Στετλ
Στετλ, ή στέτελ, (γίντις: שטעטל) είναι γίντις όρος για τις μικρές πόλεις με πληθυσμό κυρίως Ασκεναζί Εβραίων που υπήρχαν στην Ανατολική Ευρώπη πριν από το Ολοκαύτωμα. Ο όρος χρησιμοποιείται στο πλαίσιο των πρώην εβραϊκών κοινωνιών της Ανατολικής Ευρώπης ως υποχρεωτικά νησιά μέσα στον περιβάλλοντα μη εβραϊκό πληθυσμό, και έτσι έχει ορισμένους συνειρμούς διακρίσεων. Τα στετλ[1] βρίσκονταν κυρίως στις περιοχές εποικισμού τον 19ο αιώνα στη Ρωσική Αυτοκρατορία (που αποτελεί τις σημερινές Λευκορωσία, Λιθουανία, Μολδαβία, Ουκρανία, Πολωνία, Λετονία και Ρωσία), καθώς και την Πολωνία του Συνεδρίου, το Βασίλειο της Γαλικίας και Λοδομερίας και το Δουκάτο της Μπουκοβίνα, το Βασίλειο της Ρουμανίας και το Βασίλειο της Ουγγαρίας.[2][3]
Στα γίντις, μια μεγαλύτερη πόλη, όπως το Λβιβ ή το Τσερνιβτσί, ονομάζεται στοτ (γίντις: שטאָט) και ένα χωριό ονομάζεται ντορφ (γίντις: דאָרף).[4] Το στετλ είναι το υποκοριστικό του στοτ με την έννοια «μικρή πόλη». Παρά την ύπαρξη εβραϊκής αυτοδιοίκησης (καχάλ), επίσημα δεν υπήρχαν ξεχωριστοί εβραϊκοί δήμοι, και το στετλ αναφέρεται ως μιαστέτσκο (miasteczko), ένας τύπος εποικισμού που προέρχεται από την πρώην Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία και αναγνωρίστηκε επίσημα και στη Ρωσική Αυτοκρατορία. Για διασάφηση, η έκφραση «Εβραϊκό μιαστέτσκο» χρησιμοποιήθηκε συχνά.[5][6]
Τα στετλ ως φαινόμενο των Ασκεναζί Εβραίων στην Ανατολική Ευρώπη καταστράφηκαν από τους Ναζί κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος.[7] Ο όρος χρησιμοποιείται μερικές φορές για να περιγράψει τις εβραϊκές κοινότητες στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως εκείνες που υπήρχαν στη Νέα Υόρκη στις αρχές του 20ου αιώνα, και κυρίως τις χασιδικές κοινότητες, όπως η Κίριας Τζόελ και η Νιου Σκουέρ σήμερα.
Σύνοψη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ένα στετλ ορίζεται από τον Γιοχάναν Πετρόβσκι-Στερν ως «μια ανατολική ευρωπαϊκή πόλη με δική της αγορά στην ιδιωτική κατοχή ενός Πολωνού μεγιστάνα, κατοικημένη κυρίως, αλλά όχι αποκλειστικά, από Εβραίους» και από τη δεκαετία του 1790 και μετά και μέχρι το 1915 τα στετλ επίσης «υπόκειντο στη ρωσική γραφειοκρατία»,[6] καθώς η Ρωσική Αυτοκρατορία είχε προσαρτήσει όλη το Μεγάλο Δουκάτο της Λιθουανίας και το ανατολικό τμήμα του Στέμματος του Βασιλείου της Πολωνίας, και διοικούσε την περιοχή όπου επιτρεπόταν η εγκατάσταση Εβραίων. Η έννοια του πολιτισμού των στετλ περιγράφει τον παραδοσιακό τρόπο ζωής των Εβραίων της Ανατολικής Ευρώπης. Στην λογοτεχνία από συγγραφείς όπως ο Σολέμ Αλέιχεμ και ο Ισαάκ Μπασεβίς Σίνγκερ, τα στετλ απεικονίζονται ως ευσεβείς κοινότητες που ακολουθούν τον Ορθόδοξο Ιουδαϊσμό, κοινωνικά σταθερά και αμετάβλητα παρά την εξωτερική επιρροή ή τις επιθέσεις.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
 |
Η ενότητα αυτή είναι κενή, ανεπαρκώς ανεπτυγμένη ή ανολοκλήρωτη. Η βοήθειά σας είναι καλοδεχούμενη! |
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Γκιρμιζί Γκεσεμπέ - το τελευταίο επιζών ιστορικό στετλ στον κόσμο
- Ιστορία των Εβραίων στην Ουκρανία
- Ιστορία των Εβραίων στην Πολωνία
- Ιστορία των Εβραίων στη Ρωσία
- Εβραϊκή διασπορά
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Speake, επιμ. (1999). «shtetl». The Oxford Essential Dictionary of Foreign Terms in English. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-989157-3.
