Φρήντριχ Ράτσελ
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
| Φρίντριχ Ράτσελ | |
|---|---|
.jpg) | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Friedrich Ratzel (Γερμανικά) |
| Γέννηση | 30 Αυγούστου 1844[1][2][3] Καρλσρούη[4][5] |
| Θάνατος | 9 Αυγούστου 1904[1][2][3] Ammerland (Münsing) |
| Χώρα πολιτογράφησης | Μεγάλο Δουκάτο του Μπάντεν |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Γερμανικά[2][6] |
| Εκπαίδευση | διδακτορικό δίπλωμα |
| Σπουδές | Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | βιολόγος Γεωπολιτικός γεωγράφος ζωολόγος πολιτικός επιστήμονας Καθηγητής Πανεπιστημίου |
| Εργοδότης | Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Μονάχου Πανεπιστήμιο της Λειψίας |
| Επηρεάστηκε από | Κάρολος Δαρβίνος |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Marie Ratzel |
| Τέκνα | Hedwig Ratzel Lila Riezler |
| Υπογραφή | |
 | |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Φρήντριχ Ράτσελ (γερμ. Friedrich Ratzel, 30 Αυγούστου 1844 – 9 Αυγούστου 1904) ήταν Γερμανός γεωγράφος και εθνογράφος, αξιοσημείωτος για το ότι χρησιμοποίησε πρώτος τον όρο Lebensraum («ζωτικός χώρος») με την έννοια που αργότερα θα τη χρησιμοποιούσε ο ναζισμός.
Βιογραφικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο πατέρας του Ράτσελ ήταν επικεφαλής του οικιακού υπηρετικού προσωπικού του Μεγάλου Δούκα της Βάδης. Ο Φρήντριχ πήγε γυμνάσιο στην Καρλσρούη, αλλά σε ηλικία 15 ετών μαθήτευσε σε φαρμακείο. Το 1863 παρέμεινε στο Ράπερσβιλ, οικισμό στην όχθη της Λίμνη της Ζυρίχης, στην Ελβετία, όπου άρχισε τη μελέτη των αρχαίων κλασικών έργων. Μετά από ένα ακόμα έτος ως μαθητευόμενος βοηθός σε φαρμακείο, στο Μερς της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας (1865-1866), εγγράφηκε ως φοιτητής της ζωολογίας στα πανεπιστήμια της Χαϊδελβέργης, της Ιένας και του Βερολίνου, αποφοιτώντας το 1868. Το 1869 δημοσίευσε το βιβλίο Sein und Werden der organischen Welt σχετικώς με τη θεωρία του Δαρβίνου.
Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του, ο Ράτσελ άρχισε μια σειρά από ταξίδια, που τον μετέτρεψαν από ζωολόγο/βιολόγο σε γεωγράφο. Από τη Μεσόγειο έγραψε επιστολές σχετικώς με τις εντυπώσεις του, που του εξασφάλισαν μια θέση εξωτερικού ανταποκριτή στο έντυπο Kölnische Zeitung, η οποία του εξασφάλισε τα μέσα για επιπλέον ταξίδια. Η πιο μακρινή και σημαντική εξόρμησή του έγινε το 1874-1875 όταν περιηγήθηκε τη Βόρεια Αμερική, την Κούβα και το Μεξικό. Το ταξίδι αυτό είχε επιπτώσεις στην περαιτέρω σκέψη του, καθώς μελέτησε την επίδραση των μεταναστών γερμανικής καταγωγής και άλλων εθνοτικών ομάδων στις ΗΠΑ. Μια σχετική γραπτή αναφορά εκδόθηκε το 1876 υπό τον τίτλο Städte-und Kulturbilder aus Nordamerika, μια πρωτοποριακή μελέτη στο πεδίο της πολιτισμικής γεωγραφίας. Σύμφωνα με τον Ράτσελ οι πόλεις είναι τα καλύτερα μέρη για τη μελέτη των ανθρώπων, επειδή εκεί η ζωή είναι «αναμεμιγμένη, συμπιεσμένη και επιταχυμένη» και φέρνουν στην επιφάνεια τις «σπουδαιότερες, καλύτερες και πιο χαρακτηριστικές πλευρές των ανθρώπων». Ο Ράτσελ ταξίδεψε σε πόλεις των ΗΠΑ όπως η Νέα Υόρκη, η Βοστώνη, η Φιλαδέλφεια, η πρωτεύουσα Ουάσινγκτον, το Ρίτσμοντ, η Νέα Ορλεάνη και το Σαν Φρανσίσκο.
