Σκορδίσκοι
Οι Σκορδίσκοι (λατινικά: Scordiscii, Scordistae) ήταν μια πολιτιστική ομάδα της Εποχής του Σιδήρου, η οποία προέκυψε μετά τον κελτικό εποικισμό της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και επικεντρώθηκε στην επικράτεια της σημερινής Σερβίας, στη συμβολή των ποταμών Σάβα, Δράβου, Μοράβα και Δούναβη.
Ήταν ιστορικά αξιοσημείωτοι από τις αρχές του τρίτου αιώνα ΠΚΕ μέχρι την αλλαγή της κοινής εποχής και εδραιώθηκαν σε φυλετικό κράτος. Στο ζενίθ τους, η βασική τους επικράτεια εκτεινόταν σε περιοχές, που περιλαμβάνουν τμήματα της σημερινής Σερβίας, Κροατίας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας, ενώ η επιρροή τους εξαπλώθηκε ακόμη περισσότερο. Μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση τον 1ο αιώνα ΜΚΕ, τα εδάφη τους εντάχθηκαν στις ρωμαϊκές επαρχίες της Παννονίας, της Μοισίας και της Δακίας.
Ονομασία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ρίζα του φυλετικού ονόματος Scordisci έχει συγκριθεί με τη ρίζα του αλβανικού hardh-je, hardh-ël κλπ., που σημαίνει «σαύρα», από το ινδοευρωπαϊκό skord-ula «σαύρα», «τρίτων» ή παρόμοιο ζώο, και συγκεκριμένα οι αλβανικές παραλλαγές hardhushkë και hardhjeshkë θεωρούνται ότι προέρχονται από το ινδοευρωπαϊκό skordiskā. Ως εκ τούτου, το όνομα της φυλής Scordisci ίσως ήταν ονομασία για τους «σαυρανθρώπους».[1] Η ρίζα του ονόματος Scordisci έχει επίσης συγκριθεί με το τοπωνύμιο Σκάρδος, το οποίο εμπεριέχει ιλλυρική φωνητική. [2]
Προέλευση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι Σκορδίσκοι ήταν μια κελτική ομάδα, που σχηματίστηκε μετά τη γαλατική εισβολή στα Βαλκάνια[3] ή μάλλον ένα «κελτικό πολιτικό δημιούργημα»[4], έχοντας αναμειχθεί με τους ντόπιους Θράκες και Ιλλυριούς[5]. Το φυλετικό τους όνομα μπορεί να συνδέεται με το όρος Σκάρδος[6]. Σύμφωνα με μαρτυρίες, οι σκορδισκικοί οικισμοί στα ανατολικά του ποταμού Μοράβα θρακιοποιήθηκαν[7]. Σε μέρη της Μοισίας (βορειοανατολική Κεντρική Σερβία) οι Σκορδίσκοι και οι Θράκες ζούσαν ο ένας δίπλα στον άλλον, κάτι που είναι εμφανές στα αρχαιολογικά ευρήματα λάκκων και θησαυρών, που εκτείνονται από τον 3ο αιώνα ΠΚΕ έως τον 1ο αιώνα ΠΚΕ. [8]
Οι Σκορδίσκοι βρέθηκαν κατά τη διάρκεια διαφορετικών χρονοδιαγραμμάτων στην Ιλλυρία, τη Θράκη και τη Δακία, χωριζόμενοι μερικές φορές σε περισσότερες από μία ομάδες, όπως οι Μεγάλοι Σκορδίσκοι και οι Μικροί Σκορδίσκοι. [9]
Εκτεταμένα ευρήματα τύπου Λα Τεν, τοπικής παραγωγής, σημειώνονται στην Παννονία, καθώς και στη βόρεια Μοισία, που μαρτυρούν τη συγκέντρωση κελτικών οικισμών και πολιτιστικών επαφών. Ωστόσο, τέτοια ευρήματα νότια του ποταμού Σάβα είναι σπάνια. [10]
Πεδίο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι Σκορδίσκοι είχαν κέντρο την επικράτεια της σημερινής Σερβίας, στη συμβολή των ποταμών Σάβα[11], Δράβου [12] και Δούναβη. Οι Σκορδίσκοι ενοποιήθηκαν σε φυλετικό κράτος. Στο ζενίθ τους, η βασική τους επικράτεια εκτεινόταν σε περιοχές που περιλαμβάνουν τμήματα της σημερινής Σερβίας, Κροατίας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας, ενώ η επιρροή τους εξαπλώθηκε ακόμη περισσότερο. [13] [14]
Πολιτισμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι Ρωμαίοι ανέφεραν ότι είχαν το έθιμο να πίνουν αίμα και ότι θυσίαζαν αιχμαλώτους σε θεότητες παρόμοιες με τις ρωμαϊκές θεότητες Μπελλόνα και Μαρς. [15]
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]4ος και 3ος αιώνας ΠΚΕ
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η κελτική επέκταση έφτασε στα Καρπάθια στις αρχές του 4ου αιώνα ΠΚΕ[16]. Σύμφωνα με τον Λίβιο, ίσως βασισμένος στον κελτικό μύθο, οι Κέλτες που μετανάστευσαν στην Ιταλία και την Ιλλυρία αριθμούσαν 300.000[16]. Οι Κέλτες εγκαταστάθηκαν στην Παννονία, υποτάσσοντας τους Παννονίτες και στα τέλη του 4ου αιώνα ανανέωσαν τις επιδρομές στα Βαλκάνια[16]. Στις αρχές του 3ου αιώνα ΠΚΕ, η Παννονία είχε κελτοποιηθεί[17]. Οι Κέλτες, υποχωρώντας από τους Δελφούς (280–278 π.Χ.), εγκαταστάθηκαν στις πηγές του Σάβα και αυτοαποκαλούνταν Σκορδίσκοι[17]. Οι Σκορδίσκοι έλαβαν τον έλεγχο στα βόρεια των Δαρδανών[18]. Δεν υπάρχει καμία αναφορά για τους Σκορδίσκους μέχρι τη βασιλεία του Φιλίππου Ε' της Μακεδονίας (221–179 ΠΚΕ), όταν αναδεικνύονται ως σύμμαχοι της Μακεδονίας κατά των Δαρδανών και της Ρώμης[18]. Οι Σκορδίσκοι, έχοντας κατακτήσει τη σημαντική κοιλάδα του Σάβα, τη μοναδική διαδρομή προς την Ιταλία, στο δεύτερο μισό του 3ου αιώνα π.Χ., «σταδιακά έγιναν η πιο σημαντική δύναμη στα βόρεια Βαλκάνια». [19]
Έλεγχαν τις διάφορες παννονικές ομάδες στην περιοχή, αποσπώντας φόρο τιμής και απολαμβάνοντας το καθεστώς της πιο ισχυρής ομάδας στα κεντρικά Βαλκάνια (βλ. Τριβαλλοί, Αυταριάτες, Δάρδανοι και Μοισοί) και έχτισαν φρούρια στο Σιγγίδουνον [20] (σημερινή πόλη του Βελιγραδίου ) και στο Ζενδέρνουνο (σημερινό Ζέμουν). Υπέταξαν μια σειρά από ομάδες στη Μοισία, συμπεριλαμβανομένων των Δαρδανών, πολλών δυτικοθρακικών φυλών και των Παιόνων.
2ος αιώνας ΠΚΕ
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι Σκορδίσκοι πιθανότατα υπέταξαν τους Δάρδανους στα μέσα του 2ου αιώνα ΠΚΕ, μετά τον οποίο για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν υπήρχε καμία αναφορά για τους Δαρδάνους[21]. Από το 141 ΠΚΕ, οι Σκορδίσκοι εμπλέκονταν συνεχώς σε μάχες κατά της Ρωμαϊκής Μακεδονίας. Ηττήθηκαν το 135 ΠΚΕ[22] από τον Κοσκόνιο στη Θράκη[23]. Το 118 ΠΚΕ, σύμφωνα με μνημείο [24] που ανακαλύφθηκε κοντά στη Θεσσαλονίκη, ο Σέξτος Πομπήιος σκοτώθηκε πολεμώντας εναντίον τους κοντά στους Στόβους. Το 114 ΠΚΕ, αιφνιδίασαν και κατέστρεψαν τον στρατό του Γάιου Πόρκιου Κάτωνα [25] στα δυτικά βουνά της Σερβίας, αλλά δύο χρόνια αργότερα ηττήθηκαν από τον Μάρκο Λίβιο Δρούσο (112 ΠΚΕ) και λίγα χρόνια αργότερα πάλι από τον Μινούκιο Ρούφο (107 ΠΚΕ). Ωστόσο, δεν εγκατέλειψαν τη διεκδίκησή τους για την Παννονία, καθώς αναφέρεται η εμπλοκή τους στη δεύτερη πολιορκία του Σισάκ το 119. ΠΚΕ.
