Τάο Τε Τζινγκ
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Το Τάο Τε Τζινγκ, ή κατά άλλες γραφές Ντάο Ντε Τζινγκ ή Τάο Τε Τσινγκ ή Τάο Τε Κινγκ (κιν.: 道德经 dào dé jῑng) είναι ένα φιλοσοφικό ποίημα, η συγγραφή του οποίου αποδίδεται ευρέως στον Λάο Τσε. Μαζί με τον φιλοσοφικό διάλογο Τζουάνγκ Τσε, το Τάο Τε Τζινγκ αποτελεί τα δύο θεωρητικά θεμέλια του Ταοϊσμού,[1] επάνω στα οποία οικοδομήθηκε η κοινωνική φιλοσοφία, η κοσμολογία, και οι ευρύτερες αντιλήψεις των ταοϊστών.
Διαλεκτική των αντιθέτων
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο D. C. Lau, διάσημος μεταφραστής του Τάο Τε Τζινγκ, σχολιάζει ότι μετά βίας θα βρει κανείς μία σελίδα που να μην συναντήσει αντιπαρατιθέμενους όρους.[2] Τα ογδόντα ένα κεφάλαια του Τάο Τε Τζινγκ που παραδίδονται είναι γεμάτα από αντιθετικά ζεύγη: Γιν-Γιανγκ (βλ. παρακάτω), αρετή και κακία (善恶 shàn è), κλπ. Τα αντιθετικά ζεύγη του Τάο Τε Τζινγκ δεν αφορούν μόνον ηθικούς όρους, αλλά επεκτείνονται ακόμα και στις περιγραφές του φυσικού κόσμου: ηχώ και αντίλαλος (音声 yῑn shēng), εμπρός και πίσω (前后 qián hὸu), κλπ. Το δεύτερο κεφάλαιο αναφέρει:
(...)Στον κόσμο, όταν αναγνωρίζουμε το όμορφο ως όμορφο, υπάρχει αυτομάτως ασχήμια.
Όταν αναγνωρίζουμε το ενάρετο ως ενάρετο, υπάρχει αυτομάτως κακοήθεια.
Έτσι, το είναι και το μη-είναι αλληλογεννώνται, το δύσκολο και το εύκολο αλληλοσυμπληρώνονται,
το μακρό και το βραχύ αλληλοπροσδιορίζονται, το υψηλό και το χαμηλό τείνουν το ένα προς το άλλο,
η φωνή και η ηχώ αλληλοεναρμονίζονται, το εμπρός και το πίσω αλληλοακολουθούνται (...)
(Μτφ. Κωνσταντίνου Πολύμερου)[3]
Στο ίδιο πνεύμα κινούνται πολλά άλλα κεφάλαια, με το περιεχόμενο των όρων να προσδιορίζεται περισσότερο μέσω της αντίθεσής τους προς κάποιους άλλους, παρά με κάποιον ορισμό. Κατά την ταοϊστική θεώρηση, συνεπώς, η επιδίωξη δεν είναι η επίτευξη της αρετής ή της καλοσύνης, καθώς αυτές οι θετικές έννοιες φέρνουν αυτομάτως στην ύπαρξη και τις αντίθετές τους.
Περιεχόμενο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το ποίημα αυτό θίγει ζητήματα πάσης φύσεως, από το πώς ξεκίνησε ο κόσμος, έως το γιατί συμβαίνουν πόλεμοι ή γιατί όλα τα πράγματα οδηγούνται σε μία φυσιολογική φθορά.
Βασικές του έννοιες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Τάο Τε Τζινγκ δεν παρουσιάζει κάποιο κλειστό φιλοσοφικό σύστημα εννοιών. Ο Έγελος, ο οποίος ζητούσε ένα βασίλειο των ορισμών (Reich von Bestimmungen), επιρρίπτει στην κινεζική σκέψη ότι οι Κινέζοι έμειναν στην αφαίρεση, εννοώντας ότι και στο Τάο Τε Τζινγκ η σχέση των όρων δεν εξηγείται με σαφή τρόπο.[4] Ωστόσο υπάρχουν κάποιοι όροι που φαίνονται πράγματι να εμφανίζονται κάπως συχνότερα ή να παίζουν κάποιον σημαντικό ρόλο στην κατανόησή του.
Απραξία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πρόκειται για τον όρο γου γουέι (κιν.: 无为 wú wéi). Ο όρος δεν είναι μοναδικός στην ταοϊστική σκέψη. Χρησιμοποιήθηκε τόσο στον Κομφουκιανισμό όσο και στον (κινεζικό) νομικισμό. Στον Ταοϊσμό, η έννοια του μη πράττειν δεν έχει την αρνητική σημασία που ίσως υπαινίσσεται ο αντίστοιχος ελληνικός όρος. Περισσότερο είναι η έννοια της μη-παρεμβατικότητας στην φυσική ροή των πραγμάτων. Ο όρος χρησιμοποιείται και ως πολιτικό πρόσταγμα, απαιτώντας από τους κυβερνώντες να μην παρεμβαίνουν στα πράγματα του λαού. Ωστόσο, η παραδοξολογική χρήση του όρου στην φράση να πράττεις την απραξία (κιν.: 为无为 wéi wú wéi) παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα ερμηνευτικά αινίγματα του κειμένου.[5]
Άγιος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η έννοια του αγίου (κιν.: 圣 shèng) δεν έχει καμία θρησκευτική διάσταση. Οι Κινέζοι αποκαλούσαν αγίους του φωτισμένους ανθρώπους του πνεύματος. Οι αναφορές στο άγιο και τον ρόλο του είναι πολυάριθμες στο κείμενο. Ίσως το κεφάλαιο 3 συνοψίζει τον ρόλο του αγίου καλύτερα από όλα: "Πάντοτε κάνει τον λαό να μην γνωρίζει και να μην επιθυμεί. Και κάνει τον σοφό να μην τολμά να πράξει. Πράττει την απραξία, κι έτσι τα πάντα είναι κυβερνήσιμα." [6]
Γιν-Γιανγκ
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο όρος γιν （阴 yῑn） και γιάνγκ (阳 yáng) είναι βασικός όρος της κινεζικής κοσμολογίας. Στο Τάο Τε Τζινγκ φαίνεται εν πολλοίς να ταυτίζεται με το παραδοσιακό περιεχόμενο, δηλαδή με το βασικό αντιθετικό ζεύγος εννοιών. Το γιν είναι είναι "αρνητικό, θηλυκό, σκοτεινό, Σελήνη, νύκτα, χαμηλό έδαφος, παθητικότητα, υγρασία, ύδωρ, Βορράς, γη", ενώ αντιθέτως τον γιάνγκ είναι "θετικό, αρσενικό, φωτεινό, Ήλιος, ημέρα, υψηλό έδαφος, δραστηριότητα, ξηρότητα, πυρ, Νότος, ουρανός". Πρέπει δε να σημειωθεί ότι οι όροι αυτοί δεν χρησιμοποιούνται με κάποια ηθική απόχρωση μέσα στο Τάο Τε Τζινγκ.[7] Δηλαδή το γιν δεν είναι το κακό, και το γιάνγκ δεν είναι το καλό.
Ζητήματα πατρότητας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η απόδοση της συγγραφής του στον Λάο Τσε είναι μία θέση της παραδοσιακής φιλολογίας, η οποία όμως αμφισβητείται από την μοντέρνα έρευνα και τα σύγχρονα ανασκαφικά δεδομένα.