Επιστρέφοντας στη Γερμανία το 1875, ο Ράτσελ διορίσθηκε λέκτορας της Γεωγραφίας στην Ανώτερη Τεχνική Σχολή του Μονάχου. Το 1876 προάχθηκε σε επίκουρο καθηγητή και το 1880 σε καθηγητή α΄ βαθμίδας. Στο Μόναχο συνέγραψε αρκετά βιβλία και καθιερώθηκε στον ακαδημαϊκό χώρο. Το 1886 αποδέχθηκε μια προσφορά έδρας από το Πανεπιστήμιο της Λειψίας. Οι διαλέξεις του εκεί προσέλκυαν μεγάλο ακροατήριο, που περιελάμβανε και τη σημαντική Αμερικανίδα γεωγράφο Έλεν Τσέρτσιλ Σεμπλ, καθώς και τη Μάρτα Κρουχ-Γκέντε, την πρώτη γυναίκα που πήρε διδακτορικό στη γεωγραφία.[7]
Ο Ράτσελ έθεσε θεμέλια για την ανθρωπογεωγραφία στο ομώνυμο δίτομο έργο του Anthropogeographie το 1882 και το 1891. Το έργο του αυτό παρερμηνεύθηκε από πολλούς φοιτητές του, δημιουργώντας μερικούς περιβαλλοντικούς αιτιοκράτες. Το 1897 εξέδωσε το έργο του πάνω στην πολιτική γεωγραφία, το Politische Geographie. Σε αυτό ο Ράτσελ εισήγαγε έννοιες που συνεισέφεραν στις θεωρίες του Lebensraum και του κοινωνικού δαρβινισμού. Ακολούθησε το τρίτομο έργο του Η Ιστορία του ανθρώπινου είδους[8], που περιείχε περισσότερα από 1.100 θαυμάσια χαρακτικά και αξιοσημείωτες χρωμολιθογραφίες.
Ο Ράτσελ συνέχισε το έργο του στη Λειψία μέχρι και τον αδόκητο θάνατό του σε ηλικία 59 ετών στο Άμερλαντ, στις όχθες της γερμανικής λίμνης Στάρνμπεργκ. Παρά τα πολύπλευρα ακαδημαϊκά του ενδιαφέροντα, ο Ράτσελ δεν ήταν ένας θεωρητικός του πατριωτισμού «εκ του ασφαλούς»: εντάχθηκε στον στρατό της Πρωσίας από την έναρξη του Γαλλοπρωσικού Πολέμου το 1870 και τραυματίσθηκε σε αυτόν δύο φορές.
Οι θεωρίες του
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Επηρεασμένος από τον Δαρβίνο και από τον ζωολόγο Ερνστ Χέκελ, ο Ράτσελ δημοσίευσε το δοκίμιο Lebensraum το 1901, δημιουργώντας έτσι ένα θεμέλιο για τη μοναδικά γερμανική εκδοχή της γεωπολιτικής.
Τα κείμενα του Ράτσελ συνέπεσαν με την ανάπτυξη της γερμανικής εκβιομηχάνισης μετά τον Γαλλοπρωσικό Πόλεμο και τη συνακόλουθη αναζήτηση αγορών, γεγονός που επέφερε τον ανταγωνισμό με τη Μεγάλη Βρετανία. Τα γραπτά του ήλθαν ως μια καλοδεχούμενη δικαιολόγηση για τον επεκτατικό ιμπεριαλισμό. Επηρεασμένος και από τον Αμερικανό ειδικό της γεωστρατηγικής Άλφρεντ Θάυερ Μαχάν, ο Ράτσελ έγραψε περί επεκτάσεως των ορίων δράσεως του γερμανικού ναυτικού, πολεμικού και εμπορικού, συμφωνώντας ότι η θαλάσσια ισχύς ήταν αυτοσυντηρούμενη, καθώς τα κέρδη από το διεθνές εμπόριο επαρκούσαν για τη διατήρηση του εμπορικού στόλου, αντίθετα με τη χερσαία ισχύ.
