Μετάβαση στο περιεχόμενο

Φασκόμηλο ελληνικό

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Φασκομηλιά

Η Salvia fruticosa [1], ή ελληνική φασκομηλιά, είναι ένα πολυετές βότανο ή μικρός θάμνος[2] που αυτοφύεται στην Ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένης της Νότιας Ιταλίας, των Καναρίων Νήσων και της Βόρειας Αφρικής. Είναι ιδιαίτερα άφθονο στην Παλαιστίνη, το Ισραήλ[3] και τον Λίβανο.

Περιγραφή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η φασκομηλιά φτάνει 2 πόδια (0,61 μ.) ύψος και πλάτος, με τους μίσχους των λουλουδιών να υψώνονται κατά 1 πόδι (0,30 μ.) ή περισσότερο πάνω από το φύλλωμα. Ολόκληρο το φυτό καλύπτεται με τρίχες, με πολλά φύλλα διαφόρων μεγεθών που αναπτύσσονται σε ομάδες, δίνοντάς του μια ασημί και θαμνώδη όψη. Τα λουλούδια είναι ροζ-μοβ, μήκους περίπου 5 ίντσες (1,3 εκ.), αναπτύσσονται σε στροβίλους κατά μήκος της ταξιανθίας και συγκρατούνται σε έναν μικρό πεντάκτινο, τριχωτό, σκουροκόκκινο κάλυκα. Στο φυσικό του περιβάλλον αναπτύσσεται ως μέρος των θαμνωδών εκτάσεων Maquis shrubland και πολλών άλλων ανοιχτών φυτικών κοινοτήτων, αλλά πληθυσμοί που αποτελούνται εξ ολοκλήρου από φασκομηλιές δεν είναι ασυνήθιστοι.

Καλλιεργείται επίσης ως διακοσμητικός ανθοφόρος θάμνος, προτιμώντας τον ήλιο, το καλά στραγγιζόμενο έδαφος και την καλή κυκλοφορία του αέρα. Ανθεκτική στους 20 βαθμούς F., είναι πολύ ανθεκτική στην ξηρασία. Τα φύλλα έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε λάδι, με μερικές από τις ίδιες χημικές ουσίες με τη λεβάντα.[3]

Ταξινόμηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λόγω της μεγάλης ποικιλίας του σχήματος των φύλλων, υπήρξε μεγάλη ταξινομική σύγχυση για χρόνια, με πολλές από τις παραλλαγές των φύλλων της φασκομηλιάς να ονομάζονται ως ξεχωριστά είδη. Αυτά περιλαμβάνουν τα Salvia libanotica, Salvia triloba, Salvia lobryana και Salvia cypria, τα οποία θεωρούνται πλέον ως φασκομηλιές[4][5]. Η ποικιλομορφία των φύλλων εξαρτάται από τη γεωγραφική περιοχή, με τα φυτά που αναπτύσσονται στο δυτικό τμήμα της Κρήτης να έχουν ολόκληρα φύλλα με επίπεδο λογχοειδές σχήμα και περιθώρια και σκούρες πράσινες επάνω πλευρές. Τα φυτά που αναπτύσσονται στην ανατολική πλευρά του νησιού έχουν πολύ μικρότερα φύλλα, με βαθύ τρίλοβο κιτρινοπράσινο λογχοειδές σχήμα και κυματιστά περιθώρια. Η παραλλαγή συνεχίζεται σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. [6]

Επιπροσθέτως στη σύγχυση σχετικά με το όνομα, το φυτό ονομάστηκε επίσης Salvia triloba, από τον Κάρολο Λινναίο το 1781, μέχρι που ανακαλύφθηκε ότι ήταν το ίδιο με το φυτό που ονομάστηκε από τον Φίλιπ Μίλερ το 1768, με την προηγούμενη ονομασία (Salvia fruticosa) να προτιμάται σύμφωνα με τις συμβάσεις ονομασίας των φυτών.[3] Στα τοπικά ονόματα περιλαμβάνονται τα sage apple (μήλο φασκόμηλου), Khokh barri και Na'ama Hobeiq'es-sedr.

Χρήσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έχει μακρά παράδοση χρήσης στην Ελλάδα, όπου εκτιμάται για την ομορφιά, τη φαρμακευτική του αξία και τη μαγειρική του χρήση, μαζί με το γλυκό νέκταρ και τη γύρη του. Η φασκομηλιά απεικονίστηκε σε μια μινωική τοιχογραφία περίπου το 1400 π.Χ. στην Κνωσό της Κρήτης.[3] Οι αρχαίοι Φοίνικες και οι Έλληνες πιθανότατα εισήγαγαν το φυτό για καλλιέργεια στην Ιβηρική χερσόνησο, με υπολείμματα πληθυσμών αυτών των εισαγόμενων φυτών να βρίσκονται ακόμα σε ορισμένες παράκτιες περιοχές.[6] Το ελληνικό φασκόμηλο αντιπροσωπεύει το 50–95% του αποξηραμένου φασκόμηλου που πωλείται στη Βόρεια Αμερική,[7][8] και καλλιεργείται εμπορικά για το αιθέριο έλαιό του.[9] Έχει επίσης μια μακρά παράδοση χρήσης σε διάφορα μουσουλμανικά τελετουργικά - για νεογέννητα παιδιά, σε γάμους, σε κηδείες και καεί ως θυμίαμα. [10] Μια διασταύρωση μεταξύ του Salvia fruticosa και του Salvia officinalis που αναπτύχθηκε στη Μέση Ανατολή ονομάζεται "αργυρόφυλλο φασκόμηλο" ή Salvia" Newe Ya'ar'" και χρησιμοποιείται στη μαγειρική.[11][12]