Η περισσότερο διαδεδομένη εκδοχή του κειμένου είναι αυτή που παραδίδει ο φιλόσοφος Γουάνγκ Μπι (王弼 wáng bὶ), ο οποίος όμως δεν ανήκει τυπικά στο ρεύμα του ταοϊσμού. Ωστόσο, πολλοί ερευνητές μεταφράζουνε από την σχολιασμένη έκδοση του Γουάνγκ Μπι επειδή είναι πλήρης. Μετά, όμως, από διάφορες ανασκαφές που έγιναν στην Κίνα, όπως αυτή του 1973 στον τύμβο του βασιλέως Μα (马王堆 mă wáng duῑ),[8] προέκυψαν διαφορετικές γραφές. Μεγάλο προβληματισμό στους ειδικούς προκάλεσε και η εύρεση των διάσημων σπαραγμάτων μπαμπού από το Γκουό Ντιάν (郭店)， τα οποία δεν περιέχουν τα τελευταία 15 κεφάλαια του κειμένου (κεφάλαια 67 - 81).[9] Μάλιστα, από χειρόγραφο που ανεσκάφη στην θέση Τζινγκ Μεν (荆门 jῑng mén), οι διαφορές του Ταοϊσμού από τον Κομφουκιανισμό σχετικοποιούνται.[10] Κατά τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, διάφορες φωνές υποστηρίζουν ότι δεν μπορεί να τραβηχθεί μία διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στον Ταοϊσμό και στον Κομφουκιανισμό.[11] Ομοίως έχει ανακαλυφθεί χειρόγραφο το οποίον διατάσσει τα κεφάλαια του ποιήματος με διαφορετικό τρόπο. Και ακόμα υπάρχει και χειρόγραφο, το οποίον προήλθε από ιδιωτική συλλογή και του οποίου η αυθεντικότητα έχει υπάρξει ζήτημα ακαδημαϊκής συζήτησης.[8]
Οι διαφορές αυτές δείχνουν ότι το Τάο Τε Τζινγκ είναι έργο που έχει δεχθεί πολλαπλές επιδράσεις και τροποποιήσεις.
Σχολιαστές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Γύρω από το Τάο Τε Τζινγκ και τον Τζουάνγκ Τσε αναπτύχθηκε μία ολόκληρη φιλολογία, η οποία περιλαμβάνει χιλιάδες κειμένων. Κάποια από αυτά θεωρούνται κανονικά και περιλαμβάνονται σε ένα εκτεταμένο σώμα κειμένων, γνωστό ως ταοϊστικός κανόνας (κιν.: 道藏 dào zàng). Επίσης, στο πεδίο αυτό έκαναν την εμφάνισή τους πάρα πολλοί σχολιαστές. Εκτός του προαναφερθέντος Γουάνγκ Μπι, ο οποίος δεν ανήκει στους καθαρά ταοϊστές σχολιαστές, σημαντικό ρόλο για τους ερευνητές παίζει και ο ανώνυμος σχολιαστής που έμεινε γνωστός ως Παρόχθιος γέρων (κιν.: 河上公 hé shàng gōng). Οι δύο αυτοί αποτελούν το βασικό δίδυμο της ταοϊστικής φιλολογίας, χάρις στις εκδοχές του Τάο Τε Τζινγκ τις οποίες παρέδωσαν.[12] Ακόμα, ο αυτοκράτορας των Τανγκ ονόματι Τανγκ Συάν Τζονγκ (κιν.: 唐玄宗 Táng Xuánzōng) υπέγραψε μία σχολιασμένη έκδοση του Τάο Τε Τζινγκ. Ο αυτοκράτορας Συάν Τζονγκ ήταν διανοούμενος και ποιητής, κι ακόμα ήταν μεταρρυθμιστής του θρησκευτικού τυπικού,[13] αλλά είναι πάρα πολύ πιθανό ότι η σχολιασμένη έκδοση του Τάο Τε Τζινγκ εκπονήθηκε από τους αυλικούς ιστορικούς και όχι αποκλειστικά από τον ίδιο. Ωστόσο, αυτή η έκδοση έπαιξε μεγάλο ιστορικό ρόλο. Καθώς ο ταοϊσμός ήταν η επίσημη θρησκεία των Τανγκ, η απόδοση του Συάν Τζονγκ παρέδωσε στην ιστορία ένα αποκρυσταλλωμένο κείμενο που αποτέλεσε σημείο αναφοράς για πολλούς ύστερους συγγραφείς.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Horst J., Helle (2017). «Daoism: China’s Native Religion.». China: Promise or Threat?: A Comparison of Cultures: 72. https://www.jstor.org/stable/10.1163/j.ctt1w8h29s.12?searchText=&searchUri=&ab_segments=&searchKey=&refreqid=fastly-default%3A271e8b400d3ecc427fdd8b6520da9d52&initiator=recommender&seq=2.
