Σκεπαστή Ρεθύμνης
Συντεταγμένες: 35°24′49″N 24°43′23″E / 35.41361°N 24.72306°E
| Σκεπαστή | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Κρήτης |
| Περιφερειακή Ενότητα | Ρεθύμνης |
| Δήμος | Μυλοποτάμου |
| Δημοτική Ενότητα | Γεροποτάμου |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Κρήτη |
| Νομός | Ρεθύμνης |
| Υψόμετρο | 120 μέτρα |
Η Σκεπαστή είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Μυλοποτάμου στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνης της Κρήτης. Βρίσκεται 25 χλμ. ανατολικά από το Ρέθυμνο, σε υψόμετρο 120 μ.[1] Έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός.
Ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το χωριό αναφέρεται από τον Φραντσέσκο Μπαρότσι το 1577 ως Schepasti, στην επαρχία Μυλοποτάμου. Στην ενετική απογραφή του 1583 από Καστροφύλακα αναφέρεται ως Schiepasti με 222 κατοίκους και 554 οφειλόμενες αγγαρείες και ο Φραντσέσκο Μπαζιλικάτα το 1630 την αναφέρει ως Schiepasti. Στην οθωμανική απογραφή του 1671 αναφέρεται ως Iskepasti με 15 χαράτσια.[1] Ο Λευτέρης Κρυοβρυσάνακης αναφέρει ότι το όνομα προέρχεται από το γεγονός ότι οι κάτοικοι παρείχαν προστασία στους κυνηγημένους, ιδίως από πειρατές.[2]
Το 1881 ανήκε στον δήμο Μελιδονίου και σύμφωνα με την απογραφή είχε 117 χριστιανούς κατοίκους και 40 Τούρκους. Στην απογραφή του 1900 είχε 168 κατοίκους και υπαγόταν στον ίδιο δήμο. Το 1920 ήταν έδρα ομώνυμου αγροτικού δήμου.[1] Το 1925 εντάχθηκε στην κοινότητα Αχλαδέ, αλλά το 1930 η Σκεπαστή ορίστηκε έδρα ομώνυμης κοινότητας μέχρι την Καποδιστριακή διοικητική διαίρεση το 1997, όταν εντάχθηκε στον δήμο Γεροποτάμου.[3]
Δείτε Κοινότητα Σκεπαστής
Απογραφές πληθυσμού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αναλυτικά η δημογραφική πορεία του χωριού σύμφωνα με τις απογραφές:
| Απογραφή | 1900 | 1920 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός[1] | 168 | 213 | 223 | 206 | 244 | 245 | 214 | 205 | 242 | 267 | 294 |
Αξιοθέατα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Σκεπαστή έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός. Το κτίριο ιδιοκτησίας Ιωάννη Βασσάλου έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο, γιατί πρόκειται για αξιόλογο δείγμα λαϊκής αρχιτεκτονικής της περιοχής, σημαντικό για τη μελέτη της ιστορίας της αρχιτεκτονικής.[4]
Το ελαιοτριβείο και η παρακείμενη οικία έχουν χαρακτηριστεί ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία. Το ελαιοτριβείο αποτελείται από τρεις χώρους. Ο πρώτος στα Δυτικά, έχει ορθογώνια είσοδο στο Δυτικό τοίχο, ενώ στα Ανατολικά επικοινωνούσε μέσω δεύτερης ορθογώνιας εισόδου με τον δεύτερο χώρο, στον οποίο και βρίσκεται ο μηχανισμός του ελαιοτριβείου ο οποίος χρονολογείται πιθανότητα στον 18ο αιώνα. Στον ίδιο χώρο διατηρείται λίθινη γούρνα και μικρό ορθογώνιο παράθυρο με τριγωνική επίστεψη. Στον δυτικό τοίχο του χώρου αυτού υπάρχει τοξωτό θύρωμα, ενώ δεύτερο ορθογώνιο θύρωμα στα βόρεια οδηγεί στο ισόγειο διώροφου κτηρίου που χωρίζεται σε δύο δωμάτια. Στο εσωτερικό του πρώτου σώζονται δύο λίθινες γούρνες και τζάκι στην Ν.Α. γωνία. Οι δύο χώροι του ελαιοτριβείου που επικοινωνούν με το λίθινο τόξο, καθώς και τα δύο δωμάτια του ισογείου της οικίας αποτελούν μια ενιαία φάση, η οποία χρονολογείται πιθανώς στον ύστερο 18ο αιώνα.[5]
