 226 μέτρων. Τέλος, στις 2 Απρίλη του 1943 μια ομάδα από επτά σπηλαιολόγους κατέβηκε μέχρι τα 220 μέτρα βάθος.
Η σφαγή της Μπαζοβίτσα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Μάιο του 1945 κατέληξε στο εσωτερικό του ορυχείου, άγνωστος αριθμός πτωμάτων, τα οποία, όπως ισχυρίζεται η ιταλική πλευρά, ανήκαν σε Ιταλούς στρατιώτες και αιχμαλώτους, οι οποίοι δολοφονήθηκαν από τους Γιουγκοσλάβους αντάρτες.
Επιφανείς Ιταλοί ιστορικοί, όπως ο Ραούλ Πούπο, ο Ρομπέρτο Σπατσάλι και ο Γκουίντο Ρούμιτσι υποστηρίζουν ότι είναι αδύνατο να υπολογιστεί ο ακριβής αριθμός των πτωμάτων, τα οποία κατέληξαν στο εσωτερικό του ορυχείου. Αντίθετα υπάρχουν αρκετοί, οι οποίοι πιστεύουν ότι ο αριθμός των πτωμάτων μπορεί να υπολογιστεί. Αυτή η θεωρία υποστηρίζεται με βάση τα στοιχεία που συλλέχθηκαν από τους Βρετανούς και τους Αμερικάνους αλλά και σε στοιχεία που βασίζονται εν μέρει στις μαρτυρίες δύο καθολικών ιερέων, του ιερέα Φραντσέσκο Μαλαλάν και του ιερέα Βιρτζίλ Στσεκ.
Μαρτυρίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι δύο μαρτυρίες αναφέρουν ότι εκτελέστηκαν με αστραπιαίες διαδικασίες αρκετές εκατοντάδες αστυνομικών και στρατιωτών (συμπεριλαμβανομένων και περίπου 40 Γερμανών) και τα πτώματα ρίχθηκαν στο ορυχείο. Ο ιερέας Φραντσέσκο Μαλαλάν - του οποίου ο αδελφός υπήρξε επιθεωρητής στην Μπαζοβίτσα - και έτρεφε αισθήματα συμπάθειας για τους Γιουγκοσλάβους και δήλωνε ότι αντιπαθούσε τους Ιταλούς, αρχικά αρνήθηκε ότι γνώριζε κάτι σχετικά με τα γεγονότα της Μπαζοβίτσα. Όταν όμως ενημερώθηκε ότι οι Ιταλοί φασίστες ετοίμαζαν αντίποινα και υπήρχε μεγάλη ανάγκη για ακριβείς πληροφορίες γύρω από τα γεγονότα δήλωσε ότι οι αξιωματικοί του Γιουγκοσλαβικού στρατού διέθεταν πλήρη κατάλογο των εκτελεσθέντων και οι εκτελέσεις πραγματοποιήθηκαν από το 4ο σώμα στρατού υπό την καθοδήγηση του αντιστράτηγου Πέτερ Ντραπσίν. Επίσης υποστήριξε ότι όλα τα θύματα δικάστηκαν και υπήρχαν 3 μάρτυρες κατηγορίας για κάθε θύμα.
Ο ιερέας εξέφρασε τη γνώμη ότι όλα τα θύματα εκτελέστηκαν δίκαια και άξιζαν την τιμωρία για τα εγκλήματα που είχαν διαπράξει και πρόσθεσε ότι υπήρχαν και θύματα που ρίχτηκαν ζωντανά στη φόιμπα. Ο ιερέας μολονότι είχε προσκληθεί από τον αδελφό του να παραστεί στις εκτελέσεις, δήλωσε ότι δεν ήταν παρών αλλά κατέθεσε ότι ο ιερέας Βιρτζίλ Στσεκ του είχε εκμυστηρευτεί ότι υπήρξε μάρτυρας των γεγονότων και ο ρόλος του ήταν να παρηγορήσει τους αιχμαλώτους λίγο πριν την εκτελεσή τους αλλά με βάση τα έντονα αντι-ιταλικά συναισθήματα και του ιερέα Στσεκ, υπάρχουν αμφιβολίες.
