Φιέρι
| Φιέρι | ||
|---|---|---|
.jpg) | ||
| ||
  Φιέρι | ||
| Χώρα | Αλβανία | |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Φιέρ | |
| Έκταση | 78 km² | |
| Υψόμετρο | 20 μέτρα | |
| Πληθυσμός | 120.655 (2011) | |
| Ταχ. κωδ. | 9301–9305 | |
| Τηλ. κωδ. | 34 | |
| Ζώνη ώρας | θερινή ώρα Κεντρικής Ευρώπης ώρα Κεντρικής Ευρώπης | |
| Ιστότοπος | Επίσημος ιστότοπος | |
 Σχετικά πολυμέσα | ||
Το Φιέρι (αλβανικά: Fieri) είναι πόλη και δήμος στο νομό Φιέρ στη νοτιοδυτική Αλβανία. Ο πληθυσμός του δήμου κατά την απογραφή του 2011 ανερχόταν στους 85.845 κατοίκους.[1]
Γεωγραφικά, βρίσκεται στο κέντρο της χώρας και περιβάλλεται από λόφους. Η πόλη βρίσκεται 16 περίπου χιλιόμετρα ανατολικά της Αδριατικής και 100 χιλιόμετρα νότια από τα Τίρανα.
Το Φιέρι βρίσκεται περίπου 11 χιλιόμετρα από τα ερείπια της αρχαίας πόλης της Απολλωνίας. Η πόλη ιδρύθηκε το 588 π.Χ. από Έλληνες αποίκους από την Κέρκυρα και την Κόρινθο[2] σε μια περιοχή που αρχικά κατοικούσαν ιλλυρικές φυλές.[3]
Ετυμολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το όνομα προέρχεται από την αλβανική λέξη που σημαίνει φτέρη. Μια εκδοχή αναφέρει ότι το όνομα της πόλης προέρχεται πιθανότατα από την ιταλική λέξη fiera, που σημαίνει εμπορική έκθεση.[4]
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ιστορία του Φιέρι συνδέεται με εκείνη των κοιτασμάτων πετρελαίου, φυσικού αερίου και πίσσας που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση. Η παρουσία πίσσας και τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στην περιοχή καταγράφηκαν ήδη από τον 1ο αιώνα μ.Χ. Ο Διοσκουρίδης ο Πεδάνιος, στο έργο Materia Medica, αναφέρει σβώλους πίσσας στον παρακείμενο ποταμό Σεμάν και συμπυκνωμένη πίσσα στις όχθες του ποταμού Αώου. Ο Στράβων, αναφέρει περίπου το 17 μ.Χ τα εξής:
Στη γη του λαού της Απολλωνίας στην Ιλλυρία υπάρχει αυτό που ονομάζεται νυμφαίο. Είναι ένας βράχος που εκπέμπει πυρ. Παρακάτω υπάρχουν πηγές που ρέουν ζεστό νερό και άσφαλτο … η άσφαλτος πηγάζει από έναν γειτονικό λόφο: τα μέρη που ανασκάπτονται αντικαθίστανται από φρέσκο χώμα, το οποίο με την πάροδο του χρόνου μετατρέπεται σε άσφαλτο.
Τον 14ο και 15ο αιώνα η τοποθεσία χρησιμοποιήθηκε από Βενετούς εμπόρους ως χώρος συναλλαγών για την αγορά γεωργικών προϊόντων από τις πεδιάδες του Μυζέκε.[4]
Ο οικισμός έλαβε καθεστώς πόλης το 1864 όταν ο τοπικός κυβερνήτης Καχρεμάν Πασά Βριόνι ζήτησε από ορισμένους Γάλλους αρχιτέκτονες να σχεδιάσουν μια μελλοντική πόλη ως τεχνικό και εμπορικό κέντρο.[4] Κατά τη διάρκεια της περιόδου 1864–1865 δημιουργήθηκε μια αγορά για 122 εμπόρους κατά μήκος του ποταμού Γκγιάνιτσα.[4] Οι πρώτοι κάτοικοι της πόλης ήταν οι υπάλληλοι του Καχρεμάν Πασά Βριόνι και μέλη βλάχικων οικογενειών που ζούσαν στην περιοχή από τις αρχές του 19ου αιώνα.[4]
Απολλωνία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σε απόσταση δώδεκα χιλιομέτρων από το Φιέρι βρίσκεται η Απολλωνία,[5] ένας από τους δύο σημαντικότερους αρχαίους αποικιακούς οικισμούς των Ιλλυρίων στη σημερινή Αλβανία. Ιδρύθηκε το 600 π.Χ. σε λόφο κοντά στη θάλασσα και κοντά στον ποταμό Αώο από εποίκους από την Κέρκυρα και την Κόρινθο. Την εποχή πριν από τις αλλαγές στον εδαφικό σχηματισμό και τις ακτές της Αδριατικής που προκλήθηκαν από σεισμό τον 3ο αιώνα μ.Χ., το λιμάνι της Απολλωνίας μπορούσε να φιλοξενήσει μέχρι 100 πλοία. Η τοποθεσία θεωρείται ότι βρίσκεται στο νότιο όριο ενός οικισμού αυτοχθόνων Ιλλυρίων, ο οποίος αναφέρεται στον Περίπλου, μία έκθεση ναυτικού της Αδριατικής που γράφτηκε στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. από Έλληνα συγγραφέα. Ήταν κοντά στο έδαφος που κατείχαν οι Ιλλυρικές φυλές και κοντά στην ελληνική[6] φυλή των Χαόνων.
