Συζήτηση:Γαλατικές επιδρομές στην Ελλάδα/Κριτική λημμάτων

Τα περιεχόμενα της σελίδας δεν υποστηρίζονται σε άλλες γλώσσες.
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Γαλατικές επιδρομές στην Ελλάδα[επεξεργασία κώδικα]

Η συζήτηση αφορά το λήμμα Γαλατικές επιδρομές στην Ελλάδα (επεξεργασία | συζήτηση | ιστορικό | σύνδεσμοι | παρακολούθηση | μητρώο | εμφανίσεις) Σχετικά με την θέση Κοκκάλια: Από την Επετηρίδα Ευρυτάνων Επιστημόνων (Πρακτικά Συνεδρίου): "ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΠΑΝΤΟΥ Α. ΠΑΝΤΟΥ (ΠΡΟΙΣΤΑΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΙΔ' ΕΦΟΡΕΙΑΣ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ - ΛΑΜΙΑ)

Θα ήθελα κατ' αρχάς να κάνω δύο διευκρινίσεις. Πρώτον, σε θέματα επιστημονικά δεν είναι ορθό να αναμειγνύωμε την πολιτεία και να την καλούμε να "λάβη θέσι". Η πολιτεία δεν επιλύει επιστημονικά θέματα. Ούτε επιτρέπεται να αναμειγνύωμε το Υπουργείο Πολιτισμού σε επιστημονικά θέματα και να ζητούμε να ταχθή υπερ της μιάς ή άλλης απόψεως. Τέτοια επιστημονικά, αρχαιολογικά θέματα συζητούνται και (μπορεί να) επιλύονται με επιστημονική μεθοδολογία, με χρήση επιστημονικών τεκμηρίων και επιχειρημάτων, της βιβλιογραφίας, με την βάσανο της κριτικής κλπ. Η διευκρίνησι αυτή γίνεται , διότι έγινε αναφορά σε έγγραφα της ΙΔ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων - απαντήσεις σε αιτήσεις πού υπεβλήθησαν και ζητούσαν κάποια στοιχεία. Η ΙΔ' Ε.Π.Κ.Α. απήντησε κατά καθήκον, παρέχοντας τα στοιχεία που υπάρχουν στήν έρευνα και αποτελούν την κρατούσα , αν θέλετε άποψι,στην επιστήμη.

