Φράγμα Μαραθώνα
| Φράγμα Μαραθώνα | |
|---|---|
 | |
 | |
| Είδος | φράγμα βαρύτητας |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 38°10′1″N 23°54′19″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Μαραθώνας |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Έναρξη κατασκευής | 1926 |
| Ολοκλήρωση | 1929 |
| Ιδιοκτήτης | ΕΥΔΑΠ |
| Γενικές διαστάσεις | 285 μέτρα × 4,5 μέτρα |
| Ύψος | 54 μέτρα |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Το Φράγμα του Μαραθώνα είναι φράγμα επί του ποταμού Χαράδρου, στο σημείο που διασταυρώνεται με τον ποταμό Βαρνάβα και απέχει 8 χλμ από την πόλη του Μαραθώνα. Το φράγμα κατασκευάστηκε τα έτη 1926-1929 για να καλύψει τις υδρευτικές ανάγκες της πρωτεύουσας των Αθηνών, ενώ στην εποχή του προβλήθηκε κατά κόρον ως παράδειγμα του εκσυγχρονισμού της χώρας.
Ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η κατασκευή του φράγματος οραματίστηκε και σχεδιάστηκε ήδη από το 1918, ωστόσο κρίθηκε παράνομο από τον τότε πρωθυπουργό Δημήτριο Γούναρη, επειδή δεν τελέστηκε ανοιχτός διαγωνισμός για την κατασκευή του. Λίγα χρόνια αργότερα, με την ατυχή για την Ελλάδα έκβαση του πολέμου, ακολούθησε ανταλλαγή πληθυσμών και συνεπώς η Αθήνα δέχτηκε μεγάλο αριθμό προσφύγων. Κατά τη δεκαετία του 1920 υπολογίζεται ότι εισέρευσαν περί το 1.300.000 πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και συνεπώς οι ανάγκες για νερό πολλαπλασιάστηκαν δραματικά. Εν τω μεταξύ, η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα ήταν κάθε άλλο παρά ήρεμη, καταγράφοντας την πτώση της μοναρχίας, την ίδρυση της Β΄ Ελληνικής Δημοκρατίας, αλλά και με το ένα πραξικόπημα να ακολουθεί το άλλο. Στη λήξη αυτής της περιόδου οι ανάγκες για νερό είχαν πενταπλασιαστεί και η ιδέα ενός φράγματος στον Μαραθώνα κατέστη εν τέλει η πλέον ιδεώδης λύση στο επικείμενο πρόβλημα.[1]
Το 1923 το φράγμα εγκρίνεται και αποφασίζεται η άμεση κατασκευή του· κατόπιν διαγωνισμού εργολάβος αναλαμβάνει η αμερικανική εταιρεία Ούλεν, η οποία και υπογράφει συμβόλαιο με το ελληνικό δημόσιο και την Τράπεζα των Αθηνών στις 22 Δεκεμβρίου 1924. Η ανάθεση περιλαμβάνει την κατασκευή του φράγματος, μια τεχνητή λίμνη, έναν αγωγό 21.500 μ. καθώς και αντλιοστάσιο. Η Βουλή των Ελλήνων εγκρίνει το μεγαλόπνοο έργο και συνάμα αποφασίζει την ίδρυση της Ελληνικής Εταιρείας Ύδρευσης (ΕΕΥ), ρόλος της οποίας είναι η επίβλεψη της κατασκευής καθώς και η παροχή ύδρευσης για την Αθήνα και άλλες πόλεις.
Το κόστος τέθηκε σύντομα εκτός προϋπολογισμού και καθώς η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος αδυνατούσε να το χρηματοδοτήσει, το ελληνικό δημόσιο σύνηψε δάνειο 10.000.000 δολαρίων (μεταξύ 150 και 155 εκ. δολάρια σε σημερινά χρήματα[2][3]) με την κατασκευάστρια εταιρεία.[1] Υπό την εποπτεία της ΕΕΥ, δημιουργήθηκε έτσι μια κοινοπραξία μεταξύ της Ούλεν, της Τράπεζας των Αθηνών και το ελληνικό δημόσιο.[4]
Τα θεμέλια του νεόδμητου φράγματος εγκαινίασε τον Οκτώβριο του 1926 ο τότε πρωθυπουργός Αλέξανδρος Ζαΐμης· ο Ελευθέριος Βενιζέλος έδωσε επίσης το παρόν στην τελετή.[1] Τα τρία επόμενα χρόνια συνεχίστηκε η κατασκευή, απασχολώντας γύρω στους 450 εργάτες και το 1929 ο ταμιευτήρας άρχισε να γεμίζει· οι εργασίες ολοκληρώθηκαν πλήρως τον Μάιο του 1931.[1][5] Έναν χρόνο μετά τα εγκαίνια, η σήραγγα Μπογιατίου μετέφερε 500 γαλόνια νερό/δευτερόλεπτο, από τον Μαραθώνα στις υδρευτικές εγκαταστάσεις του Γαλατσίου.[1] Η όλη εγκατάσταση χρησιμοποιούνταν μέχρι και το 1959, οπότε και κρίθηκε σκόπιμη η άντληση νερού από τη λίμνη Υλίκη.[5]
Σεισμικότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τόσο κατά τη διάρκεια της κατασκευής, όσο και κατά την πλήρωση του ταμιευτήρα, σημειώθηκε αρκετές φορές σεισμική δραστηριότητα, το επίκεντρο της οποίας ήταν πάντα σε ακτίνα 15 χλμ από το φράγμα. Οι πρώτοι σεισμοί έγιναν αισθητοί το 1931, ενώ το 1938 καταγράφηκαν δύο σεισμοί άνω των 5 βαθμών στην κλίμακα Ρίχτερ. Οι περισσότεροι απ' αυτούς τους σεισμούς σχετίζονται με την ταχεία πλήρωση του ταμιευτήρα και είναι η πρώτη καταγεγραμμένη περίπτωση πρόκλησης σεισμού από τη συγκεκριμένη ανθρώπινη δραστηριότητα.[6]
Κατασκευαστικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το φράγμα έχει ύψος 54 μ., μήκος 285 μ., πλάτος κορυφής 4,5 μ. και πλάτος βάσης 28 μ., ενώ κατατάσσεται στα φράγματα βαρύτητας. Η απορροή του βρίσκεται στο νότιο σκέλος του και έχει δυνατότητα αποβολής 520 κ.μ./δευτερόλεπτο. Υψομετρικά, τοποθετείται στα 223 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, ενώ η κορυφή του μετρά 227 μ.[7] Από το φράγμα προκύπτει ταμιευτήρας χωρητικότητας 41.000.000 κ.μ., από τα οποία τα 34.000.000 είναι διαθέσιμα. Το βάθος του ταμιευτήρα φτάνει τα 54 μ., ενώ η επιφάνεια μετρά περί τα 2,45 τ.χλμ. εμβαδού. Το φράγμα τοποθετείται στους πρόποδες μιας λεκάνης απορροής, η οποία δέχεται ετησίως περί τα 14.400.000 κ.μ. νερού κατακρημνίσεων, από τα οποία τα 12.000.000 συγκεντρώνονται στον ταμιευτήρα. Η μέση ποσότητα κατακριμνήσεων στον ταμιευτήρα ετησίως φτάνει τα 580 χιλιοστά.[8]
Συμβολισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το φράγμα του Μαραθώνα θεωρήθηκε μείζον κατασκευαστικό έργο για την εποχή του, συμβολίζοντας τον εκσυγχρονισμό της χώρας.[1][5] Λόγω της εγγύτητάς του με την πόλη του Μαραθώνα, προβλήθηκε έντονα η αρχαιολογική αξία της περιοχής, ενώ η σύγχρονη κατασκευή -η μεγαλύτερη των Βαλκανίων στις ημέρες του- σηματοδότησε το συνεχές του ελληνικού πολιτισμού από την αρχαιότητα μέχρι τις ημέρες μας, αλλά και την ανθρώπινη επιβολή έναντι της φύσης. Ένα αντίγραφο του Θησαυρού των Αθηναίων στη βάση του φράγματος, συμβολίζει τη σύνδεση αυτή του παρελθόντος με το παρόν, συνοδευόμενο από αναθηματική επιγραφή. Η δε πρόσοψη του φράγματος καθώς και άλλες εμφανείς κατασκευές επενδύθηκαν με πεντελικό μάρμαρο, το κατ' εξοχήν υλικό κατασκευής του Παρθενώνα.[1][5][9]
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Kaika, Maria (2005). City of flows : modernity, nature, and the city. New York [u.a.]: Routledge. σελίδες 121–129. ISBN 0-415-94715-4.
- ↑ «Value of $10,000,000 from 1930 to 2020». in2013dollars.com. 2020.
- ↑ «Calculate the value of $1.00 in 1930». dollartimes.com. 2020.
- ↑ Kalkani, E.C.· Foteinopoulos, P. (1 Φεβρουαρίου 2006). «Storage solutions: E C Kalkani and P. Foteinopoulos suggest that building two auxiliary dams and reservoirs could increase storage capacity at the Marathon dam project in Greece». International Water Power & Dam Construction. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2011.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 «From the Marathon Dam until today». EYDAP. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2011.
- ↑ Earthquakes related to reservoir filling. Joint Panel on Problems Concerning Seismology and Rock Mechanics, National Academy of Sciences (U.S.), National Academy of Engineering, National Research Council (U.S.). Division of Earth Sciences. National Academies. 1972. σελ. 13.
- ↑ «Dam - Lake Marathon». eMarathon. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2011.
- ↑ «Greece: Water Issues» (PDF). Athens European Week 2000. σελ. 26. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2011.
- ↑ Hellander, Paul (2008). Greece (8η έκδοση). Footscray, Vic.: Lonely Planet. σελ. 157. ISBN 1-74104-656-4.