Φαίδων ο Ηλείος
| Φαίδων ο Ηλείος | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Φαίδων (Αρχαία Ελληνικά) |
| Γέννηση | 4ος αιώνας π.Χ.[1] Ήλιδα |
| Θάνατος | 4ος αιώνας π.Χ. |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | φιλόσοφος |
| Επηρεάστηκε από | Σωκράτης |
Ο Φαίδων ο Ηλείος' (αρχ. ελλ. Φαίδων ὁ Ἠλεῖος, γενική Φαίδωνος, τέλη 3ου και 4ος αιώνας π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος από την Ήλιδα. Αιχμαλωτίσθηκε σε πόλεμο ως έφηβος και πωλήθηκε ως δούλος. Αργότερα συνάντησε τον Σωκράτη στην Αθήνα, ο οποίος τον υποδέχθηκε με εγκαρδιότητα και τον απελευθέρωσε. Ο Φαίδων ήταν παρών στον θάνατο του Σωκράτους και ο Πλάτων ονόμασε έναν από τους διαλόγους του Φαίδωνα.
Μετά την απώλεια του Σωκράτη ο Φαίδων επέστρεψε στην Ήλιδα, όπου ίδρυσε την Ηλειακή φιλοσοφική σχολή. Σχεδόν τίποτα δεν είναι γνωστό για τα φιλοσοφικά του δόγματα, αλλά η σχολή του επεβίωσε μετά τον θάνατο του ίδιου, μεταφερόμενη στην Ερέτρια από τον μαθητή του Μενέδημο, μένοντας έτσι γνωστή ως η Σχολή της Ερέτριας.[2]
Βίος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Φαίδων γεννήθηκε σε κάποιο από τα τελευταία έτη του 5ου αιώνα π.Χ. και η οικογένειά του κατείχε υψηλή κοινωνική θέση στην Ήλιδα.[2] Ωστόσο αιχμαλωτίσθηκε σε πόλεμο κατά την εφηβεία του και περιήλθε σε έναν Αθηναίο δουλέμπορο. Καθώς ήταν πολύ όμορφος[3], ο Φαίδων εξαναγκάσθηκε σε πορνεία.[4]
Χωρίς αμφιβολία ο πόλεμος κατά τον οποίο αιχμαλωτίσθηκε ήταν εκείνος μεταξύ Σπάρτης και Ήλιδος το 402-401 π.Χ., στον οποίοι οι Αθηναίοι συμμετείχαν προς το τέλος, ως σύμμαχοι των Σπαρτιατών.[5][6] Επομένως ο Φαίδων γνώρισε τον Σωκράτη το πολύ δύο έτη πριν από τον θάνατο του δεύτερου, πρόλαβε ωστόσο να ενταχθεί στον στενό κύκλο των μαθητών του. Σύμφωνα με τον Διογένη τον Λαέρτιο[7] εξαγοράσθηκε από κάποιον από τους φίλους του Σωκράτη. Το Λεξικό της Σούδας γράφει ότι παρέστη τυχαία σε μια συζήτηση με τον Σωκράτη και τον παρεκάλεσε να συντελέσει στην απελευθέρωσή του. Διάφοροι συγγραφείς αναφέρουν τον Αλκιβιάδη, τον Κρίτωνα ή τον Κέβητα ως το πρόσωπο που εξαγόρασε τον Φαίδωνα.[4] Ο Κέβης αναφέρεται ότι έγινε φίλος με τον Φαίδωνα και ότι του έμαθε φιλοσοφία. Ο Φαίδων ήταν παρών στον θάνατο του Σωκράτους το 399 π.Χ..[3]
Το ότι ο Φαίδων ήταν φίλος και με τον Πλάτωνα φαίνεται πιθανό από τον τρόπο με τον οποίο συστήνεται στον ομώνυμο πλατωνικό διάλογο. Ο Αθήναιος, ωστόσο, αναφέρει ότι ο Φαίδων και ο Πλάτων είχαν έχθρα μεταξύ τους και ότι ο πρώτος αρνιόταν αποφασιστικά οποιαδήποτε άποψη την οποία απέδιδε σε αυτόν ο Πλάτων.[2][8]
Καθώς φαίνεται, ο Φαίδων έζησε στην Αθήνα για λίγο καιρό ακόμα μετά τον θάνατο του Σωκράτη. Κατόπιν επέστρεψε στην Ήλιδα, όπου ίδρυσε φιλοσοφική σχολή. Γνωστοί μαθητές του εκεί υπήρξαν ο Αγχίπυλος, ο Μόσχος και ο Πλείστανος, ο οποίος και τον διαδέχθηκε.[9] Αργότερα ο Μενέδημος ο Ερετριεύς και ο Ασκληπιάδης ο Φλιάσιος μετέφεραν τη φιλοσοφική σχολή του Φαίδωνος στην Ερέτρια, και έτσι έγινε γνωστή ως η Σχολή της Ερέτριας, η οποία πάντως από αρκετούς μεταγενέστερους (π.χ. από τον Κικέρωνα) ταυτίζεται συχνά με τη Μεγαρική σχολή.[2]
