Τούρκοι της Δυτικής Θράκης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Το συγκρότημα Βαλκανατόλια στο το σταθμό τρένων της Κομοτηνής.

Οι Τούρκοι της Δυτικής Θράκης αποτελούν μία εθνοτική μειονότητα στη Δυτική Θράκη και συγκεκριμένα στους νομούς Ξάνθης και Ροδόπης. Τα μέλη της μειονότητας αυτοχαρακτηρίζονται ως Τούρκοι, ομιλούνε την τουρκική γλώσσα, παράλληλα με την ελληνική, και στο θρήσκευμα είναι κατά συντριπτική πλειοψηφία σουνίτες μουσουλμάνοι.

Συνολικά στην μειονότητα αριθμούνται περίπου 50.000 μέλη, δηλαδή το 29% συνολικού πληθυσμού της Θράκης[1] ενώ άλλες πηγές αναφέρουν πως ο αριθμός είναι μεγαλύτερος και κυμαίνεται μεταξύ 80.000 και 120.000.[2] Αποτελούν περίπου το 50% της μουσουλμανικής μειονότητας.

Το ελληνικό κράτος δεν αναγνωρίζει τα μέλη της ως ξεχωριστή μειονότητα αλλά τα κατατάσσει μαζί με τους Πομάκους και τους μουσουλμάνους Ρομά, στην ενιαία μουσουλμανική μειονότητα της Δυτικής Θράκης,[1] ενώ αναφέρεται στα μέλη της κοινότητας ως «Τουρκογενείς Ελληνες».[3]

Ιστορικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά από αιώνες βυζαντινής κυριαρχίας το 14ο αιώνα ολόκληρη η Θράκη κατακτήθηκε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Στην διάρκεια των χρόνων, δημιουργήθηκε μία σημαντική τουρκική κοινότητα που κατοικούσε τόσο στην Θράκη, όσο και γενικά στα Βαλκάνια που βρίσκονταν υπό Οθωμανική κατοχή. Μετά από αιώνες κυριαρχίας, η Οθωμανική αυτοκρατορία έχασε τον έλεγχο της Δυτικής Θράκης από τον Α' και Β' Βαλκανικό Πόλεμο, το 1912-1913. Η περιοχή τότε πέρασε σε Βουλγαρικό έλεγχο μέχρι το τέλος του Α' Π.Π. οπότε και για μικρό διάστημα (το 1919-1920) την διοίκησαν οι Συμμαχικές δυνάμεις. Με την Συνθήκη των Σεβρών ολόκληρη η Θράκη πέρασε σε Ελληνικό έλεγχο, αλλά τελικά μετά την Συνθήκη της Λωζάνης, μόνο η Δυτική Θράκη προσαρτήθηκε στην Ελλάδα.

Το 1923, με το σύμφωνο για την ανταλλαγή των πληθυσμών, που υπογράφτηκε παράλληλα με τη Συνθήκη της Λωζάνης, εξαιρούσε τους Μουσουλμάνους της Δυτικής Θράκης από την εξαναγκαστική εγκατάλειψη των σπιτιών τους.[4] Αν και οι Μουσουλμάνοι στην Δυτικοί Θράκη δεν ήταν μόνο Τούρκοι, οι τελευταίοι αποτελούσαν ένα σημαντικό ποσοστό της, αν όχι την πλειοψηφία της μουσουλμανικής μειονότητας.[2] Όμως, επειδή η Συνθήκη δεν χαρακτήριζε την μειονότητα ως «Τουρκική» αλλά ως «Μουσουλμανική», το Ελληνικό κράτος υιοθέτησε αυτή την ορολογία για να αναφέρεται στην μειονότητα.

Το 1954, η κυβέρνηση Παπάγου έπειτα από αίτημα του Τούρκου πρέσβη στην Αθήνα Cemal Husni, προέβη στην αντικατάσταση των όρων «Μουσουλμάνος-Μουσουλμανικός», με των «Τούρκος-Τουρκικός».[5]

Πολιτισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι Τούρκοι της Δυτικής Θράκης μιλάνε κατά κύριο λόγο Τούρκικα, αν και γνωρίζουν καλά και τα Ελληνικά.[6] Όσον αφορά την θρησκεία, οι Τούρκοι της Δ.Θράκης είναι Μουσουλμάνοι.

Πολιτική δράση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χάρτης της Ελλάδας με τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών του 2019. Στο νομό Ξάνθης και Ροδόπης, το Κόμμα Ισότητας Ειρήνης και Φιλίας ήρθε πρώτο σε ψήφους (διακρίνεται με το πράσινο χρώμα), ωστόσο πανελλαδικά δεν κατάφερε να ξεπεράσει το όριο του 3% για να εκλέξει ένα μέλος για το ευρωκοινοβούλιο.

Στα τέλη της δεκαετίας του 80' οι Τούρκοι της Δυτικής Θράκης κατάφεραν κυρίως γύρω από τον Σαδίκ Αχμέτ να εκλέξουν ανεξάρτητους αντιπροσώπους τους στο Ελληνικό Κοινοβούλιο (Εκλογές Ιουνίου 1989, Νοεμβρίου 1989, 1990), Ωστόσο, μετά την υιοθέτηση του πλαφόν 3% για την είσοδο στο κοινοβούλιο, οι Τούρκοι της Δ.Θράκης αναγκάστηκαν να συνεργαστούν με τα υπάρχοντα ελληνικά κόμματα για να έχουν αντιπροσώπους. Στις ευρωεκλογές συμμετέχει το Κόμμα Ισότητας Ειρήνης και Φιλίας, το οποίο υποστήριζει τα διακαιώματα της Τουρκικής κοινότητας.

Ζητήματα δικαιωμάτων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πολλές είναι οι φορές στις οποίες Τούρκοι της Δυτικής Θράκης έχουν καταγγείλει παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους. Ένα διαχρονικό ζήτημα είναι αυτό της μη αναγνώρισης της μειονότητας από το Ελληνικό κράτος ως Τουρκικής. Η πλειονότητα των μελών της μουσουλμανικής μειονότητας αυτοχαρακτηρίζονται ως Τούρκοι, ωστόσο το κράτος υποστηρίζει ότι η συνθήκη της Λωζάνης μιλούσε για μουσουλμάνους και όχι για συγκεκριμένη εθνική ομάδα, και ως εκ τούτου οι επιδιώξεις για αναγνώριση μίας «Τουρκικής» μειονότητας δεν έχουν νομική βάση.[7] Οι Τούρκοι της Δυτικής Θράκης, όμως, διαμαρτύρονται ότι η μη αναγνώριση της ταυτότητάς τους έχει σαν αποτέλεσμα τον περιορισμό των δικαιωμάτων τους σε ένα ευρύ πεδίο, από το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι μέχρι την εκπαίδευση και την θρησκευτική ελευθερία.[8]

Δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένα ζήτημα που έχει απασχολήσει ιδιαίτερα την Τουρκική κοινότητα της Δ.Θράκης είναι το κατά πόσο έχουν δικαίωμα να ιδρύουν και να συμμετέχουν σε δικά τους σωματεία. Έπειτα από την Συνθήκη της Λοζάνης (υπογράφτηκε το 1923), τα μέλη της κοινότητας οργανώθηκαν σε διάφορα σωματεία, όπως την «Στέγη Τουρκικής Νεολαίας Ξάνθης» η οποία ιδρύθηκε το 1927, χωρίς κανέναν περιορισμό. Μάλιστα, το 1936, το Πρωτοδικείο Ξάνθης έκανε δεκτή την αίτηση του σωματείου για μετονομασία σε «Τουρκική Ένωση Ξάνθης».[9][7] Ωστόσο, πολλά χρόνια αργότερα, και συγκεκριμένα το 1983, το ίδιο πρωτοδικείο, ζήτησε την απομάκρυνση του όρου «Τουρκική» από την ονομασία και από κάθε σφραγίδα του σωματείου. Κατόπιν, ο Νομάρχης Ξάνθης έκανε αίτηση στο πρωτοδικείο για διάλυση του σωματείου, επειδή, κατά τον ίδιο, το καταστατικό του σωματείου αποτελούσε απειλή για την δημόσια τάξη.[9] Το Πρωτοδικείο Ξάνθης έκανε δεκτή την αίτηση, και τελικά η «Τουρκική Ένωση Ξάνθης» διαλύθηκε το 1986 αφού και το Εφετείο Θράκης συμφώνησε με την απόφαση του πρωτοδικείου.[7][10] Το Πρωτοδικείο στήριξε την απόφαση του στο ότι η Συνθήκη της Λοζάνης δεν αναφερόταν σε «Τουρκική μειονότητα» αλλά σε «Μουσουλμανική», και το σωματείο προωθούσε την ιδέα της ύπαρξης αυτής της Τουρκικής μειονότητας (και κατά αυτόν τον τρόπο εξυπηρετεί τα συμφέροντα ενός τρίτου κράτους, της Τουρκίας). Από την άλλη πλευρά, το σωματείο υποστήριζε ότι ο καταστατικός χάρτης όριζε ότι το σωματείο απλώς οφείλει να διατηρήσει και να προωθήσει τον πολιτισμό των Τούρκων της Δ.Θράκης, καθώς και να δημιουργήσει σχέσεις φιλίας με τις άλλες κοινότητες της Ελλάδας. Συνεπώς, κατά αυτούς δεν υφίστατο απειλή για την δημόσια τάξη.[10]

Παρόλη την διάλυση του σωματείου, ο δικαστικός αγώνας συνεχίστηκε καθόλη την διάρκεια της δεκαετίας του 90' αλλά και του 00'. Το ζήτημα έφτασε ακόμα και στον Άρειο Πάγο το 2006, ο οποίος όμως επικύρωσε και αυτός την απόφαση που είχαν λάβει και τα προηγούμενα δικαστήρια.[7] Τελικά κατατέθηκε προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαίωμάτων (αριθμός προσφυγής: 26698/05). Η υπόθεση του 2008 που ονομάστηκε «Μπεκίρ Ούστα και άλλοι κατά Ελλάδας», το Ε.Δ.Α.Δ. καταδίκασε την Ελλάδα για παραβίαση του άρθρου 11 της Ε.Σ.Δ.Α. το οποίο ορίζει την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι.[11] Το Ε.Δ.Α.Δ. έκρινε ότι πρώτον δεν υπήρχαν επαρκείς αποδείξεις ότι η «Τουρκική Ένωση Ξάνθης» προωθούσε την αναγνώριση της Τουρκικής κοινότητας ως εθνική μειονότητα, κάτι στο οποίο βάσισαν τις αποφάσεις τους τα Ελληνικά δικαστήρια. Πέρα από αυτό όμως, το Ε.Δ.Α.Δ. υποστήριξε ότι ακόμα και να υπήρχαν αυτές οι αποδείξεις (δηλαδή το ότι το σωματείο προωθεί μία εθνική ταυτότητα), αυτό δεν αποτελεί ουσιαστική απειλή για μία δημοκρατική κοινωνία.[7][11] Παρά την καταδίκη, ωστόσο, όταν η «Τουρκική Ένωση Ξάνθης» κατέθεσε αίτηση για επανεγγραφή της στους καταλόγους των σωματείων, αυτή απορρίφθηκε. Λίγα χρόνια αργότερα, το 2015, το Ε.Δ.Α.Δ. καταδίκασε εκ νέου την Ελλάδα επειδή δεν είχε κάνει κανένα ουσιαστικό βήμα για την πραγματοποίηση των προηγούμενων αποφάσεων του. Τα επόμενα χρόνια και έως σήμερα, αν και έγιναν προσπάθειες για αναμόρφωση του νομοθετικού πλαισίου σύμφωνα με τις συστάσεις του Ε.Δ.Α.Δ., καμία ένωση ή σωματείο της Τουρκικής κοινότητας δεν επιτράπηκε να αναγνωριστεί και να λειτουργήσει επίσημα.[12]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Διαβάστε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Για το ζήτημα των δικαιωμάτων της Τουρκικής κοινότητας της Δυτικής Θράκης, μπορείτε να διαβάσετε την έκθεση του οργανισμού Minority rights group europe ( η οποία χρησιμοποιείται και ως πηγή): https://minorityrights.org/wp-content/uploads/2019/10/MRG_Rep_WThra_GRK_Sept19_ONLINE2.pdf

