Μετάβαση στο περιεχόμενο

Στέρνες (Σπηλαιοβάραθρο)

Προσθήκη συνδέσεων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Στέρνες
Χάρτης
Είδοςσπήλαιο
Γεωγραφικές συντεταγμένες35°17′33″N 24°3′35″E
ΤοποθεσίαΛευκά Όρη
ΧώραΕλλάδα
Μήκος7.750 μέτρα
δεδομένα (π)

Το σπηλαιοβάραθρο των Στερνών, του οποίου η εξερεύνηση είναι ακόμα υπό εξέλιξη, είναι το τέταρτο σε βάθος (-722m) και το τέταρτο σε μήκος (7,750m) σπήλαιο της Ελλάδας (στοιχεία του 2024). Βρίσκεται στην νότια πλαγιά της κορφής των Στερνών στα Λευκά Όρη του νομού Χανίων της Κρήτης και σε υψόμετρο 2085m. Το σπήλαιο έχει την κωδική ονομασία GSO 21, από τη γαλλική ομάδα Groupe Speleo d’Orsay που το εξερεύνησε αρχικά.

Το γεγονός ότι η είσοδος του βρίσκεται 450m ψηλότερα από την είσοδο του βαθύτερου σπηλαίου της Ελλάδας, του Λιονταριού (-1110m), το καθιστά ιδιαίτερα ενδιαφέρον. Τα τελευταία 8 χρόνια ο Σπηλαιολογικός Όμιλος Κρήτης (ΣΠ.Ο.Κ.)[1] διοργανώνει διεθνείς αποστολές για την εξερεύνησή του με εντυπωσιακά αποτελέσματα[2]. Μάλιστα, το πλήθος των μη-εξερευνημένων τμημάτων εγγυάται ότι οι αποστολές στο σπήλαιο θα συνεχιστούν για πολλά ακόμη χρόνια.

Η εξερεύνηση του απαιτεί εξειδικευμένο εξοπλισμό και εμπειρία. Το σπήλαιο έχει μόνιμο αρμάτωμα, ενώ εσωτερικά του έχουν στηθεί δύο μπιβουακ και έχει περαστεί καλώδιο τηλεφώνου για την εξυπηρέτηση και την ασφάλεια των αποστολών. Παράλληλα, έχουν εγκατασταθεί αισθητήρες για την καταγράφη της θερμοκρασία και της υγρασίας εντός του όλο το χρόνο.

Η όμορφη απολιθωμένη γαλαρία του σπηλαίου των Στερνών. Διακρίνονται σπηλαιοθέματα καλσίτη, αραγωνίτη και υδρομαγνισίτη.

Μορφολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το σπήλαιο αποτελείται μέχρι στιγμής από τρία διακριτά επίπεδα που το καθιστούν αρκετά ιδιαίτερο.

  1. Το πρώτο αναπτύσεται κατακόρυφα και αποτελείται κυρίως από βαθιά πηγάδια χωρίς ιδιαίτερο διάκοσμο, τα οποία και διακόπτονται από στενούς μαιάνδρους. Ο μαίανδρος στα -430m αποτελούσε για χρόνια εμπόδιο λόγω της στενότητάς του, όμως η αποστολή του 2017 κατάφερε να τον διαπεράσει. Η ένταση του αέρα στο συγκεκριμένο σημείο ηταν ένδειξη για την υπάρξη περαιτέρω μεγάλων αιθουσών/πηγαδιών.
  2. Από ένα μικρό παράθυρο στα -540m το οποίο ανακαλύφθηκε με αρκετή τύχη, ξεδιπλώνεται το δεύτερο επίπεδο το οποίο και αναπτύσσεται οριζόντια για περίπου 6km. Πρόκειται για μια απολιθωμένη γαλαρία, στολισμένη με όμορφα και ιδιαίτερα σπηλαιοθέματα ασβεστίτη, αραγωνίτη και υδρομαγνησίτη, ενω υπάρχουν ενδείξεις ότι ίσως έχει υπογενή προέλευση. Τη γαλαρία διαπερνούν μεγάλα μη-εξερευνημένα ακόμα πηγάδια δημιουργωντας ένα ιδιαίτερο θέαμα. Τα πηγάδια αυτά έχουν αναπτυχθεί πιο πρόσφατα από την ίδια γαλαρία. Παράλληλα δύο μαίανδροι με μήκος πάνω από 0.5km ο καθένας φέρνουν νερό από άλλα μέρη του συστήματος. Το 2024 ανακαλύφθηκαν τρεις συνεχόμενες μεγάλες αίθουσες, διαστάσεων περίπου 50x35x30m, οι οποίες και κατέληξαν σε μία ακόμα μεγαλύτερη αίθουσα, την Πανδώρα η οποία αποτελεί ένα παλιό μη-ενεργό σιφώνι.
  3. Από την αίθουσα της Πανδώρας ανακαλύφθηκε το 2024 το τρίτο επίπεδο του σπηλαίου, το υπόγειο ποτάμι Ιχώρ το οποίο και αναπτύσσεται για 1.5km κάτω από τη γαλαρία. Στο ποτάμι, που φαίνεται ότι καταλήγουν οι 2 μαίανδροι που προαναφέρθηκαν, υπάρχουν 2 εντυπωσιακοί καταρράκτες. Το Ιχώρ τερματίζει στη μεγαλύτερη αίθουσα του σπηλαίου με διαστάσεις 70x40x55m, όπου και το νερό χάνεται κάτω από τις πέτρες. Διάφορα σημεία κατά μήκος του ποταμού παραμένουν ανεξερεύνητα, συμπεριλαμβανομένης και της ανοδικής κατεύθυνσης του.
Μέρη του σπηλαίου που εξερευνήθηκαν το 2024
Η πρώτη μεγάλη αίθουσα.
Η πρώτη μεγάλη αίθουσα.  
Ο πρώτος καταρράκτης του υπόγειου ποταμού Ιχώρ.
Ο πρώτος καταρράκτης του υπόγειου ποταμού Ιχώρ.  
Ο δεύτερος καταρράκτης του υπόγειου ποταμού Ιχώρ.
Ο δεύτερος καταρράκτης του υπόγειου ποταμού Ιχώρ.  
Η αίθουσα όπου χάνεται ο υπόγειος ποταμός Ιχώρ.
Η αίθουσα όπου χάνεται ο υπόγειος ποταμός Ιχώρ.  

Θερμοκρασία / Ροή Αέρα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το σπήλαιο συγκαταλέγεται στα κρύα σπήλαια. Η θερμοκρασία κυμαίνεται απο 4.8-5.5°C. Σημαντικό κρίνεται το γεγονός ότι οι χαμηλότερες θερμοκρασίες συναντώνται μετά τα μεγάλα πηγάδια της γαλαρίας αλλά και στο Ιχώρ, γεγονός που ίσως υποδηλώνει την ύπαρξη μιας ψηλότερης εισόδου στο σύστημα, πέρα από την είσοδο των Στερνών.

Η ροή του αέρα είναι αρκετά έντονη και κυμαίνεται από 0.5-1m³ σε όλο το σύστημα. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι ότι συγκεντρώνεται από όλες τις κατευθύνσεις σε ένα συγκεκριμένο σημείο της γαλαρίας του σπηλαίου, όπου η ροή είναι 2m³. Υπάρχει η υπόθεση ότι το συγκεκριμένο σημείο στα -550m, το οποίο δεν έχει εξερευνηθεί πλήρως, οδηγεί σε έξοδο η οποία βρίσκεται αρκετά χαμηλότερα.

