Τζαμί Λάλελι (Λευκωσία)
Συντεταγμένες: 35°10′43.0″N 33°21′45.6″E / 35.178611°N 33.362667°E
| Τζαμί Λάλελι (Λευκωσία) | |
|---|---|
.jpg) | |
 | |
| Είδος | τζαμί |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 35°10′43″N 33°21′46″E |
| Χώρα | Κύπρος |
| Έναρξη κατασκευής | 1827 |
| δεδομένα (π) | |
Το Τζαμί Λάλελι (τουρκικά: Laleli Camii) είναι τζαμί στη συνοικία Αμπντί Τσαβούς της περιτειχισμένης πόλης της Λευκωσίας, που σήμερα βρίσκεται στη Βόρεια Λευκωσία. Βρίσκεται στην οδό Αλή Ρουχί. Το όνομά του, που σημαίνει «το Τζαμί με τις τουλίπες», θεωρείται ότι προέρχεται από τα μοτίβα της τουλίπας που κοσμούν τον αρχικό του μιναρέ. [1] Αρχικά ένα μικρό μεσαιωνικό παρεκκλήσι, διευρύνθηκε και μετατράπηκε σε τζαμί τον 19ο αιώνα. [2]
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από την αρχιτεκτονική του τζαμιού γίνεται κατανοητό ότι το κτήριο ήταν αρχικά ένα μεσαιωνικό παρεκκλήσι. Μετά την οθωμανική κατάκτηση, αρχικά μετατράπηκε σε μικρό τζαμί χωρίς μιναρέ (mescit) και ήταν γνωστό ως "Τζαμί ΛάλελιΜιναρελί Μεστσιντί" τον 18ο αιώνα. Στα τέλη του 20ου αιώνα, μια μαρμάρινη επιγραφή που χρονολογείται στα 1742-43 βρέθηκε σε ένα κτήριο στη νοτιοδυτική γωνία της αυλής του τζαμιού. Γραμμένη σε ύφος ταλίκ από έναν καλλιγράφο με το όνομα "Ârif", η επιγραφή αποκάλυψε την ύπαρξη ενός σχολείου δασκάλων ("Laleli Cami-i Minareli Mescit Muallimhâne Mektebi") στην τοποθεσία εκείνη την εποχή. [3]
Το 1827, μεγεθύνθηκε με την προσθήκη μιναρέ, μινμπάρ, μιχράμπ, νέας οροφής και νάρθηκα (son cemaat yeri) και έτσι μετατράπηκε σε πλήρες τζαμί. Η κατασκευή χρηματοδοτήθηκε από τον Αλί Ρουχί Εφέντη, τον τότε κυβερνήτη της Κύπρου, και το τζαμί εγγράφηκε στην περιουσία του νεοϊδρυθέντος Ιδρύματος Αλή Ρουχή Εφέντι στις 24 Δεκεμβρίου 1827 για συντήρηση. Η ευθύνη για τη συντήρηση άλλαξε χέρια κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, καθώς καταγράφηκε στην περιουσία του Ιδρύματος Σεγίτ Μεχμέτ Αγά το 1906. [3]
Ο Αλί Ρουχί Εφέντη είχε επίσης ένα δημοτικό σχολείο (sıbyan mektebi), που χτίστηκε δίπλα στο τζαμί. Το 1893 αναφέρθηκε ότι το σχολείο αποτελούνταν από ένα μικρό δωμάτιο δίπλα στο τζαμί και ήταν σε άθλια κατάσταση, πράγμα που σημαίνει ότι 80 παιδιά έπρεπε να φοιτήσουν σε συνωστισμό και ανθυγιεινές συνθήκες. Οι κάτοικοι της συνοικίας Αμπντί Τσαβούς ζήτησαν από τη Διοίκηση Εβκάφ να διευρύνει το σχολείο και η κατασκευή ανατέθηκε σε έναν διάσημο κατασκευαστή της εποχής, τον Νικολάκη Κάλλα. Προστέθηκε μια αψίδα, για να διευρυνθεί το κτήριο. Η επόμενη αναφορά του σχολικού κτηρίου καταγράφηκε τη