Τζον Γουάις (αεροναυτικός)
| Τζον Γουάις | |
|---|---|
 Ο Τζον Γουάις | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | John Wise |
| Γέννηση | 24 Φεβρουαρίου 1808 Λανκάστερ, Φιλαδέλφεια, ΗΠΑ |
| Εξαφάνιση | 28 Σεπτεμβρίου 1879 (71 ετών) Λίμνη Μίσιγκαν, ΗΠΑ |
| Θάνατος | - Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής |
| Εθνικότητα | Αμερικανός |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | αεροστατιστής, εφευρέτης |
| Γνωστός για | Πρώτη πτήση αεροπορικού ταχυδρομείου στις ΗΠΑ, το 1859 |
| Οικογένεια | |
| Γονείς | Ουίλλιαμ και Μαίρη Τρέι Βάις |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Τζον Γουάις (αγγλικά: John Wise, 24 Φεβρουαρίου 1808 – 28 Σεπτεμβρίου 1879;) ήταν πρωτοπόρος στον τομέα της αεροστατικής. Πραγματοποίησε πάνω από 400 πτήσεις κατά την διάρκεια της ζωής του και θεωρείται εφευρέτης αρκετών καινοτομιών στον σχεδιασμό των αεροστάτων. Το αερόστατό του, The Jupiter, μετέφερε 123 επιστολές και έγινε ή πρώτη επίσημη υπηρεσία αεροπορικού ταχυδρομείου για τα Ταχυδρομεία των ΗΠΑ το 1859.
Πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Τζον Γουάις γεννήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 1808 στο Λανκάστερ της Πενσυλβάνια των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, από τους Ουίλλιαμ και Μαίρη Τρέι Βάις οι οποίοι αγγλικοποίησαν το όνομά τους σε Γουάις. Ήταν το τέταρτο από οκτώ παιδιά. Εργάστηκε ως μαθητευόμενος επιπλοποιός από την ηλικία των 16 ετών ενώ μετά τα 21 έγινε κατασκευαστής πιάνων. Έδειξε ενδιαφέρον για τα αερόστατα όταν διάβασε άρθρο σε εφημερίδα στην ηλικία των 14 ετών, και το 1835, όταν ήταν 27, αποφάσισε να κατασκευάσει το δικό του αερόστατο.
Ο Γουάις πραγματοποίησε την πρώτη του πτήση στην Φιλαδέλφεια στις 2 Μαΐου 1835. Η κατασκευή χρηματοδοτήθηκε από τον ίδιο και τα υλικά του αεροστάτου δεν ήταν της καλύτερης ποιότητας. Χρησιμοποίησε πανί μουσελίνας επικαλυμμένο με μείγμα ιξού και λινελαίου ώστε αυτό να γίνει αδιάβροχο. Εν αντιθέσει με τους περισσότερους αεροστατιστές της εποχής, ο Γουάις δεν χρησιμοποιούσε τα αερόστατα για εμπορικό σκοπό, αλλά για προσωπικούς του λόγους και επιστημονική έρευνα. Η πτήση του ήταν σύντομη και χωρίς κάτι συνταρακτικό.
Πραγματοποίησε δεύτερη πτήση στην Κομητεία Λέμπανον την Ημέρα της Ανεξαρτησίας του 1835. Επιχείρησε να ανοίξει την βαλβίδα στην κορυφή του αεροστάτου, αλλά έχασε τον έλεγχο της προκαλώντας την έκρηξη της, αναγκάζοντάς τον να προσγειωθεί. Την 1η Οκτωβρίου 1835, επιχείρησε να απογειωθεί στο Λανκάστερ της Πενσυλβάνια, αλλά έπεσε από το καλάθι του αεροστάτου χάνοντας τις αισθήσεις του ενώ το αερόστατο απογειωνόταν ακυβέρνητο. Στις 7 Μαΐου 1836, απογειώθηκε ξανά από το Λανκάστερ, και προσγειώθηκε στην Κομητεία Χάρφορντ του Μέριλαντ σε απόσταση περίπου 120 χιλιομέτρων (75 μίλια). Ενώ άδειαζε τα εμπορεύματα από το καλάθι του αεροστάτου, μια έκρηξη του αερίου του προκάλεσε εγκαύματα.