Η έννοια του Raum (χώρου) στον Ράτσελ προήλθε από την οργανική/βιολογική ιδέα του για το κράτος. Η αρχική σύλληψή του για τον lebensraum δεν ήταν πολιτική, ούτε οικονομική, αλλά πνευματική και σχετική με τη φυλετική/εθνικιστική επέκταση. Το Raum-motiv είναι μια ιστορική προτρεπτική δύναμη, η οποία ωθεί λαούς με «μεγάλο» πολιτισμό (Kultur) να επεκτείνονται «εκ φύσεως». Ο χώρος για τον Ράτσελ ήταν μια μάλλον ασαφής έννοια, θεωρητικώς απεριόριστη. Τον όρισε ως τον τόπο όπου κατοικούν Γερμανικοί λαοί, και άλλα, ασθενέστερα κράτη μπορούσαν να χρησιμεύσουν για να υποστηρίξουν οικονομικά τους γερμανικούς λαούς, ενώ ο πολιτισμός της Γερμανίας μπορούσε να γονιμοποιήσει άλλους πολιτισμούς. Ωστόσο θα πρέπει να σημειωθεί ότι η έννοια του Raum στον Ράτσελ δεν ήταν ολότελα επιθετική, καθώς ο διανοητής έδωσε απλώς τη θεωρητική βάση για τη φυσική επέκταση των ισχυρών κρατών σε εδάφη που ελέγχονταν από πιο αδύναμα κράτη.
Το βιβλίο για το οποίο ο Ράτσελ αναγνωρίζεται παγκοσμίως είναι η Ανθρωπογεωγραφία του, που γράφηκε από το 1872 έως το 1899. Το μνημειώδες αυτό έργο εστιάζει επί των επιδράσεων των διαφορετικών φυσικών γεωγραφικών χαρακτηριστικών των τόπων στον τρόπο ζωής των ανθρώπων που κατοικούν εκεί.
Επιλεγμένη εργογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Εκτός από όσα προαναφέρθηκαν, ο Ράτσελ συνέγραψε και τα εξής αξιοσημείωτα έργα:
- Wandertage eines Naturforschers (= «Ημέρες περιπλανήσεων ενός μελετητή της φύσεως», 1873-1874)
- Vorgeschichte des europäischen Menschen (= «Προϊστορία των Ευρωπαίων», 1875)
- Die Vereinigten Staaten von Nordamerika (= «Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Βόρειας Αμερικής», 1878-1880)
- Die Erde, in 24 Vorträgen (= «Η Γη σε 24 διαλέξεις», 1881)
- Völkerkunde (= «Εθνολογία», 1885, 1886, 1888)
- Der Staat und sein Boden[9]
- Politische Geographie, (= «Πολιτική Γεωγραφία», 1897)
- Die Erde und das Leben (= «Η Γη και η ζωή», 1902)
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2014.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 12094554k. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Friedrich-Ratzel. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015.
- ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. mub2010581068. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2022.
- ↑ Ginsburger, Nicolas (2019-12-15). «La féminisation professionnelle d'une discipline sous tension» (στα γαλλικά). Revue d'histoire des sciences humaines (35): 25-58. doi:. ISSN 1622-468X. https://journals.openedition.org/rhsh/3975.
- ↑ The History of Mankind by Professor Friedrich Ratzel, MacMillan and Co., Ltd., published 1896
- ↑ Semple, Ellen C. (1897). «Review of Der Staat und sein Boden». The Annals of the American Academy of Political and Social Science 9: 102-104. ISSN 0002-7162. https://www.jstor.org/stable/1009705.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Dorpalen, Andreas: The World of General Haushofer, Farrar & Rinehart, Inc., Νέα Υόρκη 1984
- Martin, Geoffrey J. και Preston E. James: All Possible Worlds. New York, John Wiley and Sons, Inc: 1993.
- Mattern, Johannes: Geopolitik: Doctrine of National Self-Sufficiency and Empire, The Johns Hopkins Press, Βαλτιμόρη 1942
- Wanklyn, Harriet: Friedrich Ratzel, a Biographical Memoir and Bibliography, Cambridge University Press, Cambridge 1961