Τεκές Χασάν Μπαμπά
Συντεταγμένες: 39°51′37.001″N 22°31′52.298″E / 39.86027806°N 22.53119389°E
| Τεκές Χασάν Μπαμπά | |
|---|---|
 Άποψη του κτιριακού συγκροτήματος από το έργο Views in Greece (1821) του Έντουαρντ Ντόντγουελ, όπου απεικονίζονται το, σήμερα εξαφανισμένο, τζαμί, με τον θόλο του τουρμπέ ορατό στο βάθος. | |
  Τοποθεσία εντός Greece | |
| Βασικές πληροφορίες | |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 39°51′37.0″N 22°31′52.3″E / 39.860278°N 22.531194°E |
| Υπαγωγή | Ισλάμ |
| Δήμος | Λάρισα |
| Περιοχή | Θεσσαλία |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Αρχιτεκτονικός ρυθμός | Οθωμανική αρχιτεκτονική |
Ο Τεκές Χασάν Μπαμπά (τουρκικά: Hasan Baba Tekke) είναι πρώην τεκές (οίκος συγκεντρώσεων δερβίσηδων) στην Κοιλάδα των Τεμπών, στην Ελλάδα.
Ο τεκές είναι μεγάλου μεγέθους κτιριακό συγκρότημα, σήμερα σε μεγάλο βαθμό ερειπωμένο, πλησίον του χωριού των Τεμπών Λάρισας, επί της όχθης του Ποταμού Πηνειού.[1] Κατά την διάρκεια των βυζαντινών χρόνων, ο οικισμός του Λυκοστομίου βρισκόταν στην συγκεκριμένη τοποθεσία, αλλά ο σύγχρονος οικισμός αναπτύχθηκε περιμετρικά του τεκκέ. Έως τον 20ό αιώνα δε ήταν γνωστός ως «Μπαμπά» εκ του ιδρυτή του τεκέ, Χασάν Μπαμπά.[1]
Μετά τον θάνατό του, ο Χασάν Μπαμπά έγινε γνωστός ως θαυματουργός, ενώ ο τεκές κατέστη τόπος προσκυνήματος για πιστούς ανά την Οθωμανική Αυτοκρατορία, ιδιαίτερα για γυναίκες οι οποίες επιθυμούσαν να τεκνοποιήσουν, καθώς και παιδιά τα οποία αδυνατούσαν να περπατήσουν.[1] Ένα μεγάλου μεγέθους μοναστηριακό συγκρότημα των Μπεκτασήδων αναπτύχθηκε περιμετρικά του τουρμπέ (μαυσωλείου) του ιδρυτή του, συμπεριλαμβανομένου ενός τετράγωνου σχήματος τζαμιού με μιναρέ, καταλύματα για τους δερβίσηδες και τους προσκυνητές, καθώς και μεγάλου μεγέθους μαγειρεία.[1]
Κύρια σωζόμενη κατασκευή είναι ο τουρμπές, τετράγωνου σχήματος κατασκευή με διαστάσεις 59 μ. μάκρος και 9 μ. ύψος. Καλύπτεται από πλίνθινο θόλο, υποστηριζόμενο από οκταγωνικού σχήματος τύμπανο και επικαλυμμένο με φύλλα μόλυβδου.[1][2] Αρχικώς, διέθετε προστώο καλυμμένο από τρεις μικρού μεγέθους θόλους, ωστόσο κατέρρευσε το 1930, έπειτα από την αφαίρεση των μαρμάρινων κιονόκρανων των κιόνων του. Αρχικώς, το εσωτερικό του ήταν επικαλυμμένο από κονίαμα, διακοσμημένο με επιγραφές προερχόμενες από το Κοράνι, οι οποίες έχουν τμηματικά διατηρηθεί, καθώς και φυτικά μοτίβα σε λευκό και μαύρο φόντο.[1][2] Ο τουρμπές χρονολογείται στα τέλη του 14ου και στις αρχές του 15ου αιώνα,[2] ενώ ένα τετράγωνου σχήματος παράρτημα επί της ανατολικής πλευράς του χρονολογείται στα τέλη του 17ου αιώνα.[1] Το κτίριο των μαγειρείων επίσης σώζεται, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της γειτονικής περιοχής έχει παραχωρηθεί στο χωριό των Τεμπών για χρήση ως κοιμητήριο, ή έχει μετατραπεί σε χωράφια.[1] Τα ερείπια του τζαμιού, του οποίου η εμφάνιση είναι γνωστή μέσω σχετικής απεικόνισης από τον Έντουαρντ Ντόντγουελ, ευρίσκονται στα βορειοδυτικά του τουρμπέ.[2]
Από το 1987, ο τουρμπές τελεί υπό την αρμοδιότητα της 7ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, σχέδια για την πλήρη αναστήλωση του μνημείου τέθηκαν σε εφαρμογή το 2009.[1] Το 2018 ξεκίνησαν περιορισμένης έκτασης αναστηλωτικά έργα για την υποστήριξη της κατασκευής.[2] Τελικά, το Δεκέμβριο του 2021 έγινε εκ νέου έναρξη συστηματικών πια εργασιών, οι οποίες αναμένεται να ολοκληρωθούν στα τέλη του 2023. Μία σειρά νέων στοιχείων ήρθαν στο φως, όπως η χρήση του μεταγενέστερου ανατολικού προσκτίσματος – προθαλάμου ως στεγασμένου νεκροταφείου, ενώ τεκμηριώθηκε και η αρχική μορφή της μνημειακής εισόδου του με το κιονοστήρικτο προστώο. Η πρόσβαση δεν είναι ακόμη ανοιχτή στο κοινό. [3]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 «Σε τροχιά ανάδειξης το μαυσωλείο του Χασάν Μπαμπά». Archaiologia.gr. 19 Δεκεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2018.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 «Ο Τεκές του Χασάν Μπαμπά στα Τέμπη». Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας. Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2018.
- ↑ Μαυρογιάννη, Μίνα (14 Ιουλίου 2023). «Eργασίες ανάδειξης του τεκέ Χασάν Μπαμπά στα Τέμπη». ertnews.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2023.
Επιπλέον βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Βακαλόπουλος, Απόστολος (1972). Τα κάστρα του Πλαταμώνα και της Ωριάς Τεμπών και ο τεκές του Χασάν Μπαμπά. Θεσσαλονίκη: Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών.