Σπύρος Παπαδόπουλος (δάσκαλος)
| Σπύρος Α. Παπαδόπουλος | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Σπύρος Παπαδόπουλος (Ελληνικά) |
| Γέννηση | 1879; Λυκάστ Κρώμνης, Τουρκία |
| Θάνατος | 1939 Ανατολικό Βερμίου Κοζάνης, Ελλάδα |
| Εθνικότητα | Ελληνική |
| Θρησκεία | Χριστιανός Ορθόδοξος |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Ελληνικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | Δάσκαλος |
Σπύρος Παπαδόπουλος, (1879(;) – 1939), δάσκαλος από το Λυκάστ της Κρώμνης, με συμβολή στον αγώνα των Ελλήνων του Πόντου.
Βιογραφικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πατέρας του ήταν ο Αδάμ Ακριτίδης, ιερέας του χωριού Λυκάστ και πρωτεξάδελφος του Αλέξανδρου Ακριτίδη, του έμπορου και βιομήχανου της Τραπεζούντας που εκτελέστηκε από τα κεμαλικά Δικαστήρια της Αμάσειας το 1921. Από τη μητέρα του, Ευθυμία το γένος Σουμελίδη, από τη Βαρενού, συγγένευε με τον επίσκοπο Σεβαστείας Γερβάσιο Σουμελίδη, μετέπειτα μητροπολίτη Γρεβενών. Αποφοίτησε από το Φροντιστήριο Τραπεζούντας και δούλεψε ως δάσκαλος σε διάφορα σχολεία της Χαλδίας, στην Κρώμνη (1917-18 στο σχολείο της Μεταμόρφωσης)[1], στη Βαρενού[2] και κυρίως στο Λυκάστ[3]. Παντρεύτηκε την Ελένη κόρη του π. Κωνσταντίνου Παπαδόπουλου από το Σταυρίν του Πόντου. Απόκτησαν οχτώ παιδιά, από τα οποία μόνο τέσσερα ενηλικιώθηκαν.[4]
Η περίθαλψη των ανταρτών της Σάντας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο απόκρημνο σαν αετοφωλιά χωριό του, το Λυκάστ, περιέθαλψε τον χειμώνα του 1923-24 τους Σανταίους αντάρτες με κίνδυνο της ζωής του. Μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης και μέχρι να πραγματοποιηθεί η Ανταλλαγή, έπρεπε οι αντάρτες του Ευκλείδη Κουρτίδη να αποφύγουν τη σύλληψη. Αφού πέρασαν το καλοκαίρι στα περίχωρα της Κρώμνης ζήτησαν καταφύγιο για τον επερχόμενο σκληρό χειμώνα. Μετά την άρνηση κάποιων χωριών και μοναστηριών να τους φιλοξενήσουν, ο προεστός της Κρώμνης Αχιλλέας Φιρτινίδης πρότεινε για καταφύγιο το Λυκάστ και τον δάσκαλο Σπύρο Παπαδόπουλο.[5] Ο Σπύρος δέχτηκε πρόθυμα. Στο Ημερολόγιο των ανταρτών αναφέρεται επί λέξει η φράση του: «Και εγώ απλώς θα κάνω το καθήκον μου σε τέτοιες περιστάσεις που είναι επικίνδυνες δια το έθνος. Θα φροντίσω όσον μπορώ».[6] Μέχρι τα μέσα του Ιανουαρίου κράτησε η φιλοξενία και τότε ήρθε η διαταγή για τη μετοικεσία. Οι αντάρτες έφυγαν τότε, άλλοι για τη Ρωσία κι άλλοι για την Τραπεζούντα ελπίζοντας να μη γίνουν αντιληπτοί. Αίφνης, το 2016, στο μυθιστόρημα του Γιάννη Καλπούζου, Σέρα η ψυχή του Πόντου, ο Σπύρος γίνεται και λογοτεχνικός ήρωας περιθάλποντας με τον ίδιο τρόπο τους αντάρτες-ήρωες του συγγραφέα.[7]
Εκπατρισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Την 1η Φεβρουαρίου του 1924, οι κάτοικοι του Λυκάστ φορτώθηκαν με ό,τι μπορούσε ο καθένας και συγκεντρώθηκαν μπροστά στην εκκλησία του Αγίου Χριστοφόρου. Ο Σπύρος πήρε μαζί του το λείψανο του χεριού του πατέρα του. Αυτό θα αποτελούσε το σύνδεσμο ανάμεσα στην παλιά και στην καινούργια πατρίδα, κάτι σαν το ιερό πυρ των αρχαίων προγόνων. Στην πορεία προς την Τραπεζούντα, που κράτησε εφτά μέρες λόγω του σκληρού χειμώνα, ήταν μαζί με τους υπόλοιπους Κρωμναίους.[8]