Η αποικία λέγεται ότι ονομαζόταν Γυλακεία από τον Κορίνθιο ιδρυτή της, Γύλακα, και αργότερα άλλαξε το όνομά της σε εκείνο του Θεού Απόλλωνα. Σύμφωνα με αρχαιολογικές έρευνες για 100 χρόνια οι Έλληνες και οι Ιλλύριοι ζούσαν σε διακριτές κοινότητες.[7]
Η οικονομική ευημερία της Απολλωνίας αυξήθηκε με βάση το εμπόριο σκλάβων και την τοπική πλούσια ποιμαντική γεωργία. Στα μέσα του 5ου αι. π.Χ. δημιουργήθηκε στην περιοχή εργαστήριο για την κοπή νομισμάτων. Μέσω εμπορικών και εμπορευματικών συναλλαγών αυτά τα κέρματα εξαπλώθηκαν σε όλη την Ιλλυρία και πέρα από τα όριά της. Από το 214 π.Χ. και έπειτα, η πόλη συμμετείχε στον πόλεμο μεταξύ των Ιλλυρίων Ταυλάντιων και του Κασσάνδρου, βασιλιά της Μακεδονίας, και το 229 π.Χ. πέρασε στον έλεγχο των Ρωμαίων. Το 168 π.Χ., η πίστη της αποικίας στη Ρώμη ανταμείφθηκε. Για 200 χρόνια, είχε σημαντικό ρόλο στην απόπειρα των Ρωμαίων να αποικίσουν την ανατολή και ίσως υπήρξε το αρχικό τέρμα της Εγνατίας Οδού. Ήταν σημαντικό οχυρό για τον Καίσαρα στον εμφύλιο πόλεμο ανάμεσα στον Πομπήιο και τον Ιούλιο Καίσαρα. Τα έτη 45 και 44 π.Χ., ο Οκταβιανός, μετέπειτα Αύγουστος, σπούδασε για 6 μήνες στην Απολλωνία, η οποία είχε αποκτήσει μεγάλη φήμη ως κέντρο ελληνικών σπουδών, ειδικά για την τέχνη της ρητορικής. Ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρων ονόμασε στους Φιλιππικούς την Απολλωνία "magna urbs et gravis", δηλαδή μεγάλη και σημαντική πόλη. Κατά τη διάρκεια της κατοχής της από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, η Απολλωνία παρέμεινε ένα σημαντικό οικονομικό κέντρο, αλλά άρχισε να παρακμάζει, καθώς ο Αώος μετέφερε ιλύ και η ακτογραμμή άλλαξε μετά τον σεισμό.[8]
Ανασκαφές και Μνημεία της Απολλωνίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι πρώτες απόπειρες πραγματοποίησης ανασκαφών στην Απολλωνία έγιναν κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, από Αυστριακούς αρχαιολόγους, οι οποίοι αποκάλυψαν και διερεύνησαν κυρίως τα τείχη που περιέβαλαν την πόλη. Οι συστηματικές ανασκαφές άρχισαν το 1824 από μια γαλλική αρχαιολογική αποστολή του Λεόν Ρέι, που έφερε στο φως ένα σύνολο μνημείων στο κέντρο της πόλης. Πολλές ανασκαφές έχουν γίνει από Αλβανούς αρχαιολόγους τα τελευταία 40 χρόνια. Πολλά αντικείμενα εκτίθενται στο μουσείο που βρίσκεται στο μοναστήρι της Θεοτόκου.[9]
Μνημείο του Αγωνοθέτη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αυτό το μνημείο κοσμούσε το κέντρο της πόλης. Το κτίσμα είχε τη μορφή ημικυκλίου και χρησίμευσε ως χώρος συνεδρίασης του συμβουλίου της πόλης - της Βουλής. Το εμπρόσθιο μέρος του κτίσματος ήταν διακοσμημένο με ιδιαίτερο τρόπο: υπάρχουν 6 κίονες με κεφαλές Κορινθιακού ρυθμού. Μια επιγραφή που χρονολογείται στα μέσα του 2ου αι. μ.