Μετάβαση στο περιεχόμενο

Τζαμί Μπίμπι-Χανίμ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 39°39′38″N 66°58′47″E / 39.66056°N 66.97972°E / 39.66056; 66.97972

Τζαμί Μπίμπι-Χανίμ
Χάρτης
Είδοςτζαμί[1]
ΑρχιτεκτονικήAzari style
Γεωγραφικές συντεταγμένες39°39′38″N 66°58′47″E
Διοικητική υπαγωγήΣαμαρκάνδη[1]
ΧώραΟυζμπεκιστάν[1]
Έναρξη κατασκευής1404
Ολοκλήρωση1404
Προστασίαobject of tangible cultural heritage of Uzbekistan
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Το Τζαμί Μπίμπι-Χανίμ (ουζμπεκικά: Bibixonim masjidi, περσικά: مسجد بی بی خانم · επίσης γράφεται με διάφορους τρόπους, ως Χανούμ ή Χανόμ) είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της Σαμαρκάνδης του Ουζμπεκιστάν. Τον 15ο αιώνα, ήταν ένα από τα μεγαλύτερα και πιο μεγαλοπρεπή τζαμιά στον ισλαμικό κόσμο. Θεωρείται αριστούργημα της Τιμουριδικής Αναγέννησης. Μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα, μόνο ένα μεγαλοπρεπές ερείπιο είχε διασωθεί, αλλά μεγάλα τμήματα του τζαμιού αναστηλώθηκαν κατά τη σοβιετική περίοδο.

Μια φωτογραφία που τραβήχτηκε κάποια στιγμή μεταξύ 1905 και 1915 από τον πρωτοπόρο της έγχρωμης φωτογραφίας Σεργκέι Μιχαήλοβιτς Προκούντιν-Γκόρσκι δείχνει την εμφάνιση του τζαμιού μετά την κατάρρευσή του στον σεισμό του 1897.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αυλή του τζαμιού
Πέτρινη βάση για το Κοράνι

Μετά την εκστρατεία του στην Ινδία[2] το 1399, ο Τιμούρ (Ταμερλάνος) αποφάσισε να αναλάβει την κατασκευή ενός γιγάντιου τζαμιού στη νέα του πρωτεύουσά, τη Σαμαρκάνδη. Όταν ο Τιμούρ επέστρεψε από την στρατιωτική του εκστρατεία το 1404, το τζαμί είχε σχεδόν ολοκληρωθεί. Ωστόσο, ο Τιμούρ δεν ήταν ευχαριστημένος με την πρόοδο της κατασκευής και αμέσως έκανε διάφορες αλλαγές, ειδικά στον κύριο τρούλο.

Από την αρχή της κατασκευής, εμφανίστηκαν προβλήματα δομικής ακεραιότητας της κατασκευής. Πραγματοποιήθηκαν διάφορες ανακατασκευές και ενισχύσεις προκειμένου να σωθεί το τζαμί. Ωστόσο, μετά από λίγα μόλις χρόνια, τα πρώτα τούβλα είχαν αρχίσει να πέφτουν από τον τεράστιο τρούλο πάνω από το μιχράμπ. Η κλίμακα των σχεδίων του Τιμούρ ώθησε τις τεχνικές δόμησης της εποχής στα όριά τους, και η ακεραιότητα του κτιρίου επιβαρύνθηκε από την βιαστική φύση της κατασκευής του.[3][4]

Ο Τιμούρ έδωσε στο τζαμί το όνομα της συζύγου του, Σαράι Μουλκ Χανούμ. Ωστόσο, το Τζαμί Μπίμπι Χανύμ παραγγέλθηκε στην πραγματικότητα από την ίδια τη Σαράι Μουλκ Χανούμ.[5]

Στα τέλη του 16ου αιώνα, ο Αμπντουλάχ Χαν Β΄ (Αμπντολάχ Χαν Οζμπέκ) (1533/4-1598), ο τελευταίος Χάνος της Μπουχάρα της δυναστείας των Σαϊμπανιδών, ακύρωσε όλες τις εργασίες αποκατάστασης στο Τζαμί Μπιμπι-Χανίμ. Μετά από αυτό, το τζαμί σιγά σιγά άρχισε να φθείρεται και να μετατρέπεται σε ερείπια από τον άνεμο, τον καιρό και τους σεισμούς. Η εσωτερική αψίδα της κατασκευής της πύλης κατέρρευσε τελικά από σεισμό το 1897.[6] Κατά τη διάρκεια των αιώνων, τα ερείπια λεηλατήθηκαν από τους κατοίκους της Σαμαρκάνδης αναζητώντας οικοδομικό υλικό, ειδικά τα τούβλα των τοιχοποιίας μαζί με τις μαρμάρινες κολόνες.

