Σούβαρδο Αχαΐας
Συντεταγμένες: 38°02′58″N 22°11′06″E / 38.04944°N 22.18500°E
| Σούβαρδο | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Δυτικής Ελλάδας |
| Δήμος | Καλαβρύτων |
| Δημοτική Ενότητα | Καλαβρύτων |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Πελοποννήσου |
| Νομός | Αχαΐας |
| Υψόμετρο | 1.155 |
Το Σούβαρδο είναι χωριό της πρώην Επαρχίας Καλαβρύτων του Νομού Αχαΐας. Σήμερα αποτελεί οικισμό της Τοπικής Κοινότητας Καλαβρύτων του «Καλλικρατικού» Δήμου Καλαβρύτων. Βρίσκεται σε υψόμετρο 1.155 μέτρων, στο όρος Χελμός και απέχει 8 περίπου χιλιόμετρα από τα Καλάβρυτα. Στην απογραφή του 2011 είχε 38 κατοίκους[1].
Ονομασία [2][Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Για την ονομασία Σούβαρδο υπάρχουν πολλές εκδοχές, πιστεύεται ότι είναι βυζαντινής προελεύσεως από το "Έσω Βάρδα" = "Σουβάρδα" = "Σούβαρδο". Έσω Βάρδα σημαίνει κτήματα κοντά στο χωριό. Άλλη εκδοχή, ότι προέρχεται από το όνομα του πρώτου οικιστή με το όνομα Βάρδας που από παραφθορά του "στου Βάρδα" έγινε "Σουβάρδα" = "Σούβαρδο". Το όνομα Βάρδας διασώζεται στο γειτονικό Βραχνί σε χρυσόβουλο του 1348[3]. Άλλες εκδοχές το φέρουν Αρβανίτικο ή Σλαβικό και μια άλλη Τούρκικης προέλευσης.
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η περιοχή που βρίσκεται το Σούβαρδο όπως και το γειτονικό Βραχνί κατά τον 5ο αιώνα μ.Χ. πιστεύεται ότι ανήκε στη Μονή Μεγάλου Σπηλαίου ή σε κάποιον γαιοκτήμονα[2]. Οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής ήταν εργάτες ή βοσκοί σε αυτά τα κτήματα κι διέμεναν εκεί σε πρόχειρες καλύβες[4]. Αργότερα έγινε μικρή εγκατάσταση Σλάβων[5]. Μέχρι τον 10ο αιώνα, σύμφωνα με τον ιστορικό Γ. Παπανδρέου στο βιβλίο του "Αζανιάς", στο Σούβαρδο, όπως και στο Βραχνί, εγκαταστάθηκαν ποιμένες από την Ήπειρο διωγμένοι από επιδρομές Ιλλυρικών φύλλων[6]. Διασώζονται γενεαλογικά δέντρα πολλών οικογενειών, όπως της οικογένειας Ρένεση που έχει διασωθεί έως το 1650[5] και της οικογένειας Παπανικολόπουλου έως το 1685[7]. Η άποψη ότι το χωριό οικίστηκε τον 10ο αιώνα ενισχύεται από την ανεύρεση από αρχαιολόγους αρχιτεκτονικών μελών αυτής της εποχής στη θέση "Παλαιο-Σούβαρδο"[8].
Το Βραχνί αναφέρεται σε βυζαντινό χρυσόβουλο του 1348 όπου παραχωρήθηκε έκτασή του στο Μέγα Σπήλαιο και αναφέρονται τα ονόματα των καλλιεργητών, ανάμεσα τους και κάποιοι από το Σούβαρδο[9]. Κατά την πρώτη Τουρκοκρατία στο Σούβαρδο δεν εγκαταστάθηκαν Οθωμανοί, γιατί η περιοχή καλυπτόταν από το ειδικό προνόμιο της Μονής του Μεγάλου Σπηλαίου που διατηρούσε διοικητική αυτονομία[10]. Το Σούβαρδο αναφέρεται στην ενετική απογραφή Γκριμάνι του 1700 με 159 κατοίκους[10].
Το 1821 και κατά την Επανάσταση ο Καραχάλιος από το Σούβαρδο ήταν αυτός που ειδοποίησε τους αρχιερείς για τις προθέσεις των Οθωμανών και να μην μεταβούν στην Τριπολιτσά[11]. Τον Μάιο του 1826 το χωριό κάηκε από τον Ιμπραήμ ενώ οι κάτοικοι του είχαν καταφύγει στο Μέγα Σπήλαιο όπου πολιορκήθηκαν από τον Οθωμανικό στρατό[12]. Στη Μονή αναφέρεται ότι ήταν 5.500 κάτοικοι του Βραχνίου και του Σούβαρδου κυρίως, μετά από σκληρή μάχη σκοτώθηκαν πάνω από 200 Σουβαρδιώτες ενώ αιχμαλωτίστηκαν πολλοί[13]. Τον Ιούνιο του 1826 ο Ιμπραήμ καίει για δεύτερη φορά το χωριό.
Σουβαρδιώτες αγωνιστές του 1821 αναφέρονται οι[13]: Φιλόθεος Γιαννακόπουλος, Γερμανός Παπαθεοδώρου, Γεώργιος Αναγνωστόπουλος, Γιάννης Τζάκος, Καλλίστρατος Παπαγεωργίου, Παναγιώτης Καραχάλιος, Αργύρης Παπαγεωργίου και άλλοι.