Στις 10 Αυγούστου 1945 κάποιος πληροφοριοδότης επισκέφθηκε τον ιερέα Στσεκ και εκ πρώτης όψεως χαρακτήρισε τον ιερέα ως φανατικό υποστηρικτή των Γιουγκοσλάβων. Ο ιερέας υποστήριξε ότι όλες οι εκτελέσεις ήταν απολύτως νόμιμες και πως στις 2 Μαίου βρέθηκε στη Μπασοβίτσα και είδε με τα μάτια του περίπου 150 αιχμαλώτους, οι οποίοι δικάστηκαν και στη συνέχεια εκτελέστηκαν σχεδόν όλοι αλλά επειδή δεν υπήρχαν φέρετρα, ρίχτηκαν στη φόιμπα. Όταν όμως ο πληροφοριοδότης ζήτησε από τον Στσεκ να διευκρυνήσει εάν ήταν παρών στις εκτελέσεις και στη ρίψη των πτωμάτων στη φόιμπα εκείνος το αρνήθηκε. Στις 3 Μαίου 1945, ο ιερέας επισκέφθηκε ξανά την περιοχή και δήλωσε ότι είδε περίπου 250 με 300 άτομα, τα οποία δεν ήταν στρατιώτες αλλά απλοί πολίτες, οι οποίοι εκτελέστηκαν και αυτοί από τους Γιουγκοσλάβους.
Εκτός από αυτές τις δύο μαρτυρίες, συλλέχθηκαν και οι μαρτυρίες μιας ηλικιωμένης γυναίκας και ορισμένων παιδιών, οι οποίοι ανέφεραν ότι άκουσαν τις κραυγές των αιχμαλώτων, λίγο πριν την εκτέλεση.
Ιδιαίτερη σημασία έχει η έκθεση των Γιουγκοσλαβικών μυστικών υπηρεσιών (OZNA) της 3ης Σεπτεμβρίου 1945, η οποία έκανε αναφορά για την ύπαρξη πολλών πτώμάτων. τα οποία άνηκαν σε στρατιώτες των SS, της Γκεστάπο όπως επίσης και πτώματα αστυνομικών αλλά και σαράντα αλόγων.
Συμμαχικές έρευνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στις 24 Ιουλίου 1945, το βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών (Foreign Office), με τηλεγραφημά του ζητούσε να ενημερωθεί για την πραγματική κατάσταση στη διεξαγωγή ερευνών διότι υπήρχε διχογνωμία για το πώς εξελίχθηκαν τα γεγονότα και το Ιταλικό κράτος ξεκίνησε έρευνες, οι οποίες όμως σταμάτησαν γρήγορα διότι ήρθαν στην επιφάνεια ελάχιστα στοιχεία και ο αριθμός των οστών που βρέθηκε ήταν υπερβολικά μικρός σε σχέση με τις μαρτυρίες για τον αριθμό των θυμάτων.
Στις 28 και 29 Αυγούστου 1945, μετά από νέες έρευνες, οι συμμαχικές δυνάμεις ανέσυραν από την φόιμπα περίπου 250 κιλά πτωμάτων σε αποσύνθεση και τα μετέφεραν με φορτηγά στην Τεργέστη. Τα συγκεκριμένα στοιχεία θεωρήθηκαν και πάλι υπερβολικά ανεπαρκή και εξαιτίας της έντονης δυσωδίας, οι εργασίες σταμάτησαν. Με επίσημη έκθεση των συμμαχικών δυνάμεων, στις 22 Νοεμβρίου του 1945, γίνεται αναφορά στην ολοκλήρωση των ερευνών και στο μη ικανοποιητικό αριθμό στοιχείων με την επισήμανση ότι η ρίψη μεγάλων ποσοτήτων εκρηκτικών στο ορυχείο, τα οποία πυροδότησαν ύστερα οι Γιουγκοσλάβοι αντάρτες, είχε ως αποτέλεσμα να σκεπαστούν τα πτώματα από χώμα και πέτρες, πράγμα που καθιστούσε δύσκολη την όλη διαδικασία ανάσυρσης των πτωμάτων. [2]
Συμπέρασμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με βάση τις μαρτυρίες των δύο ιερέων, τα πτώματα που ανέσυραν οι συμμάχοι αλλά και με βάση τις εκτιμήσεις ότι το ορυχείο πριν από το 1945 είχε βάθος 228 μέτρα ενώ μετά το 1945 παρουσίαζε βάθος 198 μέτρων, οι αρχές οδηγήθηκαν στο συμπέρασμα ότι στο εσωτερικό του ορυχείου υπήρχε μεγάλος αριθμός από ανθρώπινα πτώματα.
Κριτικές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η θέση που υποστηρίζει την ύπαρξη μεγάλου αριθμού πτωμάτων στη φόιμπα της Μπαζοβίτσα έχει αμφισβητηθεί κατά καιρούς από ορισμένους ερευνητές, οι οποίοι βασίζονται κυρίως σε μελέτες που πραγματοποιήθηκαν τη δεκαετία του '90 και '00 από τη δημοσιογράφο και συγγραφέα Claudia Cernigoi.