Πραγματοποίησε πτήση από την Φιλαδέλφεια στις 18 Σεπτεμβρίου 1837, πραγματοποιώντας προσυδάτωση στον ποταμό Ντέλαγουερ, όπου και διασώθηκε. Στην πτήση του αυτή τοποθέτησε δυο αλεξίπτωτα ώστε να επιδείξει την υπεροχή του αντεστραμμένου αλεξιπτώτου. Τον Οκτώβριο του 1837, απογειώθηκε και πάλι από τη Φιλαδέλφεια, και προσθαλασσώθηκε στο Νιου Τζέρσεϊ, 64 χιλιόμετρα (40 μίλια) από το σημείο εκκίνησής του.
Στις πρώτες πτήσεις του στην Φιλαδέλφεια πραγματοποίησε διάφορα πειράματα σχετικά με την ατμοσφαιρική πίεση, την πνευματική και την υδροστατική, και ενώ το κύριο ενδιαφέρον του ήταν επιστημονικό, εισήχθη στις τάξεις των εμπορικών αεροστατιστών πραγματοποιώντας πτήσεις σε εκδηλώσεις και γιορτές.
Έργα και καινοτομίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1838 κατασκεύασε αερόστατο το οποίο εάν έσπαζε ή ξεφούσκωνε ενώ βρισκόταν στον αέρα θα έπαιρνε τη μορφή αλεξιπτώτου (το κάτω μισό θα δίπλωνε προς τα πάνω για να πάρει τη μορφή του κλασσικού αλεξιπτώτου) και θα έδινε την δυνατότητα στους επιβαίνοντες στο καλάθι να προσγειωθούν με ασφάλεια. Αν και η ιδέα δεν ήταν δική του, ο Γουάις ήταν ο πρώτος που κατασκεύασε μια λειτουργική εκδοχή της και ήταν ο πρώτος που πραγματοποίησε επίδειξη της χρήσης της. Σε πτήση του από το Ίστον της Πενσυλβάνια στις 11 Αυγούστου 1838, εν μέσω κακοκαιρίας, το μοντέλο του Γουάις δοκιμάστηκε όταν το αερόστατό του τρύπησε σε υψόμετρο 4.000 μέτρων (13.000 πόδια). Σε λιγότερο από δέκα δευτερόλεπτα όλο το αέριο είχε αποδεσμευτεί. Το αερόστατο άρχισε να κινείται καθοδικά τάχιστα ενώ ταλαντωνόταν, και όταν έφτασε στο έδαφος, αναπήδησε, ρίχνοντας τον Γουάις σε απόσταση 3 μέτρων (10 πόδια) από το καλάθι. Ο Γουάις επέζησε χωρίς να τραυματιστεί. Στη συνέχεια διαφήμισε πως τη 1η Οκτωβρίου 1838 θα απογειωνόταν και ενώ θα βρισκόταν στον αέρα θα μετέτρεπε το αερόστατό του σε αλεξίπτωτο, γεγονός που ολοκληρώθηκε με επιτυχία.
Μετά τον θάνατο του Ρόμπερτ Κόκινγκ στο πρώτο ατύχημα του σύγχρονου αλεξιπτωτισμού, δημιουργήθηκαν ερωτήματα σχετικά με το ποιο από τα δύο μοντέλα αλεξιπτώτων ήταν καλύτερο: το αλεξίπτωτο σχήματος κώνου που πρότεινε ο Σερ Τζορτζ Κέιλι και χρησιμοποιήθηκε από το τον Κόκινγκ, ή το αλεξίπτωτο σχήματος ομπρέλας που χρησιμοποίησε ο Αντρέ-Ζακ Γκαρνερέν στα επιτυχημένα άλματά του το 1797. Ο Γουάις πραγματοποίησε πολυάριθμα πειράματα στα οποία έκανε σύγκριση των δύο μοντέλων και κατέληξε στο συμπέρασμα πως το μοντέλο του Κέιλι ήταν πιο σταθερό στην κάθοδο. Η αποτυχία του Κόκινγκ αποδόθηκε σε κακούς υπολογισμούς και την κακή κατασκευή. (Το πρόβλημα με τις ταλαντώσεις που υπήρχε στο αλεξίπτωτο του Γκαρνερέν λύθηκε αργότερα με την προσθήκη οπής στην κορυφή του κουβουκλίου).