Πανίδα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πολλοί δολωματικοί σταθμοί τοποθετήθηκαν σε βάθη από ‐160 έως ‐580m, προκειμένου να διερευνηθεί η ζωή μέσα στο σπήλαιο. Ένα ζωντανό άτομο από την κατηγορία των τρογλόβιων Coleoptera συλλέχθηκε σε βάθος ‐240m, ενώ πολλά άτομα τρογλόβιων Collembola και Diplura συλλέχθηκαν σε βάθη από ‐320 έως ‐370m. Araneae και Trichoptera της οικογένειας Limnephilidae φωτογραφήθηκαν κοντά στην είσοδο του σπηλαίου. Δύο νεκρά άτομα του γένους Tipula συλλέχθηκαν σε βάθη ‐480 και ‐440m καλυμμένα με μύκητες, ενώ ένα ακόμη άτομο του ίδιου γένους βρέθηκε να πετά σε βάθος ‐310m. Τέλος, μία νυχτερίδα παρατηρήθηκε να πετά 70 μέτρα κάτω από την είσοδο του σπηλαίου, σημειώνοντας την υψηλότερη εμφάνιση νυχτερίδας σε ελληνικό σπήλαιο.

Ιστορικό Αποστολών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το σπήλαιο ανακαλύφθηκε και εξερευνήθηκε για πρώτη φορά από τη γαλλική ομάδα Groupe Spéléo d'Orsay (GSO) το 1990, η οποία και κατάφερε το 1992 να φθάσει μέχρι τον στενό μαίανδρο στα -430m[3]. Έκτοτε το σπήλαιο παρέμεινε άγνωστο μέχρι το 2004 όπου Έλληνες σπηλαιολόγοι έμαθαν για την ύπαρξη του. Το 2005 Έλληνες σπηλαιολόγοι το ξαναβρήκαν και ακολούθησαν αποστολές του Σ.ΕΛ.Α.Σ. (2009-2012) οι οποίες δεν κατάφεραν όμως να περάσουν τον μαίανδρο.

Από το 2017 και μετά, κάθε χρόνο ο ΣΠ.Ο.Κ. διοργανώνει διεθνείς αποστολές για την εξερεύνησή του, υποστηριζόμενες (ανάμεσα σε άλλους) από διεθνείς σπηλαιολογικούς φορείς όπως την Ευρωπαϊκή Σπηλαιολογική Ομοσπονδία (FSE), την Διεθνή Ένωση Σπηλαιολογίας (UIS), και την Εθνική Σπηλαιολογική Κοινότητα (NSS) των Η.Π.Α. Περισσότερες πληροφορίες για αυτές τις αποστολές υπάρχουν στις αναφορές από τις αποστολές που υποστηρίχθηκαν από την Ευρωπαϊκή Σπηλαιολογική Ομοσπονδία (FSE)[4] και οι οποίες είναι ελεύθερα διαθέσιμες (2018[5], 2019[6], 2023[7]). Η αποστολή έχει δημοσιεύσει αποτελέσματα της εργασίας της και στο International Congress of Speleology (ICS)[8].

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ https://spok.gr
  2. ↑ https://www.facebook.com/SternesCaveExpedition
  3. ↑ Gauchier, J-F. (June 1992). «Etranger: Grèce». Spelunca (FFS) (46): 9. 
  4. ↑ https://www.eurospeleo.eu/
  5. ↑ https://www.eurospeleo.eu/wp-content/uploads/2022/09/ESP2018-02_Sternes_Report.pdf
  6. ↑ https://www.eurospeleo.eu/wp-content/uploads/2022/09/ESP2019-04_Sternes_Report.pdf
  7. ↑ https://www.eurospeleo.eu/wp-content/uploads/2024/08/ESP_2023-07_Sternes-_2023_Report.pdf
  8. ↑ Zacharias S., Papadakos P., Digenis M., Margiolis A., Tsopelas M., Psomas M., Mavrokosta C., Apokoroniotakis A., Kostidis K., Papamatthaiaki I., Soultatos I. & Adamopoulos K. (2022). Sternes: the deep cave in the White Mountains (Lefka Ori) of Crete (Greece), still attracting cave explorers. Proceedings of the 18th International Congress of Speleology, Vol. II :197-200 https://uis-speleo.org/wp-content/uploads/2022/09/ACTES_CONGRES_UIS_WEB_VOLUME_2.pdf
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Στέρνες_(Σπηλαιοβάραθρο)&oldid=10779552"