Σύμφωνα με αυτές τις μελέτες, όχι μόνο δεν υπήρξε ρίψη πτωμάτων στη φόιμπα της Μπαζοβίτσα αλλά γενικά στην Ιταλία οι φόιμπε αποτέλεσαν ένα συνεχές πεδίο δράσης της νεοναζιστικής και φασιστικής προπαγάνδας, η οποία για πάνω από εξήντα χρόνια είχε πυροδοτήσει έναν εκτεταμένο Ιταλικό νεοαλυτρωτισμό. [3]. Παρόμοια θέση υιοθετεί και η ιστορικός Αλεσάντρα Κέρσεβαν, η οποία υποστηρίζει ότι στη φόιμπα της Μπαζοβίτσα δεν υπάρχουν "500 κυβικά μέτρα" πτωμάτων όπως αναφέρει η επιγραφή στο μνημείο αλλά και ούτε δύο χιλιάδες πτώματα που αναφέρονται στα βιβλία. [4]
Μετά τη δημοσίευση των μελετών της Claudia Cernigoi, οι καθηγητές Ραούλ Πούπο και Ρομπέρτο Σπετσάλι, κατέταξαν τη συγγραφέα μεταξύ εκείνων που αρνούνται τις σφαγές των φόιμπε. [5].
Η τρέχουσα κατάσταση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1980, η φόιμπα της Μπαζοβίτσα αναγνωρίστηκε ως μνημείο εθνικής σημασίας και το 1991 επισκέφθηκε την περιοχή ο Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας Φραντσέσκο Κοσίγκα. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Όσκαρ Λουίτζι Σκάλφαρο ανακήρυξε τη φόιμπα της Μπασοβίτσα, σε εθνικό μνημείο με απόφαση της 11ης Σεπτεμβρίου του 1992. Το Φεβρουάριο του 2007, μετά από μια σειρά εργασιών αποκατάστασης εγκαινιάστηκε και επίσημα το νέο μνημείο προς τιμήν των θυμάτων.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Ruggero Calligaris, Storia delle miniere di carbone del carso triestino e dell'Istria dal '700 al 1945, Atti del Museo di Storia Naturale di Trieste, Trieste 1989.
- ↑ Foibe,Pupo-Spazzali,ed.Bruno Mondadori,2003,ISBN 88-424-9015-6
- ↑ Claudia Cernigoi, Operazione Foibe a Trieste. Come si crea una mistificazione storica: dalla propaganda nazifascista attraverso la guerra fredda fino al neoirredentismo, Edizioni KappaVu, Trieste 1997.
- ↑ Le foibe fra mito e realtà: intervista ad Alessandra Kersevan.[1] Αρχειοθετήθηκε 2012-06-04 στο Wayback Machine.
- ↑ Ampia analisi delle posizioni di Cernigoi e altri "negazionisti o riduzionisti" in Raoul Pupo, Roberto Spazzali, op. cit., pp. 123 ss.
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- AA.VV., "Istria nel tempo: manuale di storia regionale dell'Istria con riferimenti alla città di Fiume", Centro di Ricerche Storiche di Rovigno, 2006
- Claudia Cernigoi, Operazione Foibe - Tra storia e mito, Edizioni Kappa Vu, Udine, 2005
- Gianni Oliva, Foibe. Le stragi negate degli italiani della Venezia Giulia e dell'Istria, Mondadori, Milano 2003, ISBN 88-0448978-2
- Pierluigi Pallante, La tragedia delle foibe, Editori Riuniti, Roma 2006
- Arrigo Petacco, L'esodo. La tragedia negata degli italiani d'Istria, Dalmazia e Venezia Giulia, Mondadori, Milano 1999
- Raoul Pupo,Le foibe giuliane 1943-45,aprile 1996 Αρχειοθετήθηκε 2019-07-31 στο Wayback Machine.
- Raoul Pupo,Il lungo esodo.Istria: le persecuzioni, le foibe, l'esilio,ed.Rizzoli,2005,ISBN88-17-00562-2
- Foibe,Pupo,Spazzali,ed.Bruno Mondadori,2003,ISBN 88-424-9015-6
- Guido Rumici, Infoibati. I nomi, i luoghi, i testimoni, i documenti, Mursia, Milano 2002
- Giorgio Rustia, Contro operazione foibe a Trieste a cura dell'Associazione famiglie e congiunti dei deportati italiani in Jugoslavia e infoibati, 2000
- Fulvio Salimbeni, Le foibe, un problema storico, Unione degli istriani, Trieste 1998
- Roberto Spazzali, Foibe: un dibattito ancora aperto. Tesi politica e storiografica giuliana tra scontro e confronto, Lega Nazionale, Trieste 1990
- Roberto Spazzali, Tragedia delle foibe: contributo alla verità, Grafica goriziana, Gorizia 1993
- Giampaolo Valdevit (cur.), Foibe, il peso del passato. Venezia Giulia 1943-1945,Istituto regionale per la storia del movimento di liberazione nel Friuli-Venezia Giulia, Trieste 1997
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
 
|
Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Foiba di Basovizza της Ιταλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες). |