Μια ακόμη από τις καινοτομίες του Γουάις ήταν το πλαίσιο σχισίματος για ελεγχόμενο ξεφούσκωμα κατά την προσγείωση. Πριν την παρουσίαση αυτού του πλαισίου, τα αερόστατα αντιμετώπιζαν δυνάμεις αντίστασης κατά την προσγείωση και χρησιμοποιούσαν άγκυρες και σπάγγους. Οι κυβερνήτες που ήθελαν να ξεφουσκώσουν τα αερόστατα τους σκαρφάλωναν από το καλάθι στο δίχτυ γύρω από το αερόστατο, για να φτάσουν στην κορυφή του και να ανοίξουν την βαλβίδα αποδέσμευσης αερίου. Το βάρος του αεροστατιστή μπορούσε να προκαλέσει την κατάρρευση του αεροστάτου προς τα μέσα, ενώ συνέβησαν πολλά ατυχήματα με αεροστατιστές να σκοτώνονται έχοντας μπλεχτεί στο δίχτυ. Ο Γουάις αναγνώρισε επίσης πως η θερμότητα του ήλιου είχε σημαντικό ρόλο στην θέρμανση του αερίου στο αερόστατο, και έτσι κατασκεύασε ένα μαύρο αερόστατο για να εκμεταλλευτεί το γεγονός. Έγινε ο πρώτος που παρακολούθησε τον αεροχείμαρρο, σημειώνοντας πως υπάρχει ένας «μεγάλος χείμαρρος αέρα ο οποίος ρέει συνεχώς από τα δυτικά προς τα ανατολικά». Στις 17 Αυγούστου 1859 πραγματοποίησε την πρώτη πτήση τοπικού αεροταχυδρομείου στις Ηνωμένες Πολιτείες από το Λαφαγιέτ της Ιντιάνα στο Κρόουφορντσβιλ της Ιντιάνα με αερόστατο που είχε το όνομα Jupiter,[1] μεταφέροντας 123 επιστολές και 23 εγκυκλίους.[2] Η πτήση του ολοκληρώθηκε μετά από 40 χιλιόμετρα (25 μίλια) λόγω έλλειψης σταθερότητας.
Διατλαντικές φιλοδοξίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Όντας ένας που αναγνώρισε τις πιθανότητες πτήσης με αερόστατο με την χρήση των ανωτέρων ρευμάτων που αργότερα ονομάστηκαν αεροχείμαρροι, ο Γουάις είχε σχέδια πραγματοποίησης διατλαντικής πτήσης με μεγάλο αερόστατο που θα είχε την ονομασία Atlantic. Δυστυχώς οι δοκιμαστικές πτήσεις ενός τέτοιου ταξιδιού δεν είχαν επιτυχία. Ενώ είχε βρει συνοδό για το ταξίδι αυτό, έναν νεαρό φιλόδοξο αεροστατιστή τον κύριο Τζον ΛαΜάουντεν, μια δοκιμαστική τους πτήση το 1857 έπεσε σε ανεμοθύελλα πάνω από τη Λίμνη Οντάριο, οδηγώντας στην πτώση τους στο Χέντερσον της Νέας Υόρκης, η οποία κατέστρεψε το αερόστατο και ολοκλήρωσε την συνεργασία τους. Ο Λα Μάουντεν ανέλαβε την ιδιοκτησία του Atlantic αλλά έκτοτε δεν ακούστηκε τίποτα περί διατλαντικών πτήσεων.
Αμερικανικός Εμφύλιος Πόλεμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Γουάις ήταν ένας από τους κορυφαίους Αμερικανούς αεροστατιστές που προσφέρθηκε να αναλάβει την θέση του επικεφαλής Αεροναυτικού του νεοϊδρυθέντος αεροστατικού σώματος του Ενωτικού Στρατού κατά τους πρώτους μήνες του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου. Έχοντας ως αντιπάλους τον Θαντέους Λόου και Τζον ΛαΜάουντεν, είχε έλλειψη τόσο σε γνώση των επιστημονικών θεωριών όσο και της ύπουλης προπαγάνδας, που διέθεταν οι άλλοι δύο. Ωστόσο, προσέλκυσε το ενδιαφέρον τοπογράφων μηχανικών για την κατασκευή αεροστάτου που θα χρησιμοποιούνταν για την εναέρια παρακολούθηση ή την χαρτογράφηση.