δεκαετία του 1930, όταν το κτήριο, τότε στον κατάλογο του Ιδρύματος Ντεμπάγ Ντερβίς Εφέντη, ενοικιάστηκε σε κάποιον M. Σαντίκ, ο οποίος το χρησιμοποιούσε ως σχολή ραπτικής για κορίτσια. Κανένα ίχνος του κτηρίου δεν σώζεται μέχρι σήμερα. Μια μαρμάρινη επιγραφή που στεκόταν στον τοίχο του και υμνούσε τον Αλί Ρουχί Εφέντη αφαιρέθηκε το 1965 και τοποθετήθηκε στο Μουσείο Τεκκέ Μεβλεβή . [3]
Το τζαμί επισκευάστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα από το Οθωμανικό Αυτοκρατορικό Υπουργείο Θρησκευτικών Ιδρυμάτων (τουρκικά: Evkaf-ı Hümayun Nezareti). Ένα νέο μινμπάρ, που υπάρχει μέχρι σήμερα, παραγγέλθηκε το 1895 από τον ξυλουργό Χατζή Χασάν με αντάλλαγμα την πληρωμή 4 λιρών. Το τζαμί επισκευάστηκε περαιτέρω από τον Νικολάκη Κάλλα το 1908. [3]
Ο μιναρές του τζαμιού κατεδαφίστηκε το 1978-79 καθώς ήταν «επικίνδυνος» και αντικαταστάθηκε με τον σημερινό.
Αρχιτεκτονική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το τζαμί βρίσκεται στον ξεχωριστό κήπο του, χωρισμένο από την υπόλοιπη γειτονιά με έναν ψηλό τοίχο. Η είσοδος στον κήπο γίνεται μέσω μιας τοξωτής πύλης. Το τζαμί είναι ορθογώνιας δομής και έχει μήκος 12,85 μ. και πλάτος 3,30 μ. Ο νάρθηκας (son cemaat yeri) βρίσκεται στα βόρεια και έχει τρία οξυκόρυφα τόξα. Η είσοδος στον χώρο προσευχής (χαρίμ) γίνεται μέσω μιας άλλης οξυκόρυφης καμάρας, πάνω από την οποία υπάρχει μια επιγραφή του 1827, που υμνεί τον Αλί Ρουχί Εφέντη. Στα ανατολικά του χώρου προσευχής βρίσκεται η αψίδα του πρώην παρεκκλησίου. Το ζωγραφισμένο μιχράμπ έχει διακοσμήσεις από λουλούδια και φύλλα. Ένας ξύλινος γυναικείος χώρος (kadınlar mahfili) είναι προσβάσιμος μέσω μιας πόρτας και μιας ξύλινης σκάλας στο δυτικό τμήμα του τζαμιού. [3]
Ο αρχικός μιναρές του τζαμιού ήταν κατασκευασμένος από πελεκητή πέτρα και το μπαλκόνι του (σερεφέ) ήταν διακοσμημένο. Ο σημερινός μιναρές στη βορειοανατολική πλευρά δεν διατηρεί κανένα από τα χαρακτηριστικά του. [3]
Στον κήπο βρίσκεται ένα σιντριβάνι, που κατασκευάστηκε το 1826-27 από τον Αλί Ρουχί Εφέντη με μια επιγραφή, που αφιερώνει τη βρύση στη μητέρα του. [4]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «Laleli Camii» (στα Turkish). Nicosia Turkish Municipality. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2019.
- ↑ «Camilerimiz». Turkish Embassy in Cyprus. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2019.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Bağışkan, Tuncer (2005). Kıbrıs'ta Osmanlı Türk Eserleri. Turkish Cypriot Association of Museum Lovers. σελίδες 87–89.
- ↑ Bağışkan 2005, p. 407.