  Δεύτερον, για την θεωρία του κ. Δ.Φαλλή. Εχω συζητήσει μαζί του αρκετές φορές το θέμα του Καλλίου και έχομε μάλιστα ανταλλάξει και κάποιες επιστολές διά του τύπου επί του θέματος αυτού. Φυσικά εγώ δεν αποδέχομαι την άποψι του κ. Φαλλή γιά το Κάλλιον, και εξ όσων γνωρίζω κανείς άλλος εκ των ασχοληθέντων και δημοσιευσάντων επιστημονικές μελέτες για την αρχαία τοπογραφία της Αιτωλίας. Ανέφερε ο κ. Φαλλής σε κάποιο σημείο της εισηγήσεως του ότι προέβη σε "πεισματική έρευνα" για το θέμα του Καλλίου. Θέλω να τονίσω ότι η επιστημονική έρευνα, η οποιαδήποτε επιστημονική έρευνα δεν πρέπει να στηρίζεται στο "πείσμα" ή να γίνεται με προκατάληψι, διότι τότε δεν οδηγεί σε ορθά συμπεράσματα. Η έρευνα πρέπει να στοχεύη στην εύρεσι της αληθείας και όχι στην προβολή κάποιων τόπων με ιστορικά στοιχεία που δεν συνδέωνται μαζί τους. Στο Κλαψί υπάρχει, και δεν το αμφισβήτησα ποτέ αυτό,και το γνωρίζει ο κ.Φαλλής, ένας αρχαίος, αιτωλικός, ευρυτανικός οικισμός, με αρκετά μακρόχρονη ζωή, αλλά δεν είναι το Κάλλιον.
        Θα ξεκινήσω με λίγες μεθοδολογικές παρατηρήσεις.Ερευνώντας τέτοια θέματα ξεκινούμε πάντοτε από τις πηγές και κατόπιν εξετάζομε την δευτερογενή βιβλιογραφία. Η γνώμη δηλ. των διαφόρων συγχρόνων συγγραφέων είναι σεβαστή στο μέτρο που δεν έρxεται σε αντίθεσι με τις διαθέσιμες πηγές. Πρώτη και αρχαιότερη πηγή μας είναι ο Θουκυδίδης, ο οποίος δεν αναφέρει πουθενά την λέξι Κάλλιον. Αναφέρει μόνον το φύλο των Καλλιέων ως υποδιαίρεσι του φύλου των Οφιονέων (Θουκ. ΙΙΙ,96,3): "...και οι έσχατοι Οφιονέων, οι προς τον Μηλιακόν κόλπον καθήκοντες , Βωμιής και Καλλιής, εβοήθησαν". Αρα οι Καλλιείς δεν είναι Ευρυτάνες και a priori αποκλείεται να είναι στην Ευρυτανία το Κάλλιον. 
       Ο Θουκυδίδης λέγει ότι οι Καλλιείς "καθήκον" προς τον Μαλιακόν κόλπον, και πράγματι γνωρίζομε ότι κατείχαν την περιοχή ανάμεσα στα Βαρδούσια και την Γκιώνα, δηλ. την άνω κοιλάδα του Μόρνου (αρχαίου Δάφνου) που στόν άνω ρού του ονομάζεται "Μέγα Ποτάμι". Η περιοχή αυτή έχει πολλούς τειχισμένους οικισμούς που ερευνήθηκαν τελευταία και στα πλαίσια του προγράμματος "Aetolian Studies Project". Oι Ολλανδοί ερευνητές έχουν κυκλοφορήσει τρείς προκαταρκτικές εκθέσεις και ο κ.Φαλλής γνωρίζει ότι πρόκειται να εκδοθή το βιβλίο τους στην σειρά British Archaeological Reports. Στην έρευνα αυτή έχουν τοπογραφηθή/επισημανθή πολλοί οικισμοί των Καλλιέων , με ισχυρότερο, κεντρικό,εκείνον του Βελουχόβου (τώρα Κάλλιον) στο Στενό του Μόρνου, μια στενή διάβασι και οχυρή τοποθεσία, από την οποία αναγκαστικώς έπρεπε να περάση όποιος ήθελε να πλήξη την Ναύπακτο και την κεντρική Αιτωλία περί την Λυσιμάχεια. Από τον οικισμό αυτό έχομε επιγραφές: στην IG IX,I 1,αρ.154 για τον Πύρρο συμπληρώθηκε ορθώς, ήδη το 1899, το όνομα [Καλλιπολ]ιτάν. Στις νέες ανασκαφές ευρέθησαν στον γαλλικό τομέα βάθρο που επιβεβαιώνει το όνομα [Κ]αλλιπολίτ[αι] και δεκαοκτώ αδημοσίευτα προξενικά ψηφίσματα των Καλλιπολιτών, των οποίων ευρέθη και η σφραγίς ΚΑΛΛΙΠΟΛΙΤΩΝ. Συνεπώς κανείς δεν αμφιβητεί σήμερα ότι στο Βελούχοβο είναι η αρχαία Καλλίπολις/Κάλλιον, ο κεντρικός οικισμός των Καλλιέων.

Εξ όσων γνωρίζω ουδείς έχει τοποθετήσει το Κάλλιον εκτός της περιοχής των Καλλιέων, όπου η Καλλίπολις. Ο κ. Φαλλής έγραψε τι σχέσι έχει το Κάλλιον με την Δωρίδα. Πρόκειται γιά λάθος επιχείρημα. Η σημερινή επαρχία Δωρίδος ονομάσθηκε έτσι από μία εσφαλμένη τοπογραφική άποψι που υπήρχε τον 19ο αι. Σήμερα ξέρομε ότι η αρχαία Δωρίς είναι στην άνω κοιλάδα του φωκικού Κηφισού, όπου έχουν ταυτισθή οι πόλεις Κυτίνιον, Ερινεός κλπ. Αρα η αρχαία Δωρίς ουδεμία σχέσι έχει με το Κάλλιον. Aυτή η σύγχυσις αρχαίων και συγχρόνων γεωγραφικών όρων είναι ένα σύνηθες μεθοδολογικό σφάλμα πού οδηγεί τον κ.Φαλλή σέ ιστορικές παρερμηνείες. Οταν ο Παυσανίας τον 2ο αι.μ.Χ. λέγει ότι οι Γαλάτες "οπίσω κατά του Σπερχειού τας γεφύρας και αυθις διά Θεσσαλίας οδεύσαντες εμβάλλουσιν ες την Αιτωλίαν" (Χ,22,3), ο κ. Φαλλής ανεβάζει τους Γαλάτες στο οροπέδιο της Ξυνιάδος, διότι δεν αντιλαμβάνεται ότι τον 2ο αι.μ.Χ., όπως και την εποχή της εισβολής των Γαλατών η Αινίς και η Μαλίς ανήκουν γεωγραφικώς στην Θεσσαλία. Η Υπάτη είναι "Θεσσαλίας πόλις πρώτη". Οι Αινιάνες, οι Μαλιείς και οι Οιταίοι ειναι περίοικοι των Θεσσαλών, τα σύνορα της Θεσσαλίας είναι η Οίτη και οι Θερμοπύλες. Η Αιτωλική Συμπολιτεία είχε συμπεριλάβει την Ηράκλεια, πρωτεύουσα των Οιταίων, μόλις το 280 π.Χ. : " Ετει γαρ πρότερον τούτων οι Αιτωλοί συντελειν τους Ηρακλεώτας ηνάγκασαν ες το Αιτωλικόν' τότε ουν ημύνοντο ως περί πόλεως ουδέν τι Ηρακλεώταις μαλλον ή και αυτοις προσηκούσης"(Χ,20,90) Συνεπώς το 279 οι Γαλάτες , αφου κινήθηκαν από τις Θερμοπύλες πίσω στην κοιλάδα του Σπερχειού θα διέβησαν την Οίτη από κάποια των γνωστών διόδων, πιθανόν διά της Πυράς του Ηρακλέους,όπως το 191 π.Χ. ο Μάνιος Ακίλιος Γλαβρίων πού από εκεί κατόπιν "επι Καλλιπόλεως διώδευε το ορος, ο καλουσι Κόρακα, υψηλότατόν τε ορων και δυσόδευτον και απόκρημνον" (Αππιαν.Συριακά 21). Αρα η θέσις της χώρας των Οφιονέων (όχι Ευρυτάνων) Καλλιέων είναι γνωστή και της Καλλι(ου)πόλεως επίσης. Τι σχέσι λοιπόν μπορεί να έχει το Κάλλιον και οι Καλλιείς με την ευρυτανική αναμφιβόλως θέσι του Κλαψιού; Β' ΠΑΡΕΜΒΑΣΙΣ ΤΟΥ ΠΑΝΤΟΥ Α.ΠΑΝΤΟΥ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΥ

    Κύριε πρόεδρε, παρακαλώ να κάνω μία πολύ σύντομη προσθήκη. Εγώ δεν αμφισβητώ την λαική παράδοσι ότι οι Γαλάτες -ή μέρος τους- πέρασαν από τα Κοκκάλια. Αλλωστε δεν γνωρίζομε που έγινε η τελική μάχη και η καταστροφή τους. Θα έλεγε κανείς γιατί όχι και εκεί, στα Κοκκάλια, αφού έτσι το θέλει η τοπική παράδοσις. 

Απο την περιγραφή όμως του Παυσανίου (Χ,22,6-7)φαίνεται ότι οι Γαλάτες είχαν ίσως ακολουθήσει κάποιο χαμηλό δρόμο και ότι "οι Αιτωλοί και αι γυναικες αι Αιτωλαί παρα πασαν τεταγμένοι την οδόν εσηκόντιζον ες τους βαρβάρους". Νομίζω ότι η περιοχή των Κοκκαλιών, μια ορεινή κορυφογραμμή, δεν προσφέρεται σε επίθεσι εναντίον υποχωρούντος στρατού. Βρέθηκαν βέβαια εκεί υπολείμματα οστών, αλλά τι αποδεικνύει ότι είναι των Γαλατών και όχι διαλυμένων απο την καλλιέργεια τάφων; Μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθή ούτε ίχνος γαλατικών όπλων. Τα όπλα της εποχής αυτής και οι γαλατικοί θυρεοί είναι πολύ γνωστά, λείψανά τους έχουν βρεθή αλλού στην Ελλάδα, Αίγυπτο κλπ. Στα ανάγλυφα του παραπέτου του ναου της Αθηνάς Νικηφόρου στην Πέργαμο έχομε ένα πανόραμα των γαλατικών όπλων. Ως τώρα δεν έχομε κανένα τέτοιο εύρημα απο τα Κοκκάλια. Αφ' ετέρου γνωρίζομε άραγε πόσο παλιά είναι η λαική παράδοσις περί μεγάλης μάχης στα Κοκκάλια και πότε αυτή συνδέθηκε με το γεγονός της καταστροφής των Γαλατών; Γιατί να αποκλείσει κανείς ότι ένα αρχικό γέννημα της λαικής φαντασίας (οστα πολλά, άρα μάχη και πόλεμος) συνδέθηκε υστερογενώς με την καταστροφη των Γαλατών όταν με τον νεοελληνικό διαφωτισμό έφθασαν και στην Ευρυτανία τα κείμενα των αρχαίων συγγραφέων και ο Παυσανίας. Οι λαικές παραδόσεις είναι γεμάτες απο τέτοιες "λόγιες" προσμείξεις. Και η παιδεία στην Ευρυτανία κατά την Τουρκοκρατία (σχολές Αγράφων κλπ.) είναι γνωστή.

Πάντος Α. Πάντος