Η παράμετρος |access-date=χρειάζεται|url=(βοήθεια) - ↑ «Definition of SHTETL». Merriam-Webster.com. Ανακτήθηκε στις 28 Μαρτίου 2021.
- ↑ Sacharow, Fredda (22 August 2014). «Shtetl: A Word that Holds a Special Place in Hearts and Minds». Rutgers Today. https://www.rutgers.edu/news/shtetl-word-holds-special-place-hearts-and-minds.
- ↑ «History of Shtetl», Jewish guide and genealogy in Poland, https://www.jewish-guide.pl/shtetl/history-of-shtetl.
- ↑ «Shtetl». JewishVirtualLibrary.org. Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2019.
- ↑ 6,0 6,1 Petrovsky-Shtern, Yohanan (2014). The Golden Age Shtetl. Princeton University Press.
- ↑ How the Concept of Shtetl Moved From Small-Town Reality to Mythic Jewish Idyll. 3 Φεβρουαρίου 2014.
Περαιτέρω ανάγνωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Bauer, Yehuda (2010). The Death of the Shtetl. Νιου Χέιβεν (Κονέκτικατ): Yale University Press. ISBN 978-0-300-15209-8.
- Gay, Ruth (1984). «Inventing the Shtetl». The American Scholar 53 (3): 329–349.
- Hoffmann, Eva (1997). Shtetl: The Life and Death of a Small Town and the World of Polish Jews. Βοστώνη: Houghton Mifflin. ISBN 978-0-395-82295-1.
- Petrovsky-Shtern, Yohanan (2014). The Golden Age Shtetl: A New History of Jewish Life in East Europe. Πρίνστον (Νιου Τζέρσεϊ): Princeton University Press. ISBN 978-0-691-16074-0.
- Schumacher-Brunhes, Marie (2015). «Shtetl». EGO - European History Online. Μάιντς: Institute of European History. Ανακτήθηκε στις 8 Μαρτίου 2021.
- Shandler, Jeffrey (2014). Shtetl: A Vernacular Intellectual History. Νιου Μπράνσγουικ (Νιου Τζέρσεϊ): Rutgers University Press. ISBN 978-0-813-56273-5.
- Klier, John D. (2000). «What Exactly Was a Shtetl?». Στο: Ėstraĭkh, Gennadiĭ, επιμ. The Shtetl: Image and Reality. σελίδες 23–35. ISBN 978-1-900755-41-2.
- Rogovin, Or (2009). «Chelm as Shtetl: Y. Y. Trunk's Khelemer Khakhomim». Prooftexts 29 (2): 242–272. doi:.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Education/Newsletter/March 2017/Wikishtetl: Commemorating Jewish communities that perished in the Holocaust
- Boris Feldblyum Collection
- JewishGen
- The JewishGen Communities Database
- The JewishGen Gazetteer (πρώην: JewishGen ShtetlSeeker)
- JewishGen KehilaLinks (πρώην: ShtetLinks)
- Galicia, Diaspora – Εβραϊκή Εγκυκλοπαίδεια
- Virtual Shtetl
- Jewish history of Radziłów
- Remembering Luboml: images of a Jewish Community
- Towns in the Encyclopedia of Jewish Life
- Pre-1939 Kresy (now Ukraine) photo album
- Jewish Web Index – Polish Shtetls Αρχειοθετήθηκε 12 August 2004 στο Wayback Machine.
- The Lost Jewish Communities of Poland
- History of the Jews in Poland
- History of Berdychiv
- Antopol Yizkor Book
- [1]The Journey to Trochenbrod and Lozisht August 2006
- Shtetl gallery. 80 paintings του fr:Ilex Beller. (γερμανικά και ρωσικά)
- Museum of the History of Polish Jews, Virtual Shtetl
- Jewish guide and genealogy in Poland. History of Shtetl
- Shoshana Eden, paintings of her shtetl