Γαλήνη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην Τραπεζούντα επιβιβάστηκαν στο πλοίο Καβάλα. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού γεννήθηκε η δεύτερη κόρη του, που την ονόμασε Γαλήνη, για να έχει γαλήνη κι η θάλασσα που θα τους οδηγούσε στην άγνωστη προαιώνια πατρίδα. Στην Ελλάδα ο Σπύρος εγκαταστάθηκε στο εγκαταλειμμένο από τους Τούρκους χωριό Ανατολικό (πρώην Ίνελι) της Πτολεμαΐδας και την ίδια χρονιά διορίστηκε δάσκαλος στο σχολείο, που στεγαζόταν τότε στο τουρκικό τζαμί.[8] Τρεις πληθυσμιακές ομάδες είχαν εγκατασταθεί στο Ανατολικό: Προυσαλήδες από τα Κουβούκλια, Μικρασιάτες από το Κόλντερε της Μαγνησίας και Πόντιοι από χωριά της Αργυρούπολης. Ο Σπύρος επέλεξε να κατοικήσει μεταξύ Μικρασιατών και Προυσαλήδων επειδή πίστευε ότι η εγκατάσταση αυτή, παρά τις προσδοκίες πολλών, θα ήταν μόνιμη, και ήθελε να δείξει με την πράξη του αυτή έναν τρόπο συνύπαρξης και συμβίωσης ετερόκλητων και αταίριαστων μέχρι τότε στοιχείων. Συμβολικά εναπέθεσε στο ιερό της νέας εκκλησίας το λείψανο που τον συνέδεε με την πατρίδα του.[4]
Το τέλος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1936 λόγω των δημοκρατικών του πεποιθήσεων μετατέθηκε από τη Δικτατορία του Μεταξά στο Δρέπανο Κοζάνης. Αυτή η απομάκρυνση από την οικογένειά του, σε συνδυασμό με τον πρόσφατο θάνατο ενός δωδεκάχρονου και χαρισματικού παιδιού του, του Αδάμ, τον έκανε να αρρωστήσει και να πεθάνει τρία χρόνια αργότερα, σε ηλικία 50 περίπου χρόνων.[4]
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Γεώργιος Φιρτινίδης, ΚΡΩΜΝΗ, Αδελφότης Κρωμναίων,Θεσσαλονίκη 1994
- Φώτης Κουτσουπιάς, Η Εκκλησιαστική και Εκπαιδευτική κίνηση στην εκκλησιαστική επαρχία Χαλδίας του Πόντου (19°Σ-20ος αιώνας), Διδακτ. Διατριβή ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη 2000
- Κωνσταντίνος Κουρτίδης, Ημερολόγιο της δράσεως των Ελλήνων ανταρτών της Σάντας (1916-1924), Αφοί Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 2007.
- Παρύσατις Παπαδοπούλου-Συμεωνίδου, Τραπεζούς 1921: το ανέσπερο έτος (Η πόλη και η ευρύτερη περιοχή της ως πλαίσιο ζωής δύο αστικών οικογενειών), Κ.&Μ.ΑΝΤ. ΣΤΑΜΟΥΛΗ, Θεσσαλονίκη 2015.
- Γιάννης Καλπούζος, Σέρρα, Η ψυχή του Πόντου, Ψυχογιός, Αθήνα 2016.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Φιρτινίδης, Γεώργιος (1994). Κρώμνη. Θεσσαλονίκη: Αδελφότης Κρωμναίων Καλαμαριάς. σελ. 165.
- ↑ Κουτσουπιάς, Φώτιος (2000). Η Εκκλησιαστική και Εκπαιδευτική κίνηση στην εκκλησιαστική επαρχία Χαλδίας του Πόντου (19°Σ-20ος αιώνας). Θεσσαλονίκη: ΑΠΘ, Διδακτ. διατριβή. σελ. 320.
- ↑ Αλεξιάδου, Μαργαρίτα (1983). «Το Λυκάστ». Ποντιακή Ηχώ τ.13. http://epm.omegatechnology.gr/top2.aspx?author=%CE%91%CE%BB%CE%B5%CE%BE%CE%B9%CE%AC%CE%B4%CE%BF%CF%85,%20%CE%9C%CE%B1%CF%81%CE%B3%CE%B1%CF%81%CE%AF%CF%84%CE%B1&period=0&subject=0&place=0.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Μωυσιάδης, Παναγιώτης (2014). «Σπύρος Παπαδόπουλος, ο ευγενής δάσκαλος από την Κρώμνη». Ποντιακή Εστία τ.182. http://kromni.blogspot.gr/2015/03/182-2014.html.
- ↑ Φιρτινίδης, Γεώργιος (1994). Κρώμνη. Θεσσαλονίκη: Αδελφότης Κρωμναίων Καλαμαριάς. σελ. 491-492.
- ↑ Κουρτίδης, Κωνσταντίνος (2007). Ημερολόγιο της δράσεως των Ελλήνων ανταρτών της Σάντας (1916-1924). Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη. σελ. 199-202.
- ↑ Καλπούζος, Γιάννης (2016). Σέρρα, Η ψυχή του Πόντου. Αθήνα: Ψυχογιός. σελ. 344-346.
- ↑ 8,0 8,1 Γκαλάς, Στέλιος (2016). «Η Έξοδος. Στιγμές από τον ξεριζωμό των κατοίκων της Κρώμνης». Κρώμνη Πόντου.