Φαινόμενο της Αφροδίτης

Μια απεικόνιση του Venus Effect από τον Ντιέγο Βελάθκεθ Rokeby Venus.

Το φαινόμενο της Αφροδίτης είναι ένα φαινόμενο στην ψυχολογία της αντίληψης, που πήρε το όνομά του από πολλούς πίνακες της Αφροδίτης που κοιτάζει σε έναν καθρέφτη όπως στον πίνακα του Ντιέγο Βελάθκεθ Rokeby Venus, του Τιτσιάνο Η Αφροδίτη με καθρέφτη και του Πάολο Βερονέζε Η Αφροδίτη με καθρέφτη. Οι θεατές θεωρούν πως η Αφροδίτη θαυμάζει την αντανάκλασή της στον καθρέφτη, παρόλα αυτά, ενώ ο θεατής βλέπει τα μάτια της στον καθρέφτη, η Αφροδίτη στην πραγματικότητα κοιτάζει τον ζωγράφο.

Αυτό το ψυχολογικό φαινόμενο συχνά χρησιμοποιείται στον κινηματογράφο, όπου ο ηθοποιός εμφανίζεται προφανώς να κοιτάζει τον εαυτό του στον καθρέφτη. Αυτό που βλέπουν οι θεατές είναι διαφορετικό από το τι βλέπει ο ηθοποιός, γιατί η κάμερα δεν είναι τοποθετημένη ακριβώς πίσω του, αλλά η θέση του ηθοποιού είναι τέτοια ώστε η εικόνα του να είναι καδραρισμένη στον καθρέφτη για την κάμερα.

Αν και το όνομα του φαινομένου αναφέρεται σε γυναίκα, την Αφροδίτη, το φαινόμενο είναι πιο γενικό. Το φαινόμενο απεικονίζεται στην ταπισερί Η κυρία και ο μονόκερος (γαλλικά: La Dame à la Licorne) όπου το ζώο προφανώς κοιτάζει τον εαυτό του σε έναν καθρέφτη, με τον μονόκερο να αγναντεύει το είδωλό του καθώς γονατίζει στο έδαφος.

Ο Μπερταμίνι κ.ά. (2010) διεξήγαγαν πρόσθετες μελέτες και επιβεβαίωσαν ότι το φαινόμενο της Αφροδίτης συμβαίνει και με τις φωτογραφίες στην πραγματική ζωή, όταν το απεικονιζόμενος και ο καθρέφτης υπάρχουν στο δωμάτιο.

Έργα

• 
  Τιτσιάνο Η Αφροδίτη με καθρέφτη
• 
  Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς Η Αφροδίτη στον καθρέφτη, 1614–15 περίπου.
• 
  Το δωμάτιο με την ταπετσαρία H Κυρία και ο Μονόκερος του μουσείου Musée national du Moyen Âge (πρώην Musée de Cluny)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Άρθρο σχετικά με την έρευνα