- ↑ Lau, D. C. (1958). «The Treatment of Opposites in ‘Lao Tzǔ’ 老 子.». Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London 21 (1/3): 344. https://www.jstor.org/stable/610545?read-now=1&seq=1#page_scan_tab_contents.
- ↑ Πολύμερος, Κωνσταντίνος (2021). Τάο Τε Τζινγκ: Το ποίημα του γηραιού. Λαμία: Λίγγα Γαία. σελ. 32. ISBN 978-618-85027-1-0.
- ↑ Kui, Wong Kwok (2011). «Hegel’s criticism of Laozi and its implications». Philosophy East and West 61 (1): 58. https://www.jstor.org/stable/23015255?searchText=Hegel%27s+criticism+of+Laozi+and+its+implications&searchUri=%2Faction%2FdoBasicSearch%3FQuery%3DHegel%25E2%2580%2599s%2Bcriticism%2Bof%2BLaozi%2Band%2Bits%2Bimplications%26so%3Drel&ab_segments=0%2Fbasic_search_gsv2%2Fcontrol&refreqid=fastly-default%3A276a108955a3f769c0422de676d82d2d.
- ↑ Loy, David (1985). «Wei-Wu-Wei: Nondual Action». Philosophy East and West 35 (1): 73. https://www.jstor.org/stable/1398682?read-now=1&seq=1#page_scan_tab_contents.
- ↑ Πολύμερος, Κωνσταντίνος (2021). Τάο Τε Τζινγκ: Το Ποίημα του Γηραιού. Λαμία: Λίγγα Γαία. σελ. 33. ISBN 978-618-85027-1-0.
- ↑ Moore, S. (1989). The Trigramms of Han. Inner Structures of the I-Ching. UK: The Aquarian Press. σελίδες 14. ISBN 0-85030-808-9.
- ↑ 8,0 8,1 Boltz, William G. (1996). «“Notes on the Authenticity of the 索 紞 Manuscript of the 老 子.”». Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London 59 (3): 508. https://www.jstor.org/stable/619806?read-now=1&seq=1#page_scan_tab_contents.
- ↑ Perkins, Franklin (2014). «Divergences within the Lǎozǐ: A Study of Chapters 67-81.». T’oung Pao 100 (1/3): 1. https://www.jstor.org/stable/24754893?read-now=1&seq=1#page_scan_tab_contents.
- ↑ Searle, C. (2019). «The Hermeneutics of Contentious Imagery: What Exactly the Zhuangzi has to say about straw dogs in the Laozi». Religions (10): 360.
- ↑ Horst J., Helle (2017). «Daoism: China’s Native Religion.». China: Promise or Threat?: A Comparison of Cultures: 73. https://www.jstor.org/stable/10.1163/j.ctt1w8h29s.12?searchText=&searchUri=&ab_segments=&searchKey=&refreqid=fastly-default%3A271e8b400d3ecc427fdd8b6520da9d52&initiator=recommender&seq=2.
- ↑ Wagner, Rudolf, G. (1989). «THE WANG BI RECENSION OF THE ‘LAOZI.’». Early China 14: 27. https://www.jstor.org/stable/23351411?read-now=1&seq=1#page_scan_tab_contents.
- ↑ Xiong, Victor (1996). «Ritual Innovations and Taoism under Tang Xuanzong.». T’oung Pao 82 (4/5): 262. https://www.jstor.org/stable/4528700?read-now=1&seq=5#page_scan_tab_contents.