Συνθήκη του Μπρετινί

Συνθήκη του Μπρετινί
	Η Γαλλία μετά τη συνθήκη του Μπρετινί
Τύπος	Αρχική
Υπογραφή	8 Μαΐου 1360
Υπογράφοντες	Εδουάρδος Γ' της Αγγλίας ; Δελφίνος Κάρολος της Γαλλίας

Η συνθήκη του Μπρετινί, γνωστή και ως Συνθήκη του Καλαί, συντάχθηκε στις 8 Μαΐου 1360, μεταξύ του βασιλιά Εδουάρδου Γ' της Αγγλίας και του βασιλιά Ιωάννη Β' της Γαλλίας. Θεωρείται ότι σήμανε το τέλος της πρώτης φάσης του Εκατονταετούς πολέμου (1337-1453), με εκεχειρία εννέα ετών, καθώς και την αύξηση των αγγλικών εδαφών στη Γαλλία.

Υπογράφηκε στο κάστρο του Μπρετινί, ένα χωριό κοντά στη Σαρτρ και αργότερα επικυρώθηκε ως Συνθήκη του Καλαί στις 24 Οκτωβρίου 1360.^[1]

Ιστορικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά από 200 χρόνια συνεχών συγκρούσεων μεταξύ Άγγλων και Γάλλων οι αγγλικές κτήσεις στη Γαλλία είχαν μειωθεί, καθώς η Νορμανδία και ένα μεγάλο τμήμα της Ακουιτανίας είχαν σταδιακά ανακαταληφθεί από τους Γάλλους.

Ο Εκατονταετής πόλεμος (1337-1453) προκλήθηκε λόγω της δυναστικής διαμάχης για τη διαδοχή του Καρόλου Δ΄ της Γαλλίας (πέθανε το 1328). Ο Εδουάρδος Γ 'της Αγγλίας, που από τη μητέρα του Ισαβέλλα της Γαλλίας (1295-1358) ήταν εγγονός του Φιλίππου του Ωραίου, διεκδικούσε το θρόνο της Γαλλίας αλλά απορρίφθηκε, και βασιλιάς ανακηρύχθηκε ο εξάδελφος του θανόντος Φίλιππος ΣΤ' Βαλουά, ως άμεσος κληρονόμος απόγονος αρρένων, σύμφωνα με τον Σαλικό νόμο, που απαγόρευε σε θυγατέρες ή αδελφές βασιλέων και απογόνους τους να κληρονομήσουν τον θρόνο.

Η πρώτη φάση του πολέμου σημαδεύτηκε από πικρές ήττες για τους Γάλλους στο Κρεσί και στο Πουατιέ. Καθώς η γαλλική πολιτική και στρατιωτική οργάνωση βασίζονταν στην φεουδαρχία, ο αγγλικός στρατός, μικρότερος αριθμητικά αλλά καλά οργανωμένος, κατάφερε να επιφέρει συντριπτικές ήττες και να εκμηδενίσει τη γαλλική αριστοκρατία.

Ο Γάλλος βασιλιάς Ιωάννης Β' συνελήφθη αιχμάλωτος στη μάχη του Πουατιέ το 1356 και κρατήθηκε αρχικά στο Μπορντώ και μετά στο Λονδίνο.

Οι Άγγλοι προσπάθησαν να επιβάλουν μια πρώτη συνθήκη του Λονδίνου, όπου για την απελευθέρωση του βασιλιά θα καταβάλλονταν 4 εκατομμύρια λίβρες και θα παραχωρούνταν η Ακουιτανία στο βασίλειο της Αγγλίας. Η συνθήκη αυτή δεν αποκήρυσσε τις βλέψεις του Εδουάρδου Γ' στο θρόνο της Γαλλίας.

Αλλά οι γαλλικές ήττες απαξίωσαν σε μεγάλο βαθμό τη γαλλική ιπποσύνη και επί πλέον το 1358 η χώρα δοκιμάστηκε από την εξέγερση των πλουσίων εμπόρων του Παρισιού με επικεφαλής τον Ετιέν Μαρσέλ. Ακόμη, ο Κάρολος Β΄ της Ναβάρρας, διεκδικητής του θρόνου της Γαλλίας, ήθελε και να πάρει την εξουσία παραγκωνίζοντας τον αντιβασιλέα δελφίνο Κάρολο (μελλοντικό Κάρολο Ε'). Επί πλέον, τον Μάιο 1358 ξέσπασε η εξεγέρση των χωρικών (Ζακερί). Έτσι, οι Άγγλοι αύξησαν τις απαιτήσεις τους στη δεύτερη συνθήκη του Λονδίνου, όπου απαιτούσαν την Ακουιτανία και επί πλέον τη Νορμανδία (το ένα τρίτο του γαλλικού εδάφους), αλλά αντιλήφθηκαν ότι για την επίτευξη διαρκούς ειρήνης, έπρεπε να παραιτηθούν από τη διεκδίκηση στο στέμμα της Γαλλίας. Ωστόσο, για την επικύρωση αυτής της συνθήκης, χρειάζονταν η έγκριση του δελφίνου Καρόλου, ο οποίος ασκούσε την αντιβασιλεία κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας του πατέρα του. Αυτός, και με τη μυστική συμφωνία του Ιωάννη Β', συγκάλεσε τις Γενικές Τάξεις που αρνήθηκαν τη συμφωνία, απαλλάσσοντας τον βασιλιά και τον αντιβασιλέα και αποτρέποντας μια καταστροφική μοίρα στον Ιωάννη τον Καλό. Ο Εδουάρδος Γ' οργάνωσε έτσι μια νέα εκστρατεία που θα τον έφερνε στη Ρενς, την πόλη της βασιλικής στέψης.

Αντίθετα με τις εκστρατείες του 1346 και 1356 που είχαν ως αποτέλεσμα τη συντριπτική ήττα των Γάλλων στη μάχη του Κρεσί και στη μάχη του Πουατιέ, αυτή η εκστρατεία κατέληξε σε φιάσκο για τους Άγγλους. Ο Εδουάρδος Γ' βρέθηκε αντιμέτωπος με την τακτική της έρημης γης, ο στρατός του παρενοχλούνταν παντού, ήταν πεινασμένος και στερούνταν αλόγων (λόγω έλλειψης ζωοτροφών). Τα υπολείμματα του στρατού του αποδεκατίστηκαν από μια τρομερή χαλαζοθύελλα που ερμηνεύτηκε ως θεϊκό σημάδι. Τελικά έμαθε ότι Νορμανδοί ναυτικοί επιτέθηκαν και λεηλάτησαν το λιμάνι του Γουίντσελσι (Μάρτιος του 1360) και έσπειραν τον πανικό στην Αγγλία. Έπλευσε πίσω βιαστικά μετά από διαπραγμάτευση των προκαταρκτικών συμφωνιών στη μελλοντική συνθήκη του Μπρετινί. Το όνειρό του να στεφθεί βασιλιάς της Γαλλίας εξαφανίστηκε με την αποτυχία αυτή και προσπάθησε να εξαγοράσει ακριβά την ειρήνη με τον βασιλιά της Γαλλίας, που κρατούσε όμηρο από την μάχη του Πουατιέ.

Η συνθήκη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η συνθήκη^[2] υπογράφηκε τέσσερα χρόνια μετά την αιχμαλωσία του Ιωάννη Β' της Γαλλίας στη μάχη του Πουατιέ (1356). Ο βασιλιάς της Γαλλίας απελευθερώθηκε έναντι λύτρων ύψους 3 εκατομμυρίων φράγκων. Ανάμεσα στις προτάσεις της συνθήκης ήταν και η αποστολή 40 ευγενών ως ομήρων-εγγύηση για την πληρωμή των λύτρων, οι πιο σημαντικοί από τους οποίους ήταν αναμφισβήτητα οι γιοί του Λουδοβίκος του Ανζού και Ιωάννης του Μπερί καθώς και ο πρεσβευτής και σύμβουλός του Μπονάμπ Δ' ντε Ρουζέ.

Οι Άγγλοι έλαβαν τη Γκυγιένη και τη Γασκώνη σε πλήρη κυριαρχία καθώς και το Καλαί, το Ποντιέ και την κομητεία του Γκιν.^[3] Πήραν επίσης το Πουατού - ένας από τους γιους του Ιωάννη Β', ο Ιωάννης, ήταν κόμης του Πουατού - τις περιοχές Περιγκόρ, Λιμουζέν, Ανγκουμουά και Σαιντόνζ. Τέλος, έγιναν κυρίαρχοι όλων των εδαφών της επαρχίας Αρμανιάκ, λαμβάνοντας τις περιοχές Αζεναί, Κερσί, Ρουέργκ, Μπιγκόρ και την κομητεία της Γκωρ.

Από την πλευρά του, ο Εδουάρδος Γ' παραιτήθηκε από τα δουκάτα της Νορμανδίας και της Τουραίνης, τις κομητείες του Μαιν και του Ανζού και την κυριαρχία στη Βρετάνη και τη Φλάνδρα. Το κυριότερο, αποσύρθηκε από τη διεκδίκηση του στέμματος της Γαλλίας.

Αυτή η συνθήκη προσπάθησε να εξομαλύνει όλες τις διαφωνίες που οδήγησαν στην έκρηξη της σύγκρουσης.

Η συνθήκη επικυρώθηκε από τους δύο βασιλιάδες και από τους μεγαλύτερους γιους τους, τον Εδουάρδο, τον Μαύρο Πρίγκηπα και τον δελφίνο Κάρολο στις 24 Οκτωβρίου 1360 στο Καλαί. Ταυτόχρονα, υπογράφηκαν οι ειδικοί όροι που σχετίζονταν με κάθε σημαντικό άρθρο της συνθήκης και οι ρήτρες καταργήσεως στις οποίες οι βασιλείς εγκατέλειψαν τα δικαιώματά τους πάνω στα εδάφη που είχαν παραδώσει. ^[4]Ο Εδουάρδος Γ' αποχώρησε τελικά στην Αγγλία.

Η ομηρεία του βασιλιά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ιωάννης Β' επέστρεψε στη Γαλλία για να προσπαθήσει να συγκεντρώσει χρήματα για να πληρώσει τα λύτρα, αφήνοντας σαν εγγύηση τους ομήρους. Το 1362, ο γιος του Ιωάννη, ο Λουδοβίκος του Ανζού, μεταξύ των ομήρων που κρατούσαν οι Άγγλοι στο Καλαί, διέφυγε από την αιχμαλωσία. Δυσαρεστημένος από αυτή την ενέργεια ο πατέρας του, και για να αποκαταστήσει την τιμή του, αποφάσισε να επανέλθει οικειοθελώς στην εξορία. Πέθανε στην αιχμαλωσία το 1364 και ο γιος του, δελφίνος Κάρολος, τον διαδέχτηκε ως Κάρολος Ε', βασιλιάς της Γαλλίας. Το 1368, με το πρόσχημα ότι ο Εδουάρδος Γ' δεν τήρησε τους όρους της Συνθήκης, ο Κάρολος Ε' της Γαλλίας παραβίασε τη συνθήκη και κήρυξε και πάλι τον πόλεμο.

Μέχρι τον θάνατο του Εδουάρδου Γ' το 1377, οι αγγλικές δυνάμεις είχαν απωθηθεί στα εδάφη τους στα νοτιοδυτικά, γύρω από το Μπορντώ.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ p118 Hersch Lauterpacht, "Volume 20 of International Law Reports, Cambridge University Press, 1957
↑ . «Le-Traite-de-Bretigny-entre-les-rois-de-France-et-d-Angleterre».
↑ Claude Gauvard, La France au Moyen Âge du Ve au XVe siècle, Paris : PUF, 1996, 4e édition, 2014 (Quadrige Manuels), p. 439.
↑ . «Britannica».

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Treaty of Brétigny στο Wikimedia Commons

[1] 118 Hersch Lauterpacht, "Volume 20 of International Law Reports, Cambridge University Press, 1957

[2] . «Le-Traite-de-Bretigny-entre-les-rois-de-France-et-d-Angleterre».

[3] Claude Gauvard, La France au Moyen Âge du Ve au XVe siècle, Paris : PUF, 1996, 4e édition, 2014 (Quadrige Manuels), p. 439.

[4] . «Britannica».

[1]

[2]

[3]

[4]