Χ. αναφέρει ότι το κτίριο κατασκευάστηκε από ανώτερους αξιωματικούς της πόλης, ως μνημείο με σκοπό να τιμήσει τον θάνατο ενός στρατιώτη. Την ημέρα των εγκαινίων του μνημείου, διοργανώθηκε επίδειξη στην πόλη με τη συμμετοχή 25 ζευγαριών μονομάχων. Στη δυτική πλευρά, από την κορυφή της μνημειακής δομής, φαίνονται τα ερείπια του μικρού ναού της Αρτέμιδος. Στην ανατολική πλευρά υπάρχει οδός που περνά κάτω από μια θριαμβική αψίδα. Στην αντίθετη πλευρά του μνημείου του Αγωνοθέτη, υπάρχει κιονοστοιχία διακοσμημένη με μαρμάρινα αγάλματα.[10]
Βιβλιοθήκη και Ωδείο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αυτό το κτίσμα βρίσκεται πίσω από την κιονοστοιχία. Απέναντι από το μνημείο του Αγωνοθέτη βρίσκεται ένα Ωδείο ή ένα μικρό θέατρο για 200 θεατές. Το κτίσμα διέθετε σκηνή, ορχήστρα και κερκίδες. Εκεί δινόταν μουσικές παραστάσεις, απαγγελίες και πραγματοποιούνταν ρητορικές και φιλοσοφικές συζητήσεις.
Οικία με ψηφιδωτά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σε απόσταση λίγων μέτρων βρισκόταν μια πλούσια κατοικία του 3ου αιώνα μ.Χ.: Τα ψηφιδωτά είναι όλων των τύπων. Υπάρχουν ψηφιδωτά όπου τα κύρια διακοσμητικά κίνητρα είναι απλά γεωμετρικά σχήματα, άλλα έχουν διακοσμητικές μυθολογικές μορφές όπως: ιππόκαμποι, που συνοδεύονται από Νηρηίδες και Έρωτες. Ένα από τα ψηφιδωτά αντιπροσωπεύει μια σκηνή στην οποία ο Αρχιλής κρατά την τραυματισμένη Πενθεσίλεια, την όμορφη βασίλισσα των Αμαζόνων, στην αγκαλιά του.
Συντριβάνι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το συντριβάνι αντιπροσωπεύει από μόνο του μια σύνθετη δομή. Διέθετε έναν τοίχο που συγκέντρωνε όλα τα νερά που ξεπηδούσαν από τη γη και τέσσερα ακόμη υδραγωγεία.
Μουσείο της Απολλωνίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Μουσείο της Απολλωνίας διαθέτει 7 περίπτερα, γκαλερί και 2 στοές. Στον χώρο εκτίθενται διάφορα αντικείμενα που μαρτυρούν την ιστορία της Απολλωνίας.
.JPG)
Μονή Αρδένιτσα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο ναός της Θεοτόκου στη Μονή Αρδένιτσα είναι το σημαντικότερο τμήμα της μονής. Η εκκλησία είναι βυζαντινού ρυθμού. Οι εσωτερικοί χώροι της εκκλησίας κάποτε είχαν αγιογραφηθεί, αλλά σήμερα έχουν παραμείνει πολύ λίγα τμήματα από τις τοιχογραφίες. Άρχισε να χτίζεται το 1282 από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο μετά τη νίκη επί των Ανζουβίνων στο Μπεράτ. Οι τοιχογραφίες παρουσιάζουν τον αυτοκράτορα ως οικοδόμο της εκκλησίας.
Η πτώση του κομμουνισμού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από την πτώση του κομμουνισμού η πόλη του Φιέρι έχει υποστεί πολλές μεταβολές. Αρχικά, κατασκευάστηκε εκκλησία η οποία επιτρέπει στους κατοίκους να ασκούν τη θρησκεία τους. Πραγματοποιήθηκαν επίσης πολλές κατασκευές στην πόλη και σήμερα το Φιέρι διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα εμπορικά κέντρα στη χώρα.
Γεωγραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η πόλη του Φιέρι βρίσκεται στο κέντρο της χώρας. Βρίσκεται περίπου 16 χιλιόμετρα ανατολικά της Αδριατικής και 100 χιλιόμετρα νότια από τα Τίρανα. Ο ποταμός Σεμάν ρέει δυτικά μέσω του Φιέρι και του Μπροστάρ.
Το Φιέρι είναι η έδρα του ομώνυμου νομού.[11] Ο δήμος σχηματίστηκε κατά τη διάρκεια της μεταρρύθμισης της τοπικής αυτοδιοίκησης το 2015 από τη συγχώνευση των πρώην δήμων Τσακράν, Ντερμένας, Φιέρι, Φρακούλ, Λέβαν, Λιμπόφσα, Μπροστάρ Ούρα, Πορτέζ, Κεντέρ και Τοπόγια, που έγιναν δημοτικές ενότητες. Ο συνολικός πληθυσμός είναι 120.655 (απογραφή 2011), και η συνολική έκταση 619,90 τετραγωνικά χιλιόμετρα.[12]
Εκπαίδευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Φιέρι διαθέτει πολλά σχολεία στο κέντρο και στα περίχωρά του. Πολλά σχολεία της πόλης εκσυγχρονίζονται επειδή είναι πλέον παρωχημένα. Υπάρχουν δύο γυμνάσια, ένα επαγγελματικό σχολείο και ένα καλλιτεχνικό σχολείο στο Φιέρι, ανάμεσα σε συνολικά 56 δημόσια σχολεία. Υπάρχουν 8 ιδιωτικά σχολεία στην πόλη.
Αθλητισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα κύρια αθλήματα στην πόλη του Φιέρι είναι το ποδόσφαιρο και η καλαθοσφαίριση. Η κύρια ομάδα ποδοσφαίρου του Φιέρι είναι η ΚΦ Απολόνια Φιέρ η οποία αγωνίζεται στην πρώτη κατηγορία. Υπάρχει μια ακόμη ομάδα που ονομάζεται ΚΦ Τσλιρίμι η οποία αγωνίζεται στη δεύτερη κατηγορία της Αλβανίας. Το γήπεδο της ΚΦ Απολόνια Φιέρ είναι το στάδιο Λόνι Παπούτσιου. Η ΚΦ Τσλιρίμι αγωνίζεται στο Στάδιο Φούσα Σπορτίβε ε Σκόλες Μπουτζκεσόρε. Η ομάδα μπάσκετ του Φίερι είναι η ΒΚ Απολόνια η οποία αγωνίζεται στο Αλβανικό Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης και έδρα της είναι το Φιέρ Σπορτς Πάλας.
Οικονομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Φιέρι είναι σημαντική βιομηχανική πόλη και είναι χτισμένη στον παραπόταμο Γκγιάνιτσα του ποταμού Σεμάν και περιβάλλεται από ελώδεις εκτάσεις. Μαζί με την πόλη Πάτος, είναι το κέντρο των πετρελαϊκών, ασφαλτικών και χημικών βιομηχανιών στην Αλβανία. Οι κύριοι δρόμοι από την κεντρική πλατεία οδηγούν νότια στον Αυλώνα (35 χλμ.) και ανατολικά στην πετρελαϊκή και βιομηχανική πόλη Πάτος (8 χλμ.). Επίσης, 19 χλμ. δυτικά του κέντρου της πόλης, βρίσκεται η γραφική παραλία Σεμάν.
Το Φιέρι είναι επίσης γνωστό για την παραγωγή ελαιόδεντρων (καλλιέργεια Καλινιώτη) που συμβάλλει στην παραγωγή ελαιολάδου της Αλβανίας. Μαζί με τον Αυλώνα, το Μπεράτ, και το Ελμπασάν, παράγει σχεδόν το 90% της παραγωγής ελαιολάδου.[13]
Η πόλη διαδραματίζει επίσης σημαντικό οικονομικό ρόλο στην ανάπτυξη του νομού, καθώς παράγει πολλά αγαθά όπως η ζάχαρη, το ψωμί και τα ζωικά προϊόντα.
