Τέοντορ Σβέντμπεργκ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Τέοντορ Σβέντμπεργκ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Theodor Svedberg (Σουηδικά)
Γέννηση30  Αυγούστου 1884[1][2][3]
Valbo church parish
Θάνατος25  Φεβρουαρίου 1971[1][4][2]
Ερεμπρού
ΚατοικίαΣουηδία
Χώρα πολιτογράφησηςΣουηδία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΣουηδικά[5]
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο της Ουψάλα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταχημικός[6]
διδάσκων πανεπιστημίου
καλλιτέχνης
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο της Ουψάλα
Οικογένεια
ΣύζυγοςAndrea Andreen (1909–1915)
ΤέκναElias Svedberg
Hillevi Svedberg
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσειςβραβείο Νόμπελ Χημείας (1926)[7][8]
Björkén Prize (1926)
μετάλλιο Φράνκλιν (1949)
αλλοδαπό μέλος της Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου (15  Ιουνίου 1944)[9]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Τεοντόρ Σβέντμπεργκ (Theodor Svedberg, 30 Αυγούστου 1884 – 25 Φεβρουαρίου 1971) ήταν Σουηδός χημικός, που τιμήθηκε με Βραβείο Νόμπελ για τις έρευνές του επί των κολλοειδών και των πρωτεϊνών με χρήση υψηλής ταχύτητας φυγοκεντρικής μηχανής. Ο Σβέντμπεργκ εργάσθηκε στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα περισότερο από 40 έτη. Στη συνέχεια, μετά το 1949, ήταν επικεφαλής του Ινστιτούτου Γκούσταφ Βέρνερ έως το 1967.

Οικογένεια και σπουδές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Σβέντμπεργκ γεννήθηκε στο Βάλμπο της Σουηδίας[10] και ήταν γιος της Αουγκούστα Άλστερμαρκ και του Ελίας Σβέντμπεργκ. Μεγαλώνοντας, ο Τεοντόρ ευχαριστιόταν να ασχολείται με τη βοτανική και άλλες φυσικές επιστήμες.[11] Στο γυμνάσιο ο Τέοντορ διεξήγαγε δική του εργαστηριακή έρευνα και εκτελούσε επιστημονικές επιδείξεις.[12] Μετά το σχολείο εισάχθηκε σε ένα πρόγραμμα χημείας στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα.[13] Πήρε πτυχίο το 1905, μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδικεύσεως (master) το 1907 και διδακτορικό[14] το 1908.

Σταδιοδρομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Σβέντμπεργκ ξεκίνησε την επιστημονική σταδιοδρομία του στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα ήδη από το 1905 ως βοηθός χημικού.[15] Το 1907 άρχισε να διδάσκει και το 1912 έγινε επικεφαλής του τομέα φυσικοχημείας το 1912.[16] Στις αρχές της δεκαετίας του 1920 δίδαξε επίσης στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν στο Μάντισον.[13] Μετά την Ουψάλα, από το 1949 και μετά, ήταν επικεφαλής του Ινστιτούτου Γκούσταφ Βέρνερ[17] έως το 1967.

Ερευνητικό έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι έρευνες του Σβέντμπεργκ στα κολλοειδή στήριξαν τις θεωρίες για την κίνηση Μπράουν που διατυπώθηκαν από τον Άλμπερτ Αϊνστάιν και τον Πολωνό φυσικό Μάριαν Σμολουχόφσκι. Στα πλαίσια αυτών των ερευνών, ανέπτυξε την τεχνική της «αναλυτικής υπερφυγοκεντρίσεως» και απέδειξε τη χρησιμότητά της στον διαχωρισμό μεταξύ καθαρών πρωτεϊνών.[12][18]

Τιμητικές διακρίσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εκτός από το Βραβείο Νόμπελ Χημείας, το οποίο του δόθηκε το 1926, ο επιστήμονας είχε και άλλες τιμητικές διακρίσεις, μερικές από τις οποίες είναι και οι παρακάτω:

  • Ο Τ. Σβέντμπεργκ έγινε αλλοδαπό μέλος της Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου[19] το 1944, μέλος της Σουηδικής Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών και αντεπιστέλλον μέλος της Σοβιετικής Ακαδημίας Επιστημών.
  • Επίσης τιμήθηκε τρεις φορές κατά το διάστημα 1910-1929 με το Βραβείο Björkén (Björkénska priset) του Πανεπιστημίου της Ουψάλα για τις συνεισφορές του στη σουηδική επιστήμη.
  • Η μονάδα svedberg (S), μια μονάδα χρόνου ίση με 10−13 δευτερόλεπτα ή 100 φεμτοδευτερόλεπτα, ονομάσθηκε έτσι από το όνομα του Τεοντόρ Σβέντμπεργκ.
  • Το Εργαστήριο Σβέντμπεργκ στην Ουψάλα ονομάσθηκε έτσι από το όνομα του Τεοντόρ Σβέντμπεργκ.[20]

Προσωπική ζωή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Τεοντόρ Σβέντμπεργκ είχε αρκετούς γάμους και απέκτησε συνολικά 12 τέκνα.[10] Πέθανε στο Ερεμπρού της Σουηδίας σε ηλικία 86 ετών.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12570255k. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 (Αγγλικά) SNAC. w6v41z6m. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 Εθνικό Μουσείο Καλών Τεχνών της Σουηδίας. 12762. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ www.britannica.com/EBchecked/topic/575982/Theodor-HE-Svedberg.
  5. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12570255k. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  6. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 25  Ιουνίου 2015.
  7. ↑ www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1926/.
  8. ↑ www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/.
  9. ↑ «List of Royal Society Fellows 1660-2007». Complete List of Royal Society Fellows 1660-2007. Βασιλική Εταιρεία. σελ. 344.
  10. ↑ 10,0 10,1 Schlessinger, Bernard S.; Schlessinger, June H., επιμ. (1996). «Svedberg, Theodor H.E.». The who's who of Nobel Prize winners, 1901–1995 (3η έκδοση). Phoenix: Oryx Press, σελ. 10. ISBN 0897748999. https://archive.org/details/whoswhoofnobelpr0003unse/page/10/mode/2up. Ανακτήθηκε στις 8 February 2021. 
  11. ↑ Gillispie, Charles Coulston, επιμ. (1976). «Svedberg, The (Theodor)». Dictionary of Scientific Biography. XIII. Νέα Υόρκη: Charles Scribner's Sons, σελ. 158. ISBN 0684129256. https://archive.org/details/dictionaryofscie13gill/page/158/mode/2up. Ανακτήθηκε στις 8 February 2021. 
  12. ↑ 12,0 12,1 Claesson, S.; Pedersen, K. O. (1972). «The Svedberg 1884-1971». Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society 18: 594–627. doi:10.1098/rsbm.1972.0022. 
  13. ↑ 13,0 13,1 Benson, Alvin K., επιμ. (2010). «Theodore Svedberg». Great lives from history: Inventors & inventions. 4. Pasadena, California & Hackensack, New Jersey: Salem Press, σελ. 1046. ISBN 9781587655265. https://archive.org/details/greatlivesfromhi0000unse_w7z0/page/1046/mode/2up. Ανακτήθηκε στις 8 February 2021. 
  14. ↑ «The Svedberg Biography». Nobelprize. Nobel Media AB 2013. Ανακτήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2013. 
  15. ↑ Lagowski, J.J., επιμ. (2004). «Svedberg, Theodor». Chemistry: Foundations and Applications. 4. Νέα Υόρκη: Macmillan Reference USA, σελ. 193. ISBN 002865725X. https://books.google.com/books?id=gD0pAAAAYAAJ&q=%22assistant+at+the+Chemical+Institute+in+1905%22. Ανακτήθηκε στις 8 February 2021. 
  16. ↑ Gillispie (επιμ.) 1976, σσ. 158-159
  17. ↑ Gillispie (επιμ.) 1976, σελ. 159
  18. ↑ Kyle, R.A.; Shampo, M.A. (1997). «Theodor Svedberg and the ultracentrifuge». Mayo Clinic Proceedings 72 (9): 830. doi:10.4065/72.9.830. PMID 9294529. https://archive.org/details/sim_mayo-clinic-proceedings_1997-09_72_9/page/830. 
  19. ↑ «Proposal for Foreign Membership, Ref. No. EC/1944/24». Λονδίνο: The Royal Society Archives. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Φεβρουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2018. 
  20. ↑ «TSL – The Svedberg Laboratory». uu.se. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Ο Τεοντόρ Σβέντμπεργκ στον ιστότοπο των Βραβείων Νόμπελ (και η διάλεξή του στην απονομή του Βραβείου με θέμα την υπερφυγοκέντριση)


Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Τέοντορ_Σβέντμπεργκ&oldid=9756026"