Μια πρώτη βασική έρευνα για την προστασεία των ερειπίων έγινε κατά τη σοβιετική εποχή. Στα τέλη του 20ού αιώνα, η κυβέρνηση του Ουζμπεκιστάν ξεκίνησε την αποκατάσταση τριών κτιρίων με τρούλους και της κύριας πύλης. Το 1974 η κυβέρνηση της τότε Ουζμπεκικής ΣΣΔ ξεκίνησε την πολύπλοκη ανακατασκευή του τζαμιού.[7] Η διακόσμηση των τρούλων και των προσόψεων αποκαταστάθηκε και συμπληρώθηκε εκτενώς. Κατά τη διάρκεια αυτών των αναστηλώσεων, μια σειρά από επιγραφές που αποκαλύπτουν τη Σουράτ αλ-Μπακαρά του Κορανίου προστέθηκε στο κύριο ιερό του τζαμιού.[8]

Αρχιτεκτονική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με τα χειρόγραφα, το τζαμί ανεγέρθηκε με εντολή του Τιμούρ το 1399–1405. Διαθέτει τα χαρακτηριστικά που χαρακτηρίζουν πολλές μουσουλμανικές μεσαιωνικές κατασκευές.[9] Το τζαμί ακολουθεί το βασικό σχέδιο του τζαμιού με αυλή. Τα εξωτερικά τείχη περικλείουν μια ορθογώνια περιοχή μήκους 167 μέτρων και πλάτους 109 μέτρων, η οποία εκτείνεται περίπου από βορειοανατολικά προς νοτιοδυτικά — σύμφωνα με την Κίμπλα. Ωστόσο, το μέγεθος του χώρου χωρίς στεγασμένες στοές ήταν μόνο 78 επί 64 μέτρα.[10]

Η είσοδος στο τζαμί γίνεται από τα βορειοανατολικά μέσω της τεράστιας (35 μέτρα ύψος)[11] πύλης η οποία οδηγεί στην αυλή. Ένας μνημειώδης τρούλος πάνω από μια τετράγωνη βάση, ύψους περίπου 40 μ., υψώνεται στην απέναντι πλευρά της αυλής. Ο τρούλος αυτός είναι ο μεγαλύτερος τρούλος του τζαμιού. Παρ' όλα αυτά, ο τρούλος δεν είναι ορατός από την αυλή, καθώς ολόκληρο το κτίριο καλύπτεται από μέσα από το μεγαλοπρεπές πιστάκ, το οποίο πλαισίωνε ένα μνημειώδες ιβάν. Το ιβάν δεν επιτρέπει την είσοδο στο εσωτερικό της υποκείμενης κατασκευής που στηρίζει τον θόλο. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο από τα πλάγια. Δύο άλλοι τρούλοι που σχετίζονται με τα ιουάν, μικρότεροι σε μέγεθος, έχουν πρόσοψη στο κέντρο των μακριών πλευρών της αυλής. Έτσι, το Τζαμί Μπιμπι-Χανίμ εφαρμόζει τον κλασικό αρχιτεκτονικό τύπο του «σχεδίου των τεσσάρων Ιβάν».[12]

Στη μέση της αυλής βρίσκεται το πέτρινο βάθρο — η τεράστια βάση για το Κοράνι[13] — κατασκευασμένο από περίτεχνα μαρμάρινα κομμάτια. Αυτό το αξιοσημείωτο θέαμα προέρχεται από την εποχή του Τιμούρ.