Στις 19 Ιουλίου 1861, ο στρατός του Στρατηγού Έρβιν ΜακΝτόουελ προετοιμαζόταν να συμμετάσχει στην Πρώτη Μάχη του Μπουλ Ραν. Ο ΜακΝτόουελ ζήτησε ένα αερόστατο για το μέτωπο, αλλά οι Μηχανικοί ανέμεναν την άφιξη του Τζον Γουάις. Ο Θαντέους Λόου ήταν έτοιμος και διέταξε το φούσκωμα του δικού του αεροστάτου αντί αυτού του Γουάις. Την τελευταία στιγμή ο Γουάις εμφανίστηκε με χαρτιά ανά χείρας με τα οποία ζητούσε από τον Λόου να εγκαταλείψει και να του επιτρέψει να φουσκώσει το αερόστατό του. Ο Ταγματάρχης Άλμπερτ Τζ. Μάιερ μαζί με 20 άνδρες από το 26ο Σώμα Εθελοντών της Πενσυλβάνια περιφρουρούσαν το αερόστατο κατά την διάρκεια του φουσκώματος του από ένα βαγόνι και κατευθύνθηκαν προς το πεδίο της μάχης στο Σέντερβιλ της Βιρτζίνια. Πάνω στη βιασύνη του να προχωρήσει, ο Μάιερ έμπλεξε το αερόστατο σε δέντρα, τα οποία κατέστρεψαν το σκάφος και οδήγησαν στη μόνιμη απομάκρυνση του Γουάις από τον Εμφύλιο Πόλεμο.[3]
Τον Ιανουάριο του 1918, κατά την διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Στρατός των ΗΠΑ δημιούργησε τον Αεροσταθμό Τζον Γουάις, στο σημερινό Όλμος Παρκ του Τέξας, ως κέντρο εκπαίδευσης αεροστάτων.
Εξαφάνιση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στις 28 Σεπτεμβρίου 1879, σε ηλικία 71 ετών, ο Γουάις εξαφανίστηκε μαζί με έναν επιβάτη ονόματι Τζορτζ Μπουρ σε πτήση τους εν μέσω ισχυρών ανέμων από το Ιστ Σεντ Λιούις του Ιλλινόις προς τη Λίμνη Μίσιγκαν. Λέγεται πως το αερόστατο πέρασε πάνω από το Κάρλινβιλ του Ιλλινόις[4] ή εθεάθη περίπου 56 χιλιόμετρα (35 μίλια) από το Σικάγο παρασυρόμενο βορειοανατολικά προς τη Λίμνη Μίσιγκαν.[5] Δεν έχουν βρεθεί ίχνη του Γουάις ή του αεροστάτου "Pathfinder". Το σώμα του Τζορτζ Μπουρ βρέθηκε στη Λίμνη Μίσιγκαν, υποδεικνύοντας έτσι τη μοίρα του Τζον Γουάις.[5]
Σε 44 χρόνια, ο Γουάις πραγματοποίησε 463 πτήσεις. Ο Γουάις δημοσίευσε τα System of Aeronautics (Philadelphia, 1850), και Through the Air: A Narrative of Forty Years' Experience as an Aeronaut (Philadelphia, 1873).
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «Arago: Balloon Jupiter Issue». arago.si.edu. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2017.
- ↑ Mackay, James A. (1971). Airmails 1870–1970. London: B.T. Batsford Ltd. σελ. 17–18. ISBN 0-7134-0380-2.
- ↑ Lowe's Official Report Part I.
- ↑ Hammond, Otis Grant (1909). The Granite Monthly: A Magazine of Literature, History and State Progress. USA: J.N. McClintock. σελ. 201.
- ↑ 5,0 5,1 The Kansas City Review of Science and Industry. USA: Press of Ramsey, Millet & Hudson. 1880. σελ. 448.
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- «Parachute». Encyclopædia Britannica (11th έκδοση). London: Cambridge University Press. 1911.
- Nick Moehlmann. «John Wise, A Pioneer». John Wise Balloon Society of Central Pennsylvania. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Σεπτεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2017.
- Russell Naughton (2002). «The Pioneers, John Wise». Monash University Engineering Department. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2017.
- «History of the Purdue School of Aeronautics and Astronautics». Purdue University. 2007. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2017.
- Wilson, James Grant; Fiske, John, επιμ. (1889). "Wise, John (aëronaut)", Appletons' Cyclopædia of American Biography. New York: D. Appleton.
|