Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα

Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα

Εξώφυλλα του περιοδικού Socialisme ou Barbarie.
Ιδρυτής	Κορνήλιος Καστοριάδης και Κλωντ Λεφόρ
Ίδρυση	1949
Κλείσιμο	1967
Έδρα	Παρίσι
Πολυμέσα σχετικά με το περιοδικό
wikidata ()

Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα (γαλλικά: Socialisme ou barbarie‎‎) ονομαζόταν μία επαναστατική ομάδα (οργάνωση), που ιδρύθηκε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και δραστηριοποιείτο κυρίως στη Γαλλία. Το όνομά της προέρχεται από μία φράση που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Φρίντριχ Ένγκελς και που παρατέθηκε από την Ρόζα Λούξεμπουργκ στο δοκίμιό της του 1916 «Το Φυλλάδιο του Ιουνίου». Δραστηριοποιήθηκε την περίοδο 1948-1965. Κεντρική μορφή της ομάδας αυτής ήταν ο Κορνήλιος Καστοριάδης, ο οποίος ήταν επίσης γνωστός με τα ψευδώνυμα Πιερ Σολιέ και Πολ Καρντάν.

Ιστορία

Η ομάδα προέρχεται από την τροτσκιστική Τέταρτη Διεθνή, στην οποία ο Καστοριάδης και ο Κλοντ Λεφόρ συγκρότησαν την Τάση Σολιέ-Μοντάλ στο γαλλικό Κομμουνιστικό Διεθνιστικό Κόμμα το 1946. Το 1948, βίωσαν την πρώτη τους «απογοήτευση από τον Τροτσκισμό», οδηγώντας τους στην απομάκρυνση από το κόμμα, ιδρύοντα την ομάδα Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα. Το πρώτο τεύχος του ομώνυμου περιοδικού της ομάδας δημοσιεύτηκε τον Μάρτιο του 1949. Ο Καστοριάδης δήλωσε αργότερα για εκείνη την περίοδο ότι:

[…]το κύριο κοινό της ομάδας και του περιοδικού δημιουργήθηκε από ομάδες της παλιάς ριζοσπαστικής αριστεράς: Μπορντιγκιστές, συμβουλιακούς κομμουνιστές, ορισμένους αναρχικούς και ορισμένους απογόνους της γερμανικής «αριστεράς» της δεκαετίας του 1920.

Η ομάδα αναπτύχθηκε παράλληλα και βρίσκονταν σε διάλογο με την Τάση Τζόνσον-Φόρεστ, η οποία αναπτύχθηκε ως ένα σώμα ιδεών μέσα στις Αμερικάνικες τροτσκιστικές οργανώσεις. Μία παράταξη της ομάδας δημιούργησε την ομάδα Facing Reality. Οι πρώτες μέρες της ομάδας χαρακτηρίστηκαν από την έναρξη διαλόγου με τον Άντον Πάνεκουκ και την εισροή πρώην Μπορντιγκιστών στην ομάδα.

Η ομάδα αποτελούνταν τόσο από διανοούμενους όσο και από εργάτες, οι οποίοι συμφώνησαν στην παραδοχή ότι οι κύριοι εχθροί της κοινωνίας ήταν οι γραφειοκρατίες που εξουσίαζαν τον μοντέρνο καπιταλισμό. Το περιοδικό παρέθετε και ανέλυσε τον αγώνα έναντι της γραφειοκρατίας. Για παράδειγμα, το 13ο τεύχος του περιοδικού (Ιανουάριος-Μάρτιος 1954) ήταν αφιερωμένο στην ανατολικογερμανική εξέγερση του 1953 και τις απεργίες που ξέσπασαν σε ορισμένα τμήματα των Γάλλων εργατών εκείνο το καλοκαίρι. Μέσα από την πεποίθηση ότι αυτό που αντιμετώπιζε η εργατική τάξη στους καθημερινούς της αγώνες ήταν η πραγματική ουσία του σοσιαλισμού, οι διανοούμενοι ενθάρρυναν τους εργάτες να αναφέρουν κάθε πτυχή της καθημερινότητάς τους.