Στο ιθαγενές περιβάλλον της αναπτύσσει συχνά μάλλινα κηκίδια (καρπούς) διαμέτρου περίπου μιας ίντσας που ονομάζονται «μήλα». Αυτά τα «μήλα» ξεφλουδίζονται και τρώγονται όταν είναι μαλακά και περιγράφονται ως αρωματικά, ζουμερά και νόστιμα.[3] Ο σχηματισμός των κηκιδίων αρχικά θεωρήθηκε ότι περιοριζόταν στη Salvia pomifera,[13] γεγονός που οδήγησε στην εσφαλμένη ταυτοποίηση πολλών φυτών Salvia fruticosa που φέρουν κηκίδια.[14] Το 2001 ανακαλύφθηκε ότι τα κηκίδια στη Salvia fruticosa προκλήθηκαν από ένα προηγουμένως άγνωστο γένος της σφήκας της οικογένειας Cynipidae (όπου τα προκαλούν στα φυτά για ανάπτυξη προνυμφών). [15]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ USDA, NRCS (n.d.). "​Salvia fruticosa​". The PLANTS Database (plants.usda.gov). Greensboro, North Carolina: National Plant Data Team. Retrieved 29 October 2015.
  2. ↑ Near the limits of its cold-hardiness, woody stems of Salvia fruticosa may die back almost to the ground.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Clebsch, Betsy· Barner, Carol D. (2003). The New Book of Salvias. Timber Press. σελίδες 125–127. ISBN 978-0-88192-560-9. 
  4. ↑ "A number of taxa described from the E Mediterranean are nowadays considered as synonyms of Salvia fruticosa (Greuter & al. 1986). Their original descriptions suggest that they are characterized either by three lobed leaves (S. triloba L. fil.), or very small leaves (S. libanotica Boiss & Gaill.; S. cypria Kotschy; S. lobryana Aznav.)." Karousou, Regina; Stella Kokkini (September 1999). «Distribution and clinal variation of Salvia fruticosa Mill. (Labiatae)». Biochemical Systematics and Ecology 27 (6): 559–568. doi:10.1016/S0305-1978(98)00122-7. 
  5. ↑ Kintzios, pp. 35–36.
  6. ↑ 6,0 6,1 Kintzios, Spiridon E. (2000). Sage: The Genus Salvia. CRC Press. σελίδες 30–31. ISBN 978-90-5823-005-8. 
  7. ↑ Hanson, Beth (2004). Designing an Herb Garden. Brooklyn Botanic Garden. σελ. 58. ISBN 978-1-889538-63-1. 
  8. ↑ «Salvia fruticosa». Plants for a Future. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2009. 
  9. ↑ Länger, R.; Mechtler, Ch.; Jurenitsch, J. (December 4, 1998). «Composition of the Essential Oils of Commercial Samples of Salvia officinalis L. and S. fruticosa Miller: A Comparison of Oils Obtained by Extraction and Steam Distillation». Phytochemical Analysis 7 (6): 289–293. doi:10.1002/(SICI)1099-1565(199611)7:6<289::AID-PCA318>3.0.CO;2-7. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-01-05. https://archive.today/20130105123050/http://www3.interscience.wiley.com/journal/22900/abstract. 
  10. ↑ Dafni, Amots; Efraim Lev; Sabine Beckmann; Christian Eichberger (September 10, 2006). «Ritual plants of Muslim graveyards in northern Israel». Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine 2 (38): 38. doi:10.1186/1746-4269-2-38. PMID 16961931. 
  11. ↑ «Salvia officinalis x Salvia fruticosa» (PDF). Promising Plants Profiles. The Herb Society of America. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2013. 
  12. ↑ Joan Benjamin· Erin Hynes (1 Μαΐου 1996). Great garden shortcuts: 100s of all-new tips and techniques that guarantee you'll save time, save money, save work. Rodale Press. σελ. 158. ISBN 978-0-87596-702-8. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2013. 
  13. ↑ Salvia pomifera, "apple-bearing sage".
  14. ↑ Tsekos, Ioannes· Michael Moustakas (1998). Progress in Botanical Research. Springer. σελ. 66. ISBN 978-0-7923-5305-8. 
  15. ↑ Zerova, Marina Dmitrievna; Ludmila Yakovlevna Seryogina; George Melika; Tomáš Pavlicek; Eviatar Nevo (2003). «New Genus and New Species of Cynipid Gall Inducing Wasp». Journal of the Entomological Research Society 5 (1): 35–49. http://www.entomol.org/Issues/pdf/v5(1)-5.pdf. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Φασκόμηλο_ελληνικό&oldid=10966926"