1ος αιώνας ΠΚΕ
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εξακολουθούσαν κατά καιρούς να προβληματίζουν τους Ρωμαίους κυβερνήτες της Μακεδονίας, στην επικράτεια των οποίων εισέβαλαν σε συνδυασμό με τους Μαίδους και τους Δαρδάνους. Προχώρησαν ακόμη και μέχρι τους Δελφούς και λεηλάτησαν το ναό, αλλά ο Λεύκιος Κορνήλιος Σκιπίων Ασιατικός τους ξεπέρασε τελικά το 88 ΠΚΕ και τους ώθησε πέρα από τον Δούναβη. Μετά από αυτό, η δύναμη των Σκορδίσκων μειώθηκε γρήγορα. Αυτή η παρακμή ήταν περισσότερο αποτέλεσμα της πολιτικής κατάστασης παρά των επιπτώσεων των ρωμαϊκών εκστρατειών, καθώς ειδικά οι Παννονίτες έγιναν πιο ισχυροί και πολιτικά ανεξάρτητοι. Μεταξύ 56-50 ΠΚΕ, οι Σκορδίσκοι ηττήθηκαν από τους Δάκες του Βυρεβίστα και υπήχθησαν σε αυτόν. [26]
Συντρίφθηκαν στα 15 ΠΚΕ από τον Τιβέριο[27] και έγιναν Ρωμαίοι υποτελείς παίζοντας το ρόλο των μισθοφόρων[28]. Άλλες πηγές λένε ότι οι Ρωμαίοι συμμάχησαν με τους Σκορδίσκους στις κοιλάδες του Σίρμιου και του Δούναβη. Μετά την εκστρατεία των Άλπεων υπό τον Τιβέριο το 15 ΠΚΕ, η συμμαχία θα ήταν καθοριστική για τη νίκη επί των Παννονίων (15 ΠΚΕ) και αργότερα των Βρεύκων (12 ΠΚΕ).
Δακική κατάκτηση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η κατάκτηση των Σκορδίσκων από τους Δάκες γύρω στο 50 ΠΚΕ πιθανότατα περιλάμβανε έναν συνδυασμό στρατιωτικών εκστρατειών, διαπραγματεύσεων και πιθανώς τη δημιουργία μιας σχέσης υποτελείας. Αν και οι συγκεκριμένες λεπτομέρειες είναι σπάνιες, πιστεύεται ότι ο Βυρεβίστας, ο βασιλιάς των Δακών, άσκησε την επιρροή του στους Σκορδίσκους είτε μέσω στρατιωτικών νικών είτε μέσω διπλωματικών συμφωνιών, επεκτείνοντας τον έλεγχο των Δακών στην επικράτειά τους. Η ακριβής φύση αυτής της κατάκτησης μπορεί να ποικίλλει με βάση την ιστορική ερμηνεία και τα διαθέσιμα στοιχεία.
1ος αιώνας ΜΚΕ
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα Γεωγραφικά του Στράβωνα (20 π.Χ. – 23 μ.Χ.) αναφέρουν ότι μια υποομάδα των Σκορδίσκων, οι Μείζονες Σκορδίσκοι, ζούσαν ανάμεσα στους ποταμούς Σάβα και Μοράβα[29], ενώ η άλλη υποομάδα, οι Ελάσσονες Σκορδίσκοι, ζούσαν στα ανατολικά του Μοράβα, συνορεύοντας με τους Μοισούς και τους Τριβαλλούς.