Το τεράστιο Τζαμί Μπίμπι-Χανίμ με τα τρία τρουλωτά του δωμάτια, τις στεγασμένες στοές και την ανοιχτή αυλή είχε σκοπό να συγκεντρώνει ολόκληρο τον ανδρικό πληθυσμό της πόλης Σαμαρκάνδης για τις κοινές προσευχές της Παρασκευής.[10]

Στην κατασκευή των τριών τρούλων του τζαμιού Μπιμπι-Χανίμ, που ήταν εξελιγμένο την εποχή του Τιμούρ, εφαρμόστηκε μια σημαντική καινοτομία: μια διπλή κατασκευή, όπου η εσωτερική αίθουσα με τον τρούλο ούτε ως προς τη μορφή ούτε ως προς το ύψος αντιστοιχεί στο σχήμα του τρούλου από έξω. Υπάρχει ένας κοίλος χώρος μεταξύ της εσωτερικής οροφής και του εξωτερικού τρούλου. Αυτή η κατασκευή του θόλου επέτρεψε στην κύρια αίθουσα του τζαμιού να τηρήσει τις αναλογίες και την αισθητική του εσωτερικού ύψους 30 μέτρων πάνω από το μιχράμπ. Εν τω μεταξύ, ο εξωτερικός θόλος του κεντρικού κτιρίου, ύψους 40 μέτρων, θα μπορούσε να σχεδιαστεί για μέγιστο εντυπωσιασμό και ορατότητα. Αυτό το σχέδιο εφαρμόστηκε και στις πλευρικές δομές θόλων, γεγονός που επέτρεψε τη δημιουργία μικρών κτιρίων με σχήμα πύργου, με κομψούς εξωτερικούς θόλους σε σχήμα πεπονιού και διαμήκεις νευρώσεις.[10]

Το εσωτερικό του τζαμιού περιέχει επιχρύσωση, που μιμείται τα τοπικά κεντήματα από μπροκάρ.[14] Το τζαμί Μπίμπι-Χανίμ ήταν ένα από τα πιο φιλόδοξα αρχιτεκτονικά έργα της περιόδου των Τιμουριδών[15] και επηρέασε την αρχιτεκτονική της Κεντρικής Ασίας καθώς και του Ιράν και του Αφγανιστάν.[16]

Εικόνες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • General view
    Γενική άποψη
  • Western iwan of the mosque
    Δυτικό Ιβάν του τζαμιού
  • Northern iwan of the mosque
    Βόρειο Ιβάν του τζαμιού
  • Bibi-Khanym Mausoleum in front of the mosque
    Μαυσωλείο Μπίμπι-Χανίμ μπροστά από το τζαμί

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 (Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά) archINFORM. 11691. Ανακτήθηκε στις 31  Ιουλίου 2018.
  2. ↑ «Bibi-Khanym mosque». Skiouros.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Σεπτεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2007. 
  3. ↑ «Samarkand City». Stantours.com. 24 Απριλίου 2002. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαΐου 2007. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2007. 
  4. ↑ «Highlights of CA» (PDF). Steppes Travel. 22 Μαρτίου 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 30 Σεπτεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2007. 
  5. ↑ Renard, επιμ. (1998). Windows on the house of Islam : Muslim sources on spirituality and religious life. Berkeley: University of California Press. σελ. 246. ISBN 9780520210868. 
  6. ↑ «Bibi Khanym Mosque». TripAdvisor.com. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2007. 
  7. ↑ «Bibi Khanym Mosque». iExplore.com. 14 Ιουλίου 2001. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Δεκεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2007. 
  8. ↑ Paskaleva, Elena. «Epigraphic restorations of Timurid architectural heritage» (PDF). iias.asia. International Institute for Asian Studies. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2018. 
  9. ↑ «Convention Concerning the Protection of the World Cultural and National Heritage» (PDF). unesco.org. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Dmitriy Page. «Bibi-Khanym Mosque in Samarkand». Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2015. 
  11. ↑ Carillet, Joel (6 Ιουνίου 2006). «In Pictures: Samarkand, Uzbekistan». Gather.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Φεβρουαρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2007. 
  12. ↑ Alfred Renz: Geschichte und Stätten des Islam von Spanien bis Indien. Prestel, München 1977. (ISBN 3-7913-0360-0).
  13. ↑ Burnett, Doug (7 Σεπτεμβρίου 2000). «Uzbekistan 2000 – Samarkand». BootsnAll.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Μαΐου 2011. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2007. 
  14. ↑ Hrbas, Miloš· Knobloch, Edgar (1965). The Art of Central Asia. Hamlyn. σελ. 20–22. 
  15. ↑ Paskaleva, Elena. «Epigraphic restorations of Timurid architectural heritage» (PDF). iias.asia. International Institute for Asian Studies. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2018. 
  16. ↑ «Convention Concerning the Protection of the World Cultural and National Heritage» (PDF). unesco.org. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Τζαμί_Μπίμπι-Χανίμ&oldid=11122438"