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 «The Muslim Minority of Greek Thrace». www.hri.org. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2021. 
  2. ↑ 2,0 2,1 https://minorityrights.org/wp-content/uploads/2019/10/MRG_Rep_WThra_GRK_Sept19_ONLINE2.pdf. Minority rights group europe. Η τουρκική μειονότητα της Δυτικής Θράκης: Ένας μακροχρόνιος αγώνας για δικαιώματα και αναγνώριση. Στην ενότητα εισαγωγή. Evelin Verhás. Ανακτήθηκε στις 12/3/2021.
  3. ↑ Μαυρογορδάτος 2022.
  4. ↑ Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας Γ' Γενικού Λυκείου Ομάδας Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών. Ινστιτούτο τεχνολογίας, υπολογιστών και εκδόσεων, «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ». σελ. 149-150. ISBN 978-960-06-2418-2. Έξι μήνες πριν, στις 30 Ιανουαρίου 1923, είχε υπογραφτεί η ελληνοτουρκική Σύμβαση, η οποία ρύθμιζε την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. [...] Από την ανταλλαγή αυτή, εξαιρέθηκαν οι Έλληνες ορθόδοξοι της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου και οι Μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης. 
  5. ↑ Μαλκίδης 2005, σελ. 54 σημ. 4.
  6. ↑ https://minorityrights.org/wp-content/uploads/2019/10/MRG_Rep_WThra_GRK_Sept19_ONLINE2.pdf Στην ενότητα Η μειονοτική εκπαίδευση. Ανακτήθηκε στις 15/3/2021
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 https://minorityrights.org/wp-content/uploads/2019/10/MRG_Rep_WThra_GRK_Sept19_ONLINE2.pdf Minority rights group Europe. Η τουρκική μειονότητα της Δυτικής Θράκης: Ένας μακροχρόνιος αγώνας για δικαιώματα και αναγνώριση. Στην ενότητα: «Μη αναγνώριση της τουρκικής εθνοτικής ταυτότητας». Ανακτήθηκε στις 13/3/2021
  8. ↑ www.trt.net.tr https://www.trt.net.tr/greek/tourkia/2020/08/16/a-eren-oi-tourkoi-tes-d-thrakes-den-tha-upokupsoun-stis-sustematikes-katapieseis-tes-elladas-1473877. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2021.  Missing or empty |title= (βοήθεια)
  9. ↑ 9,0 9,1 «Πως φθάσαμε να καταδικαζόμαστε από το ΕυρΔΔΑ για μη εκτέλεση των καταδικαστικών αποφάσεων : η περίπτωση της ΤΕΞ». Curia.gr. 6 Ιανουαρίου 2015. Στην 5η παράγραφο. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2021. 
  10. ↑ 10,0 10,1 «Πως φθάσαμε να καταδικαζόμαστε από το ΕυρΔΔΑ για μη εκτέλεση των καταδικαστικών αποφάσεων : η περίπτωση της ΤΕΞ». Curia.gr. 6 Ιανουαρίου 2015. Στην 6η και 7η παράγραφο. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2021. 
  11. ↑ 11,0 11,1 «Πως φθάσαμε να καταδικαζόμαστε από το ΕυρΔΔΑ για μη εκτέλεση των καταδικαστικών αποφάσεων : η περίπτωση της ΤΕΞ». Curia.gr. 6 Ιανουαρίου 2015. 8η, 9η και 10η παράγραφος. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2021. 
  12. ↑ «Πως φθάσαμε να καταδικαζόμαστε από το ΕυρΔΔΑ για μη εκτέλεση των καταδικαστικών αποφάσεων : η περίπτωση της ΤΕΞ». Curia.gr. 6 Ιανουαρίου 2015. 14η παράγραφος, έως τέλος. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2021. 

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Τούρκοι_της_Δυτικής_Θράκης&oldid=10431535"