Άρχισαν να λαμβάνουν τη ρωμαϊκή υπηκοότητα επί Τραϊανού (98–117 ΜΚΕ)[30] και έτσι έπαψαν να υφίστανται ως ανεξάρτητη εθνοπολιτική ενότητα. [31]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Witczak 2011, σελ. 244.
- ↑ Borel 2005, σελ. 32.
- ↑ Wilkes 1992, σελ. 84 "Autariatae at the expense of the Triballi until, as Strabo remarks, they in their turn were overcome by the Celtic Scordisci ..."
- ↑ Mócsy 1974, σελ. 12 "the Scordisci ... are to be regarded merely one of the Celts' political creations and not as a Celtic tribe..."
- ↑ Dáithí Ó hÓgáin (2002). The Celts: A History. Boydell Press. σελ. 60. ISBN 978-0-85115-923-2.
... element among the more numerous local populations of Thracians and Illyrians. The most powerful such new group of mixed Celts was the Scordisci...
- ↑ James Cowles Prichard (1831). The eastern origin of the Celtic nations proved by a comparison of their dialects with the Sanskrit, Greek, Latin and Teutonic languages. ISBN 0-543-79440-7.
The name Scordisci is from the mountain Scordus, and the Scordisci are Kelts.
- ↑ Mócsy 1974, σελ. ?
- ↑ Valeriu Sîrbu· Sabin Adrian Luca· Cristian Roman (Ιανουαρίου 2007). «Tombs of Dacian warriors (2nd-1st C. BC) found in Hunedoara-Grădina Castelului (Hunedoara County)» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 18 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2010.
- ↑ Ralph Haeussler· Anthony C. King (1 Ιανουαρίου 2007). Continuity and Innovation in Religion in the Roman West. Journal of Roman Archaeology. ISBN 978-1-887829-67-0.
... have constituted the population of the Scordisci, divided into the Scordisci Maior west of the Velika Morava river and the Scordisci Minor east of it...
- ↑ Mócsy 1974, σελ. 26 "Recent excavations have produced La Tène finds in the northern part of Moesia Superior, in the territory of the Scordisci, in the southern part of this province, where the Scordisci were only temporarily in control, the influence of La Tène culture is not attested."
- ↑ A History of Rome by Marcel Le Glay, Jean-Louis Voisin, Yann Le Bohec, and David Cherry, (ISBN 1-4051-8327-6), 2009, σελ 101
- ↑ Harry Thurston Peck, Harpers Dictionary of Classical Antiquities (1898), "Scordisci: κατατάσσονται μερικές φορές στους Ιλλυριούς, αλλά ήταν τα απομεινάρια μιας αρχαίας και ισχυρής κελτικής φυλής. Κατοικούσαν μεταξύ των ποταμών Σάβος και Δράβος."
- ↑ Todorović 1974, σελ. 268.
- ↑ John D. Grainger (1 Ιανουαρίου 2002). The Roman War of Antiochos the Great. BRILL. σελίδες 82–. ISBN 90-04-12840-9.
- ↑ Papazoglu 1978.
- ↑ 16,0 16,1 16,2 Mócsy 1974, σελ. 5.
- ↑ 17,0 17,1 Mócsy 1974, σελ. 7.
- ↑ 18,0 18,1 Mócsy 1974, σελ. 9.
- ↑ Mócsy 1974, σελ. 10.
- ↑ Celts and the Classical World by David Rankin, (ISBN 0-415-15090-6), 1996, p. 188: "...of the survivors of Brenus expedition the Scordisci founded Singidunum..."
- ↑ Mócsy 1974, σελ. 12.
- ↑ Papazoglu 1978, σελ. 286 "As to where the battle between the Scordisci and Cosconius' troops took place, nothing definite can be said. The Scordisci had perhaps entered Thrace [...]"
- ↑ Livy (8 Νοεμβρίου 2007). Rome's Mediterranean Empire: Books 41-45 and the Periochae. Oxford University Press. σελίδες 268–. ISBN 978-0-19-160539-0.