Το έργο του
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα φιλοσοφικά δόγματα που πρέσβευε ο Φαίδων δεν είναι σήμερα γνωστά, ούτε είναι δυνατό να τα συμπεράνουμε από τον ομώνυμό του πλατωνικό διάλογο. Από τα γραπτά έργα του δεν διασώθηκε κανένα, γνωρίζουμε ωστόσο ότι είχαν επίσης διαλογική μορφή. Ως προς την αυθεντικότητά τους επίσης δεν γνωρίζουμε το παραμικρό, παρά το ότι υπήρξε μια απόπειρα επαληθεύσεως της γνησιότητάς τους από τον Παναίτιο, ο οποίος υπεστήριζε ότι δύο διάλογοι του Φαίδωνος ήταν γνήσιοι: ο Ζώπυρος και ο Σίμων.[2][10] Εκτός αυτών, ο Διογένης ο Λαέρτιος αναφέρει ως αμφίβολης γνησιότητας τους διαλόγους Νικίας, Μήδιος, Αντίμαχος ή Πρεσβύτερος και Σκυθικοί λόγοι.[11] Ορισμένοι μελετητές πιστεύουν ότι ο διάλογος του Φαίδωνος Σίμων δημιούργησε τον χαρακτήρα του Σίμωνος του σκυτοτόμου.[12]
Το Λεξικό της Σούδας αναφέρει επίσης τους διαλόγους Σιμίας, Αλκιβιάδης και Κριτόλαος.[13] Ο Σενέκας έχει διασώσει ένα απόφθεγμα του Φαίδωνα, σχετικώς με τα αποτελέσματα της συναναστροφής με καλούς (ή κακούς) ανθρώπους[2][14]:
Ο Φαίδων λέει: «Ορισμένα μικρά ζωύφια δεν προκαλούν καθόλου πόνο όταν μας τσιμπούν. Τόσο υπεκφεύγουσα είναι η δύναμή τους, τόσο ύπουλα παραπλανητική για κακό σκοπό. Το δάγκωμα αποκαλύπτεται από ένα οίδημα και ακόμα και σε αυτό δεν υπάρχει ορατή πληγή». Αυτή θα είναι και η δική σου εμπειρία όταν έχεις να κάνεις με σοφούς ανθρώπους, δεν θα αισθανθείς το πώς ή το πότε ή θα έλθει η ωφέλεια σε εσένα, αλλά θα ανακαλύψεις ότι την έχεις δεχθεί.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Ανακτήθηκε στις 23 Νοεμβρίου 2018.
- 1 2 3 4 5 6 Chisholm 1911, σελ. 341.
- 1 2 Πλάτωνος Φαίδων, 89a-b
- 1 2 Διογένους Λαερτίου Βίοι φιλοσόφων, ΙΙ 105. Suda, "Phaedon". Αύλος Γέλλιος: Noctes Atticae, 18
- ↑ Ξενοφώντος Ελληνικά, iii.2.21–31, και Διοδ. Σικελ., xiv.17.4–12, 34
- ↑ Nails 2002, σελ. 231
- ↑ Βίοι φιλοσόφων, ΙΙ 105
- ↑ Αθήναιου Δειπνοσοφισταί, xi. 505, 507
- ↑ Διογ. Λαερτ. Βίοι φιλοσόφων, ΙΙ 105, 126
- ↑ Λεξικό της Σούδας, λήμμα «Φαίδων»
- ↑ Διογ. Λαερτ. Βίοι φιλοσόφων, ΙΙ 105
- ↑ Hock 1976, σελίδες 41-53.
- ↑ Suda, "Phaedon".
- ↑ Σενέκα Επιστολαί, νο. 94, στ. 41
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Gellius, Aulus (χ.χ.). Noctes Atticae (Attic Nights). ii. σελ. 18. Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο:
|date=(βοήθεια) - Hock, R.F. (1976). Simon the Shoemaker as an ideal Cynic. Greek, Roman and Byzantine Studies. 17. σελίδες 41–53.
- Nails, Debra (2002). The people of Plato: a prosopography of Plato and other Socratics. Hackett Publishing. σελ. 231.
- «Φαίδων». Λεξικό της Σούδας.
- Το παρόν λήμμα ενσωματώνει κείμενο από έκδοση που είναι πλέον κοινό κτήμα: Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Phaedo» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα 21 (11η έκδοση) Cambridge University Press, σελ. 341