Η δημιουργία του Διαδριατικού Αγωγού Αερίου βελτιώνει σημαντικά την οικονομία του Φιέρι και της Αλβανίας. Ο αγωγός θα διασχίσει το Φιέρι ενώ θα κατασκευαστεί ένας σταθμός άντλησης στην πόλη. Ο αγωγός θα παρέχει φυσικό αέριο στην Αλβανία.[14]
Μεταφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η πόλη εξυπηρετείται με λεωφορεία, τα οποία εκτελούν τόσο αστικά όσο και υπεραστικά αλλά και διεθνή δρομολόγια. Την εποχή της κομμουνιστικής διακυβέρνησης η πόλη εξυπηρετούνταν και από τρένα. Ωστόσο, μετά την πτώση του κομμουνισμού τα σιδηροδρομικά δρομολόγια έχουν διακοπεί.
Δημογραφικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στις αρχές του εικοστού αιώνα το Φιέρι κατοικούνταν από ορθόδοξους χριστιανούς, οι περισσότεροι από τους οποίους μιλούσαν την βλάχικη γλώσσα και μια μικρή μειοψηφία την αλβανική.[15] Όπως και οι περισσότερες νότιες Αλβανικές περιοχές, ο πληθυσμός του σύγχρονου Φιέρι μιλάει κυρίως την αλβανική τοσκική διάλεκτο. Ο πληθυσμός είναι ανάμεικτος ορθόδοξος και μουσουλμανικός (χαρακτηριστικό των νότιων Αλβανικών πόλεων). Μετά την ανεξαρτησία από την Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1918, το Φιέρι και η γύρω περιοχή σχημάτισαν ένα πλειοψηφικό ορθόδοξο χριστιανικό θύλακα,[16] όπου οι μουσουλμάνοι αποτελούσαν το 35% περίπου του πληθυσμού. Το Φιέρι επηρεάστηκε από τη μετανάστευση.
Διεθνείς σχέσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Φιέρι είναι αδελφοποιημένο με:
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 2011 census results Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine.
- ↑ Wilkes 1995.
- ↑ Hammond 1976, Larson 2001.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Fier Municipality. «History of the city». Fier Municipality. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2019.
- ↑ Wilkes, J. J. The Illyrians, 1992, (ISBN 0-631-19807-5), σελ. 96
- ↑ Hammond, NGL (1994). Philip of Macedon. London, UK: Duckworth. "Epirus was a land of milk and animal products...The social unit was a small tribe, consisting of several nomadic or semi-nomadic groups, and these tribes, of which more than seventy names are known, coalesced into large tribal coalitions, three in number: Thesprotians, Molossians and Chaonians...We know from the discovery of inscriptions that these tribes were speaking the Greek language (in a West-Greek dialect)"
- ↑ Parkinson, William A. (2002). The Archaeology of Tribal Societies. USA: Berghahn Books. σελ. 119. ISBN 9781789201710.
- ↑ Boatwright, Mary T. (2000). Hadrian and the Cities of the Roman Empire. Princeton: Princeton University Press. σελ. 184. ISBN 9780691187211.
- ↑ Gloyer, Gillian (2008). Albania: The Bradt Travel Guide. UK: Bradt Travel Guides. σελ. 92. ISBN 9781841622460.
- ↑ Henry, Olivier. Kelp, Ute (επιμ.) (2016). Tumulus as Sema: Space, Politics, Culture and Religion in the First Millennium BC. Berlin: Walter de Gruyter GmbH & Co KG. σελ. 83. ISBN 9783110385458.
- ↑ «Law nr. 115/2014» (PDF). www.reformaterritoriale.al. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2019.
- ↑ «Interactive map administrative territorial reform». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιανουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2017.
- ↑ Leonetti, Luciano, et al. "The olive and olive oil value chain in Albania." Development Solution Associates (DSA), Tirana (2009): 4.
- ↑ «Pipeline construction in Albania». TAP (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2019.
- ↑ Koukoudis, Asterios (2003). The Vlachs: Metropolis and Diaspora. Thessaloniki: Zitros Publications. σελ. 359. ISBN 9789607760869. "Until the beginning of the twentieth century, Fier was inhabited almost exclusively by Vlach-speaking -with a few Albanian-speaking- Christians."
- ↑ Gruber, Siegfried. «Regional variation in marriage patterns in Albania at the beginning of the 20th century». www-gewi.uni-graz.at. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Οκτωβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2019.
- ↑ «Sister Cities International (SCI)». Sister-cities.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2019.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Fier στο Wikimedia Commons
| |||||||||||
|