Η ομάδα ήταν εχθρική προς τον Λενινισμό, απορρίπτοντας την ιδέα ενός επαναστατικού κόμματος και δίνοντας έμφαση στην σπουδαιότητα των εργατικών συμβουλίων. Αν και ορισμένα μέλη της ομάδας αποχωρούσαν από αυτή έτσι ώστε να ιδρύσουν άλλες ομάδες, αυτοί που παρέμειναν στην ομάδα γίνονταν ολοένα και πιο εχθρικοί προς τον Μαρξισμό. Ο Ζαν Λαπλάνς, ένα από τα ιδρυτικά μέλη της ομάδας, αναφέρει για τις πρώτες μέρες της:

[…]η ατμόσφαιρα γινόταν ολοένα και πιο αποπνιχτική. Ο Καστοριάδης ασκούσε ηγεμονικές συμπεριφορές στο περιοδικό (έγραφε τα κύρια άρθρα) και η κύρια ιδέα του στα μέσα της δεκαετίας του 1950 ήταν ότι ένας Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν αναπόφευκτος. Αυτό ήταν πολύ δύσκολο για ορισμένα μέλη της ομάδας να το αντέξουν: να συνεχίσουμε τις ζωές μας, σκεπτόμενοι ότι μπορεί να υπάρξει μια ατομική έκρηξη σε λίγα χρόνια. Ήταν ένα αποκαλυπτικό όραμα.

Η Ουγγρική Επανάσταση του 1956 και άλλα γεγονότα στα μέσα της δεκαετίας του 1950 οδήγησε σε περαιτέρω εισροή μελών. Την εποχή εκείνη, η ομάδα πρότεινε ως κύρια ιδέα:

[…]η ανάγκη του καπιταλισμού από την μια πλευρά να περιορίσει τους εργάτες σε απλούς εκτελεστές εντολών και, από την άλλη πλευρά, στην αδυναμία του να συνεχίσει την λειτουργία του εάν το επιτύχει αυτό. Ο καπιταλισμός θα πρέπει να επιτύχει δύο ασυμβίβαστους στόχους: την συμμετοχή και την εξαίρεση των εργατών στην παραγωγή - όπως και όλων των πολιτών σε σχέση με την πολιτική.

Το 1958, ορισμένες διαφωνίες σχετικά με τον οργανωτικό ρόλο μιας πολιτικής ομάδας οδήγησε στην αποχώρηση ορισμένων σημαντικών μελών όπως ο Κλοντ Λεφόρ και ο Ανρί Σιμόν, οι οποίοι ίδρυσαν την ομάδα Informations et Liaison Ouvrières.

Μέχρι το 1960, η ομάδα έφτασε τα 100 μέλη και ανέπτυξε νέες διεθνείς σχέσεις, ιδιαίτερα μετά την εμφάνιση μίας αδερφής οργάνωσης στη Βρετανία που ονομαζόταν Solidarity.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, διαφωνίες μέσα στην ομάδα σχετικά με την αυξανόμενη εχθρικότητα του Καστοριάδη έναντι στον Μαρξισμό οδήγησε στην αποχώρηση μελών από την ομάδα, οι οποίοι ίδρυσαν το περιοδικό Pouvoir Ouvrier. Το περιοδικό Socialisme ou Barbarie συνέχιζε να δημοσιεύεται μέχρι το 1965, οπότε και η ομάδα έγινε αδρανής και τελικά διαλύθηκε. Μία απόπειρα του Καστοριάδη να επανιδρύσει την ομάδα μετά τα γεγονότα του Μαΐου του '68 απέτυχε.

Η Καταστασιακή Διεθνής επηρεάστηκε από την ομάδα διαμέσου του Γκυ Ντεμπόρ, ο οποίος ήταν μέλος και των δύο. Το ιταλικό κοινωνικό κίνημα Autonomia επίσης επηρεάστηκε από την ομάδα, με λιγότερο άμεσο τρόπο.