Στην πλαγιά ενός λόφου δυτικά του χωριά βρίσκεται ένας ανεμόμυλος. Ο μύλος κτίστηκε την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα από τον Μιχάλη Γεωργιουδάκη. Ο ανεμόμυλος είναι πετρόκτιστος. Η οροφή του έχει καταπέσει. Στο εσωτερικό του υπάρχει πετρόκτιστη σκάλα.[2]
Ναοί[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην Σκεπαστή βρίσκεται ο δίκλιτος ναός του Αγίου Νικολάου και της Παναγίας, με τα δύο κλίτη να έχουν κατασκευαστεί τον 16ο αιώνα. Παρά το γεγονός ότι τα δύο κλίτη είναι πανομοιότυπα, με την είσοδο να βρίσκεται στο βόρειο κλίτος, στο εσωτερικό του ναού σώζονται επιγραφές οι οποίες αναφέρουν ότι κτίστηκαν με μερικά χρόνια διαφορά. Σύμφωνα με την επιγραφή στο βόρειο κλίτος ο ναός του αγίου Νικολάου ανακαινίστηκε το 1586 από τον ιερομόναχο Νικόδιμο. Η επιγραφή στο νότιο κλίτος αναφέρει ότι κτίστηκε το 1592 αφιερωμένο στην Παναγία, με έξοδα πάλι του ιερομόναχου Νικόδιμου, μετά από την επιστροφή της παπαδιάς του, η οποία κρατούταν αιχμάλωτη για 28 χρόνια. Είναι πιθανό η παπαδιά να είχε απαχθεί από πειρατές.[6]
Άλλες εκκλησίες του χωριού περιλαμβάνουν το ναό του Τιμίου Σταυρού, του 14ου αιώνα, και τους ναούς του Αγίου Σπυρίδωνα και της Αγίας Άννας, αμφότεροι κοντά στην εθνική οδό. Κοντά στην παραλία βρίσκεται ο ναός της Αγίας Παρασκευής, καθολικό παλιάς μονής. Ο ναός χρονολογείται από τον 13ο-14ο αιώνα.[2]
Εκπαίδευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μέχρι το 1911, οπότε και λειτούργησε για πρώτη φορά σχολείο στη Σκεπαστή, τα παιδιά πήγαιναν σε άλλα χωριά για να εκπαιδευτούν. Από το 1868 μέχρι το 1888 το χωριό εξυπηρετούταν από το Ρουμελί και έπειτα, από το 1889 μέχρι το 1910, εξυπηρετούνταν από τον Αχλαδέ. Το κτίριο του δημοτικού σχολείου κτίστηκε το 1918. Την πρώτη χρονιά λειτουργίας του νέου κτιρίου φοίτησαν στο σχολείο 17 μαθητές και λειτουργούσε ως μονοθέσιο. Το 1959 ολοκληρώθηκε το νέο κτίριο του δημοτικού σχολείου. Πλέον το δημοτικό σχολείο λειτουργεί ως διθέσιο, ενώ στο παρελθόν λειτουργούσε και ως τριθέσιο.[2]
Από το 2002 λειτουργεί στο χωριό και νηπιαγωγείο.[2]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Σπανάκης, Στέργιος (1993). Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων, τόμος Β΄. Ηράκλειο: Γραφικές Τέχνες Γ. Δετοράκης. σελίδες 719–720.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Κρυοβρυσανάκης, Λευτέρης (26 Σεπτεμβρίου 2014). «Σκεπαστή Μυλοποτάμου». Ρεθεμνιώτικα Νέα. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2019.
- ↑ «Σκεπαστή (Ρεθύμνης)». Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών - Αναλυτικά. ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε. Ανακτήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2019.
- ↑ «ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1841/34890/30-6-1994 - ΦΕΚ 561/Β/19-7-1994». listedmonuments.culture.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2019.
- ↑ «ΥΑ ΥΠΠΟ/ΓΔΑ/ΑΡΧ/Β1/Φ38/55728/1832/12-11-2001 - ΦΕΚ 1564/Β/23-11-2001». listedmonuments.culture.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2019.
- ↑ Γκράτζιου, Όλγα (2010). Η Κρήτη στην ύστερη μεσαιωνική εποχή: Η μαρτυρία της εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. σελ. 180-181. ISBN 978-960-524-301-2.
| ||||||||||||||