Σε απογραφή του Μαιζόν το 1830 είχε 321 κατοίκους. Μετά την Επανάσταση Σουβαρδιώτες άρχισαν να κατεβαίνουν στα πεδινά για να εργαστούν στις σταφίδες κυρίως και στην περιοχή του χωριού Τσουκαλά. Από το 1830 αναφέρεται μόνιμη εγκατάσταση και μετακίνηση των κατοίκων ανάλογα την εποχή στη θερινή ή χειμερινή κατοικία[14]. Εγκατάσταση οικογενειών από το Σούβαρδο έγινε και στα χωριά Λάππα και Κουρτέσι. Τα Τσουκαλαίικα και το Κουρτέσι αρχικά ονομάζονταν "Σουβαρδαίικα" και "Σουβαρδίτικα" αντίστοιχα. Σταδιακά οι κάτοικοι του Σούβαρδου εγκαταστάθηκαν μόνιμα στα πεδινά στα σημερινά Τσουκαλαίικα κυρίως και το χωριό στην απογραφή του 1889 αναφέρεται με 3 κατοίκους[15]. Ο Γεώργιος Παπανδρέου στο βιβλίο του "Επετηρίς Καλαβρύτων" το 1906 αναφέρει 177 κατοίκους 100 οικογένειες και 180 ψηφοφόρους[16].
Στις 9 Δεκεμβρίου 1943 ο Γερμανικός στρατός έκαψε το χωριό και εκτέλεσε πολλούς κατοίκους, αναφέρεται ότι διασώθηκαν από τη φωτιά μόνο 2 κατοικίες και η εκκλησία[17]. Τα περισσότερα σπίτια του χωριού ξαναχτίστηκαν μετά το 1949 και το τέλος του εμφυλίου πολέμου[18].
Σουβαρδιώτες ήταν ο Βουλευτής Δημήτριος Παπαθανασόπουλος και ο Δήμαρχος Καλαβρύτων (1871 - 1875) Σωτήρης Παπανικολόπουλος.
Διοικητική εξέλιξη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από το 1833 έως το 1912 αποτέλεσε οικισμό του τότε Δήμου Καλαβρύτων[19]. Όταν το 1912 καταργήθηκε ο Δήμος Καλαβρύτων, αποτέλεσε οικισμό της Κοινότητας Καλαβρύτων. Από το 1944 που ο Δήμος Καλαβρύτων ανασυστάθηκε και έως το 1997 το Σούβαρδο δεν έπαψε να αποτελεί τμήμα του. Στη συνέχεια αποτέλεσε οικισμό του Δημοτικού Διαμερίσματος Καλαβρύτων, του νέου Δήμου Καλαβρύτων βάσει του «Σχεδίου Καποδίστριας»[20]. Από το 2011 αποτελεί οικισμό της Τοπικής κοινότητας Καλαβρύτων του «Καλλικρατικού» Δήμου Καλαβρύτων.
Λοιπά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από το 2018 δραστηριοποιείται στο χωριό πολιτιστικός και εξωραϊστικός σύλλογος των κατοίκων του με την επωνυμία «Προφήτης Ηλίας» στόχοι του οποίου αποτελούν συν τοις άλλοις «η ανάπτυξη των δεσμών, η διάδοση του πνεύματος εθελοντισμού, της αλληλεγγύης η καλλιέργεια των σχέσεων ανάμεσα στα μέλη του και σε όλους τους κατοίκους του Σούβαρδου»[21].
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ ΕΛ.ΣΤΑΤ. - Μόνιμος πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2011
- ↑ 2,0 2,1 Παπανικολόπουλος 2010, σελ. 31
- ↑ Παπανικολόπουλος 2010, σελ. 44
- ↑ Παπανικολόπουλος 2010, σελ. 32.
- ↑ 5,0 5,1 Παπανικολόπουλος 2010, σελ. 38.
- ↑ Παπανικολόπουλος 2010, σελ. 37.
- ↑ Παπανικολόπουλος 2010, σελ. 139.
- ↑ Παπανικολόπουλος 2010, σελ. 41.
- ↑ Παπανικολόπουλος 2010, σελ. 46.
- ↑ 10,0 10,1 Παπανικολόπουλος 2010, σελ. 54.
- ↑ Παπανικολόπουλος 2010, σελ. 66.
- ↑ Παπανικολόπουλος 2010, σελ. 70.
- ↑ 13,0 13,1 Παπανικολόπουλος 2010, σελ. 71.
- ↑ Παπανικολόπουλος 2010, σελ. 77.
- ↑ Παπανικολόπουλος 2010, σελ. 78.
- ↑ Παπανικολόπουλος 2010, σελ. 79.
- ↑ Παπανικολόπουλος 2010, σελ. 86.
- ↑ Παπανικολόπουλος 2010, σελ. 88.
- ↑ Παπανικολόπουλος 2010, σελ. 175.
- ↑ Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Δήμος Καλαβρύτων διοικητικές μεταβολές
- ↑ «Περίληψη διάταξης αναγνωρίσεως καταστατικού σωματείου», εφημ. Ημερήσιος της Αχαΐας, αρ. φ. 4614 (Δευτέρα, 16 Ιουλίου 2018), σελ. 20.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012).
- Κώστας Παπαγιαννόπουλος (επιμ.), Βραχναίικα και Μονοδένδρι. Αρχαιολογία του τοπίου και τοπική ιστορία, πρόλογος: Βασίλης Τογαντζής, Μιλτιάδης Γούτας, Λάζαρος Κολώνας, Έκδοση Δήμος Βραχναίικων-Δημοτική Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Βραχναίικων, Πάτρα 2009. ISBN 978-960-99129-0-7.
- Ανδρέας Χρόνη Παπανικολόπουλος, Σούβαρδο, Εκδόσεις Δ. & Π. Νικολόπουλος, Πάτρα 2010. ISBN 978-960-99488-0-7.
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Θεόδωρος Η. Λουλούδης, Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση, Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας, Πάτρα 2010.