In Thrace, the praetor Marcus Cosconius fought successfully against the Scordisci [...]
- ↑ Marjeta Šašel Kos (2005). Appian and Illyricum. Narodni Muzej Slovenije. σελ. 151. ISBN 978-961-6169-36-3.
A general who lost his life during an attack by the Scordisci is even epigraphically attested: the praetor Sextus Pompeius. His defeat is documented [...]
- ↑ John Hazel (26 Σεπτεμβρίου 2002). Who's Who in the Roman World. Routledge. σελίδες 58–. ISBN 978-1-134-59251-7.
Cato 1, Gaius Porcius [...] was consul in 114 BC, when he lost a battle against the Scordisci in Macedonia [...]
- ↑ Dacia: Land of Transylvania, Cornerstone of Ancient Eastern Europe by Ion Grumeza, (ISBN 0-7618-4465-1), 2009, p. 51: "... Many Scordisci and Breuci settled in Dacia nevertheless and were eventually absorbed into the local population."
- ↑ Paterculus: The Tiberian Narrative (Cambridge Classical Texts and Commentaries) by Velleius Paterculus and A. J. Woodman, (ISBN 0-521-60935-6), 2004, p. 106, "...that in 12 B.C. Tiberius used the Scordisci tribe as allies, though in 16 they had been enemies of Rome (54.20.3). V. has already told us (39-3) that it was he who reconciled these natives to Rome presumably around 15 after his Alpine campaigns..."
- ↑ Tiberius (Blackwell Ancient Lives) by Robin Seager, (ISBN 1-4051-1529-7), 2005, p. 21, "Tiberius subdued Pannonia, making good use of a friendly tribe, the Scordisci."
- ↑ Vasa Čubrilović (1974). Istorija Beograda. 1. σελ. 41.
Страбон ... Велики Скордисци
- ↑ Wilkes 1992, σελ. 256 "... reign of Trajan (AD 98-117), does the Roman citizenship begin to appear among the Illyrian communities of southeast Pannonia, the Andizetes, Scordisci and Breuci."
- ↑ Wilkes 1992, σελ. 145 "Autariatae had vanished long before the Roman conquest, and the Triballi, Scordisci and Moesi all declined to insignificant remnants, the Dardani endured."
Γενικές και αναφερόμενες παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Borel, Francesco Rubat (2005). «Lingue e scritture delle Alpi occidentali prima della romanizzazione. Stato della questione e nuove ricerche». Bulletin d'Études Préhistoriques et Archéologiques Alpines (Société Valdôtaine de Préhistoire et d’Archéologie) XVI: 9–50.
- Dzino, Danijel (2007). «The Celts in Illyricum-whoever they may be the hybridization and construction of identities in southeastern Europe in the fourth and third centuries BC». Opuscula Archaeologica 31: 1.
- Gavela, Branko (1951). Skordisci u našoj zemlji prema antičkim piscima (στα Σερβικά).
- Mócsy, András (2014). Pannonia and Upper Moesia: A History of the Middle Danube Provinces of the Roman Empire. New York: Routledge. ISBN 978-1-317-75425-1.
- Παπάζογλου, Φανούλα (1978). The Central Balkan Tribes in pre-Roman Times: Triballi, Autariatae, Dardanians, Scordisci and Moesians. Amsterdam: Hakkert. ISBN 978-90-256-0793-7.
- Popović, Petar (1987). Новац Скордиска: новац и новчани промет на централном Балкану од IV до I века пре н. е (στα Σερβικά). Археолошки институт.
- Todorović, Jovan (1974). Skordisci: istorija i kultura (στα Σερβικά). Institut za izučavanje istorije Vojvodine.
- Wilkes, John J. (1992). The Illyrians. Wiley. ISBN 0-631-19807-5.
- Witczak, Krzysztof Tomasz (2011). «The Albanian name for badger». Zeitschrift für Balkanologie 47 (2): 241–248.
- Živković, Tibor (2000). Sloveni i Romeji (στα Σερβικά). Istorijski Institut SANU. ISBN 978-86-7743-022-1.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Scordisci στο Wikimedia Commons
