Τιμητικά επιθήματα στα Κινέζικα

Τα κινεζικά τιμητικά επιθήματα και η τιμητική γλώσσα (敬 辭 jìngcí， 謙辭 qiāncí， 婉辭 wǎncí， 客套語 kètàoyǔ, 雅語 yáyǔ) είναι λέξεις, δομές λέξεων και εκφράσεις στην κινεζική γλώσσα που μεταφέρουν αυτοεκτίμηση, κοινωνικό σεβασμό ή ευγένεια. Κάποτε σε ισχύ παντού στην αρχαία Κίνα, ένα μεγάλο ποσοστό τέτοιων λέξεων δεν έχει χρησιμοποιηθεί στο σύγχρονο κινεζικό λεξιλόγιο. Η προώθηση των λαϊκών Κινέζων κατά τη διάρκεια του Κινήματος Νέου Πολιτισμού (新文化運動 ή 五四文化運動) της δεκαετίας του 1910 και του 1920 στην Κίνα επιτάχυνε περαιτέρω τον θάνατο ενός μεγάλου μέρους Κινέζων τιμητικών που είχαν προηγουμένως διατηρηθεί στο λεξιλόγιο και τη γραμματική των Κλασικών Κινέζων. Αν και τα Κινέζικα τιμητικά έχουν απλοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό, τα σύγχρονα Κινέζικα εξακολουθούν να διατηρούν ένα μεγάλο σύνολο τιμητικών. Πολλές από τις κλασικές δομές χρησιμοποιούνται επίσης περιστασιακά από τους σύγχρονους ομιλητές για να μεταφέρουν τη διατύπωση, ταπεινότητα, ευγένεια ή σεβασμό. Η χρήση κλασικών κινεζικών τιμητικών εντοπίζεται επίσης συχνά στη σύγχρονη κινεζική λογοτεχνία και σε τηλεοπτικές ή κινηματογραφικές παραγωγές που καθορίζονται στις ιστορικές περιόδους. Η τιμητική γλώσσα στα κινέζικα επιτυγχάνεται χρησιμοποιώντας αξιοπρεπείς ή καλλωπιστικές εναλλακτικές λύσεις, προθέματα ή επιθήματα μιας λέξης με ένα ευγενικό συμπλήρωμα, ή παραλείποντας λέξεις που ακούγονται πολύ «πρόχειρες». Σε γενικές γραμμές, η γλώσσα αναφερόμενη στον εαυτό του ομιλητή χαρακτηρίζεται από υπερβολική ταπεινότητα - που ονομάζεται 謙 語 qiānyǔ ("ταπεινή γλώσσα"), ενώ η γλώσσα που αναφέρεται σε άλλους δείχνει έγκριση και σεβασμό - που ονομάζεται 敬語 jìngyǔ ("γλώσσα σεβασμού"). Άλλοι τύποι τιμητικής γλώσσας περιλαμβάνουν τη 婉語 wǎnyǔ ("έμμεση γλώσσα"), την 客套語 kètàoyǔ ("ευγενική γλώσσα") και την 雅語 yáyǔ ("κομψή γλώσσα") που χρησιμοποιούνται συχνά για την αίσθηση του σεβασμού, της ευγένειας ή κομψότητα. Λόγω της επίσημης κατάστασής τoυς ως κοινής γλώσσας της Κίνας, τα Κινέζικα Μανδαρινικά χρησιμοποιούνται ως συνώνυμα του όρου «σύγχρονα Κινέζικα». Παραλλαγές στη χρήση και τη γραμματική υπάρχουν στις πολυάριθμες σύγχρονες κινεζικές διαλέκτους.

Παραδείγματα τιμητικού λόγου

Παράδειγμα 1:

你姓甚麼?（你姓什么？nǐ xìng shénme?）

«Ποιο είναι το επώνυμό σου»

Η παραπάνω πρόταση είναι μια απολύτως αποδεκτή ερώτηση όταν γίνεται αναφορά σε άτομα ίσου ή κατώτερου κοινωνικού επιπέδου (π.χ., αναφορά σε νεότερο ή σε παιδί). Για να γίνει πιο ευγενική όμως, π.χ. εάν ο παραλήπτης είναι υψηλότερου κοινωνικού επιπέδου ή το άτομο που θέτει την ερώτηση θέλει να δείξει μεγαλύτερο σεβασμό, ενδέχεται να εφαρμοστούν ορισμένες αλλαγές:

1. Το τιμητικό πρόθεμα 請 (κυρ. παρακαλώ) + το ρήμα 問 (ρωτάω) (qǐngwèn, "Μπορώ παρακαλώ να ρωτήσω...". κυρ. παρακαλώ να ρωτήσω) μπορεί να προστεθεί
2. Η κοινή αντωνυμία δεύτερου προσώπου 你 (nǐ, "εσύ") μπορεί να αντικατασταθεί από τη τιμητική αντωνυμία δεύτερου προσώπου 您 (nín, "εσείς" [ευγενείας])
3. Το τιμητικό πρόθεμα 貴 (guì, κυρ. "άξιος", "αξιότιμος") μπορεί να προστεθεί πριν από το 姓 (xìng, "επώνυμο"). Το 姓 χρησιμοποιείται ως ρήμα (δηλ. έχω το επώνυμο...).
4. Άμα προστεθεί το τιμητικό πρόθεμα 貴, η ερωτηματική αντωνυμία 甚麽 (shénme, "τι") συνήθως παραλείπεται.

Η πρόταση που προκύπτει:

請問您貴姓 (请问您贵姓, qǐngwèn nín guìxìng)

«Μπορώ να ζητήσω παρακαλώ το αξιότιμο επώνυμό σας;»